Авылымны? айлы кичл?ре сценарий

«Туган авылым – горурлыгым»

темасына класстан тыш чара

Төзеде: башлангыч сыйныф

укытычысы Нуриева С. В.

2015 ел.

Максат: авылыбызның тарихи үткәне, аның табигате, чишмә-таулары,аларның атамаларының килеп чыгышы, тарихы турында тулырак мәгълүмат бирү;табигатьне сакларга, аңа мәрхәмәтле , игътибарлы булырга   өйрәтү, туган  төбәгебезне ярату, аның белән горурлана белү хисе тәрбияләү.

  Шушы максаттан чыгып бурычлар:

1.   Әхмәт авылының барлыкка килү тарихын өйрәнү;
2.  Әхмәт авылының билгеле кешеләре белән танышу;
3.  Бөек Ватан сугышы  ветераннарның тормыш юлы белән танышу.

Җиһазлау : плакат ,авыл картасы, фотографиялар.

Чараның  барышы.

 Җыр “ Башкортостан – Родина моя”

Ризван: Кадерледән дә кадерле

              Туган үскән ил генә.

              Чит – ят җирләр күп булса да,

              Туган җирем бер генә.

Айгиз: Син тәүге кат баскан җирем,

             Кояшлы таңым минем.

             Иң шат булып  җирем,

             Авылым – даным минем.

Чулпан: Авылым матурлыгына

               Таң калам, сокланам мин.

               Чөнки аның туфрагына

               Тәпи баскан бала мин.

Фирзәт: Туган якта сулар, һава гел саф,

              Җилләре дә йомшак сирпелә.

              Кендек каны тамган, тәпи баскан

              Туган ягы кирәк кешегә.

Айдар: Бәхет елмаеп, шатлык килсә,

             Ашлык ойсәң бөек көшелгә,

             Шатлыкларны уртаклашыр өчен

             Туган ягы кирәк кешегә.

Алина: Кайгы-хәсрәт төшсә иңнәреңә,

             Эшләрең гел китсә кирегә.

             Авыр чакта кайтып сыенырга

             Туган ягы кирә кешегә.

Урал: Читтә йөргән чакта сагындырып,

           Керер өчен төнлә төшенә

           Зәңгәр таңлы, биек аяз күкле

           Туган ягы кирәк кешегә.

Аделина: Сагыш-сагынудан туган хисләр

                 Уятсалар кереп төшеңә,

                 Дәрман алып, бер рухланыр өчен

                 Туган ягы кирәк кешегә.

Миләүшә: Яшәсен урман-кырлар,

                  Күктә тургай сайрасын.

                  Гөлчәчәкләргә күмелсен,

                  Гел яшәсен Ватаным!

         Туган авыл…Туган җир …

         Йөрәккә нинди якын һәм кадерле бу сүзләр . Безнең һәрберебезнең газиз туган йорты,нигезе урнашкан кадерле туган авылы бар . Һәр авылның үзенә генә хас кабатланмас,истә кала торган урыннары күп

        Сокланып туймаслык тугайлар, челтерәп ага торган йөгерек чишмә буйлары,җикән камыш белән капланган сазлыклар ,балыклы күлләр, куе әрәмәләр белән уратылган елга үзәннәре ,туган ягыбызның кырлары, басулары, шаулап торган урманнары күңелләргә рәхәтлек биреп туган туфракка мәхәббәт  тәрбияли. Кая гына барсак та,туган төбәгебезнең гүзәллеген берни дә алмаштыра алмый . Туган ягыбызның  һәр сукмагы,һәр агачы ,һәр үләне,аның барча кешеләре күңелгә ифрат та якын. Тәпиләп киткән, беренче тапкыр әттә-әннә дип әйтергә өйрәнгән вакыттан ук күңел түренә туган телебез аша кереп утырган ул кадерле урыннар.

          Һәр авылның тирә-юнь табигатен су чыганаклары бизи . Халыкның тормышы су белән бәйле. Әхмәт авылы бик уңайлы җиргә урнашкан.      Авылның менә дигән көтүлекләре,печәнле болыннары,урманнары бар.

     Укытучы:  Исәнмесез,укучылар, кунаклар! Без бүген авылыбыз,аның салкын, саф сулы чишмәләре, балыклы күлләре,үзенчәлекле таулары  буйлап   сәяхәткә чыгабыз.Аларның исемнәренең килеп чыгышы белән танышырбыз. Чөнки  исем, атамаларда безнең тарих тамырларыбыз. Ләкин аларның күбесен яшь буын инде белми,алар  онытыла, юкка чыга баралар. Күп кенә атамалар һәйкәл кебек бик күп серләрне узләрендә саклыйлар. Аларны барлау һәм ачыклау безнең изге бурычыбыз.

Җыр “ Туган авыл”

        Тау башына салынгандыр безнең авыл,

Бер чишмә бар якын безнең авылга ул…

Г.Тукайның бу юлларын укыгач, минем күз алдыма үз авылым килеп баса.  Чөнки Әхмәт тә тау итәгендә.Якында гына чишмәләре.Әйдәгез шушы гүзәл табигатьле авылыбыз буйлап сәяхәтебезне башлыйк. Иң беренче тукталышыбыз “Тарих”.

1. Самигуллина Гөлназ “ Рафик һәм Яңа Мәскәү” авыллары чыгышы.
2.  Зарипова Миләүшә “ Әхмәт” авылының килеп чыгышы

Ләлә апа йомгак ясый

Укытучы: Рәхмәт, юлыбызны дәвам итик.

 2 нче тукталышыбызның исемен белү өчен табышмакның җавабын белергә кирәк.

       Бертуктаусыз көн-төн ага ,

       Бөтен кеше рәхмәт әйтә аңа.     (чишмә)

 Газетдинова Әлфия җыр “Туган авылым”

                                          Авылым -тау куенында,

                                          Борма инеш буенда .

                                          Кайларга барсам да,

                                          Һаман минем уемда.

              Хәтфә таулар ,зифа таллар,

 Җиләкле үзәннәрең,

        Синдә генә сихри моңы

           Тылсымлы чишмәләрнең.

 Яр астында чишмә ага,

Челтер-челтер тавышы.

 Җил искәндә иелеп кала

Читенә үскән камышы.

                                                                      Челтер-челтер чишмәбез,

                                                                      Ярдан балчык ишмәгез.

                                                                      Суны шуннан эчегез,

                                                                      Башка җирдән эчмәгез.

      “Чишмә”тукталышы

Чишмәләр турында мәгълүмат бирү.Слайдта авыл чишмәләре күрсәтелә.

    Елга-күлләр, чишмәләр атамалары безнең борынгы тарихыбызны, данлы үткәнебезне көзгедәге кебек чагылдыралар. Бер атама да юкка гына бирелмәгән. Аларның нигезендә берәр сәбәп ята.Әйе,һәр чишмәнең үз тарихы, үз моңы, үз агымы, үз юлы бар. Бер ише шарлап ага, тавышы еракларга ишетелә, икенчеләре исә әкрен генә үзенә юл ала. Өченчеләре, җир куеныннан кайнап, ургылып чыга.

Җир куеныннан көмеш балдаклар чыгарып ургылучы чишмәләр кемгә генә кадерле түгел икән? Яшел чирәмле чишмә юлы безгә  тормышка юл күрсәтә. Чишмәләр кайнап чыгуын без һәрвакыт үзебезнең йөрәк тибеше аша тоябыз.

Салих коесы. Урдалы тау астында бик күркәм акланда челтрәп чишмә ага. Аны Салих коесы дип йөртәләр.Чөнки аңа Салих дигән бабай нигез салган. Шушы кое бик күп еллар буена халыкка файда китерә.

Фәрит: Безнең чишмә борыла-борыла

                    Зур инешкә коела        

                    Чишмәлекул шундый бик күп

                    Чишмәләрдән  җыела.

 Айгиз: Сусавымны басар кебек

             Туган як чишмәләре.

             Җилләрнең дә иң назлысы

             Шул яктан искәннәре.

Урал:Туган ягым,туган авылым,

           Мин-синең газиз балаң.

           Саф сулы чишмәләреңнән

          Җаныма сихәт алам

Укытучы: Балалар,  без сәяхәтебезне дәвам итәбез. Мин сезгә табышмак әйтәм. Җавабын белсәгез, тукталышның исемен дә белә аласыз.

Үзем кызу җәйдә торам,

Башым белән кышка җитәм. (Тау)

      Укытучы: 5 нче тукталышыбыз  “ Таулар» .(слайдтан карау ) Сез шулай ук тау атамаларының килеп чыгышын да өйрәндегез, әйдәгез тыңлап үтик.

  Әхмәт авылы тауларга бай: Готлунд, Кылыч тау, Урдалы  тавы, Таштау, Нәскәй тавы, Бурлы тавы,  Кызыл тау.

1. Рудин “ Готлунд” тавы
2. Фәрит “  Урдалы тавы ”

  “Киндер туку” биюе.

Сәяхәтебезне дәвам итәбез  юлыбыз ерак , юлга кузгалыйк.

Укытучы :Алдагы тукталышыбыз “ Мәктәп” тарихы.

  Зөхрә: Кеше гомере мәктәп юлы аша

              Моңлы бер җыр булып сузыла.

             Сукмакларын яра-яра

             Киләчәккә юлы сызыла.

             Тормыш дигән олы юллар буйлап,

             Адаштырмый бару өчен әйдәп,

             Барысын туплап бирә мәктәп.

 Азалия: Кешеләргә шәфкать, көч өләшеп,

Еллар узган, күпме таң аткан.

Туганда ук, табигать үк Сезне,

Ахры, укытучы итеп яраткан!..

 Әйе, бу сүзләр турыдан туры бөтен гомерен балаларга белем һәм тәрбия бирүгә багышлаган,   Әхмәт авылында бик озак еллар  укытучы булып эшләгән Хабибуллина Фина Фоат кызы турында.Ул әтисе Касимов  Фоат хәзрәтнең  эшен  дәвам  иткән. Үзегезнең истәлекләрегез белән безнең белән дә уртаклашсагыз иде. Рәхим итегез.

Касимова Фина Фоат кызына сүз бирелә.

Рәхмәт Фина апа. Алдагы тукталышыбыз “Күренекле кешеләр”

Вилнар  Ни белән үлчәнә гомер?

              Эзләре белән…

              Кеше күңеленә орлык итеп

              Салган сүзләре белән.

Һәр төбәк үзенең данлыклы уллары, кызлары белән горурлана. Төбәккә бәяне дә шуннан чыккан күренекле кешеләрнең дәрәҗәсенә карап бирәләр. Авылыбызның данлыклы тарихы, күренекле,бөек, мактаулы исемнәр алган мөхтәрәм кешеләре бихисап. Аларның һәрберсе – зур тарихлы  Әхмәт мәктәбен тәмамлаган шәхесләр. Бүгенге бәйрәмдә аларның барысын да атап китеп булмаса да, кайберләрен  искә алып үтми мөмкин түгел.

 Рудин:   Кеше җирдә йорт – җир, нигез кора,
                Тимәс диеп җилләр, салкыннар.
                Зур илемнең рухи хәзинәсе,
                Чал тарихы булган халкы бар.
                Хәтерләүдән курыкма син!
                Үткәннәрне онытма син!
                Бел син ерак бабайларның
                Ничек итеп көн иткәнен,
                Ни иккәнен, ни чәчкәнен,
                Нинди уйлар, нинди моңнар
                Безгә калдырып киткәнен.

 Гөлназ: Нур Гайсин “Безнең туган як ”

Әлфия: Нур Гайсинның тормыш юлы.

 Әлфия, Рудин: Туган ягым – Базы буе.

 Билгеле Башкортостанның мәдәният хезмәткәре  Марис Назыйф улы Нәзировның да тамырлары  Әхмәт авылына килеп тоташа.

 Фәрит:М. Назиров  “Нигез”.

Рудин: җыр “ Туган авыл”

 Искиткеч матур тәбигатьле  үстем мин.  авылда нибары ике урам.  Шул урамнарны “ Базы” дип исем кушылган елга аерып тора. Елга мул сулы, балыклы.  Яулык белән, кабык белән балык тота идек.  Трактор тәгәрмәченә дә ияреп чыга иде балык.  Безнең як халкын  ачлык-ялангачлыктан Базы елгасы алып калган дип сөйлиләр. Бу сүзләрдә хаклык бик зур. Гомумән, Ходай Тәгалә, безнең як халкына бай табигать  бүләк иткән. Авыл белән янәшәдә генә – Кызыл тау. Кызыл тауның хикмәте бар: шул таулыкта чия урманнары, җимеш өлгергәч тау чыннан да кып-кызыл була, ул матурлыкны, андагы муллыкны язып кына, сөйләп кенә бетерерлек түгел.  Бөтен матурлык шунда туплангандыр кебек – дип әйтә Җәвит Шакиров.

 “Үги әни” (Җ. Шакиров) (26 җыр)

Гөлназ Җ.Шакиров турында сөйли.

Бәйрәмебезне дәвам итеп, хәзерге көндә доцент  Сабиров Рабис Назыйф улы турында әйтеп үтәсе килә.

 Аделина Сабиров Р.Н. — тормыш юлы.

 Энҗе:        Безнең өчен бит бу изге туфрак,
                    Тамырыбыз моннан таралган.
                    Милләтебез монда яралган,
                    Һәрбер нәсел үзенә җан алган.

 Сәяхәтебезне дәвам итәбез. Әхмәт авылыннан 2 дистәдән артык медицина хезмәткәрләре чыккан. Шуларның күбесе Исхаковлар династиясыннан .

Республикабызның иң абруйлы хирургларының берсе Шәрипов Мөхәммәтгариф Мөхәммәтгали улы турында да сөйләп үтәсе килә..

 Гөлназ: “ Күрәсем килә”

Алдагы тукталыш “Ветераннар”

Әхмәт авылына Бөек Ватан сугышына 142 кеше китә.  46 исән-сау әйләнеп кайта, ә 96-сы вафат була. Ә көндә безнең авлда 2 ветеран яши.

Сүзне исхаков Фәһим Сахибҗамал улына бирәбез.

 Шафиков Әкрәм _______________ улына бирәбез.

Үзенең карт картәтәсе Касимов Васил Харис улы турында Азалия сөйли.

Вилнар – Касимов Фоат Нурлыгаян турында сөйли.

Бию: “ Танго”

Дөньяда  төрле авыллар бар. Бер авыл – үзенең таулары, икенчесе – сулары, өченчесе – урманнары белән дан тота.  Ә минем авылым шуларның барсы белән дә мәшһүр.

Туган ягым, туган авылым, Әхмәтем!

 Аның туфрагында йөзләгән, меңләгән кешеләрнең эзе калган һәм  аларның  өчен дә ул туган авыл, туган як, туган төяк.  Шул кешеләрнең кул көче, акылы белән авылым көннән-көн баеган, матурланган.  Мин Сәлих  коесы чишмәсенең сафлыгына, ялан-кырлардагы чәчкәләрнең гүзәллегенә, Таштау өстендәге һәм Нәзкәй таудагы чыршылырның яшелеллегенә һәм каеннарның төзлегенә сокланам.  Авылым табигате белән генә түгел, кешеләре белән дә матур. Ул миндә горурлык тойгысы уята.  Безнең авылдан күренекле язучылар, җырчылар, хәрби кешеләр врачлар укутучылар чыккан.

 Киләчәктә ул тагын да гүзәлрәк булыр.  Чөнки аның киләчәге – без- бу мәктәп укучылары.

 Соклангыч матур җирләр күп булса да, туган җиргә җитми.  Табигатьнең матурлыгы әти-әниләрнең тормыш итә торган йорты һәм нәкъ  менә туган туфрагым булган өчен дә шулай якын ул.

 Мин авылымны яратам, горурланам.

 Әлфия: Чәчәкләрдән матур илең булу,
       Анда яшәү нинди күңелле!
       Ерак үткәндәге йөз елга да
       Бирмәс идем бер көнемне.
       Бәхетле булып тудык без
       Бу якты илдә.
       Хуҗалар булып калырбыз
       Мәңге бу җирдә!
Җыр “ Кояшлы ил”

Мамадыш
муниципаль районы мәдәният
бүлеге

Норма
авылы клубы

                  “Иң
яхшы сценарий”
район конкурсына

Номинация:
“Халык бәйрәмнәре”

                                                 
Тема:                                                                            

                  (Үткәрелү
формасы: авылдашлар очрашуы-әдәби-музыкаль
кичә)

                              
Сценарийны төзеде:

                                                   
Норма авылы клубы мөдире

                                           
Гыйздәтуллина Гөлчәчәк Зада кызы

Кичәне үткәрүнең максат һәм бурычлары:
туган яктан читтә яшәүче авылдашлар белән очрашу,аларның барысының талантларын
бер сәхнәдә күрсәтү, авыл проблемаларын уртага салып сөйләшү, проблемаларны хәл
итү юлларын барлау, туган якка мәхәббәт хисләре тәрбияләү; кайда яшәүләренә
карамастан, бердәмлек тойгысы булдыру, рухи тәрбия бирү.

Кичәне
үткәрүгә әзерлек эшләренең барышы:
авыл кешеләре белән очрашып, читтә яшәүче авылдашлар турында мәгълүмат туплау,
элемтәгә керү юлларын барлау: социаль челтәрләр , телефон аша һәм очрашып кичә-
очрашу турында сөйләшү, сәхнәдә күрсәтеләчәк номерларны тәгаенләү; клубның
фойесында авылга багышланган стендлар  урнаштыру, чәй табыны әзерләү, музейдагы
экспонатларны тулыландыру,кичәнең программасын төзү,клуб алдында
очрашу-әдәби-музыкаль кичә үткәреләчәге турында белдерү урнаштыру, кичә
барышында күрсәтү өчен презентация әзерләү.

Кичәне алып бару
өчен авылыбызның әдәбиятка гашыйк сәләтле яшьләре Фирүзә Гыйздәтуллина һәм
Илнар Фатыйховлар махсус язган шигырьләрне туплау.

Бизәлеш:
сәхнә түрендә “Туган ягым- гомер бишегем” дигән язу
урнаштырыла, экран һәм проектор кичә барышында авылыбызга һәм авылда
яшәүчеләргә багышланган мәгълүматны җиткереп барачак.

Кичә-
очрашуның барышы: беренче өлеш фойеда
түгәрәк өстәл формасында үткәрелә. Биредә авылдашлар бер-берсе белән аралаша,
күрешә, истәлекләр белән уртаклаша, авылның үткәне  һәм бүгенгесе турында 
сөйләшә- эңгәмә коралар, музей экспонатлары белән танышалар,авылга багышланган
стендларны карыйлар. Шунда ук чәй табыны әзерләнә  һәм кайнар коймак тәкъдим
ителә.

Кичәнең икенче
өлеше клубның тамаша залында дәвам итә.

                                                   
Пәрдә күтәрелә. “Норма” көе башлана.

                                                               
  Композиция ( «Норма»)

Алып
баручы чыга, талгын гына музыка яңгырый.

Хәерле
көн телим таңнар саен,

Аяз
күкләр телим җиремә!

Кояшлы
көн телим барыгызга.

Һәм
иминлек телим илемә.

Хәерле кич, хөрмәтле тамашачылар.  Авылдашлар
очрашуы дәвам итә.Үзебезнең җыр-моңга бай Нормалылар тарафыннан әзерләнгән
концертыбызны башлыйбыз. Сез бүгенге концерттан барлык кайгыларыгызны,
мәшәкатьләрегезне онытып, безнең белән бергә күңел ачып, яңа җырлар белән
танышып, шулай ук элеккеләрен дә искә төшереп, рухи ял алырсыз.

Безнең бүгенге концертыбыз  туган 
җиргә, туган җир туфрагына, туган җирдән китүчеләргә, кире әйләнеп кайтучыларга,
чит җир туфрагында башларын салганнарга, аларның туган җир туфрагында
бөреләнгән изге хисләренә, якты өмет-теләкләренә багышлана.  Туган җир дигәч,
кайберәүләр бөтен киңлекләре белән безнең туган илебезне күз алдына китерә. Ә
кайберәүләргә туган җир ул – туган авыллары, туган шәһәрләре, туган туфрак ул.    

Тигез
булмаса да, озын булсын

Өзелмәсен
барыр юлыбыз.

Изге
теләк,бәхет, ләззәт биреп,

Яңгырасын
безнең  җырыбыз.

Җыр  “Сәламләү” .  Илфир, Гөлчәчәк
Гыйздәтуллиннар.

Алып
баручы.

Нәрсә
җитә безнең туган якка:
Җәен — яңгыр, кышын — кар исен
Күкрәгеңә сулап, биек таудан 
Ил киңлеген сөенеп карыйсың!

Бик
күңелле тәңкә кар яуганда
Кунып эри битләр очында…
Кулга тотсаң, энҗе бөртекләрен,
Көмеш тамчы кала учыңда.

Җитәмени
безнең туган якка —
Язлар килсә — гөлләр калкалар;
Шомырт, чия ап-ак шәл бөркәнә,
Миләшләре тага алкалар…

Кирәк
түгел туя куакларың,
Киң кыяклы пальма агачың…
Зифа буйлы сылу ак каеным,
Син йөрәктә яфрак ярасың.

Зиннатуллина
Зөлфия башкаруында җыр. “Туган авылым урамы”.

Күргәнегез бармы сылу кызлар

Кия торган татар камзулын?

Бизәгенә гүя сыйдырган ул

Бар тарихын илнең, бар моңын.

Буыннардан-буыннарга күчә,

Халкымның ул асыл киеме.

Билдәмәсен эләктереп куйсаң,

Бигрәк нечкә итә билеңне.

Ландыш Мингазова. Татар  халык биюе.

Уйна, дустым, гармуныңны уйна,

Сокландыр син туган халкыңны.

Сокландырып туган халкыңны

Йөрәгенә сал син ялкынны.

Уйна, дустым, гармуныңны уйна

Чәчеп җибәр халкым моңнарын.

Дәртләндер син туган халкыбызның

Батыр кызларын һәм улларын.

Уйна, дустым, гармуныңны уйна

Бөтен кеше сине яратсын.

Сине – безнең моңлы халкыбызның

Игелекле моңлы баласын.

Рөстәм Галиев. Гармунда авыл көйләренә
тезмә.

Җыр.”Олы юлның тузаны”

Туган ил, туган җир, туган тел. Кешене кеше, халыкны милләт
иткән иң изге төшенчәләр шулар бит. Адәм баласы бәхет эзләп, рәхәт тормышка
өметләнеп, читкә чыгып китә. Нигъмәт, ләззәт тулы, мул ризыклы ил-җирләрдә яши,
бәхетемне таптым, дип ышана, әмма кайсыдыр бер мизгелдә җанындагы бар
күзәнәкләрне тетрәндереп еракларда калган газиз әнкәсе, әткәсе, туган нигезе,
челтерәп аккан чишмә сулары сагындыра. Шулчак күңелләргә  мөлдерәп яшь тула.
Эх, туган нигезгә тагын бер генә аяк басарга иде дип йөрәк сыкрап куя. Туган
нигезен кайтып күрү насыйп түгел икән, ичмасам, туган җирнең бер уч балчыгын
булса да алып кайтып салыгыз дип, балаларына васыять әйтә.

Фатихова Фирдәүсә. Шигырь.”Туган нигездәге
ялгыз ана”.

Авылыма очып
кайтыр идем 
Авылдашлар печән чапканда,
Җиләкләрнең иң тәмлесе була
Чапкан үләннәрдән капканда…
Моңын тик бер тапкыр тыңлар идем
Күрше егет гармун тартканда,
Авыл тынлыгына чумар идем
Кошлар тынып таңнар атканда…
Юеш сукмакларын таптар идем
Кушлып кайтып сары көзләргә,
Дусларыма сәлам салыр идем
Сагнуларым язып җилләргә… 
Ташкын елга белән кайтыр идем
Гөрләвекләр юлы ятканда,
Балачагым күргән карт алмагач
Сафлык сибеп чәчәк атканда…
Тирән көртен ерып йөрер идем
Сукмакларын карлар япканда,
Ак бураннар җырын тыңлар идем
Авылыма кышлар ятканда…
Кайда гына йөресә дә аяк,
Йөрәк кала туган якларда,
Авылыма бик еш кайтып йөрим —
Каршы килмим күңел тартканда…

Җыр.
Гиздатуллина Фирүзә.”Әйдә, гармун, уйна”

Торган җир көмеш, туган җир – алтын, диләр. Чынлап та,
нинди җирләр, илләр гизеп, кайда гына йорсәң дә, кем генә булсаң да, туган як
күңелгә иң якыны һәм кадерлесе. Безнең туган җиребез – ямьле Норма авылы.
Тылсымлы – сихри табигате, урман-кырлары, таулары-болыннары, йөзләгән челтер
чишмәләре генә түгел, кешеләре дә матур аның. Авылыбызда эшчән, тырыш, уңган,
талантлы халык яши.

Моңнар кайтсын әле авылыма,

Тургай җыры белән үрелеп,

Киң урамнар гөрләп торсын әле

Гармун тавышына күмелеп.

Күңелләргә җырлар иңсен әле,

Гамьсезләре бераз уйлансын,

Йөрәкләре моңга сусаганнар

Безнең белән кушылып җырласын.

Урамнардан җырлап узыйк әле,

Яңгыратып барлык җиһанны,

Яз кошлары күктә сайрасыннар

Отып алып безнең моңнарны.

Моңнар кайтсын әле авылыма,

Күзгә күренеп авыл яшәрсен,

Гөлләр сыман бу гомерне халкым

Җырлар белән үреп яшәсен. (Г. Фирүзә)

“Норма бизәкләре” ансамбле. “Шәл бәйләдем”.

Чит җирләрдә күпме йөрелсә дә,
Йөрәк һаман кайтыр көнне көтә.
Урау-урау юллар, еллар үткәч
Бар сукмаклар туган якка илтә.

Көмеш сулы чишмә челтерәгәне
Күңелләргә керә, җанга үтә.
Шул сулардан сафлык иңсен өчен
Барлык юллар туган якка илтә.

Җәйге җилдә ак каеннар шаулый,
Вакыт әкрен генә йомгак сүтә.
Сагыналардыр, кайтмый калмаслар, дип,
Туган авыл һаман безне көтә. (Г. Фирүзә)

Вилданова Рәзинә. Җыр.”Сагыну”.

Офык
читләреннән әкрен генә,
Матур булып синдә таң ата.
Урамнардан узган көтүләрең
Хезмәт көнен синдә уята.
Иртүк торып, әгәр кырга чыксаң,
Ишетәсең тургай моңнарын.
Ишетәсең бодай, арышларның
Иртәнге саф җилдә шаулавын.
Әнә кара! Барлык игеннәр дә
Елмаялар кояш ягына.
Кем сокланмас шушы матурлыкка
Ия булган туган ягыма!

 Җыр.Шарифуллина Румия. “Тузганак”.

Парлы татар биюе. Н.Ганиева, Н.Зиннатуллин.

Саратский яшел гармун, 
Көмеш кыңгыраулары, 
Бу көмеш кыңгырауларның 
Кичке яңгыраулары

Әллә нишләтә күңелне, 
Үксеп елыйсы килә… 
Елау егет эшемени?! — 
Эх, бер җырлыйсы килә!..

Рифат Шарифуллин. Гармунда татар халык
көйләренә тезмә.  Җыр. “Бик сагынсаң”.

Рәмзия Гимазова(Шарифуллина). Шигырь  Сәяф
Шәйхи. “Әткәй гармуны”.

Үсә авыл, үтә караңгылык,
Яңа сулыш гүя өрделәр.
Яңартылды яңа сулыш белән
Хәтта тәрәздәге өлгеләр.
Сагындырып үткән балачакны,
Чакыра ул киткән улларын.
Гаҗиз булып көтеп ала авыл
Читкә чыгып киткән кызларын.
Су буенда таллар шаулавында
Туган авыл сөюе сизелә.
Инеш аша чыгыйм әгәр дисәң,
Басма булып ташлар тезелә.
Йөрәгемә хәтта якын төсле
Бакчадагы кыек ызаны.
Татар өчен авыл- яшәүяме,
Минем Нормам – минем язмышым.(Ф. Ильнар)

Газизов Айнур. Шигырь. ”Туган авыл”

Туган җирем!
Сине алыштырмас
Җылы якның ямьле җирләре.
Тулы күкрәк белән сулыш алам,
Искән чакта суык җилләрең.
Җәйге челлә, кояш күктә әгәр
Яндырырдай булып җылытса,
Әзермен мин көнне үткәрергә
Тәнне хәтта минем корытса.
Ак буранда йөреп адашсам да,
Туган җирем, үпкәм сиңа юк.
Кирәк түгел алма-хөрмәләре,
Кара ипи белән синдә тук.
Яшел болын чыкка тулган чакта
Яланаяк чыгып йөгерәм.
Көне буе эшләп арылса да,
Кояш батканына өлгерәм.
Туган җирем! Мин әле дә бала,
Синең табигатең – бишегем.
Миңа калса, синдә туу белән
Бәхет төшкән миңа ишелеп.(Ф. Ильнар)

Газизова
Наилә. Җыр. “Балан”.

Алтын таулар
вәгъдә итсәләр дә, 
Алыштырмас идем туган якка.
Беренче кат тәпи баскан җирем,
Анда гына һәрчак күңел тарта.
Анда гына ак
каеннар шавы
Тәнгә сихәт, җанга рәхәт бирә.
Көмеш сулы чишмә челтерәве
Моңнар булып күңелемә керә.
Анда гына сандугачлар сайрый,
Шундый моңлы, үзәкләрне өзеп.
Анда гына моңланадыр гармун,
Кушылып җырламыйча булмый түзеп.
Бары газиз туган якта гына
Шундый матур сызылып ал таң ата.
Торган җирләр гүзәл булсалар да,
Күңел һаман туган җиргә тарта. (Г. Фирүзә)

Җыр. “Ашхабад”.
Егетләр хоры.

Авылыбызның
иң калку урынында кешеләргә  иман, нур сибүче көмеш манаралы мәчет
салынган.Һәр көнне моңлы азан яңгырый, авылыбызның яше-карты мәчеттә намаз
укый, вәгазь тыңлый. Халкыбыз төрле авырлыкларны  күрсә дә динен сатмаган,
югалтмаган. Мәдәниятле, белемле, шәригать кушканча яшәү канына сеңгән авыл халкы
кешелексезлеккә каршы тора алган,дини йолаларны, ата-бабаларыннан килгән
гореф-гадәтләрне Коръән кушканча үтәп килгән.

Хазиева
Альфира  .Мөнәҗәт .

Авыл авыл инде: кайтыр юлы
«Саумы,балам», — диеп каршылый.
Каты таш та, аяк асларында,
Көзге яфрак кебек кыштырдый…
Авыл авыл инде: җәннәт җимешләре
Кырларында үсә, болынында.
Авылыңнан читтә торган чакта
Ул җаныңда яши, уеңда.
Авыл авыл инде: чишмәләре
Кабатлый күк изге доганы.
«Суларымны авыз иткән өчен,
Сакла,Раббым, шушы баланы!»
Авыл авыл инде: йөрәгемә
Алтын җептән исеме чигелгән.
Зинһар,Раббым, аермачы мине,
Тәүге аяк баскан җиремнән!

Илфат, Рифат,
Фирая Шарифуллиннар. Җыр. “Кайтам әле туган ягыма”.

Биюченең
итәге

Бии,
бии кыскара,

Биючегә
сүз әйтмәгез,

Бии,
бии остара.

Бие
әйдә, бие әйдә

Биегәнне
күрсеннәр

Баскан
җирдә ут чыгара,

Безнең
кызлар дисеннәр.

Мингазова
Ландыш. Чегән биюе.

Балакаем,
кайтып йөрмә инде,
Туңарсың бит, тышта буран, ди.
Көтә үзе әнкәй, әйткән була,
Әйбәт кенә әле торам, ди.
Балакаем, кайтып йөрмә инде,
Интегерсең, юллар өзек, ди.
Көтә үзе әнкәй, әйткән була,
Ятам әле, балам, түзеп, ди.
Әнкәй җаным , киртәме соң безгә
Узып булмас буран-пычраклар?
Балакаең аңлый, бәхет бит ул,
Сиңа кайта алган бу чаклар.

Җыр.
Ганиева Наилә.”Су буенда учак яна”.

Талга кунып
сандугачлар сайрый,
Су буйларын сарган куе томан.
Челтер-челтер көмеш чишмә ага,
Чишмә моңы — бишек җыры сыман.
Гасырларны узып аккан чишмә
Үз эченә күпме хәтер җыйган.
Күпме шатлык, сагыш иңгән аңа.
Чишмә моңы — кеше күңеле сыман.
Ничә буын сабыйларның үсеп,
Читкә китүенә шаһит булган.
Җылылыгын, назын югалтмаган,
Чишмә моңы — кояш нуры сыман.
Тирә ягын матур җырга күмеп,
Авылымның ямен саклап торган,
Хәтерләрдән мәңге югалмаслык,
Чишмә моңы — әнкәй җыры сыман.(Г. Фирүзә)

Җыр.
Гөлия Сафина (Хасбатуллина)”Сибелә чәчем”.

Рәзифә
Шарифуллина. Шигырь.”Авылкаем”.

Гармуныңны тартып уйна,

Иркен булсын җырларга.

Безнең моңнар таралсыннар

Урманнарга, кырларга.

Яңгыра, моң, еракларга,

Урамга, тирәкләргә,

Арган чакта ял булып син

Кабатлан йөрәкләрдә.

Уйнат әйдә, гармуныңны,

Телләре лә батмасын,

Уят, үзәкләрне өздер,

Кызлар йоклап ятмасын.

Фарил Дөлмиев уен коралларында  уйный.

Ерак юлга чыккан чакта
Авыл әйтеп кала кебек:
«Онытмачы берүк мине,
Кайткала син монда, егет!»
Юллар кул болгап озата,
Озаткан күк мең ел элек.
Киткәнче үк сагындырып,
Инеш карап кала көлеп.
Йомшак җилләр исеп кала
Минем арттан җирне өреп.
Олы атлап җәе килә,
Авылымны ямьгә төреп.
Ерак юлга чыккан чакта
Йөрәгемне кала телеп.
Авыл, синдә әниемнең
Кочагындагыдай, китәм эреп! (Ф.Илнар)

Фатихов
Илшат. Җыр.” Керфекләрең синең нигә кара”

Ландыш
Дахрутдинова. Җыр. “Авылкаем”.

Авыл. Тынлык.
Төнге йокы иле
Басып алган гүя дөньяны.
Кар бөртеге җыеп уч төбемә,
Әкрен генә кайтам уйланып.
Матур төне! Күктү йолдызлары,
Тулган ае юлны яктырта.
Ә юл исә, мин атлаган чакта
Туры ята, мине кайгырта.
Уңга карыйм, офыккача ак кар,
Сул якта да мамык юрганы.
Эх, минәйтәм, бер чаптырсаң иде
Шушы кардан, җигеп юрганы.
Туган ягым, кышың гына түгел,
Һәр фасылың синең иң гүзәл.
Яшә генә, көзге ачы җилгә,
Җәйге эссегә дә мин түзәм.
Норма. Тынлык. Шул тынлыкны бозып,
Шыгырдатып атлыйм ак карны.
Сөя сине, авылым, бишек нарасые,
Сөя сине бабай сакаллы.(Ф. Ильнар)

Җыр.
Фирүзә һәм Гөлчәчәк Гиздатуллиналар. “Гармун”.

Мари
биюе, Н.Ганиева, Н.Зиннатуллин.

Фәнил
Насибуллин  Җыр “Әткәем юкәләре”.

Ямьле авыл! Барча табигатең 
Яралгандыр изге затларга. 
Киссә кисәр кылыч мескен башны, 
Ирек бирмәм сине таптарга. 
Бөек авыл! Куреп күпме нужа, 
Исән калдың,тезең чүкмэдең. 
Атла горур, күкрәк киереп атла,
Синең көннәр әле үтмәде! 
Сихри авыл! Кичке су буйларың, 
Шифа сулы Габдул чишмәсе,
Томан баскан Яхуд таллыклары ,
Әсир итэ! Кеше нишләсен? 
Нурлы авыл! Азан тавышына 
Жәя кеше жиргә намазлык.
Авыл күрке — биек манарадан 
Килгән аваз җанга тамарлык.. 
Моңлы авыл! Гармун тавышлары 
Килә кичен һәрбер урамда. 
Күрше белән күрше кочаклашып, 
Моңланалар ачы буранда. 
Минем авыл! Минем талбишегем! 
Таҗы бит син шушы дөньяның. 
Мәңге яшэ газиз халкың өчен! 
Күтәрә алмас бөек хакың өчен! 
Мин бит сине сөеп туймадым! (Ф. Илнар)

Кичә вокаль трио башкаруында “Кошлар
кебек” дигән җыр белән тәмамлана.

Алып баручы.

Сау булыгыз, дуслар, без китәбез.

Атларыбыз инде җигелгән.

Сагынуыбыз сезгә килеп торсын

Иртән искән назлы җил белән.

Бер- беребезне күреп туялмадык,

Сөйләшәсе сүзләр күп калды.

Сезнең белән ,күзне күзгә текәп,

Аттырасы иде таңнарны.

Таулар белән таулар очрашмыйлар,

Кеше белән кеше очраша.

Бер- беребезне күреп очрашмасак,

Очрашырбыз әле җыр аша.

Бер-беребез белән очрашып, күрешеп, хәлләр
белешеп яшик. Туган авылыбызны, туган нигезебезне онытмыйча, бәхетле булып, мул
тормышта яшик. Киләсе очрашуларга кадәр сау булыгыз!

1.Якты өмет сыман, Тузгый ап-ак буран.

Шатлык белән тулы йөрәкләр.

Өр яңа ел килә бәхет керсен илгә .

Телик әле изге теләкләр

2.Ил гел тыныч булсын, Сабыйлар күп тусын.

Кавышсыннар өзлеп сөйгәннәр.

Яшәсеннәр бергә Һәркемдә бит җиргә

Рәхәт яшәр өчен туганнар. — ак карлар ява бурап — бурап

1.Хәерле кич, хөрмәтле дуслар, туган нигезләрен сагынып кайтучы кунаклар! Яңа ел белән сезне!

2.Бусагадан атлап керергә әзер торган  2020 нче ел котлы булсын. Зур сөенечләр, иминлек, беркайчан да бетмәс бәхетләр алып килсен!!! 

1.Күңелләргә нур өстәп, иң матур көннәре, игелекле, бәрәкәтле эшләре белән 2019 нче ел илебездән китә. Яңа елга кергәндә без гадәт буенча иске елда узган юлга әйләнеп карыйбыз…

2.Ә хәзер кыскача гына башкарган эшләргә йомгак ясау һәм бәйрәм белән котлау өчен сүзне Кодаш авыл советы биллэмэсе башлыгы Габсалямов Азат Финарат улына бирәбез. Рәхим итегез!.. 

1.Кар болытын җилләр сүтеп бара,

Ел арты ел шулай үтеп бара.

Уралса да уйлар ак хыялга,

Уза гомер, уза, атлый алга.

2.Ярдан дулкын каккан көймә кебек,

Бер ел чикте дисбе төймә кебек.

Чигәләргә сылап карның агын,

Концерт номеры……(1.жыр Алсу Каримова. 2 бию Илюза Хисматова.)

(Уен или Жыр)

1.Петр 1 фәрманы белән Яңа ел 1700 нче елда 1 гыйнварда үткәрелә башлый. Яшебез ничә дә булса да, 8 яшьтәме, 18 дәме, 50 дәме, 70 тәме, мөһим түгел. Яңа елга зур өметләр баглый. Кышның салкын айларында үтүенә карамастан бу бәйрәмне чиксез яратабыз, котеп алабыз.

2.Димәк, бәйрәм җыр – биюсез, әлбәттә инде, уеннарсыз булмый…

Хәзер сәхнәгә кызыклы уенга чакырам. Чама белән 5 кешене.

1.Ап — ак карлар ява бурап — бурап,

Уй — гамьнәрем кайта урап — урап,

Урап кайта б ә х е т көткәннәргә,

Китеп бара ерак үткәннәргә. 
Бурап — бурап ап — ак карлар ява,

Аклыклары күңелләргә дәва.

имин юллар гына

Концерт номеры ….(1.Жыр Флорида Хузина,2.Бию Кошки.)

Кадерле дуслар эйдэгез эле бездэ узебезчэ татарча берне оздереп биеп алыйк.

татар биюе  башкарыла, биюгә тамашачылар да чакырыла.

1.Дуслар, үзенең Кар кызын ияртеп, яраткан җәнлекләрен, н и к т ер, 

үзе белән алмыйча

, мәңге яшь Кыш бабабыз да килеп җиткән. Әйдәгез аларны кул чабып каршы алыйк…

Рәхим итегез, Кыш бабай. Кар кызы,Яна ел!

Кыш бабай. Исәнмесез, улларым, кызларым! Исәнмесез, килгән кунаклар! Котлы булсын Яңа еллар! Яңа ел сезнең барыгызга да бәхет, шатлык, сәламәтлек алып килсен. Күңелләрегез мәңге яшь булып калсын! Юлда килгәндә бик арыдым.

Мин бераз утырып ял итеп алыйм, ә кызым син сөйли тор. Кар кызы. 

1.Йә, рәхим ит, Яңа ел, төкле аягың белән. 

Яңа ел. Исемем минем — Яңа ел 

сәламәтлек 

2020 нче елның 

2.Рэхмэт амин шулай булсын,эйдэ эле яна ел оздереп берне биептэ курсэт.

(яна ел биюе)

2.Кыш бабай, син ял ит, без сиңа үзебезнең чыгышыбызны күрсәтеп китик әле. 

Кон.номер.1. Жыр Фларида Хузина. «Сандугач», 2.Сказка.

2.Уенга рэхим итегез дуслар.Кыш бабай белән берлектә “Фикер йөртү” уены 5-6 кешене чакырабыз. Әйдәгез, Кыш бабай киткәнче аның белән уйнап калыгыз.  

Кыш бабай, уен синнән башлана. Үз гомереңдә күп җирләрдә йөрдең, янәшәңдә һәрчак г ү з ә л зат — Кар кызы булды. Син үзең яратып дәшкән иң матур хатын – кыз исемен әйт әле. (Кыш бабай яраткан хатын кыз исемен әйтә. Калганнар чират буенча соңгы хәрефтән башланган хатын-кыз исемен әйтәләр. Кем әтә алмый –шул уеннан чыга бара.Азаккы кеше җиңүче була.) 

……М ә с ә л ә н, 

1.Хупҗамал – Ландыш – Шаһидә – Әнисә – Әдип – Петр – Раил – Ленар – Рәис – Сәлим- Мостафа –Айрат – Таһир –Рәфис-Сәйдәр – Рифкат – Тәкый – Йолдыз – Зариф – Фаил – Ләбиб – Булат – Таҗи – Ирек- Камил –

ягыннан килдем мин

-Маскалар керә. (киенеп килучелэр булса)

1. Менә Кыш бабай адаштырып калдырган җәнлекләрең дә килеп җитте.

— Әйдәгез, хәзер Кыш бабай белән Кар кызын үзенең якыннары белән биетеп алыйк.

Бию көе куела. 

2.Кыш бабай, еллар гасырларга тупланса да, дәртең, яшьлегең һаман арта гына бара. Күңелгә чиксез өметләр, ышаныч, җирдә яшәргә көч бирәсең. Рәхмәт сиңа. Киләсе елларда да сине шулай көтеп алсыннар.

Бию мышки

Кыш бабай. Улларым, кызларым! Сезнең белән бәйрәм бик күңелле булды. Безнең китәр вакытыбыз да җитте. Мин сезнең янда үземнең оныгымны — Яңа елны калдырам. 2020 нче елда барыгыз да аның белән дус булырга тырышыгыз. Яңа ел илебездәге тынычлыкны сакласын, барыбызга да сәламәтлек алып килсен. Оныгым, син кайда кил бирегэ сүз хәзер сиңа.

Кыш бабай белән Кар кызы чыгалар.  1.Әйдәгез, безгә өр яңа ел калдырган, күңелле бәйрәм мизгелләре бүләк иткән Кыш бабай белән Кар кызын алкышлап озатыйк. Сау булыгыз.сәламәтлек 

Сказка «Три девицы»

2.Чираттагы уенны тәкъдим итәбез.  (жебегэн )

1.Яңа елда исән — мул тормышка

Аяк бассак иде, йа Рабби!

Кил, Яңа ел, изгелегең белән

Явызлыкны беркем яратмый. 

2.Күкләр аяз, дөнья имин булсын,

Авырлыклар ишек какмасын.

Шәфкатьле бул, беркем бу тормышта

Шатлык чәчеп, кайгы тапмасын.

1.Иңнәренә тормыш авырлыгын

Күтәрмәсен ялгыз аналар.

Ата — ана тигезлеге белән

Пар канатлы үссен балалар.

Э хэзер барыгызныда яна ел валсына чакырабыз.

Жыр «Лэйсан» хатын кызлар вокал ансамбле.

2.Дөнья матур, илләр имин булсын,

Тыныч булсын туган җиребез.

Сәламәтлек, бәхет, шатлык белән

Узса икән һәрбер көнебез. 

1.Хөрмәтле дуслар , кунаклар, бүгенге бәйрәм кичәсендә актив катнашканнар!.. Якынлашып килүче 2020 нче елда барыгыз да сау – сәламәт булыгыз. Кышкы аклыкка. Язгы сафлыкка, җәйге җылылыкка, 

көзге муллыкка сөенеп, тормыштан тәм табып, өмет белән яшәгез. Кайгы — хәсрәтләр, борчу — мәшәкатьләр сезне ерактан урап узсын. Яңа елда гына түгел, ә ел буе кәефләрегез һәрвакыт күтәренке булсын.  Сау булыгыз!

В Семенкинском СДК под аншлагом прошел вечер под названием «Лунные вечера моего села» — «Авылымны? айлы кичл?ре».

     Приняв эстафету от Чуваш-Карамалинского СДК вчера  23 ноября в Семенкинском СДК прошел вечер под названием «Лунные вечера моего села» — «Авылымны? айлы кичл?ре». С порога в фойе  дома культуры гостей встречали выставки, организованные  МБОУ СОШ с.Семенкино, работниками СДК, спортивной школой с.Семенкино. Здесь же была организована выставка  под названием «Живое село», где продукции своих хозяйств: мясо, молочные продукты, мед —  представили  Галиева М.Б., Ишбулдина М.Р., Фаткуллина Н.Р. С помощью  жительниц с.Семенкино  были представлены татарские национальные блюда.   Работники Семенкинского ОС  организовали подписку на газеты и журналы. Организовал  выставку своих картин  художник из д.Асавбашево Алексеев Ю.Н. Выставка районного фотоконкурса  «Пойман за чтением» вызвал не меньше интереса.

        В зрительном зале гостей встречала нарядно украшенная сцена. На панно с названием вечера  &ndash- природа родного села, его подрастающее поколение. На сцене девушки в национальных костюмах, с нетерпением ожидающие  начала. И вот начали… Песня сменяется танцем, танец &ndash- песней. Участники художественной самодеятельности  Семенкинского СДК выступали перед своими односельчанами от души. Не остались в стороне от мероприятия и  воспитанники детского сада:  Песня Семеновой  Юлии «Пукане»  и танец в исполнении маленьких артистов были встречены бурными аплодисментами. Вокально-инструментальный ансамбль  при СДК, состоящий из  выходцев села, а ныне студентов различных учреждений, под руководством директора СДК Шарафутдинова М.Р.,  подарил собравшимся душевные песни. Ансамбль «Жасмин» порадовал  задорными танцами. Приехали поздравить семенкинцев и участники художественной самодеятельности с.Шланлы. Почти после каждого концертного номера   слово предоставляли гостям праздника. С приветствием  перед собравшимися выступили глава сельского поселения Ишбулдин И.А., заместитель главы администрации района Габзалилова З.А.,  кандидат педагогических наук  доцент кафедры педагогики и психологии Стерлитамакского филиала БГУ Гизатуллина К.Х., гостья из Стерлитамакского района  директор Стерлитамакского РДК Фаткуллина Н.Г., главный зоотехник СПК «Дружба» Фаткуллин Ф.Р., председатель Совета ветеранов Габбасов З.Г.. На фестивале принял участие начальник отдела культуры Валиев Р.Г.

      Атмосфера вечера никого не оставила равнодушной: она была насыщенной и интересной. Как прошли полтора часа &ndash- никто и не заметил. И вот звучат финальные  слова. Собравшийся в СДК народ  бурными аплодисментами поблагодарил всех устроителей данного мероприятия, и выразил надежду, что такие вечера будут устроены еще не один раз.

      От имени администрации хочется выразить благодарность директору СДК Шарафутдинову М.Р., художественному руководителю Саттаровой Р.С., библиотекарю  Янсаевой Н.Х. за проделанную работу по организации данного мероприятия.

» Су буенда кичке уен » фольклор бәйрәм үткәрү өчен сценарий

Төзүчесе-автор: Хозина Ирина Александровна

Туймазы районы Кандра авылы музыка

мәктәбенең музыка теориясе укытучысы.

Тәрҗемәче: Ә. М. Мирзаһитов исемендәге Кандра

авылы 2-нче урта мәктәбенең туган тел

укытучысы Латыйпова Филүсә Тәлгәт кызы һәм

Кандра авылы 1-нче урта мәктәбенең туган тел

укытучысы Әхтәриева Вәсилә Гәрәй кызы .

Кичке уеннар элек-электән татар халкының иң матур, иң күркәм

йолаларыннан саналган.Җәйге матур кичләрдә, кояш баткач, картлар

яткач,су буйлары, урман аланнары, ямь-яшел болыннар яшьләрнең шат

авазларына күмелгән. Кичке уеннарда җыр-бию, уен-көлке бер генә минутка

да тынып тормаган. Анда җырлы-биюле түгәрәк уеннары, ике урам арасында

җыр ярышлары, шаян такмаклар әйтешү, күмәк һәм ялгыз биюләр,кызыклы

уеннар уйналган.Кичке уеннарда егетләр һәм кызлар бер-берсе белән

танышкан-кавышканнар,күрешкән-сөешкәннәр, вәгьдәләр бирешкәннәр.

Шуңа күрә дә кичке уеннар яшьләрнең иң яраткан урыны булып саналган.

Гомумән хәзер традицион халык уенннарының актив кулланыштан китүе

ачык күренә. Әгәр дә без киләчәк буыннарны милли традицияләрдә

тәрбиәләү зарурлыгын таныйбыз икән, халык рухының аерылгысыз бер

өлешен тәшкил иткән уеннарыбызның югалуына юл куймаска тиешбез.

Уен ул – катнаш сәнгать һәм мәдәният төре,аның байтагында көй, бию,

махсус җайланмалар катнаша. Аларны сүз белән тасвирлап бетереп булмый,

моның өчен махсус схемалар, ноталар, рәсемнәр булуы зарур.

Максат:

1)Балаларның җырлы-моңлы , биюле уеннары аша гасырлар буенча

үткәрелгән татар халык йола бәйрәмнәрен саклап калу;

2) Киләчәк буынны милли традицияләр нигезендә тәрбияләү;

3) Уен барышында җанлы диалог, һәртөрле сөйләшләр, көлке, җор сүз,  

импровизация аша балаларның сөйләм телен үстерү, мантыйкый (логик)

фикерләвен арттыру;

Бурычлар:

1) Балаларны уен аша татар халык  йолалары белән таныштыру;

2) Киләчәк буыннарны милли традицияләрдә тәрбияләү нигезендә халкыбыз

рухының аерылгысыз бер өлешен тәшкил иткән уеннарыбызның югалуына

юл куймау;

3) Халкыбызның милли трдицияләрен җыйнау, матбугатта  бастыру , аларга

кабаттан «җан өрү» хәстәрен күрү;

Җиһазлау: курчак, эскәмбия, читән, йорт, 3 көянтә, 6 чиләк, елга макеты ,

чәчкәләр.

( “Бормалы су” көенә 3 кыз чыга)

1 кыз: Кумәк бию, уен көлке

Була кичке уенда.

Кызлар -егетләр жыела,

Таллыкта, су буенда.

2 кыз: Пар табыш лы, эсир алыш

Кичке уенда була

Таныштыра, дуслаштыра

Яшьләрне шушы йола.

3 кыз: Жырлар, биюләр өзелмәс.

Шатлык өстәр гармун да.

Укенерсез килмәсәгез,

Кызык булачак монда!

(Лилия эскәмбиядә утырган килеш бишек җырын җырлый, курчагын йоклатып өйгә кертеп бәллүгә сала. Көянтә – чиләкләр белән кызлар чыга, сөйләшәләр.)

« Әлли-бәлли » Мөхәммәт Садри сүзләре Әнвәр Бакиров көе

1.Әлли-бәлли, ак бәби,
Ак бишектә ят, бәби.
Әлли-бәлли, бәбием,
Балдан татлы нәнием.

2.Әлли-бәлли ит, бәби,
Тәмле йоклап кит, бәби.
Әлли-бәлли, бәбием,
Балдан татлы нәнием.

3.Әлли-бәлли, бал гына,
Йокы сиңа ял гына.
Әлли-бәлли, бәбием,
Балдан татлы нәнием.

4.Йокла, йокла, багалмам,
Үскәч бишеккә салмам.
Әлли-бәлли, бәбием,
Балдан татлы нәнием!

( “Бормалы су” көенә көянтә-чиләкләр тотып кызлар керә)

4 кыз: Кызлар! Әйдәгез , Лилияне кичке уенга чакырабыз.

Барыбыз: Әйдәгез!

5 кыз: Лилия кичке уенга чыгасыңмы?

6 кыз: (Лилия тәрәзәдән карый һәм әкрен генә:) Хәзер чыгам. (чыга) Исәнмесез кызлар!

Кызлар: Исәнме Лилия.

( Егетләр читән артында утыралар һәм кызларны күзлиләр. Берсе тавышланмагыз дип ишара ясый, икенчесе җиңел генә башына сугып ала. Марсель кинәт килеп чыга, калганнар аның артыннан.)

Малайлар: А-ХААААА!!!! ( Кызлар куркып китәләр)

1 егет: Исәнмесез, саумысыз!

Нигә кәҗә саумыйсыз.

2 егет: Әтәчегез күкәй салган

Нигә чыгып алмыйсыз.

7 кыз: Әй, Әпсәлам, Әпсәләм!

Сәлам бирдем әссәлам!

Сездән безгә тиештер бит..

Малайлар: Сәлам!

Барысы кызлар: Шуннан.

3 егет: Тугыз ким уннан.

Барысы кызлар: Шуннан.

4 егет: Утырга да шуган.

Барысы кызлар: Шуннан.

5 егет: Кишер белән суган..

Барысы кызлар: Шуннан?

6 егет: (аптырап) Егетләр, ярдәм итегез әле миңа!

(Егетләр кул селтиләр. Җырларга җыеналар, бер-берсенә капма-каршы басалар.)

7 егет: Эй, егетләр,кызлар, әйдәгез әле, жырлап алыйк!

Барысы : ( уртада басып торалар , өч төркемгә бүленеп җырлыйлар.)

“Без җырлыйбыз”

1)Без җырлыйбыз шаян җырлар,

Ә сез тыңлап торыгыз.

Әнә килә автомобил,

Булыр безнең җырыбыз.

О-хо-хо, о-хо-хо! Булыр безнең җырыбыз. 2 тапкыр (уртада басып торучы балалар урыннарында кала, калганнары ике яктан бии-бии капма-каршы “П” хәрефе ясап баса, кызлар уң, малайлар сул якта.)

2.Кызлар: ( кызлар малайларга каршы һәрбер аяктан икешәр тапкыр тыпырдап, кулга-кул тотынышып яки алъяпкыч итәкләрен тотып килә)

2) Әнә килә автомобил ,

Төягәннәр калайлар.

Безнең авыл малайлары ,

Туксан яшьлек бабайлар.

О-хо-хо, о-хо-хо! Туксан яшьлек бабайлар. 2 тапкыр (артка китәләр)

3.Малайлар: ( егетләр кызларга каршы һәрбер аяктан икешәр тапкыр тыпырдап, кулларын бер-берсенең иңнәренә куеп киләләр)

3)Әнә килә автомобил,

Төягәннәр капчыклар.

Безнең авылның кызлары,

Сиксән яшьлек карчыклар.

О-хо-хо, о-хо-хо! Сиксән яшьлек карчыклар. 2 тапкыр. (артка китәләр)

4. Барысы : ( уртада торучы балалар алга атлый куллары итәкләрендә)

4) Тыпыр,тыпыр, тыпырдашып

Бергә басаек әле

Уйнап-көләп, җырлап-биеп,

Күңел ачаек әле.

О-хо-хо, о-хо-хо! Күңел ачаек әле. (артка китәләр)

О-хо-хо, о-хо-хо! Күңел ачаек әле.

1 кыз: (алга чыгып)

Булды-булды. Кызлар !Малайлар!

Без биредә бик шаулашабыз.

Әйдәгез, чишмәгә суга барабыз.

Барысы кызлар: Әйдәгез, әйдә!

Малайлар: Без дә барабыз!

Барысы кызлар: Юк, без сезне алмыйбыз!

1 юн.: Барабыз! (ышаныч белән)

2юн.: Сезгә ярдәм итәрбез!

Барысы : Без барабыз !

2 кыз: Әйдәгез, чиләкләрне алаек.

( Көянтә-чиләкләрен алып җырлый-җырлый биеп баралар) Су юлы (татар халык җыры, башкара Сөмбел Билалова )

“Су юлы» (татар халык жыры, башкара Сөмбел Билалова) 1.Әйдә, иркәм, алып барам
Чишмәләргә, суларга;
Чишмәләрдән су алганда
Су чәчрәтеп уйнарга.

Ай, җаныем, суларда
Су чәчрәтеп уйнарга.

2.Суда сусар йөзә микән,
Салкын суга салмыйча?
Син бәгъремне сагнып көтәм,
Юлдан күзем алмыйча.

Ай, җаныем, суларда
Су чәчрәтеп уйнарга.

3.Суда сусар йөзәдер лә,
Сулары сай булса да;
Бәгърем, хатлар язсана
Өч кенә юл булса да.

Ай, җаныем, суларда
Су чәчрәтеп уйнарга.

4.Су буенда акбүз атлар —
Бар да каеш нукталы;
Сагынмамын, димә, җаныем,
Сагынырсың, туктале.

Ай, җаныем, су юлы,
Бик сагындым бу юлы.

3 кыз: Нинди ямьле чишмә буе!

4 кыз: Әй, кояшкай, зәп-зәңгәр күк,

Безгә карап көләсезме.?

5 кыз: Сайрар кошлар, саф чишмәләр.

Безнең җырны ишетәсезме?

6 кыз: Бик күңелле монда, әйдәгез, жырлап алабыз!

(Җырлы-биюле уен. Түгәрәкләнеп басалар)

Барысы : “Бормалы су” Нәкый Исәнбәт сүзләре Заһид Хәбибуллин көе

(Түгәрәк буйлап йөриләр уң якка алмашлап атлыйлар.)

1.Ай бормалы, бормалы ла, Бормалы су буйлары,
Бормалы су буйларында
Үскән зифа буйлары.
(Түгәрәк буенча йөриләр, сул якка алмашлап атлыйлар.) Ал матурмы, гөл матурмы, Гөл булыйм юлларыңда;
Ирмен дигән ир егетнең
Гөл шиңмәс кулларында.

Кушымта:

Ал гөл дә таң гөл, ( уртага баралар)
Сез кадерле яшь кызлар,
Сез уңган, сез чибәр, ( артка чигәләр ) Ил күгендә йолдызлар.
Дан безнең кызларыбызга, ( уртага баралар)
Гөл сибик юлларына.
Эшләре яңгырар аларның ( артка чигәләр )
Безнең ил җырларында.

(Түгәрәк буйлап йөриләр уң якка алмашлап атлыйлар)

2.Айкалмасын, чайкалмасын Китергән суларыгыз.
Кайсы йолдыз асларында
Йөрегән юлларыгыз?!

(түгәрәк буйлап йөриләр суң якка алмашлап атлыйлар)
Ал матурмы, гөл матурмы
Гөл булыйм юлларыңда.
Ирмен дигән ир егетнең
Гөл шиңмәс кулларында.

Кушымта:

(Капма-каршы басалар, ике яктан да берәр кеше чыгып парлап әйләнәләр, кире басалар,барысы да әйләнеп чыкканчы бииләр)

Яшь чаклар бер чак, Яшь гөлнең кадерен бел.
Ал белем, алга бар,
Белем гөле сүнмәс гөл.
Дан безнен кызларыбызга,
Гөл сибик юлларына.
Эшләре яңгырар аларның
Безнең ил җырларында.

7 кыз: Әйдәгез уеннар уйныйбыз .

Барысы :      Әйдәгез, әйдәгез.

1 кыз: Нинди уен уйныйбыз?

Барысы :   ” Капкалы уен”ын уйныйбыз

2 кыз: Яңа утырткан капканы

Баганасы бик шома.

Капка эләктереп калмасын

Ычкынырга чамала.

(Егетләр, кызлар парлашып басалар,парлары белән капкадан чыгалар.Көй беткәндә кайсы пар уртада калса , шуларга җәза бирелә.) Бер кыз белән егет кулларын өскә күтәреп басалар, калганнар капкадан чыга башлый. Капкачылар кемнедер тотып калалар. Җәза бирәләр.

Татар бию көе.

3 кыз: Марсельне  нишләтәбез?

Барысы :       Мәзәк сөйләсен.

3 егет: Марсель:         Юк, мин табышмак әйтәм.

Сырлы, сырлы, сырлы ул,

Безнең белән җырлый ул,

Биетә дә, җырлата дә,

Күңелле ул, моңлы ул.

Я, нәрсә ул, әйтеп карагыз

Барысы :   Гармун.

4 юн: Ә гармунда кем остарак уйный, ягез әле,егетләр

(Нияз гармунда уйный татар җыры яки татар биюе. Калганнар парлап әйләнәләр).

4 кыз:      Айсылуны нишләтәбез?

5 егет:          Жырласын.

Барысы:       Юк, биесен

“Такмаклар”

( Бер кыз бии- 1 куплет дәвамында, 2-нче куплетында балалар такмаклар әйтә, 3-нче куплетта кул чабалар. Кыз биюдән чыга, ә егет керә.)

I ч. 1ч.) Кыз чыга бии;

2ч.) Балалар такмак әйтә.

Бие, бие, бие але, биегәне юк але

Биегәне булмаса да матур бии бит әле

3ч.) Кул чабалар, кыз биюдән чыга, егет керә

IIч.) 1ч.) Егет чыга бии;

2ч.)Балалар такмак әйтә;

Уфадан килгән егет оек чабата киеп

Монда килеп, итек киеп

Нишләп йөрисең биеп.

3ч) (Кул чабалар)

IIIч.) Балалар бии.

5 кыз: Кызлар, егетләр! Уйнадык та, җырладык тә,

биедек тә! Әйдәгез кайтыйк инде.?

Барысы: Эй, койтасы килмий бит але!

6 кыз: Кайтыик инде, әни өйде су көтә .

Барысы: Ярар! Әйдәгез!

7 кыз: Чылтырап аккан чишмәгә

Суга дип барган идем.

Тиз генә әйләнеп өйгә,

Кайтырбыз дигән идек.

1 кыз: Әле айлы кич җитмәгән,

Янмый күктә йолдызлар.

6 егет: Су алырга дип чишмәдән

Ашкына безнең кызлар.

7 егет: Балкырлар барлык йолдызлар,

Елмая безнең кызлар.

(Кызлар көянтә-чиләкләрен тотып горур басып торалар, егетләр аларга елгадан су алып чиләкләрен көянтәгә эләргә ярдәм итәләр. Кайты…

Главная » Сценарий Нового года для взрослых на корпоратив 2023

Бүлмә бәйрәмчә бизәлгән,балалар салмак кына музыкага керәләр.

А.Б.:Балалар безнең татар халкы элек электән кунакчан булган,әби-бабайларыбызның гореф гадәтләрен,милли традицияләрен саклаганнар һәм бик күңелле итеп ял иткәннәр:бәйрәмнәр,кичәләр,фольклор чыгышлар үткәргәннәр,халык җырларын,халык уеннарын яратып башкарганнар.Менә бездә бүген әби бабайлардан килган “Кич утыру” бәйрәм тамашасын үткәреп алабыз.

( ишек шакыйлар)

1 бала: Безнең олы капкарга кем анда кат-кат кага?

Тормагыз инде басып, кечкенә капка ачык.

А.Б: Әйдә, безгә килегез, капкалардан керегез,

Капкалардан керегез, бакчабызга үтегез.

Бакчабызга үтегез, кунак булып китегез.

Музыкага кунаклар керәләр.

А.б: Капкалардан әз кергән, безнең бакчага кем килгән?

Җыр “Әссәләмәгаләйкем”

Кунаклар: Кәм килгән дип, сорамагыз, кадерле дуслар килгән!

Кунаклар, балалар исәннәшәләр.

Кунаклар:Исәнмесез, диеп башлыйк әле, танышу бит шулай башлана.

Сезнен белән очрашканга, дуслар, күңелебез шундый шатлана.

2 бала: Хуш киләсез, үтегез, түрдән рәхим итегез!

Хуш киләсез, үтегез, узыгыз, утырыгыз!

(Балаларкунакларны эстәл артына чакыралар,чәй эчәләр. )

А.Б:Самовар куйдым кайнарга, оргәнче кайнап чыкты.

Тәмле итеп чәйләр әчик, барыбыз бергә чакта.

Сез, балакайларым, остәл әзерләгез.

Ә сез, кунаклар, оялмыйча өегездә кебек булыгыз!

ҖЫР “Без әзәрлибез табын”

(н.т. с.40)

(балалар утыралар һәм чәй эчүне дәвам итәләр).

Кунаклар:1. Бер утыру үзе бер гөмер дип, бабайлар бит юкка эйтмәгән.

Бер очрашып серләр бүлешу, бу гадәтләр әлә бетмәгән.

Шул унай бәлән бүген җырның иң матурын гына.

Җырламый мөмкин түгел.

2. Яхши дуслар җыелганнар, шул унай белән бүген.

Җырыбызнын иң матурын гына, Җырламый момкин түгел.

3. Җыр күңелне күтәрә җырдан йорәк басыла.

Дуслар җыелган табынга, җырлап күңел ачыла.

“Такмаклар” (кунаклар башкаралар).

Килгән кунакларын күңеллен күрик,

Оркестр белән күңел ачыйк!

(Балалар инструментлар алалар, кунаклар чигү чигергә утыралар)

ОРКЕСТР

А.Б: Кунаклар сезгә безнең музыкабыз охшадымы?Ә һәзер без сезне уйнарга чакырабыз,рәхим итегез.

Уен “Парыңны тап”

А.Б:Балалар матур чәчәкләр арасында ,карагыз әле, зәңгәр чәчәктә бар ,әйдәгез аның белән уен уйныйбыз.

Уен «ЗӘҢГӘР ЧӘЧӘК»

3 Бала: Тәрәзәдә гөлләр үскән гөл яфрагын кем кискән?

Уйнамый да, келми генә бу дөньяда кем үскән?

УЕН «ТУБӘТӘЙ»

4 Бала: Сез дә килгәнсез икән, без дә килгәнбез икән.

Яхши, дуслар, җыелганнар, парлашып биик икән!

Яз турында шигырлар

(Балалар,кунаклар тагын чәй эчәләр)

“Күмәк бию”

Кунаклар:1. Нинди олы бәхәт-җыелышып, уйнап келү гөл бергә,

Насыйп булсын идә сөенешеп шатланып яшәу гөл бергә.

2. Алай итәргә кирәк, болай итәргә кирәк,

Хуҗаларга рәхмәт әйтәп, кайтып китергә кирәк.

3. Кем кунаклар яратмый, алар шатлык таратмый,

Җырларыбыз юлдаш булсын сезгә.

А.б: Рәхмәт сезнең, барыгызга килгәнсәз,

эби, бабай, гадәтләрән шулай дәвам итәрбез:

5 бала: Гөл бергә-бергә бөтен гомергә,

Җырлап яшәргә, горләп яшәргә,язсын дөньяда!

Кунаклар китәләр.

Балалар кул селкеп саубулашалар .

Бәйрәм тәмамлана.

Адрес публикации: https://www.prodlenka.org/metodicheskie-razrabotki/257501-dosug-kich-utyru