Адалар хунунге тураскааткан сценарий

Адалар хунунге турааскааткан ачалар аразынга болур «Эн-не тергиин ада»  деп моорейнин сценарийи. Сорулгазы  І.Ада кижинин ог-буледе ролюн билиндирер, уруглар кижизидилгезинге харыысалгазын бедидер, хей-аъдын кодурер.

              Адалар хунунге турааскааткан ачалар аразынга болур

«Эн-не тергиин ада»

 деп моорейнин сценарийи.

Сорулгазы

 І.Ада кижинин ог-буледе ролюн билиндирер, уруглар кижизидилгезинге харыысалгазын бедидер, хей-аъдын кодурер. Уруглар сады-биле харылзаазын быжыглаар.Адалар хунунге турааскааткан ачалар аразынга болур

«Эн-не тергиин ада»

 деп моорейнин сценарийи.

Сорулгазы

 І.Ада кижинин ог-буледе ролюн билиндирер, уруглар кижизидилгезинге харыысалгазын бедидер, хей-аъдын кодурер. Уруглар сады-биле харылзаазын быжыглаар.

2.    Ог-буледе ада-биле уругларнын аразында харылзаазын быжыктырар

Дерилгези: Ада дугайында улегер домактарны, шулуктерден одуругларны чараштыр бижээш азар, зал иштин шарлар – биле дерип каастаар.

Моорейнин  чорудуу.

1.    Организастыг кезээ.

-Экии уруглар, хундулуг адалар, база жюри кежигуннери!

Ноябрьнын уш дугаар субботазын  Адалар хуну кылдыр доктааткан. Бо хунну демдеглеп тура, суму, кожуун, республика чергелиг адалар  чыыжын болгаш моорейлерни эрттирери чанчыл апарган. Бо чылын республикавыста адалар хунун ноябрь 19-та демдеглеп эрттирер. Ынчангаш ада кижинин ажы-толун шын кижизидеринге киржилгези улуг, улегерлиг болур ужурлуг. Ог-булеге ада кижинин туружу онзагай. Ол кандыг-даа уеде ог-булезинин быжыг чоленгиижи, азыракчызы. Ажыл-иштин кадыг бергезин кылыр,изиг-соокта кадатта малын хайгаараар, ырак орукче чорук кылып,тайга-сынче аннап-меннээр, чазаныр-дарганнаар болгаш ус-тывыш ажылдары шупту эр кижиге онаажыр. Ол херек болза чер-чуртун камгалаары — биле чаа-дайынче-даа аъттаныптар, торе-херээн-даа баштаптар. Ада кижи огнун эр ээзи, ажы-толунун ачазы, сумелекчизи, деткикчизи, камгалакчызы болурундан ангыда, ада-огбе ызыгуурунун уламчылакчызы болуп чорууру-биле хундуткелдиг.

Бичии кижи чажындан тура ачазын эки деп санаар, оон четпестерин эскербес, ачам куштуг, ол кажан-даа, каяа-даа ыяап-ла дузалап чедип келир деп чувеге бузурээр. Оол уруг ачазын дозексээр. Чугаа-домаан, кылажын дээш, ачазынын эки-даа, багай-даа талазын оттунуп алыксаар.

Кыс уруг бир дугаарында ачазын коруп, эр кижинин характери-биле таныжар. Кыс уругга ада кижинин улегери эки  болза, уруунун ог-булези, чуртталгазы аас- кежиктиг болур. Ынчангаш бистин «Белек» аттыг уруглар садынын адалар хунунге турааскааткан «Эн-не тергиин ада» деп моорейин эгелээр-дир бис.  Киржип келген ачаларга ооруп четтирбишаан,  кадыкшылды, ог-буленерге аас-кежикти,ажы-толунернин каткы- хоглуг,оорушкулуг озуп доругарын кузедивис.

Моорейнин негелделери-биле таныжыптаалынар:

Таныштырылга. (3мин)«Даалганы куусет» (1 мин)«Эн-не куштуг ада» (Армреслинг)«Эн-не тергиин чурукчу (уран-холдар)»«Уран талант»

           Моорейнин жюри кежигуннерин таныштырыптаалынар!

   1. Торе-Монге Р.В – «Белек» уруглар садынын тур уеде эргелекчизи, бичии болуктун    кижизидикчи башкызы.

   2. Аранчал С.Э – улуг болуктун кижизидикчи башкызы.

   3.  Иргит А. С. – улуг болуктун кижизидикчи башкызы.

   Ынчангаш моорейнин киржичилеринге чедиишкиннерни кузевишаан, бирги турну эгелээр-дир бис.

I тур «Таныштырылга». Боттарын таныштырары-биле бирги киржикчини

________________________________________________  адыш часкап уткуп алыылынар!

2-ги киржикчини   ____________________________________________  чалап алыылынар.

3 ку киржикчини ____________________________________ чалап тур бис.

4-ку киржикчини ____________________________________уткуп алыылынар!

5-ки киржикчини ____________________________________ чалап аалынар!

                                         Баштак коргузуг «Кырган-авайлар»

  Дараазында моорейивистин 2-ги турунче кирээлинер!   

II тур «Даалганы куусет». Эр кижинин будуш мозулуу оон мерген угааныында, коргуш чок эрес-дидим болгаш шыдамык, тура-соруктуг чоруунда. Бо турда  ада бурузу 1 минутанын иштинде  улегер домактарнын тончузун  чугаалаар. Эр кижинин амыдыралга туружун тыва улустун улегер домактарында бир янзы айтып коргускен.

         Ада- чурттун  алдар — адын тудуп чоруур.

              Ажы-толдун  аас- кежиин  улежип  кээр.

              Амыдырал – чуртталганын дазылы боор.

              Адаларнын  алдар –ады хундуткелдиг.

Тараалыг кижи тодуг,

Адалыг кижи чоргаар.

Ада чокта эш чок дээр,

Аъды чокта бут чок дээр.

Адазынга кызы ынак,

Авазынга анай ынак.

Ада кижи оглун сактыр,

Алдын доос кудуруун сактыр.

 Моорейивистин 3-ку турун уламчылаалынар!

3-ку тур «Эн-не куштуг ада». Бо турда ачалар бот-боттары кужун шенежип хол басчырлар.

                   Арзылан, Чаан могелерден шилиттинген,

                   Алдан дорттун аразынга девип турар,

                   Экер эрлер хурежинге шуглуп чоруур,

                   Эзирлер дег адаларны чалап аалынар!

                                                                  Ыры «Ачамга»

4-ку тур «Эн-не тергиин чурукчу»  Эр, ада кижи ог-булезинге, ажы-толунге эргим болгаш хайыралыг. Ынчангаш оонер иштинге чараш чечектен бо турда киржикчи бурузу  (3 минут)  чуруур.                     

                                           Танцы –сам «Мы маленькие звезды»

5-ки тур «Уран талант». Ачаларнын талантызын сонуургап корээлинер!

Оскен черин эргип, кезип ижээнип кээр,Ог- буленин эн-не быжыг

чоленгиижи.

Аас- кежик, ажыл- иш дээш дыжын билбес,

Адалар дег буянныглар кайда-даа чок.

    Хундулуг корукчулер, ада-иелер ! Моорейивис адакталып тур. Жюри кежигуннери ажылын уламчылап, туннелдерни ундуруптери-биле удептээлинер!

    Туннелин ундуруп, ачалары дыштанып турар аразында уруглар аразынга «Эн-не, эн-не»!- деп оюнну эрттирер.

Оюннун сорулгазы: Ачаларынарны чаптанчыг, чечен-мерген, кымдан-даа артык кылдыр мактаар силер.Кымнын ачазы «Эн-не,эн-не эвес».

Кым эгелептерил, уруглар? (Оюннун киржикчизи туруп келгеш: «Мээн ачам…»- деп чугаазын эгелээш, хоглуг-баштак кылдыр уламчылаар).

Жюриге состу берип тиилекчилерни болгаш киржикчилерни шаннап мактаар

    Эр кижи ог-буленин эр ээзи, ажы-толунун ачазы болуп чорууру-биле «ада»-деп аттын хундуткелдиг  эдилекчизи. Ол кезээде ог-буленин быра кужу, кол чоленгиижи, азыракчызы. Ада кижинин эрес-кежээзи, чон аразынга толептии уруг-дарыынга улуг улегер болур. Ынчангаш адалар байырлалы биле силерге оорушкуну, ынакшылды, хундуткелди, кучу- кушту, кадыкшылды, аас- кежикти, ак орукту кузээр-дир бис.

Муниципальное бюджетное дошкольное образовательное учреждение детский сад «Белек» с. Тээли муниципального района «Бай-Тайгинский кожуун Республики Тыва»

Адалар хунунге турааскааткан ачалар аразынга болур

«Эн-не тергиин ада»

 деп моорейнин сценарийи.

Кижизидикчи башкы

Аранчал Сайымаа Эрес-ооловна.

 Тээли 2016

Скачать файл:
 
super_papa_stsenariy.docx 28.08 КБ

Хундулуг «Салгал»  уруглар  садынын адалары! Силернин эки мендинерни айтырбышаан, адалар айынын чарлаттынганы биле «Салгал» уруглар садынын адаларынга «Эн-не тергиин ада» деп моорейни эгелээрин чопшээреп корунер.

Ынчангаш адалар байырлалы биле силерге оорушкуну, ынакшылды, хундуткелди, кучу- кушту, кадыкшылды, аас- кежикти, ак орукту кузеп турар улус-тыр бис. Ынчангаш силерге «Эр кижи унелелдиг» деп шулукту номчуп бээрин чопшээреп корунер.

Эр кижи унелелдиг.

Ада- чурттун  алдар- адын тудуп чоруур.

Ажы-толдун  аас- кежиин  улежип  кээр.

Амыдырал – чуртталганын дазылы боор.

Адаларнын  алдар –ады хундуткелдиг.

               Тараа тарыыр ховуларны андарышкан,

               Тайбын  иштин аразынче шымнып кирген,

             Ажыл-ишке  тура-соруу  кыптыгып кээр,

             Адаларнын адын сыкпас экер эрлер.

Чашкан тараа частып унуп келири дег,

Салгакчынын келир ойун бодап чоруур.

Чаартыкчы бодалдарга чалгынналган,

Салым –чолдуг эр кижи унелелдиг.

                   Арзылан, Чаан могелерден шилиттинген,

                   Алдар дорттун аразынга девип турар,

                  Экер эрлер хурежинге шуглуп чоруур,

                 Эзирлер дег адаларны мактап ырлаайн.

Оскен черин эргип, кезип ижээнип кээр,

Ог- буленин эн-не быжыг чоленгиижи.

Аас- кежик, ажыл- иш дээш дыжын билбес,

Адалар дег буянныглар кайда-даа чок.

Ынчангаштын  адаларны таныштырарын чопшээреп корунер:

 Улуг болуктун адалары: Саая Менги

Ортумак болуктун адалары:

Ийиги болуктун адалары: Серен-оол Май-оол Маадыр- оолович, Дамбый Титов, Байков Вячеслав

Бирги болуктун адалары: Арбай Александрович, Баактыг Александр Хомушкуевич

Ам дараазында моорейнин шииткекчилери биле таныштырарын чопшээреп корунер: Эреге С. Т., Иргит У. Н. , Иргит М. С.

Ынчангаш силерге  ийиги  болуктун башкызы Эреге  С. Т. «Ада кижи» деп темалыг докладын номчуп бээрин чопшээреп корунер.

Ам дараазында бирги моорейни чарладым.  1- ги морей. «Викторина»

  1. Кайы ай эн кыска? ( май ай — 3 ужуктуг)
  2. Амгы шагнын телеграмазы? (СМС)
  3. Адаларнын  эн  ынак  ойнаарагы? (машина)
  4. Биске шуптувуска херек, чугле донгур баштыг улуска херек чок? (Дыргак)
  5. Чаа бажын тудуп алгыр дээн силер, кайнаар бир дугаар согарыл? ( В шляпу)
  6. Страус кушка  хамааржыр бе? ( Чок. Чуге дизе ол чугааланып шыдавас)
  7. Чылда каш ай барыл? (12 ай бар)
  8. Чаш опеяны аргалаар чул ол? (пустышка)
  9. Хережээн кижи чуну ургулчу чагдынарыл? ( помада)
  10.  Студентилернин  эртенги чеми? (Бутерброд)
  11.  Сонга биле эжиктин ортузунда чуу барыл? (Буква «и»)
  12. Кайы холл биле шайны былгаарыл?  (шайны ложка биле былгаар)
  13.  Огнун улуннары (ынаалары) кажыл?  ( 60, 72, 78)
  14. Ог  ханазынын бурузунде-ле 208  хана когу бар болза, 6 хананын когу чежел? (1248)
  15.  Бир ашак тоорук сайлааш, 121 сай арыглап алган. Оозун ог- буледе хой уруг- дарыынга деп- ден кылдыр улеп берген. Ол кадайнын уруг-дарыы шупту каш кижи турганыл? Кижи бурузунге арыглап каан каш сай онаашканыл?  (Он бир кижи, он бир сай)

2-ги Моорей. «Игра- ситуация» Мен силерге даалга улеп бээримге ону ун чокка кууседир.

  1. Бажынынга чааскаан артып калган сен, опеянар мыяктап алган ону канчаар силер?
  2. Чаа кылаштаан опеяны  оттунуп коргузер.
  3. Эди аараан кадай оттунуп коргузер.
  4. Оглунар садыгга ойнаарак садып бер деп ыглаан. Ону оттунуп коргузер.

3-ку морей «Хоглуг старттар»

  1. Скакалка биле шураар.
  2. Ийи будун кожа шарып алгаш чаржыр.
  3. Шоодай кедип алгаш маннаар.

«Эн-не тергиин ада» деп моорейге  идепкейлиг киришкенинерге улуу-биле ооттуп четтирдивис. Моон-даа сонгаар мындыг моорейлерге сонуургалдыг киржиринерни кузедивис!

Муниципальное  бюджетное дошкольное образовательное

учреждение детский сад «Салгал» села Бай-Тал

Бай-Тайгинского кожууна

                      Моорей

«Эн-не тергиин ада»

                                   Выпонила воспитатель: Кужугет М. Б.

2015-2016 учебный год

Справка

О проведении:  Конкурс  «Кто смелее»»

Дата: 10. 11. 2015г.

Время: 15ч.

Цель:

Место проведения: в зале

Участники:

                    Анай-оол Арбай  Александрович

                    Баактыг Александр Хомушкуевич  

                    Саая Менги

Анализ мероприятия: Я проводила конкурс для отцов «Кто смелее». В конкурсе участвовали пятьнадцать человек.

«Че-ве,
адалар!» Школанын бугу адаларынга эрттирер «Че-ве , адалар!»деп моорейнин
сценарийи.

1.       А)Моорей киржикчилеринге байыр!

Амыдырал аар чуьгун чуктеп чоруур,

Ада кижи бурун шагдан хундуткелдиг,

Алган эжин, ажы-толун азыраар дээш

Амыр-дыжын, ажыг човаан утту кааптар.

     Б) Жюри даргазынга сос

-Бугу адаларга февраль 23 байырлалын
таварыштыр бугу-ле чуулдерге экини кузедим.

Богун бистин бо чорудуп турар моорейивиске
омак-хоглуг киржип, дыштанып алырынарны кузедим!

В) Моорейнин этаптары – биле таныштырары.

-Эр кижи 9 берге эрттер деп чугаа бар болгай,
ынчангаш силер 9 кичээл эрттирер силер.

1.Физкультура. Чорудар башкызы школанын
физкультура башкызы  С. Маадыр-оол Владимирович

2.Математика. Чорудар башкызы школанын математика
башкызы……………………………………………….

3-4. Тыва дыл, торээн чугаа
эртеми………………………………………………………………………………………….

5.Англи дыл
эртеми……………………………………………………………………………………………………………………..

6.Ритмика
эртеми…………………………………………………………………………………………………………………………

7.Музыка
эртеми…………………………………………………………………………………………………………………………

8. Орус дыл
эртеми……………………………………………………………………………………………………………………..

9.Бойдус
эртеми………………………………………………………………………………………………………………………….

2. Моорейнин кол кезээ

Ол кезээн янзы буру башкылар боттарынын
тургузуп алганы –биле эрттирерлер.

3.Туннел кезээ.

Ажылга-да, спортка-даа, эртемге-даа

Аажок-ла кызымаккай адалар –дыр

Ажыл шагы тонген соонда, хостуг шакта

Моорейге киржип келген адаларга ИЗИГ БАЙЫР!

Команлаларны шаннаарынга класс башкыларынга
сос

Презентация на тему «Ажык класс шагы «Ада-амыдыралдын камгалакчызы»»

  • Скачать презентацию (0.38 Мб)


  • 40 загрузок

  • 3.0 оценка

Ваша оценка презентации

Оцените презентацию по шкале от 1 до 5 баллов

  • 1
  • 2
  • 3
  • 4
  • 5

Комментарии

Добавить свой комментарий

Аннотация к презентации

Интересует тема «Ажык класс шагы «Ада-амыдыралдын камгалакчызы»»? Лучшая powerpoint презентация на эту тему представлена здесь! Данная презентация состоит из 25 слайдов. Средняя оценка: 3.0 балла из 5. Также представлены другие презентации по педагогике для 6 класса. Скачивайте бесплатно.

  • Формат

    pptx (powerpoint)

  • Количество слайдов

    25

  • Аудитория

  • Слова

  • Конспект

    Отсутствует

Содержание

  • Презентация: Ажык класс шагы "Ада-амыдыралдын камгалакчызы"

    Слайд 1

    Ажык класс шагы, 6 класс

    Темазы: «Ада- амыдыралдын
    камгалакчызы»

    Класс башкызы: Донгак Ш.Р.

  • Слайд 2

    Сорулгазы:

    Уругларкижизидилгезингехамаарышкансумелерни, улегердомактарны, тывачанчылдарныооредири;
    Эр угаангачаагайсеткилге, деткимчегеэресдидимчорукка, огбелеринге эки хамаарылгалыгболурунчедипалыр;
    Адашкыларнынаразындахарылзааныуламынайбыжыктырары, ажы-толдукелируенинамыдыралынгакижизидери.

  • Слайд 3

    Байырчедириишкини.

    Эртенгининмендизи–биле хундулугадалар, оолдар база башкылар. Келчыдар «Ада чурткамгалакчыларынын» база «Шагаа» будуузу-билесилергекан-дегкадыкшылды, ог-буленергеаас-кежикти , езулуг ада хулээлгенерникууседиптурарынардээшшуптунаргабайырчедирип тур.

  • Слайд 4

    Улегердомактар:

    «Ада-ие кандыг болур, ажы-толуындыгболур».

    «Ада созунажырыпболбас ,
    Иесозунижипболбас».

    «Наказ отца запоминай,
    Слово матери уважай».
    «У кого есть отец, у того спокойный нрав».
    «Чер — ием, дээр – адам».

  • Слайд 5

    Шулук «Ындыгбоорбе?» Автор: Даш-оолМонгуш

    «Ада-иебагайчанын
    Ажы-толудозейбээр» — деп,
    Улуг кижи чагыгсозун
    Уран дыннаашсагышсыраан.
    ЧангысклассчыэжиСайдаш
    Сагыжынгакирипкелген.
    Чаштан тура оскен болгаш,
    Салым-чолудувуреткен.
    Ада-иеарагалаар,
    Ажылкылбастоянчылаар,
    Торел ханы доскелчокпай
    Дозейберзекончугбагай.
    Амыдыралтаваансалыр
    Ада кижи ындыгбоорбе?
    Ам-дааболзакызаркылдыр
    Ачазынгачагыыр бис бе?

  • Слайд 6

    Ада кижи улегерлигбоор.

    Уругларкижизидилгезинге ада кижининулегерчижээчуден-дааартыксалдарлыгдээрзинчамдыкадалартоомчагаалбайнбаарыхомуданчыг.

  • Слайд 7

    Улегеринкоргусакый. Авт.: Даш-оолМонгуш.

    Коорге-лепапирозунчырыкдапкан, Бичии кижи никотингечанчыгабээр,
    Кооргеткендег, дыкатаваартыртыпорар. Биченакымтаакпылайбээрапарып-тыр,
    Бажымаарыпкускумкелирапарып-тыр, Даадыындыгбагайчанынкаапапкор,
    Бажындолдуртаакпылайбербе, акый. Дашкаарунуп, кудумчугатыртыпап тур.

    Холунэртирыштыгчергехунзээр болгаш,
    Хорек ажып, кеткенхевимышсыпкелир.
    Оорлерим «кузумзуун!» — дээш менчекоргеш,
    Оскелексепчанымдывакелбейнтурлар.

    Эртенкелиркичээлдеримаайлапалыйн,
    Эжиинашкаш, секпередипкаар сен бе?
    Ажыгышкачежеорарэжим-биле,
    Агаарлапкаш, ынчашкелгеш кылып алыйн.

    Оске башка улус эвесдунмаларын
    Окпеаарып, хоочуразакончугбагай,
    Унупбарып, таакпылаарыбергедивейн
    Улегерин, улуг кижи коргусакый!

  • Слайд 8

    «Итпиктер болгаш оларныноолдары.»

    Автору : Айслана

    Итпиктер: Ачазы- Баазан
    Авазы- Аржаана

    Оолдары: улугоглу — Эчис
    Дунмалары: ОоржакДозураш
    МонгушДозураш
    МонгушЭзим

  • Слайд 9

    Бир-леэртенийичонукитпиктербоудаадауязындан-дааужупунупалбасапарганынбилипкааннар. Аяс, чырыкхунчекоорге, чуу-даабарыккозулбес – карактарыковуктелир, четпестээниолболган.Кырып деп чувебо-дур! Оларнынаныяндаалдын-саралачарашчуглери-даатазарыпбаскыраан, чуглекудуруктарында, каашходугурдуктерибезинкургагбудуктардегтоглапэгелээн…Кыргыннарназыдогуп, куш шыдалынынынайтаанын, карак-кулаанынчетпестээнингемунгарап, хунунманап, хуурекдаянгашолурупканнар. Ирей-кадайийиитпик, бистиажы-толувус-даауткан-дырдижип, мунгарап, чугаалажыполурда, оларнынулугоглуужупкелген. Оолада-иезининчонупбаскыраанынкоргеш, карактарынынчетпестээнин база билипкааш, уясынмасдунмаларындогерезинчыыпэкээр дээш ужупчоруйбарган.Удаваандаада-иезининуязынсынмаскылдыруруг-дарыгшуптусоктупкелген, ийикырганнынажы-толушуптучыглыпкээрге, оларнынулуумынчадээн:

  • Слайд 10

    — Кыргынада-иевисбистидогеревистиостурер дээш, амыр-дыжынбодавайн, аас-кежиктишаннаан, амыдыраарарганыбергенболгай. Аал-уявыскаостуразыраардабискешуптувуска денге ынакчордулар. Амбохундеоларкыраан-дыр: ботарыаъш-чемтыпапшыдавас, карактарычетпестээн. Ада-иевискедузалаархулээлгевис бар болгай, дунмаларым. Акызынынолсозунунсоонда, шуптудемнигажылдапэгелээннер. Удаваандачаа, чылыгуя-даа белен, кат-чимис, эмоът-сиген-даа белен болган. Ада-иезинажы-толучаауяжекожургеш, эм-домоът-сиген, кат-чимистинхандызы-билекырааннарнынкарактарынэлчип-селчип, дун-хунчокхайгаараптургаш, эмнепалганнар.Ада-иезининкарактарыэкирипэгелээргеолраражы-толунтанып, ооруп-хоглеп, байырлаптурганнар. Ада-иезининажы-толунге ханы ынакшылы, ажы-толунуноларнынмурнунгахулээлгезиншынчыкуусеткени – итпиктерни база катапкарактандырганыолышкажыл.

  • Слайд 11

    Ада-ие болгаш уругларкижизидилгези.Сумелер.

    Ада-ие улус кандыг боорул деп айтырыгболганчоксалдынабээр. Анаахой, янзы-бурухарыыларныбериптурар. Бистинбилиптурарывыс-билеалырга, олхарыыларнынбирээзи – будушдугайындачугаа. Чугедээргеуругторутунупкээрге-леоонхиндиинадап, оонэгелээш-леоол, кысты, келир уеде келин, кудээни, ада-иенитолевилепэгелээр. Назы-хар чедип турдатуруштуг, чуткул-соруктуг, ажыл-ишчиада-иекылдыркижизитингентураружурлуг.

  • Слайд 12

    АДА КИЖИ.

    Эр улустуог-булениназыракчызы, даянгыыш-чоленгизи, камгалакчызы (чаглаа) болуркылдырбойдусчайгаарчаяаганчуве-дир. Ынчангашоол кижи куш-шыдалдыг, кудер эр кылдырозеричерлеалбан, а бирэвесоларган, ырбаскаболурболза, амыдыралгаоонулуунчетаваржыркадыг, куш ундуреражылдарныкылыпшыдавайн, чооккачованчыг, ыраккаыянчыг-дааапаар. Чоннунтоолдары, тоолчургучугаалары-билеалырга, оолуругДээр – адазын, Чер – иезиндамчыштыр куш шыдалкирер, оонат-шолазынбезинолар-билехолбаанбоор – ДээроглуДемир-Моге, ХуноглуХулер-Моге, Ай оглуАлдын-Могедээшоон-даахойчедингир, мергенатшолаларныадаптыпболур.
    Амгы уедекуш-шыдалдысайзырадырынынтускайхой-хойаргалары бар. Онубилдингии-билеажыглап, боттарынгатаарыштырыптургаш, даштынданкооргешилгедек, куш-шыдалдыгкылдыр бодун эдипчазапалганоолдарчараш.

  • Слайд 13

    Тоогузунде

    Тыва чоннунтоогузундеоолуругнункижизидилгезиаът-билесырыйхолбашкан. Оонужуруулуг. Аъттыгболурудээрге, онукамнаар, ажаар, карактаары, анааынааболгай. Аъттыг кижи ол эки шынарнышингээдипалырболгандакижилерге , оске-даадиригамытаннаргачаагайсеткилдигболурунунэге-дозунооналыр. Кижиге, малгакаржы, ыт-кушсоккулаароолду (эр кижини) коорге, чаржынчыгболур.

  • Слайд 14

    Тыва чанчылдар. Тыва ёзу-чанчылдар-билеалырга, чугле эр кижинин кылыры тускайажылдар бар болгай: — чылгы мал кузеттээри, — бода соп, шээр мал озепаайлаары, — эътбыжырары, эъткезери, — кышка тускай чем хырбача, ууже кылыры дээрге-ле эр кижигехамааржыр. Эр кижи эр угаанныгболурдээрболгай. Олчуглеамыдыралдын нарын айтырыыншиитпирлээринде, эр адынсыкпазында, улус дорамчылавазындаэвес. Эр угаанчаагайсеткилге, деткимчеге, эресдидимчорукка, огбелеринге эки хамаарылгага база коступкээр. Ынчангаш эр кижи ургулчу эр угааныгчорууружурлуг. Эр кжининхоомейлеп, ырлапёзулалдар билири база будуш. Ынчалза-даа «оолуругааспырак, уен-даян, улус дорамчылаансостерэдерге, сузуукудулаар» деп чувениутпайын, шуугапхойчувечугаалавасболза, улам эки.

  • Слайд 15

    «Ада кижи кандыг болурул?» Амгы уеде ада кижи кандыг болурул деп айтырыгнын харыызы нарын болгаш делгем. Ону кысказы-биле тодаргайлаарга мындыг: 1) школаны эки дооскаш дээди азы ортумак тускай эртемниг болуру, 2) ус-дарган мергежилди чедип алыры: чазаныкчы, даараныкчы, каннакчы, эки чем кылып билири дээш оон-даа оске. 3) кежээ, кандыг-даа ажылды чогаадыкчы ёзу-биле кылыры. 4) ажы-толдуг болуру, оларны толептиг кижизидеринче сагыш салыры. 5) чоннунужур-чанчылдарын билири, сагыыры. 6) улус-чоннун сагыш сеткилинхогледип, оожуктуруп билири. 7) бергелерденкортпазы, оларны чуткулдуг ажып эртери. 8) кадайынга, уругларынгаынаа. 9) ог-булезинунелээри.

  • Слайд 16

    Ада кижинин кол шынарлары Ада кижинин кол шынарларыбонегелделергедугжурукузенчиг. Ынчалза-дааадаларнынаразындахостугчаннаарадаларам-даа бар. Олармындыгболгулаар: ажылданоспаксырааш, арагагасундугар.Чуртталгагаачазы – оглунунбашкарыкчызы, дагдыныкчызыбооп, онуажыл-ишке, эки аажы-чангаооредириоонамыдыралчыхулээлгези, а оглу – ачазынынмонгедеэдерикчизи, оонизинистеп, орууноруктапчорааш, экигеооренип, бактанчайлавышаан, бедикугаан-медерелдиг, ажыл-агыйжы, эвилен-ээлдек, амгышагнын эки шынарларынбодунгасинниктиргентолептигхамаатыболуп озер. Ада кижи биле оглучуглемынчаарудур-дедиркарактажып, камгаланыпчоруурболза, арагалааар, чурумурээр, херекуулгедироолдарэвээжээрдепчуведечигзинигчок.Уругларныторээнчонунгатолептиг, ниитилелгеажыктыг, тура-соруктугкылдыркижизидеринада-иебурузукузээр. Ажы-толуозупкелгешада-иезинхундулеп, чыргалдыгчурттадырыоларнынчымыжындедирэгиткениболур.

  • Слайд 17

    Оюн: «Айтырыг – харыы».

    1. 7 каттапхемчээш каш каттапкезерил?
    2. Кымшуптудылдаргачугааланыпбилирил?
    3. Шеригэрткенэр-кижининдокументизи?
    4. Бирэвесчагыргадаргазыболган-дыр сен канчаар
    ажылдаар сен?
    5. Угаанныгнын – 7 уду?
    6. Оореникчионукууседипкылыпаар, а онучивес?
    7. Компотка кандыг чемнихолувазыл?
    8. 5 ужуктундузазы-биле «мышеловка» депсостубижиир?
    9.Чангысчерчурттугат- сураглыгадаларывыстыадап
    корунер?
    10. Ада кижинин эки талаларынчугаалапкорунерем?

  • Слайд 18

    Оюн: кымэндургенил?

    Холхавынкедипалгашконфеталарнычаскашчиир.

  • Слайд 19

    Оюн: «Эн-экичолаачы».

    Кыммурнайхалдыпкээрил,олтиилээнболур.

  • Слайд 20

    Оюн: «Чинчиденбелеккебер»

  • Слайд 21

    Школа-ийидугаарбажынывыс.

    Бистиншколавыста шупту-105 оолдар,
    77- адалар бар. Суурувусташупту эр улустун саны .Энхойоолдарлыг класс-7 класстар, ында 18 оореникчи бар. Чуглеоолдарлыг, хой-ажы-толдуг ог-булелер-8. Адаларынынизинбасканэртемдоосканоолдар -2. Улегерлиг адалар-22, хой-ажы-толдуг адалар-30.

  • Слайд 22

    Чогаадыглар :«Мээнынакачам»

    6класс: М. Баазан- «Ачамозупкелгеш, чалгааболбайнкежээчордеп, чагыыр кижи».
    М. Эзим-Ачамменимынчадепчагыыр кижи «Чалгаа кижи хирлигбоор, кежээкижиарыгбоор».
    О.Дозураш — «Озупкелгешарага, такпытыртпас сен оглум» депчагыыр.
    Ай-кыс — «Буян акымгааксутдегорукту, Ленин дегугаанныгбоорункузедим» депбижиптурар.
    АМ. Дозураш- «Мээначамузун, кижизиг кижи. Бодунунавазы, ачазыышкашэкичорууркылдыр база чагыпсумелепчоруур»
    Чем кылырынгаынак, ачамменээдыка-дыкаынак».

  • Слайд 23

    Оюн:»Аъткожуу»

    Шыдырааоюнундаэн-нечараш, тывынгыркоштугбодаларнынбирээзи-аът.
    Диаграмма Шыдыраашолунунчартыы 32 карактааът.

  • Слайд 24

    «Байырчедириишкини»

    Холданкылган
    ажылдарын, ачаларынга
    белек кылдырбээр.
    «Ада чурткамгалакчыларынынхуну-биле!»
    Эр-хейадалар!

  • Слайд 25

    Туннели

    Класс шагынга эки киришкеннинердээшчеттирдивис.
    Шуптунаргачедиишкиннерникузедивис!

Посмотреть все слайды

Сообщить об ошибке

Похожие презентации

Презентация: с тока ававыс чокта (эгеден узунду) 3 класс

Презентация: Авторская интерактивная игра для детей средней группы "Уш чуул эртемниг оол"

Презентация: Кижиге чоргаарал

Презентация: Проект "Развитие устной и письменной речи учащихся" /на тувинском языке/

Презентация: МБНОЧ «Тоора-Хем ОНОШ»

Презентация: Найыралда кызыгаар чок

Презентация: Кызыл-Эник Кыргысович Кудажы «Маргылдаа» презентация

Презентация: Кижизидилге шагы "Эвилен-ээлдек состер болгаш аажы-чан"

Презентация: "Ада кижинин ог-булеге ролю"

Презентация: Тиилелгенин хуну

Спасибо, что оценили презентацию.

Мы будем благодарны если вы поможете сделать сайт лучше и оставите отзыв или предложение по улучшению.

Добавить отзыв о сайте

Башкарыкчы 1.Эки хүннүң мендизи-биле, эргим хүндүлүг аалчыларывыс! Башкарыкчы 2. Частың бир кайгамчыктыг чылыг, чырык хүнүнде школавыска төөгуге артып калыр онзагай болуушкун — чуртувустуң база бир төлептиг оглунуң адын адап, тыпсып турарының байырлыг кезээн ажыттынган деп чарладывыс. Башкарыкчы 1. «Тыва Республиканың өөредилгезиниң алдарлыг  ажылдакчызы»; Башкарыкчы 2. «Хүндүлелдиң демдээ» орден, «Шылгараңгай күш-ажыл дээш» деп Тыва Республиканың медальдарының эдилекчизи;   Башкарыкчы 1. Тыва …

Поделитесь с коллегами:

Байырлыг кезээнге сценарий.

Башкарыкчы 1.Эки хүннүң мендизи-биле, эргим хүндүлүг аалчыларывыс!

Башкарыкчы 2. Частың бир кайгамчыктыг чылыг, чырык хүнүнде школавыска төөгуге артып калыр онзагай болуушкун — чуртувустуң база бир төлептиг оглунуң адын адап, тыпсып турарының байырлыг кезээн ажыттынган деп чарладывыс.

Башкарыкчы 1. «Тыва Республиканың өөредилгезиниң алдарлыг ажылдакчызы»;

Башкарыкчы 2. «Хүндүлелдиң демдээ» орден, «Шылгараңгай күш-ажыл дээш» деп Тыва Республиканың медальдарының эдилекчизи;

Башкарыкчы 1. Тыва АССР-ниң ДээдиСовединиң Президиумунуң Хүндүлел бижии, «Улус өөредилгезиниң тергиини» деп хөрек демдээ шаңналдарының эдилекчизи;

Башкарыкчы 2. Хөй ажы-төлдүг өг-бүлениң улуг оглу, улус-чонунуң чоргааралы;

Башкарыкчы 1. Өргүн-көвей дуңмаларының кижизидилгезинге, бодунуң бедик мөзүлүг, харыысалгалыы-биле адазының орнун солаан улуг акызы,

Башкарыкчы 2. Улус өөредилгезиниң яамызының шынчы туруштуг ээзи;

Башкарыкчы 1.Талантылыг башкы, дуржулгалыг удуртукчу болгаш дагдыныкчы;

Башкарыкчы 2. Өөнүң иштиниң ынак эжи, уругларының ынак ачазы, уйнуктарының эргим кырган-ачазы чораан;

Башкарыкчы 1. Республиканың улус өөредилгезиниң сайзыралынга деңнеп четпес улуг үлүг-хуузун киирген;

Башкарыкчы 2. «Башкы» журналының хөй чылдарда редактору, суурувустуң база бир төлептиг оглу Коңгар Николай Салчаковичиниң чырык ады-биле школавыстың адын адаар байырлалга Силер бүгүдениң келгениңер дээш четтирдивис, аалчы чонувус!

Башкарыкчы 1. Школавыс 2006 чылда Россия Федерациязының президентизи В.В. Путинниң үндүрген программазы «Өөредилге» мурнады хөгжүдер национал төлевилелге тиилекчи болуп, миллион акша болгаш автобус шаңналынга төлептиг болган;

Башкарыкчы 2. Чылдын болуп эртип турар «Тиилелгениң салюду» фестивалының каш дакпыр кожуун чергелиг тиилекчилери, Республикага «Уран чогаадыкчы күүселде», «Темазын чедиишкинниг чырытканы дээш» деп номинацияларның эдилекчилери;

Башкарыкчы 1. Республика, Россия чергелиг эртем олимпиадаларынын, Президентиниң болгаш Тыва Республиканың Чазак даргазының шаңналы дээш спортчу маргылдааларнын тиилекчилери;

Башкарыкчы 2. Өөреникчилер аразынга болуп эртип турар өөредилге, уран чогаадылга болгаш эртем-практиктиг конференцияларның идекпейлиг киржикчилери, тиилекчилери;

Башкарыкчы 1. Келир үеде төлептиг салгалдарны өөредип, кижизидери болгаш улам хөгжүдүп, сайзырадыры бистиң ажылывыстың кол сорулгазы.

Башкарыкчы 2. Школавыстың гимн ырын бараалгадыыл.

Башкарыкчы 1. Сөзү: школавыста 1-ги категорияның тыва дыл болгаш чогаал башкызы Ш.Иргиттии, аялгазы бот-тывынгыр композитор,Бай-Тайга кожууннуң культуразының алдарлыг ажылдакчызы Александр Анай-оолдуу «Чүрээвистиң ырын ырлаал!»

Башкарыкчы 1. Бистиң улуг, делгем школавысты удуртуп, башкарып чоруур хүндүлүг директорувус,1-ги категорияның күш-культура башкызы, «Бай-Тайга кожууннуң тергиин тренери» аттың эдилекчизи Салчак К.К. сөстү бээр-дир бис.

Башкарыкчы 2.Каң Каң-ооловичиниң чылыг-чымчак сөстери дээш, улуу-биле өөрүп четтирдивис.

Башкарыкчы 1.1989 чылдың күзүнүнде чаа, делгем чараш школага өөренир аас-кежик биске, бистиң салгалдарывыска таварышканы онзагай белек болган.

Башкарыкчы 2. Школавыстың адын Н.С.Коңгарның ады-биле адаары дээрге-ле биске улуг чоргаарал, чүге дизе ол бистиң чаңгыс чер-чуртуувус, Бай-Тал суурувустуң төлептиг оглу болгай.

Башкарыкчы 1. Узуп төтпес эртем-номнуң айтыкчызы,

Уран иштиң эгээртинмес чүглекчизи

Төөгүнүң эге дөзүн изээн чурту

Төрүттүнгеш өскен чери —

Бажы бедик Бай-Тайганың

Бай-Тал сууру бо-ла болгай.

Башкырыкчы 2. Өскен-төрээн чурту ышкаш

Өндүр ыдык чүве кайдал?!

Төрүттүнген чери ышкаш

Төөгүлүг оран кайдал?!

Башкарыкчы 1. Сөзү : Николай Коңгарныы, аялгазы Анатолий Коңгарныы «Төрүттүнген черим». Ырның күүселдезинде «Дмитрий Очур» аттыг көдээ культура бажыңының методизи , ыраажы Артыш Байыс.

Башкарыкчы 2. Николай Салчаковичиниң ажыл-амыдыралын эки билир чораан , ооң чырыткылыг адын школавыска тыпсыр кылдыр сүмелээн Тываның улустуң башкызы, педагогика эртемнеринин доцентизи, чаңгыс чер-чуртуувус, Кима Биче-ооловна Март-оолду чалап алыылыңар.

Башкарыкчы 1. Кима Биче-ооловнага четтиргенивис илередип, дараазында ырны Силерге бараалгадып тур бис, хүндүлүг башкывыс!

Башкарыкчы 2. Сөзү: аялгазы: «Черим кызы»

Башкарыкчы1. Көвей чылдар дургузунда кады чурттааш,

Хөйнү көрүп, кара баштар агаргыже

Өргүн чонга, төрээн черге бараан болган

Өндүр-көвей чымыш-ишке бүргеткеннер.

Башкарыкчы 2. Николай Салчаковичиниң хөй чылдарда кады чурттаан эжи, өөнүң ишти Чигир-оол Севилбааевна Коңгарга сөстү берип, сценаже чалап тур бис.

Башкарыкчы 1. Чылыг-чымчак сөстеринерге катчып, дараазында ырны силерге бараалгадып тур бис, Чигир-оол Севилбааевна.

Башкарыкчы 2. Шулук. Сайлыкмаа Комбу «Ие-чуртум — Бай-Талым»Кууселдеде Чингис Ананды.

Башкарыкчы 1. Бичии бөлүктүн танцычыларын чалап алыылыңар. Танцы

« »

Башкарыкчы 2. Акызының соон салгаан, ада-иезиниң төлептиг, мөзүлүг кылдыр кижизиткен башкы династиянын хүндүлүг кижилери — оолдар, кыстары, Н.С.Коңгарның кады төрээннерин чалап алыылыңар.

Башкарыкчы 1. Оларның аразындан 8 кижи башкы эртемни шилип алган, өө- редилге шугумунда ажылдап чоруурлар.

Башкарыкчы 2. Ол ам бистиң аравыста чок, Тыва Республиканың культуразының алдарлыг ажылдакчызы, Россия Федерациязының культуразының алдарлыг ажылдакчызы, композитор Анатолий Салчакович Коңгар

Башкарыкчы 1. Валентина Коңгаровна Доңгак

Башкарыкчы 2. Тыва Республиканың күш-культураның алдарлыгажылдакчызы, Россия Федерациязынын өөредилгезиниң тергиини Коңгар Буян-оол Салчакович,

Башкарыкчы 1. Мария Салчаковна Ооржак

Башкарыкчы 2. Тыва Республиканын өөредилгезинин алдарлыг ажылдакчызы, Россия Федерациязының өөредилгезиниң болгаш эртеминиң хүндүлүг ажылдакчызы Ооржак Анна Салчаковна,

Башкарыкчы 1. Королёва Уляна Салчаковна — технолог эртемниг

Башкарыкчы 2. « Россия Федерациязының ниити билииниң хүндүлүг ажылдакчызы» хөрек демдээниң эдилекчизи, күш-ажылдың хоочуну Байлак Салчаковна Коңгар;

Башкарыкчы 1. Леонид Салчакович Коңгар — инженер эртемниг

Башкарыкчы 2. «Россия Федерациязының ииити билииниң хүндүлүг ажылдакчызы» хөрек демдээниң эдилекчизи, күш-ажылдың хоочуну, Бай-Тал суму баштыңы, төлээлекчилер Хуралынын даргазы Борбак-оол Салчакович Коңгар, өөнун ишти Светлана Чадамбаевна Коңгар, дээди категориянын эге класстар башкызы

Башкарыкчы 1.Силерге тураскаадып, Менги Ооржактын шүлүктерин бараалгадыр-дыр бис.

Башкарыкчы 2. Тайгана Очур «Мөгеери — хүндүткел-дир». Уран номчулгада 11-ги класстың доозукчузу Алашмаа Хертек.

Башкарыкчы 1. Тыва Республиканың Чазааның Аппарадының мурнундан келген төлээге сөс бээри.

Башкарыкчы 2. Тыва Республиканың өөредилге болгаш эртем яамызының сайыды Каадыр-оол Алексеевич Бичелдейни чалап тур бис.

Башкарыкчы 1. Цэнгэл тываларынын ырызы «Тыва чуртум». Күүселдеде Олча Байыс

Башкарыкчы 2. Слово предоставляется заместителю (манаа бижиир) кады ажылдап чораан коллегазы …………………………Петру Александровичу Морозову.

Башкарыкчы 1. «Башкы» журналының редактору Селивановага, коллегаларынга сөс бээри

Башкарыкчы 2. Песня «Прекрасное далёко» Исполняет дуэт.

Башкарыкчы 1. Уругларынга сөстү бээри……………. Кызыл хоорайның ……школазының дээди категориязының география башкызы Айланмаа Николаевнаны сөс алыры-биле чалап алыылыңар.

Башкарыкчы 2. Ам дараазында бистин школавыстын чурт-шинчилел музейивистин адын адаан башкывыс Тойлу Салчак Суруновичинин уруглары Байлаңмаа Тойлуевна Айдын-оолдарнын өг-бүлезинге сөстү бээр-дир бис.

Башкарыкчы 1. Чараш ырыңар, чылыг-чымчак сөстериңер дээш четтирдивис.

Константин Тоюң«Торээн кыштаам». Күүселдеде Кежик Алдын-оол

Башкарыкчы 2. Бай-Тайга — онзагай оран, ооң чону шупту талантылыг, уран-шевер, эрес-кежээ, төлептиг. Бай-Тал сууру — шүлүкчүлер (Константин Тоюң, Борис Чюдюк, Сайлыкмаа Комбу, Менги Ооржак, Тайгана Очур, Айланмаа Соян, Аида Даржаа, Шончалай Иргит…),

Башкарыкчы 1. ыраажылар чурту( Николай Олзей-оол, Хургулек Конгар, цирк артизи Владимир Оскал-оол);

Башкарыкчы 2. Кызыл-Даг — ус-шеверлерниң ( Тойбухаа, Сергей Кочаа…), чок дээн делегейге алдаржаан даш чонукчуларының чурту,

Башкарыкчы 1. Кара-Хөлү — генералдар чурту ( Сергей Шойгу, Владимир Кара-Сал).

Башкарыкчы 2. Кандыг-даа кижиге Төрээн чери, ооң байлаа, чону, төрел аймаа эргим болгаш чоок болур. Бистиң улуг чуртувус — Ыдыктыг Бай-Тайгавыс. Оон бажында мөңгун меңги чайынналган, кажан-даа эривес, ыдыктыг оран. Аңаа чон үе-дүптен бээр чүдүп келген.Ооң эдээн чуртаан чону хѳй мал-маганныг, Мешкен-Хөлдү долгандыр чылгы, сарлыы сыңышпастап оъттаан.Тайгаларында ан-мең, кат-тоорук, кат-чимис, эм оъттар дээш черле чүү чогул? Ынчангаш ол ыдыктыг оранның байлаан четтирип, аржаан суун ижип оскен кижилернин онзагай талантылыг, ховар салым-чаяанныг болганы бо.

Башкарыкчы 1. Ыры « Ыраажы-Хем». Кууселдеде Сайлыкмаа Доос

Башкарыкчы 2. Муниципалдыг Бай-Тайга кожууннуң кожуун чагырыкчызы өөредилгениң хүндүлүг ажылдакчызы Донгак Чап Шыыраповичиге сөстү берип тур бис.

Башкарыкчы 1. Бай-Тайга кожууннуң өөредилге эргелелиниң эргелекчизи, Россия Федерациязының ниити билииниң Хундулуг ажылдакчызы Тойбухаа Долаана Болат-ооловнага база школа директорларынга сөстү берип тур бис.

Башкарыкчы 2 . Сөзү болгаш аялгазы Константин Тоюңнуу «Ыраажы кыс». Күүселдеде квартет ( Сиома, Сайлыкмаа, Рада, Дима)

Башкарыкчы. 1 . Бай-Тайга кожууннуң хурал даргазы……………………………..

Башкарыкчы 2 Тыва улустун ырызы «Бай-ла-Тайгам.

Башкарыкчы1. Төрелдери чок-ла болза

Дөр-ле сыңмас олур деп бе.

Дөрт-ле чүзүн мал чок болза,

Дөргүн сыңмас чору деп бе.

Башкарыкчы 2. Төрелдериниң мурнундан сөс алыры-биле чалап тур бис.

Башкарыкчы 1. 2008 чылда дооскандан бээр 50 чылынга тураскааткан «Чангысклассчыларымга» деп шүлүк одуругларында мынчаар бижээн:

Онну дооскан чылывысты,

Оол, кыс чораан үевисти

Бежен чылдар эртип турда,

Бодап сактып көрээлем че.

Башкарыкчы 2. Дооскандан бээр 55 чыл бооп турар чаңгысклассчыларын, үе-чергелерин сактыышкын кылыры-биле сценаже чалап тур бис.

Башкарыкчы 1.Ыры: «Салчактарым» Ырның күүселдезинде «Дмитрий Очур» аттыг көдээ культура бажыңының методизи , ыраажы Артыш Байыс.

Приложение №1
к Приказу ФНС России от 17.11.2010 г. № ММВ-7-3/[email protected]
(с изм.от 06.12.2011 № ММВ-7-3/[email protected],от 14.11.2013 № ММВ-7-3/[email protected])

Форма № 2-НДФЛ

Код формы по КНД 1151078

СПРАВКА О ДОХОДАХ ФИЗИЧЕСКОГО ЛИЦА за

2014

год

36

от

05.11.2014

признак

1

1. Данные о налоговом агенте

в ИФНС (код)

1722

1.1. ИНН/КПП для организации или ИНН для физического лица

1711003498

/

171101001

1.2. Наименование организации / Фамилия, имя, отчество физического лица

МБОУ им.Н.С.Конгара с.Бай-Тал

1.3. Код ОКТМО

93605411

1.4. Телефон

83944221456

2. Данные о физическом лице — получателе дохода

2.1. ИНН

171100599370

2.2. Фамилия, имя, отчество

Байыс Байлак Кызыл-ооловна

2.3. Статус налогоплательщика

1

2.4. Дата рождения

17.07.1975

2.5. Гражданство (код страны)

643

2.6. Код документа, удостоверяющего личность

21

2.7. Серия и номер документа

93 03 179423

2.8. Адрес места жительства в Российской Федерации:

почтовый индекс

668014

код региона

17

район

Бай-Тайгинский р-н

город

населенный пункт

Бай-Тал с

улица

Константин Тоюн ул

дом

24

корпус

квартира

1

2.9. Адрес в стране проживания: Код страны

Адрес

3. Доходы, облагаемые по ставке

13 %

Месяц

Код дохода

Сумма
дохода

Код вычета

Сумма
вычета

Месяц

Код дохода

Сумма
дохода

Код вычета

Сумма
вычета

01

2000

16538.51

06

2012

32725.22

02

2000

17078.26

08

2000

9571.34

03

2000

17078.26

09

2000

17078.26

04

2000

17755.99

10

2000

14638.51

05

2000

17078.26

4. Стандартные, социальные и имущественные налоговые вычеты

4.1. Суммы предоставленных налогоплательщику налоговых вычетов

Код вычета

Сумма вычета

Код вычета

Сумма вычета

Код вычета

Сумма вычета

Код вычета

Сумма вычета

114

12600.00

115

12600.00

116

54000.00

4.2. № Уведомления, подтверждающего право на имущественный налоговый вычет

4.3. Дата выдачи Уведомления

4.4. Код налогового органа, выдавшего Уведомление

5. Общие суммы дохода и налога по итогам налогового периода по ставке

13 %

5.1. Общая сумма дохода

159542.61

5.2. Налоговая база

80342.61

5.3. Сумма налога исчисленная

10445

5.4. Сумма налога удержанная

10445

5.5. Сумма налога перечисленная*

10445

5.6. Сумма налога, излишне удержанная налоговым агентом

5.7. Сумма налога, не удержанная налоговым агентом

Налоговый агент

Главный бухгалтер

Хертек Светлана Ким-ооловна

М.П.

(должность)

(Подпись)

(ФИО)

* Настоящий пункт заполняется в отношении сумм налога, исчисленных с доходов, полученных, начиная с 2011 года

Приложение №1
к Приказу ФНС России от 17.11.2010 г. № ММВ-7-3/[email protected]
(с изм.от 06.12.2011 № ММВ-7-3/[email protected],от 14.11.2013 № ММВ-7-3/[email protected])

Форма № 2-НДФЛ

Код формы по КНД 1151078

СПРАВКА О ДОХОДАХ ФИЗИЧЕСКОГО ЛИЦА за

2014

год

8

от

05.11.2014

признак

1

1. Данные о налоговом агенте

в ИФНС (код)

1722

1.1. ИНН/КПП для организации или ИНН для физического лица

1711003498

/

171101001

1.2. Наименование организации / Фамилия, имя, отчество физического лица

МБОУ им.Н.С.Конгара с.Бай-Тал

1.3. Код ОКТМО

93605411

1.4. Телефон

83944221456

2. Данные о физическом лице — получателе дохода

2.1. ИНН

171100315860

2.2. Фамилия, имя, отчество

Доос Сайлыкмаа Малчын-ооловна

2.3. Статус налогоплательщика

1

2.4. Дата рождения

18.04.1974

2.5. Гражданство (код страны)

643

2.6. Код документа, удостоверяющего личность

21

2.7. Серия и номер документа

93 11 457877

2.8. Адрес места жительства в Российской Федерации:

почтовый индекс

668014

код региона

17

район

Бай-Тайгинский р-н

город

населенный пункт

Бай-Тал с

улица

Ленина ул

дом

46

корпус

квартира

1

2.9. Адрес в стране проживания: Код страны

Адрес

3. Доходы, облагаемые по ставке

13 %

Месяц

Код дохода

Сумма
дохода

Код вычета

Сумма
вычета

Месяц

Код дохода

Сумма
дохода

Код вычета

Сумма
вычета

01

2000

35310.75

06

2000

17779.25

02

2000

38227.41

06

2012

82387.27

03

2000

36144.05

08

2000

20205.15

04

2000

38310.75

09

2000

39158.23

05

2000

38227.41

10

2000

35310.73

4. Стандартные, социальные и имущественные налоговые вычеты

4.1. Суммы предоставленных налогоплательщику налоговых вычетов

Код вычета

Сумма вычета

Код вычета

Сумма вычета

Код вычета

Сумма вычета

Код вычета

Сумма вычета

114

8400.00

115

8400.00

116

18000.00

4.2. № Уведомления, подтверждающего право на имущественный налоговый вычет

4.3. Дата выдачи Уведомления

4.4. Код налогового органа, выдавшего Уведомление

5. Общие суммы дохода и налога по итогам налогового периода по ставке

13 %

5.1. Общая сумма дохода

381061.00

5.2. Налоговая база

346261.00

5.3. Сумма налога исчисленная

45014

5.4. Сумма налога удержанная

45014

5.5. Сумма налога перечисленная*

45014

5.6. Сумма налога, излишне удержанная налоговым агентом

5.7. Сумма налога, не удержанная налоговым агентом

Налоговый агент

Главный бухгалтер

Хертек Светлана Ким-ооловна

М.П.

(должность)

(Подпись)

(ФИО)

* Настоящий пункт заполняется в отношении сумм налога, исчисленных с доходов, полученных, начиная с 2011 года

Муниципальное бюджетное общеобразовательное учреждение средняя общеобразовательная школа с.Кок-Хаак Каа-Хемского района Республики Тыва

«Эрнин эрези-2018»

Ада – чурт камгалакчыларынын хунунге тураскааткан

1-4 класс оолдар аразынга моорей

Салчак О.Д. эге класстар башкызы

Кок-Хаак 2018

Ада – чурт камгалакчыларынын хунунге тураскааткан

1-4 класс оолдар аразынга «Эрнин эрези – 2016» моорей

СОРУЛГАЗЫ: Тыва улустун хундулээчел, эвилен-ээлдек, эки чанчылдарынга уруг-дарыгны кижизидери. Сагынгыр, тывынгыр чоруун оюн-моорей таварыштыр аас-чогаалын сайзырадыр.

Дерилгези: шариктер, «Эрнин эрези – 2018» деп бижик, музыкалыг дерилге, слайд — шоу

Сценарийнин чорудуу:

Башкарыкчы 1: — Эки хуннун мендизи-биле, моорейнин киржикчилери база чыглып келген аалчылар! Ада-чурт камгалакчыларынын хунунге тураскааткан Кок-Хаак школазынын 1-4 класс оолдарынын аразында «Эрнин эрези-2018» деп моорейни эгелээрин чопшээренер. Оолдарнын сагынгыр, тывынгыр, кашпагай чоруун унелеп бээри- биле шииткекчилерни таныштырайн.

1.____________________

2.____________________

3.____________________

4.____________________

5.____________________

Башкарыкчы 2: Дынгылдайлаан Тыва эрнин чоргааралы

Торээн чернин агаарында, аржаанында

Талантызы, уран-шевер, чогаалчызы

Тыны тудуш, Тыва черде, довураанда

Башкарыкчы 1:

Амыдырал чоленгиижи

Ада кижи дижир болгай

Ада кижи салгалы боор

Адын сыкпас оглу болгай

«Эрнин эрези»деп моорейивистин, экер -эрлерин сценаже номер аайы-биле, динмиттиг адыш часкаашкыны-биле чалап аалынар.

1-ги тур. Бодун таныштырары.

Эрнин эрези моорейинде киржип келген

Экер — эрлер кымнарыл ол корээлинер,

Сагынгырын, тывынгырын коргуспушаан,

Чыылган чонга бодун алгап таныштырзын!

2-ги тур. Тыва национал хеп.

Уе шагнын аайы-биле

Улегерлиг чараш хептер кедиксээр бис,

Ынчалзажок, чычыы, торгу тыва тонга

Ылгын аътка чонум ынак хевээр арткан.

Тыва чонум шаандан тура чоргааралы,

Тывызыксыг тыва хевин бараалгатсын.

3-ку тур. Интеллектуалдыг айтырыглар

Эр кижинин дидим чоруу

Эргий бодаар угаанында

Торээн чуртун камгалажыр

Тоогу, салгал хулээлгези.

Салым манап олурбайын

Чалым кырлап унээлинер.

Ооредилге, ажыл-ишке кежээ диртип

Кээргээчел, каткы-хоглуг

Кандыг оолдар бисте чок дээр

Тыва кижи торээн оглу

Тывынгыр-даа, сагынгыр-даа

Угааныглар моорейинче

Оолдарны чалап тур

4-ку тур. Спортчу оюннар

Аът бажын шалбадаары

Эл бузулбас болза, хая-даа болур

Эр часпас болза, эжен – даа болур

Аткан огу согун ышкаш,

Аазаан соске ээ болур,

Ада созун ажырбас деп,

Ада огбе улегерлээн.

Армреслинг

Кара чаштан спорт-биле оннуктешкен

кадыг даш дег борбак- борбак шынганнарлыг

Оорунге чемеледир ужур турбас

Озуп орар салгакчылар оолдарывыс

5-ки тур. Талант .

Уян-чараш талантызын

Улус чонга бараалгатсын

Хептин каазын кедип алгаш

Хензигбейлер бараалгатсын

6-гы тур. Чараш девиг

Экер эрнин чараш девии

Эзир куш дег ээлгиринде

Содак-шудаа, хону — сыны

Хартыга дег кашпагайы

Дээлдиген дег тевингири

Ытпак идии, бедик боргун

Ыдык чараш самы – биле унуп туру.

Оскен торээн Тыва черни алдаржыдып,

Откут уннуг сыгытчылар, могелер бооп,

Хостуг ушкан девиг-самныг,

Ховар дирткен оолдар бооп озунер-ле!

Хундулуг жюри кежигуннери база аалчылар, аарыкчылар бистин «Эрнин эрези» деп моорейнин адакталганын барымдаалап, шииткекчилерни тускайланыптарынче чаладывыс.

5

Ада-иелерге оюн

Хуулгаазын шол

Эрттирген башкы:Кыргыс С.С.

Ак-Чыраа ортумак школазы.

2014-2015 ооредилге чылы.

Ада-иелерге оюн «Хуулгазын шол».

Темазы:Тыванын болгаш Овур чернин аржаан суглары.

Сорулгазы:

Ада-иелернин школа-биле харылзаазын быжыктырар.

Ада-иенин школага, класска эртип турар хемчеглеринге идекпейжизин, активчизин чедип алыры.

Чугле оореникчилернин эвес, а ада-иелернин талазындан эртемнерге сонуургалын оттурары.

Дерилгези:Ойнаар шол, шариктер, табло.

1 тур.

Тыванын эн-не сурагжааны аржааны (Шивилиг)

2 тур.

Хандагайты девискээринде шинчилеттинмээн аржаан (Мургустуг)

3 тур.

Ижин-баар аарыгларын эмнээр сураглыг аржаан (Ажыг-Суг).

Корукчулер-биле оюн.

«Аржаанар дугайында сос» деп номнун автору?

(Аракчаа Лидия Кыргысовна).

Супер-оюн.

Овурнун мурнуу талазында моол-биле кожа чыдар аржаан.

(Улаатай)

Финал.

Мурнуу-Чоон чукте сураглыг аржаан. (Тарыс)

Ойнап алган очколар.

10-50-шоколад «Сникерс»

50-100-майонез «Махеевь»

100-200-порошок «Тайд»

200-400-Чай «Лисма»

500-800-Повидло Клубничное

Финалдын призтери:

Средство для мытья посуды «Золушка».

Шампунь «Чистая линия».

Фотоальбом.

Автомобиль (ойнаар).

Интеллектуальная игра

«Знайка-Всезнайка»

5,6,7 классы

Кыргыс.С.С.

МБОУ Ак-Чыраанская СОШ

2014-2015 уч.год.

Сценарий интеллектуальной игры

«Знайка-Всезнайка» 5-7 классы.

Цель:Развивать познавательные способности учащихся, интерес к познанию окружающего мира.

Задачи:

Создать каждому ученику условия для проявления своих способностей, интеллектуальных умений.

Развивать такие качества, как умение слушать другого человека, работать в группе.

Предварительная подготовка

Учащиеся определяют игроков команд, выбирают капитанов, выбирают названия своих команд.

Учащиеся определяют группы поддержки и решают, в какой форме поддержка будет осуществляться (песня, сценка и т.д.)

Учащиеся готовят оформление праздника, сувениры, пригласительные билеты.

Ход игры

Вступительное слово ведущего.

Представление команд (название команды, девиз)

Гейм 1. Кто больше?

Цвет гейма-белый. Проверяют общие знания участников.

Вопросы.

Кого можно назвать настоящим туристом? (Того, кто бережёт природы).

Каких полководцев вы знаете? (Суворов, Кутузов, Жуков).

Изобразите с помощью рук римские цифры 1,5,10.

Назовите прибор для определения сторон горизонта?

Назовите первое животное, побывавшее в космосе (Собака).

Первая балерина Тувы (Наталья Дойдаловна Ажыкмаа-Рушева).

Музыкальная пауза.

Гейм 2. Сказки мира.

Назовите писателей-сказочников мира. (Гримм, Андерсен, Перро, Гауф)

Какие сказочные существа живут в сказках? (великаны, гномы, тролли).

Герой, какой сказки пострадал за своё хвастовство? (Колобок).

Назовите главных персонажей Солнечного города? (Незнайка, Знайка и т.д.)

Кто автор сказки «Донгада кадык» (Салчак Тамба).

Назовите авторскую сказку С.А.Сарыг-оола? (Агар-Сандан ыяш).

Выступление групп поддержки команд.

Гейм3. Искусство и литература.

Великий русский баснописец (И.А.Крылов).

Великие русские поэты (А.С.Пушкин, М.Ю.Лермонтов).

Назовите тувинский народный танец (Ээлдек шынгырааш)

Назовите писателей Тувы, которые самые известные (С.Тока, С. Сарыг-оол, В.Кок-оол, Л.СЧадамба…)

Назовите имя нашего тувинского музыкального-драмматического театра. (В.Кок-оол)

Какую библиотеку называли в честь великого русского поэта в Кызыле (А.С.Пушкин)

Гейм 4. Страны.

Что такое «Герб» (Символ страны)

Назовите страны, которые являются соседями Тувы (Монголия, Хакасия)

Назовите цвет флага Тувы, Росси.

Назовите цвет флага УКРАИНЫ. (Жёлто-голубой)

Назовите столицу Монголии (Улан-Батор).

Абакан-столица… (Хакасия)

Гейм болельщиков.

Приглашаются по одному болельщику от каждой команды.

Побеждает тот, кто даст быстрее всех ответы на поставленные вопросы.

Цвета радуги ( Красный, оранжевый, желтый, зелёный, голубой, синий, фиолетовый).

Сколько минут варят яйцо, чтобы оно стало сварённым «вкрутую»? (3-4 минут)

Откуда появился Хоттабыч? (из бутылки).

Сколько часов в сутках (24 часа).

День смеха (1 апреля).

Окружение Маугли (Звери).

Конкурс капитанов.

Время для ответов 1 минута. Победитель определяются по количеству правильных ответов за одну минуту.

Сколько дней в неделе (Семь).

Первый космонавт мира (Ю.А.Гагарин).

Колючее растение (кактус).

Горбатый корабль пустыни (Верблюд).

Самое медлительное животное (Черепаха).

Любимая мелодия учеников (Звонок).

Подведение итогов, награждение команд и капитанов.

Ак-Чыраа ортумак школазы.

«Байырлалынар-биле эргим башкылар».

Башкылар хунунге тураскааткан оюн.

Эрттирген: школанын улуг вожатыйы Кыргыс С.С.

Байырлалынар-биле эргим, башкылар!

Байырлалга келгеннерге

База катап могейдивис!

Башкыларывыс байырлалы

Магаданчыг чараш эртсин!

Кузелинер, бодалынар

Хуннер санай будер болзун!

Хулумзуруг арнынарга

Хунээрек дег чайнап чорзун!

Кайгамчык чараш аяс хунде, инек оъттаар Хоолу хем эриинде чыглып келген, башкылар хунун демдеглеп тур бис. Ажыл-ижинер, ал-боттарынар менди-ле болзун! Тывавыстын база бир кайгамчык, каас-чараш бойдус чурумалдыг Хоолу хемнин эриинге башкылар аразынга «Башкыларнын куску болчаа» деп сагынгырлар, тывынгырлар моорейин эгелээр-дир бис.

Моорейивистин 1-ги элчээ:

Оран-чуртка чалбарыг.

Оран-тандым, оршээ!

Ом мани падме хум!

2-ги ээлчег:

Командаларнын ады, кыйгырыы, ылгавыр демдээ, ырызы.

3-ку ээлчег:

Чечек бажы хун чок болза

Четчип унуп келир эвес.

Чедир бышкан угаан-биле

Моорейлежип чижиилинер!

Айтырыг-харыы:

1 команда.

Чадаанага баштайгы эге школаны кажан, каштын хунунде ажытканыл? (1928 чыл сентябрь 1)

Кажан Тыванын баштайгы дээди ооредилге чери ККБИ (ТывГУ) ажыттынганыл? (1956 чыл сентябрь 1)

Какую часть слова можно найти в земле? (корень)

2 команда.

Кажан ТАР-га Советтиг Россиядан болук башкылар ажылдап келгенил? (1923 чыл сентябрь)

Каш чылда, кажан Кызылдын башкы училищези ажыттынганыл? (1945 чыл октябрь 1)

Каким ключом нельзя открыть замок? (тем, которым бъет из-под земли)

3 команда.

Каш чылда, каштын хунунде «башкы» журналы унуп эгелээнил? (1993 чыл февраль 1)

Кажан ККБИ Университет кылдыр эде адааныл? (1995 чыл)

Какую строчку не может прочитать ни один ученый? (швейную)

4-ку ээлчег:

Сен дег ындыг сеткил арыг,

Шевер, бодуун башкы болуйн.

Хундуткелдиг сылдызым сээ

Кудук базып могейип каайн.

«Башкыга могейиг» — уран-чечен номчулга.

5-ки ээлчег:

Эртем-номну эгелеп каан

Эргим ынак башкыларывыс,

Капитаннар моорейинге

Киржиринерни чалап тур бис!

«Башкыларга чазак шанналдары».

7-ги ээлчег:

Чанган куштар уянгылыг ыры-шоору

Сагыжымнын ханызындан чангыланды.

Чааскаанзыргай сеткилимге хооннешкен

Шаарарган сесерликти эргий кордум.

«Авторлуг ырылар» моорейи (чогаатканы)

8-ки ээлчег:

Музыкалыг чапсар.

«Чер-чуртка мактал-ырылар».

9-ку ээлчег:

Эзир-турлуг экер эрлер брейк самнаан

Ээлгир кыстар шейк, твисти ээлдек ойнаан.

Холбен шыктар, бедик арттар кырын дургаар

Холбеннедир танцы-самны бараалгатты.

Супер-дискотека (эн чараш танцы).

Ынчангаштын байыр тудуп,

ыры-шулук бараалгады.

Кадыкшылды, чедиишкини

Катай-хаара чалбарыдым!

Туннел, шаннал алырынын ёзулалы

(баштак аян-биле.)

Дангына деп ырынын созунге болгаш аялгазынга баштак ыры «Башкылар».

Башкылар, башкылар, башкылар

Баштакчылар, угаанныглар башкылар.

Чуу-даа билбес хензиг чашка ужук-бижик оореткен

Башкылар, башкылар, башкылар.

Оо башкылар угаанныг, эртемниг башкылар.

Школага, кудумчуга каяа-даа

Культурага, чараш чанга ооредир

Хензиг чаштан улгаткыже эртем-номга оореткен

башкылар, башкылар, башкылар.

Оо башкылар угаанныг, эртемниг башкылар.

Ак-Чыраа ортумак школазы

1-4 класстарга

Чаа чылдын

оюн-коргузуу

«Аннарнын

аян-чоруу».

Коргузугну белектээн

улуг вожатый: Кыргыс С.С.

2012-2013 ооредилге чылы.

Аннарның аян-чоруу.

Киржикчилери: башкарыкчы, хар кижи, дилги, койгун, бөрү, адыг, 2 анчы, егерь.

Залдың ортузунда шивини каастап каан. Хенертен койгун үне халып кээр. Соондан 2 аңчы үнүп кээп, койгунну сывыртап халып турар. Койгун шиви адаанче чаштына бээр. Кыдыындан дилги үнүп келген, чыдыыргап чоруп турар.

2 аңчы аразында чугаалажып турар. (дилгини эскербес).

-Хайыраан хоюг мүннүг, чымчак эъттиг койгунну оскунуп алдывыс.

-Харын аан, бөгүн арай багай хүн боор бе, чорук аайлашпас? Койгун кежи-биле чылыг хол-хап даарап алыксаан кижи мен. Ойт! Дуу көрем, дилгини.

-Арай оожум. Таптыг кедеп тургаш, адып алыр-дыр. Моюндурук кылып алырда тергиин-не кештиг-дир.

Кедеп чоруп турда, койгун үне халып келгеш, дилгини дестирип апаар. Аңчылар хорадап, оларны истеп чоруптар. Эжиктен Егерь үнүп келгеш, аңчыларны эскерип кааш, чаштынып, кедеп эгелээр. 2 анчылар дилги-биле койгунну чандыр соора адып турарлар. Хенертен бир аңчы Егерни эскерип кааш, тура дүжер. Ынчаар олар туттуруп алырлар.

Егерь. Аңныыр сезону эвес-тир бо. Чүге чөпшээрел чокка арганың аңнарын адып турар силер? Чөпшээрелиңер көргүзүңер! Ыы, чок дедаан. Ындыг болза бооларыңар дурген дужааңар. Моон соңгаар аңнаар эргеңерни казыыр-дыр мен. Мынчаар аңнап-меңнеп туруп бээривиске аңнардан чүү арттарыл?

Аңчылар. Ам ынчанмас бис, өршээп көрүңерем. Уруулуг болдувус. Моон соңгаар черле арга кирип, аңнавас бис. Байырлыг! Чаа Чыл-биле!

Егерь. Че, харын. Бурууңар миннип турар эки-дир. Моон соңгаар ындыг чүүлдер турбазын. Аң-мең өзүп көвүдээр болгай. Байырлал үезинде ындыг бак чүве кылбаңар. Силерге база чаа чыл- биле! Байырлыг! (Бооларын тудуп алгаш үне бээр).

Залга Хар кижи үнүп келир. Шивини көрүп кааш ону долгандыр көрүп, кайгап кылаштап турар.

Хар кижи. (Хөглүг). Шивижигеш! Мээң шивижигежим. Арай деп танып алдым. Бо шивини дыка үр дилеп келдим. Уруглар изи мени бээр эккелди. Оларга чүге херек болганы ол? Каастап каанының чаражын. Ой, экии уруглар!

Залче башкарыкчы кирип келир.

Башкарыкчы. Экии, эргим аалчылар! Соок-Ирей кырган-ачай бистиң байырлалывыста келген деп бодадым. Хар кижи аалдап келген ышкажыл. Экии, Хар кижи.

Хар кижи (таарзынмаан). Силерге аалдап келбедим. Мен аргадан келдим, шивижигежимни дилеп чордум. Бо-дур, тып алдым. (Шыңгыы). Чүге мээң шивимни алгаш бардыңар?

Башкарыкчы. Хар кижи билбес кижи сен бе? Бөгүн бисте байырлал ышкажыл?

Хар кижи. Кандыг байырлал? Чүге мээң шивим силерге херек болганы ол?

Башкарыкчы. Чаа чыл. Уругларның, уругларның ынак байырлалы. Шиви чокта ол байырлал болдунмас. Шупту улус бажыңнарында шивилерни янзы-бүрү ойнаарактар-биле каастап алыр болгай.

Хар кижи. Ага! Чөпшээрел чокка аргадан шивини кезип алгаш, хөглээр деп турар бе? Магалыг-ла чүве-дир. А меңээ байырланчыг эвес-тир.

Башкарыкчы. Чүге?

Хар кижи. Чүге дээрге мен шивини камгалап шыдаваан-дыр мен. Кыш кырган-авамга чүнү чугаалаар мен? Мени арганы, дириг амытаннарны камгалап, карактаар, оларны кадарар кижи кылдыр дилээн болгай. Мен ыяштарны соок хаттан камгалап, оларның кырынче чымчак харны кудар кижи мен.

Ол үеде коридор аажок шимээргей бээр. Залче дүвүрээн байдалдыг бөрү, адыг, дилги, койгун кирип келир. Шивини көрүп кааш, ону долганып, алгаш чоруурунга белеткени бээр.

Башкарыкчы. Ой, хүндүлүг аалчылар, шивини канчаарыңар ол? Алгаш чорууруңар ол бе?

Амытаннар. Силерниң эвес, а бистии-дир.

Койгун. Чүге шивини кезип алдыңар, бистер койгуннар кончуг соокта бо шивиниң адаанга база каржы, хоптак аңчылардан дезип чаштынар улус бис.

Бөрү. Арганын чурттакчылары шиви чокта дыка муңгарап турлар.

Адыг. Мен безин, шивиниң чиде бергенин дыңнап кааш, оттуп келдим. Чайын кончуг изигде чаглактаныр кижи мен.

Хар кижи (муңгарал-биле). Ийе, силер чугле мени эвес, а арганың чурттакчылары аңнарны безин хомудадып, муңгарадып тур силер.

Койгун. Ой, Хар кижи. А өске уруглар база боттарының бажыңнарынга шивини чаа чыл байырлалынга дээш кезип туруп бээр болза аргавыстан чуу болурул?

Хар кижи. Ынчан аргадан чүү-даа артпас. Арга-арыывыс чараш эвес апаар, чараш хевири безин үрелип калыр. Шуут чиде берип база болур болгай.

Дилги. А бистер каяа чуртаар бис?

Башкарыкчы. Буруулуг болдувус, бис ону бодаваан-дыр бис. А чаа чыл каас-чараш шиви-биле эртер болгай, а бистер ону аргадан эккеп алгаш, каастап алган болгай бис.

Хар кижи. Өске школаларда кылымал шивилерни каастап турар. Дириг шивилерниң амызын үспейн турар.

Башкарыкчы. Өршээп көрүңер, бо чылын шивиңерни берип көрүңер, чараш шивини арттырып каап көрүңер. Силерден аажок дилеп тур бис. Көрүңер даан бисте кайы-хире хөй аалчылар, уруглар келген-дир. Уруглары-биле кады ада-иелери, кырган-ава, ачалары база келген. Шупту Соок-Ирей кырган-ачайны, уруу Харжыгашты манап турар. Шупту шивини долгандыр ырлаксап-хөглексеп турарлар.

Хар кижи амытаннар-биле сүмележип турарлар.

Хар кижи. Че ындыг-дыр! Бо чылын шививис силерниң байырлалыңарга артып калзын. А келир чылын ындыг чүүлдер турбазын.

Койгун. Келир чылын шупту кады залды каастаарын сүмележир бис. Моон-даа чараш кылдыр каастаарын кызар бис.

Бөрү. Чаа чыл байырлалында уруглар дыка чараш чуруктар мөөейи база янзы-бүрү кылыглар мөөрейин эрттирер дээр чорду. А силер кылдыңар бе, уруглар?

Дилги. А чараш ыры-сам көргүзүглериңер бар бе, биске чараш чүүлдериңер көргүзер силер бе?

Адыг. Уруглар келир чылын бистиинге кээп шивини каастап көрзе чүл? Чүгле ойнаарактар эвес, а амданныг чемнер –биле.

Бөрү. Чүгле силерге эвес, а биске база байырланчыг болур ышкажыл.

Башкарыкчы. Шынап-ла эки санал-дыр. Уруглар! Чөпшээрежир силер бе? (уругларның харыылары). Аңнар силерге аалдап баар бис, ам кайы хамаанчок ыяш кеспес бис, камнаар бис. А силер бистиң-биле артып калыңар, кады хөглеп, ойнаар бис.

Шупту аңнар. Четтирдивис, улуг өөрүшкү-биле артып каар бис.

Башкарыкчы. Байырлалды эгелээлиңер че. Экии Чаа чыл! Экии Чаа чыл!

Хөглүг аялга ойнай бээр. Шупту маскарадтарлыг уруглар, оолдар шивини доганып, ырлап, ойнай бээрлер.

Чарлакчы.

Каткы-ыры, хаяа-херел сылдыстарзыг

Чаа чыл-даа моорлап келди.

Кырган-ача Соок-Ирей хавын чүктээн

Кымны мурнай сергээ сүргей чоруп ор боор.

Соок-Ирей хеймер уруу Харжыгажы

Солун, хөглүг оюннарны көргүзер боор.

Шупту бистер чаа чылды

Сергек омак, демниг болуп уткуулуңар.

Иревис-даа келген-не боор

Идепкейлиг уткуулуңар.

Чараш кызы Харжыгажы

Чанывыска эрип-даа каайн!

Соок-Ирей, Соок-Ирей

Солун ирей Соок-Ирей.

Катап база чалаалыңар

Кайда бардың Соок-Ирей? (Уруглар шупту кыйгырар).

Эжик соктай бээр. Эжикте Соок-Ирей, Харжыгаш көстүп келир.

Соок-Ирей. Амыр-ла амыр, уруглар! Чаа чыл уткуштур силер бүгүдеге каң кадыкты, чедиишкинниг өөредилгени база чурумнуг, культурлуг болуруңарны сеткилим ханызындан күзедим!

Харжыгаш. Экии шупту. Силерде кандыг кончуг чараш болгаш хөглүг чоор.

Шупту. Экии Соок-Ирей, Харжыгаш.

Соок-Ирей. Уругларга, улугларга шуптуңарга байырымны сөңнеп тур мен. Эрткен чылда база келдим, катап база келгенимге өөрүп тур мен. Шупту кады ойнап-хөглеп, танцы-самны тевээлиңер.

Чарлакчы.

Ажы-төлдер шуптувус

Соок-Ирей-биле катай-хаара

Ырлап-самнап, ойнап-хөглеп

Мөөрейлежип, ойнаалыңар!

Шүлүктер, ырлар мөөрейи.

Хөглүг, хуулгаан амытаннар

Хөйге бодун көргүзер дээш

Каас хевин кедип алган

Катап-катап шүлүктеп тур.

Чайынналган Чаа чыл-даа

Чалатпайн чедип келди.

Чанывысче чоокшулааш

Чараш ырдан сөңнеңер-ле!

Уруглар ырлап-шүлүктеп эгелээр.

«Угааныг көрүкчү» тывызыктар мөөрейи.

1. Алдын хөлдүн ортузунда

Ойнап, салдаан өдүректи

Анай-оолдуң хеймер оглу

Адып алгаш чоруй барды (илбек)

2. Уттуптарымга-даа могаттынмас

Хорадавас, хомудавас

Эң-не шынчы эжим (хөлеге)

3. Көөрге көзүлбес
Тударга туттунмас

Имир кара мөге (хат)

4.Дендии күштүг

Девиденчиг үннүг (динмирээшкин)

5. Кара-Хөлден суг ишти

Харлыг черже орук үндүрдү (демир-үжүк)

6.Ажар арттыг

Адар октуг

Он ийи оолдуг

Он беш харлыг

Чангыс чанчынныг

Шынап шыйыглыг

(четкизи, хол бөмбүү, 6-6 ойнакчылар,15 санныг, шииткекчи, ойнаар шөлүнүң шыйыы)

7.Чангыс чаак сая диштиг (щетка)

8. Каарган биле сааскан ужуп келгеш, чагы бажынга хондулар. Оон демги каарган, сааскан ужа бергеннер. Ам ында чуу чыдып калган-дыр? (биле)

3. Угааныгбайлар мөөрейи «Билиивисти хынажып,

Бирден бир чок маргыжаал!».

1. Чер биле дээрниң аразында кандыг оран барыл? (ортаа оран)

2. Хүннү чүге, кымга дөмейлээрил, чүге? (авага)

3. Делегейде эң угаанныг амытан? (кижи)

4. Черге эң чоок планета? (хүн)

5. Бир дугаар херээжен космонавт? (Валентина Терешкова)

6. Эң-не дедир азырал дириг амытан? (элчиген)

7. Делегейде эң узун хем? (Нил)

8. Эң ханы хөл?(Байкал)

9.Эң улуг кулактыг дириг амытан? (чаан)

10.Делегейде эң улуг хову? (Сахара)

11. Күрүнениң эң кол хоойлу-дүрүмү? (конституция)

12. Делегейде эң чараш, эргим чер-чурт? (Тыва)

4. Хөглүг оюннар.

1. Воздух, вода, земля, ветер.

2. Великаны и гномы.

5. Хөглүг танцылар.

Ча-ча-ча.

Ламбада.

Танец утят.

6.Чаа чылдың белектери.

7. Номерлер көргүзүглери.

8. Шаңналдары.

Адрес публикации: https://www.prodlenka.org/metodicheskie-razrabotki/43041-huulgaazyn-shol-ada-ielerge-ojun

Муниципалдыг ниити ооредилге албан чери

Солчурнун нити билигнин ортумак школазы

Эрттирер башкы: 1-ги категориянын

логопед башкызы – Куулар Т.Ш.

Солчур суур.

Ноябрь, 2014 чыл.

Иелер хунунге тураскааткан класс шагы.

Тема: « Ие кижи кезээ шагда монге дириг»

Каасталгазы: Шарлар, класс шагынын адын база дараазында состерни бижээш азар:

Ава кижи кадык чорзун!

Ава кижи каас чорзун!

Ава кижи монге чорзун!

Стенд: «Моя мама лучше всех!»

Чанынга оореникчилернин бижээн чогаадыглары + чураан чуруктары. Суурнун Маадыр иелеринин альбому, раскладушказы. (Музейден алган).

Хогжум каасталгазы: баян, флешкада ыры.

Ыры «Авайымны» — Борбак-оол Салчак, РТ алдарлыг артизи.

Башкы: Чырык чер кырында эн-не чылыг, чымчак, эргим сос: Ава.

Авай…, авайымны…бистин эн чоок, эргим киживисти илереткен илби-шидилиг сос.

Чарлакчы: — Ам чаа дыннаан ырывыста кымнын дугайында ырлап турар-дыр?

— Артистин ады кымыл?

— Богун каштын хуну ийик? Богун кымнын байырлалы? Шын-дыр,. Ынчангаш, «Ие кижи кезээ шагда монге дириг» деп класс шагын аваларга тураскаадыр-дыр бис.

Сорулгазы:

Делегейнин хуулгаазыны – аваларны ыры, шулукке алгаары;Аваларывыска байырлал хунун таварыштыр байырны чедирип, оорушкуну соннээри.Автору Катя Хомушку «Авамга».

Бижииримге, адаарымга

Бижиттингир, адаттынгыр

Ынакшылым болган созум,

Ынак авам, эргим авам!

Авамнын сээн соглээн созун

Арыг,хоюг, дыннаксанчыг

Ыдык, чаагай чагыг созун

Ынаныштыг чоленгиижим.

«Авай» депкеш сегий бээр мен

«Авай» депкеш сергей бээр мен

Ава дээрге кижилернин

Адап ханмас ынак созу.

Клазывыста хой ажы-толдуг иелерден адап корунерем. 3 ажы-толдуг, 5,7 ажы-толдуг (Долаана Херел-ооловна – 7, Сат Антонина Тас-ооловна). Ам школавыста болгаш Солчур суурда хойажы-толдуг иелерден адап корунерем. (Монгуш Алевтина Сагаановна, Шаратай Клара Кызыл-ооловна, Донгак Зинаида Баировна – школада, раскладушканы ведущий коргузер, аттарын адаар).

Чарлакчы: Аваларга белек кылдыр «Ава, ава, авам» деп ырыны ырлап берээлинер.

Башкы:Чуге бо хар чаап, кыш дужуп турар уеде авалар дугайында чугаалажып турар улус боор бис, аваларга час дужуп турда, «март 8-те байыр чедирип, оларны оортур ужурлуг эвес бис бе? деп бодап олурар боор силер, уруглар. Авалар хунунун дугайында кыска медээ дамчыдайн. 1944 чыл? Бо чыл силерге чуу дугайында сагындырар-дыр, уруглар? Ийе, Ада-Чурттун улуг дайыны. Ол дайын каш чылда эгелээнил? 1944 чылда бугу чуртка, кижилерге дайыннын адакталып олурары билдине бергенде «Маадыр ие» орденин тургускан, а ноябрь 1-де Москва чоогунун (Подмосковье) чурттакчызы Анна Алексахинага ол орденни тывыскан. 1997 чылда Россиянын Куруне Думазы Авалар хунун тургузарынын дугайында чарлыкты хулээп ап , ноячбрь айнын солгу улуг-хунун хулээп алган.

Ол чылдарны кыдыраашка бижидер.

Аалчылар-биле оюн «Эн-не,эн-не»

Чарлакчы: Ол чечекти «Сестра милосердия» деп адаар, оон ынай Россиянын символун база илередип турар. А мол чечек силернин даштыкы хевиринерни, ,характеринерни билип алырынга дузалаар. Ол чечектин бо сортун «эн-не, эн-не»… дээр. (чарлакчы чечекти башкыларга чедирер, башкы бир халбанны тыртар).

Башкы: Бистин аваларывыстын чылыг, чымчак холдары, чылыг тыныжы бисти чылыдып, а опей ырызы оожургадыр чораан. Опей ырызын дыннааш хензиг чаш уруг хулумзуруп, каттырып чыдар болгай.

Опей ыры: Бистин хоочун башкывыс, дээди категориянын орус дыл болгаш чогаал башкызы,хой ажы-толунун ынак авазы, бот-тывынгыр композитор Зинаида Байыровнадан бодунун чогааткан ырызын ырлап бээрин дилээр-дир бис.

Башкы: Шупту «Авай» деп хор-биле адап корээлинерем. Кайы-хире чоргааранчыг, аас-кежиктиг-дир. Ам орус дылда адап корээлинерем. (Мама, Мамочка). А мангли дылда (Mother, Mum).

Доскага 3 оореникчи, 3 ангы бижиптер.

Авай

Мама

Mothe

Авамга ынак мен

Я люблю маму

I love mothe

— Встать и спеть на английском языке. (Все).

Игра «Ма-моч-ка!» (Орус дылга ойнаптаалынар шуве).

— Я буду задавать вопросы, а вы хором отвечайте. Только дружно и громко!

— Кто пришел ко мне с утра?

— Кто сказал: «Вставать пора?»

— Кашу кто успел сварить?

-Чаю в чашку кто налил?

— Кто косички мне заплел?

— Кто меня поцеловал?

— Кто ребячий любит смех?

— Кто на свете лучше всех?

Чарлакчы: Это моя мама – Светлана Сарыг-ооловна.

(оске оореникчилер база чуруктарын айтыр, аваларынын аттарын адаар).

Анай-Кара чогаадыын номчуур.

Автору Маадыр-оол Данзын «Иелерге»

Ие кижи хайыралдыг

Изиг баарлыг, чымчак холдуг

Иштенгенде уран-шевер

Ийи холу эптиг-ээлдек

Ие кижи караа чымчак

Ижин-баарны чылыдыптар.

Чарлакчы: Ава кижи бистин бузурелдиг чоок оннуувус болгаш башкывыс. Ол бисти берге уелеривисте деткип,, даянгыыжывыс бооп чоруур.

Аваларга улегер домактардан чугаалап корунерем.

«Булут аразындан хун караа чылыг,

Кижилер аразындан ие караа чымчак».

«При солнышке тепло,

При матери добро!»

Автору Чинчи Бадыраа « Ава бистин кайгамчыктыг оорушкувус»

Олут орбас, дыжын билбес, эрес-кежээ

Оглун, кызын чагып сургап кижизиткен

Сеткили ак, кээргээчел аваларга

«Четтирдивис» деп соглээривис утпаалынар!

Чараш хепти ажы-толум кетсинер дээш

Чаагай чемни база бисти чизиннер дээш

Аъжы-чеми кезээде-ле белен турар

Аваларга ургулчу-ле могеели!

Моорей «Чассыгбай»

Авалар, башкылар боттарынын ажы-толун эргеледип адаар.

Алдын хуннун адаан орта чурттаар кылдыр

Ава кижи бисти чаяап бодараткан.

Ынчангаштын,эргим, чараш аваларга

Ынакшылывыс, оорушкувус кызыгаар чок!

Аас-кежик, узун-назын, кежик-чолду

Аваларга кузевишаан,

Кадыкшылды, оорушкуну

Катап, катап оларга бис кузедивис!

Чарлакчы: Клазывыс мурнундан, хундулуг иелеривис, Бугу Россиянын иелер хунун таварыштыр черге чедир могейбишаан, чырык черде бугу-ле бар эки чуулдерни соннедивис! Четтирдивис!

Оореникчилер хор-биле:

«Ава кижи кадык чорзун!»

«Ава кижи каас чорзун!»

«Ава кижи монге чорзун!»

Ыры-биле тондурер. Башкылар ырлажыр.

Ыры «Хайыралдыг авам»

Понравилась статья? Поделить с друзьями:
  • Аграрные праздники список
  • Аграрные праздники славян
  • Аграрные праздники на руси
  • Агентство праздников славянск на кубани
  • Агентство праздников персона

  • 0 0 голоса
    Рейтинг статьи
    Подписаться
    Уведомить о
    guest

    0 комментариев
    Старые
    Новые Популярные
    Межтекстовые Отзывы
    Посмотреть все комментарии