Алтын коз сценарий

 “Алтын көз” бәйрәме

А.б.: Исәнмесез кадерле балалар. Хәерле иртә хөрмәтле әти- әниләр, килгән кунаклар һәм бакчабыз хезмәткәрләре.

Көз көннәре килеп җитте

Хушланабыз җәй белән

Бөтен җиргә яфраклардан

Алтын келәм җәелгән.

1б.: Җылы якларга кошлар да китә

Көз агачларны сап-сары итә.

Алар коела җил искән саен

Җилферди җилдә сап-сары каен.

2б.:Күрмичә дә калдык җәйне

Үтеп киткән ни ара.  

Баш өстеннән җылы якка

Торналар очып бара.

3б.: Каеннар бишек шикелле

Күренә туган якта.

Сары чыбылдык эчендә

Көзге моң йоклап ята.

4б.: Баш очыннан җылы якка

Кыр казлары өчалар.

Каңгылдашып, көзге моңны

Уятыр төсле лар.

5б.: Китте җәй безнең яклардан

Диңгез, таулар артына.

Көз алтын күлмәк кидерде

Агачларның барсына.

Җылытмый инде кояш та

Көннәр кыскара бара,

Әбиләр чуачы белән

Көз алдый безне бары.

Сибәли салкын яңгырлар

Кургаш болытлар йөзә.

Җирдә хакимлек итәргә

Тапшырган Ходай көзгә.

А.б.: Әйдәгез әле балалар көзне зурлап “Алтын көз” дигән җырыбызны башкарыйк.

А.б.: Көз, җитте дә көз җитте дибез. Ә көз үзе кайда йори икән соң.

Шунда көзге букет арасыннан хат табып ала

А.б.: Ниндидер хат бар балалар.

Кадерле нәни дусларым!

Тәбриклим бәйрәм белән.

Озакламый мин дә сенең

Бәйрәмегезгә киләм.

Бу хатны укуга

Кул чабыгыз чөр килеп

Ишетеп шуны бәйрәмгә

Җитәрмен мин дә килеп

• Әйдәгез балалар чөрләтеп кул чабыйк әле.

Көз куренә

Көз: Сез мине чакырдыгызмы

Сез мине көттегезме?

Менә килдем. Исәнмесез

Мин дә сагындым сезне

Мин башлым бәйрәмегезне!

Әйдә, ясап түгәрәк

Җырлыйк, биик, шигырь

Күңел ачыйк бергәләп.

А.б.: Әйдә көз рәһим ит.

Болыт кашын җыерса

Яңгыр белән куркытса.

Без аннан тиз качабыз

Кулчатырны ачабыз.

Уен  зонтик белән

Көз: Салкын җилләр исә

Тәрәзәгә чилртә

Сап-сары яфраклар сөйлик

Җиргә очып төшә

“Яфраклар белән бию”

А.б.: Көз көне басулардан җыеп алынган иген, бакчалардан җыелган яшелчә, җиләк- җимеш ул. Ә аларның берсен өчен файдасы зур. Безнең бәйрәмгә көзнең байлыклары узләре дә килде. Әйдәгез, хәзер аларны тыңлыйк.

Борчак : Мин- бочак, мине кешеләр

Кырга чәчеп устерә

Җыеп алгач көзен, миннән

Тәмле ботка пешерәләр.

Чөгендер : Мин- чөгендер, мин дә кирәк

Кешеләргә ашар өчен

Борщ пешерер өчен һәм

Венегрет ясар өчен.

Кабак : Таныйсыздыр инде мине

Әйе, әйе, мин кабак

Минем тәмне белэм дисәң

Бәлешелене ашат бак.

Суган: Аш тәмләткеч ясар өчен

Суган та бик кирәк

Кышын мине дус күрсәләр

Чирләүчеләр бик сирәк

Кишер: Көчле, җитез булыйм  дисәң

Кишер ашап кара син

Кишер- саулык чыганачы

Кишердә күп витамин.

Бәрәнге: Мин-бәрәнге.

Пешерсәң мин-тәмле булам бик тә

Мине йөртәләр хәттә

Икенче икмәк дип тә.

Кәбестә: Ә мин булам кәбестә

Мин бик тәмле бәлештә

Миннән щи пешерәләр

Йә голубцы төрәләр.

А.б.: Барлык яшелчәләрне дә җыеп машинага төяр вакыт җитте. Әйдәгез әле балалар җырны-уеныбызны “Урожай собирай” исемле кунакларга тәкдим итик.        

Көз: Балалар мин сезгә табышмак алып килдем:

1. Утыралар урманда

Ап-ак әшләпә киеп

Киптерә дә, кыздыра да

Кешеләр аларны җыеп.

Һәр кем аңлагандыр инде, ни турында сүз барганын. Ул әлбәттә инде минем урманымда үсүче гөмбәләр.

А.б.: әйе, шул көз кызы гөмбәне яратмаган кеше юктыр. Без дә балалар белән “Гриб, гриб, появись” дип аталган җыр беләбез. Рәһим итеп тыңлагыз.

1бала: Ну- ка мой грибной отряд

Выходи и стройся в ряд

Начинаем танцевать, веселей

Не отставать!

А.б.: Малайлар башкаруында “Гөмбәләр биюе”

Көз: Бик күңелле булды бәйрәмегез. Инде миңа китәргә вакыт. Менә бу күчтәнәчләрем сезнең өчен. Төркемегездә чәй эчәрсезтсаубулыгыз

(китә)

А.б.: Балалар көз кызы китсә дә, урамда табигатьтә әле көз хакимлек итә. Килгән кунакларыбызга “Осень постучалась к нам” дип аталган җырыбызны буләк итик.

А.б.: Шуның белән бәйрәм иртәсе тәмам. Сезгә саулык, муллык, гаилә бәхете телим, саубуллашабыз.

 
«ТАБИГАТТӘ 
АЛТЫН КӨЗ”

Тәрбияче. Исәнмесез,
балалар, хөрмәтле әти-әниләр

 Сезне
үзебезнең яраткан бакчабызда күрүебезгә без бик шат. Без бүген көзге бәйрәмгә
җыелдык. Карагыз әле, безнең бүлмә ничек матур бизәлгән. Әйтерсең лә алтын көз
үзенең сары, кызгылт яфракларын безнең залга кертеп тутырган.

Курайларда
көз көйләрен уйнап,

Агачларны
сары төскә буяп,

Куакларга
җиләк-җимеш элеп,

Агач
төпләренә гөмбә тезеп

Урман
буйлап алтын көз йөри.

Балалар, менә шушы
көзге байлыкта, муллыкта бәйрәм ителә торган бәйрәм ул – Көз бәйрәме. Ләкин
ничек кенә булмасын, һәр ел фасылының да үзматурлыгы бар. Алтын га манылган
урманнар, бакча тулы өлгергән яшелчә, җиләк-җимеш бары көздәгенә Без бүгенге
бәйрәмебездә көзгә багышланган җырлар җырларбыз, шигырьләр сөйләрбез, уеннар
уйнарбыз, рәхәтләнеп ял итәрбез

Әмилэ

Көз килде, үләннәр

Саргайды, шиңде.

Сап-сары яфраклар

Җиргә сибелде.

Рәхим итегез

Көзге бәйрәмгә.

Яфраклар тотып,

бер биик әйдә.

Бию”ЯФРАКЛАР
БЕЛӘН БИЮ”

Тәбрис

Как красиво всё
кругом

Золотым осенним
днём.

Листья жёлтые
летят,

Под ногами
шелестят!

Адилә

Бүген бездә матур
бәйрәм,

Бүген бездә көзге
бал.

Бүген көзге байлык
белән

Бизәлгән безнең
зал.

Җыр;”ХОРОШО
У НАС В САДУ”

Ислам

Ямьле кояш нурлар
чәчеп,

Елмаеп карый
безгә.

Нинди тәмле
күчтәнәчләр

Көз алып килгән
безгә.

Алтын яфраклар
очалар

Безнең башларга
тиеп,

Саубуллаша кыр
казлары

Язын кайтырбыз
диеп.

Сзет

 Көз ашыга
агачларга

 Үз бизәген
салырга.

 Урманнарны,
болыннарны

Буяп китә сарыга .

Кошлар көньякка
төбәлеп,

 И очалар, очалар.

Әйләнеп кайтырбыз
диеп,

Һаваларны кочалар.

БИЮ
«КЭРЗИННЭР БЕЛЭН»

Нэфис

Көз
көннәре килеп җитте,

Хушлашабыз
җәй белән.

Бөтен
җиргә яфраклардан

Алтын
келәм җәелгән.

Валирия

Ә җимеше-җимеше,

Ачысы бар, төчесе.

Яңа пешкән
күмәчтер

Кайнар кояш
төслесе.

Әти кебек тырыш
көз,

Әни кебек юмарт
көз.

Көзләр юмарт
булганга,

Бик бәхетле, бик
шат без.

ХОРОВОД. “Уражай
сабирай”

Бүлмәгә Карачкы
керә. (Аның йөзендә борчу, нәрсәсендер югалту, аны эзләү чагыла. Муенында “эш
эзлим” дигән язуы да бар.).
А.Б. Балалар, карагыз әле, безгә кемдер кунакка килә?
Карачкы.
Ә-ә, гафуитегез! Күрмичә торам. Исәнмесез! Кадерлекунаклар, әниләр, апалар. Мин
– Карачкы, булам. Бу минем исемем, ә фамилиям-Бакчаева. Гадигенәәйтсәгездә ярый
–Карачкы. Мин, алайбиккүтәренкедә, горур да түгелмен( боргаланып).
А. Б. Сиңа, нәрсәбулдысоң? Син, бикборчулы,
нәрсәңнедәбулсаюгалттыңмыәллә?
Карачкы. Барысы да югалды! Юкбулды!
А.Б. Нәрсәң, юкбулды?
Карачкы. Югалды ,юкбулды , кайттылар да төяпкиттеләр! Беразкалсынәледимәделәр,
хәттасорамыйларда бит! Бетте, барсындаалыпкиттеләр! (арлы
–бирлейөреп,башынтотып ,борчулысөйли)
А,Б. Төгәлгенәәйтәле, кемнәр, нәрсәңнеалыпкиттеләр?
Карачкы..Э-э-э!(башынкашып). Нәрсәсоңәле? Оныттым бит! Э-Э-э! Әй салам
башбулгач, барысыдаонытыла. Менәтабышмакларыистә, ә җавапларын,
ничекаталганнарынбелмим? Әллә, картайдыминде?
А.Б. Борчылма, Карачкы, без –балаларбеләнсиңаярдәмитәрбез.Әйе, бит
балалар?
Балалар. Әйе.
А.Б. Әйдәтабышмакларыңныукы,безигътибарбеләнтыңлыйбыз.
Карачкы. табышмакларукый.
1. Кат-кат тунлы,
Карышбуйлы. (Кәбестә)
2. Ашкасалсаң — тәмкертә,
Борынгасалсаң — төчкертә.(Борыч)
3 Любопытный красный нос
     По макушку в землю врос.
     Лишь торчат на грядке
    Зелененькие пятки. (МОРКОВЬ)

4.Он никогда и
никого
   Не обижал на свете.
    Чего же плачут от него
    И взрослые и дети?
                (ЛУК)

5. Тәрәзәсеюк,
ишегеюк, эчетулыхалык. (Кыяр)

Менәхәзер,
исемәтөштекыярлар,суганнар,кәбестәләр,кишерләр…ләкинберсүзбеләнничекаталаларсоңалар?(бераз
пауза ясап) Ә-ә?(башынкашып).
Балалар. Яшелчәләр.
Карачкы. Әйе, балалар, бикдөрес. Афәрин!Рәхмәт, исемәтөштеиндехәзер. 
-Менә, яшелчәләремнетөяпалыпкиттеләрдәинде, шуңакүрәкәефсезләнеп, беразачуланып
торам әле. Мин каргаларныкуганчакта, берсүзәйтмиалдылардакиттеләр. Хәзер,
менәэшсез.
— Бәлкисезгәярдәмитәрмен? 
Балалар. Юк.
Карачкы. Ә,сез,яшелчәләрнеутырта,җыеп ала беләсезмесоң?
Балалар. Әйе.
Карачкы. Әйдәгез, бергәләпуйныйбыз. 
1.Уен “Бәрәңгеутырту” . Ике командагабүленәбез.
Чиләкэченнәнбер-бербәрәңгеалыпбоҗраэченәчәчәбез. Кем беренчечәчепбетерә. Шул
команда җиңүчебула.
Рәхмәт! Балалар, сез, миңабиктәярдәмиттегез, борчуларым да бераз

онытылды.
Миңакитәргәвакыт. Эштәэзлисем ,көзгәдәхәзерләнәсем бар. Саубулыгыз!

Бикбулдырасызикән,
барыгызга да зуррәхмәт! Һәрвакытшундыйбелемле, зирәк, тырыш, уңганбулыгыз.
Уңышбәйрәмебеләнкотлыймсезне!

Мэдинэ

 Көзге табын- бай
табын,

Кыяр,карбыз һәм
кавын.

Телем-телем
теленгән.

Өем-өем өелгән.

Алмалары ал төсле,

Балкып торган таң
төсле.

Капсаң эри авызда,

Һәр кисәге бал
төсле.

Данияр

Уңыш жыелды,

Аккошларкитте.

Матуркөзае –

Октябрь жите.

Виталий

Яфракларын коя-коя

Бакчабызга килде
көз.

Алтын-сары
яфракларны

Кулыбызга җыйдык
без

Айзат

Үтте китте матур
җәйләр

Көзләр килеп
җиттеләр

Ак каеннын
яфраклары

Саргаешып беттеләр

АДИЛЭ,Мэдинэ,Дилэ

Җыр”
Хәерле көн

Раян

Көз сылу килгән
ерактан

Нәрсә генә алмаган

Нинди бүләк
кирәклеген

Әйтмәсәң дә
аңлаган

 Каеннарга
соры муллык,

Миләшкә муенсалар,

Чиягә көрән
алкалар

Бик килешеп
торалар .

Инсаф

Яшел куаклар
буялды

Ал ,кызыл сары
төскә

Көз көне яңгыр
артыннан

ӨСКэЯФРАКЛАР ЯВА

Заринэ

Алтын көз кунакка
килгән,

Сары күлмәген
кигән.

Елмаеп карый
безгә,

Җырлап уйнашыйк
бергә

Бию”Көянтә
белән чиләк”

ДИЛЭ

Көз көннәре бик
күңелле,

Бик күп җимешләр
пешә.

Помидор, карбыз
өлгерә,

Алмаларөзелептөшә.

Ни арадаҗәйүтте,

Алтын
көзкилепҗитте.

Җимешләрөлгергәчбакча,

Бигрәктә матур
инде.

Илья

Көз абзый
көлә-көлә

Урамнар буйлап
килә

Сары читекләрен
киеп,

Җил аныү юлларына

Яфракларын сибеп
йөри,

Шаяртып уйнапкөлеп

ҖЫР
“КӨЗЛӘР КИЛӘ”

 Самирэ

“КӨЗ КИЛДЕ”. 

БИЮ « На горе то калина»

Алыпбаручы: 

Күңелләргәяктынурөләшеп,

Шатлыкөстәпһәрберйөрәккә,

Үзмуллыгыбеләнкөзләркилә,

Йомгакясапҗәйгехезмәткә.

Шуның белән бәйрәм иртәбез тәмам.

Барыгызга да   зур рәхмәт

«Алтын күз»

Мерекеге сай безендірілген сынып. Әдемі сазды әуен ойналып тұрады. Бүлдіршіндер тәрбиешімен бірге кіріп, орындықтарға жайғасады.

Жүргізуші: Құрметті қонақтар, ұстаздар! Бүгін мектепалды даярлық тобының балалары дайындаған «Алтын күз» атты ертеңгілігіне қош келдіңіздер.

Жүргізуші:

Арайлап таң атып,

Алтын сәуле таратып,

Тобымыз бір тойласын,

Мерекемен жайнасын,

Әнмен бүгін бастайық,

Қол соғып бір қоштайық.

Дей отыра ортаға балаларымызды қошеметпен қарсы алайық!

Жүргізуші:Балалар,мен сендерге жұмбақ жасырамын,ал сендер оны табуға тырысыңдар:

Бозарып дала,

Тоңады бала,

Астығы піскен,

Жапырағы түскен,-бұл қай мезгіл балалар?

Балалар:Күз мезгілі

Жүргізуші:Дұрыс,осы күз мезгілінің мерекесін тойлап отырмыз.Бүгін бізге үлкен қонақ келеді.Ол «Күз ханшайымы». Қонағымыз тез келсін десек,оны дауыстап шақырайық.

Балалар: «Күз ханшайымы»….(Залға әсем әуенмен,жапырақ шашып «Күз ханшайымы» кіреді)

Қош келдіңіз, «Күз ханшайымы»,төрлетіңіз!Біздің балалар сізге арнап өздерінің жан-жақты өнерлерін дайындап отыр. Соны тамашалаңыз

Күз ханшайымы:Балалар,мен сендерге бір жұмбақ жасырайын.

Ағайынды бәрі,

Шықса — жасыл,

Түссе-сары.

Бұл не?

Күз ханшайымы: Дұрыс таптыңдар, жарайсыңдар! Мен өзіммен алтын жапырақтарымды ала келдім. Әр жапырағымда тапсырмалар . Егер де тапсырмамды орындасаңдар, мен де сендерге жапырақтарымды сыйға тартам.

Міне Күз ханшайымның бірінші тапсырмасы-сұрақтар.

1-сұрақ:Күз мезгілінде ауа райы қалай өзгереді?

2-сұрақ:Күз айларын ата./Қыркүйек,қазан,қараша/

Күз ханшайымы: Ия,балалардың бәрі өнерлі екен.

Енді 2-тапсырмамды тыңдаңдар,жұмбақ шешу.

2-тапсырма:1.Жазда інге тығылып,

Жатқан қызыл түлкіні

Құйрығынан суырып,

Әкелді әжем бір күні.

Бұл не?/сәбіз/

Күз ханшайымы:Жарайсыңдар, балалар !Жұмбақты да шеше алдыңдар.

Ал,балалар мен жапырақ биін билегім келеді,ал сендер билей аласыңдарма?

Би: «Жапырақ»

Тәрбиеші:Қымбатты Күз ханшайымы! Біздің балалар күз туралы өлең, тақпақ, жұмбақтар шеше алады. Сіз жайланып отырып, балалардың өнерін тамашалаңыз.

Аслан: Роза:

Берекесін сыйлауға Бұлт ағады аулаққа

Өлкемізге күз келді Күз келіпті бау-баққа

Жемістерін жинауға Жаздай піскен жаңғақта

Шақырады біздерді. Шашылады жан-жаққа

Ақылбек: Нұртас:

Құстар қайтты ән салып Көктемде егін егетін

Бұлт шарлады аспанды Күзде жиып беретін

Қыс келеді жыр салып Біздің дала бай дала

Күзгі суық басталды. Алтын астық-айнала

Ел егінді жинайды

Қырманға дән сыймайды

Би:Орыс биі

Жүргізуші:Ортаға жемістермен,көкөністерді шақырайық!

Самат:Қауын Малика:Қызанақ

Білесіңдер ауылды Піскен кезде қызанақ

Ауылда өскен қауынды Көз тартар қызыл түсімен

Қауын деген сары алтын Бар ма адам сүйсінбей

Асыраған қауымды Томат шырынын ішпеген

Әкежан:Қарбыз : Асель:Сәбіз

Қарбыз,қарбыз, қарбыздар Кім бар сәбіз шырынын

Қарбыз желік ал қыздар Жастайынан ішпеген

Қарбыз желік ал ұлдар Мені жеген адамдар

Балдай тәтті қарбыз бар. Кем болмайды күшке де!

Нұршат:Пияз Махаббат:Қияр

Боламын мен дәмдеуіш Дәмім тілді үйірген

Барлық-барлық тағамға Мен тұздалған күйімде

Көкөністер ішінен Жаңа піскен кезімде

Мен пайдалы адамға Жейді бәрі сүйсіне

Ерасыл: Мен-алмамын,алмамын

Таңдай татар бал дәмім

Мына тәтті бал дәмді

Дастарханыма арнадым

Тәрбиеші:

Көкөністер бәріде

Денсаулыққа пайдалы

Мұны жақсы біліңдер,

Оларды жақсы көріңдер

Тәрбиеші: Күз ханшайымы, балалардың өнерлері ұнады ма?

Күз ханшайымы: Иә, балалардың бәрі өнерлі екен.

Тәрбиеші: Қане, балалар, осындай молшылық күз айында бір ойын ойнап жіберейік. Ол ойын «Кім жылдам?» деп аталады. Ойын шарты бойынша 2 ұл бала себет ұстап тұрады, аналары көкөністер мен жемістер жинайды.

Ойын: «Кім жылдам?»

Гүлбану: Ұлдана:

Сары жапырақ төгілген Шоғы толған гүлдей жайнап

Тоғайды да көрдім мен Жарқырады алтын күз

Енді сары бояумен Сайраңдады күліп-ойнап

Күз суретін салам мен Келді міне алтын күз

Нұрболат: Нұрмұхамбет:

Қауын қарбыз жемістермен Көк аспаның мөлдіреп

Толтырамыз қол себетті Алтын күзім елжіреп

Алтын күз деп аталады, Асыр салып жүре бер,

Күз айы да сол себепті Сары көйлегің желбіреп

Айнура:Үйрек,үйрек,қаздары

Шулайды көл қоғалы

Дәурен етіп жаздағы

Күздің желі соғады

Жүргізуші:Балалар мен сендерге жұмбақ жасырайын:

Тырс-тырс етіп тамады,

Сайға қарай ағады.

Балалар: Жаңбыр

Жүргізуші:Жақсы ,балалар,өздерің тапқыр екенсіңдер.Жаңбыр күз мезгілінде жиі жауып тұрады. Маған айтыңдаршы сендер жаңбыр жауғанда қандай киім киесіңдер?

Балалар: Күрте,резеңке етік.

Жүргізуші: Қолымызға не ұстаймыз?

Балалар: Қолшатыр

Жүргізуші:Дұрыс айтасыңдар,Күз ханшайымы,біздің аруларымыз қолшатырды тек ұстап қана қоймайды, билейде алады.

Би: «Қолшатыр»

Ақылбек:Қыс-құнар береді Мерей:Сарғаяды жапырақтар

Көктем дән себеді Күзде келіп қалыпты

Жаз-бастап өсірсе Қатаяды жапырақтар

Күз жинап береді Жазда бітіп қалыпты

Берекет: Алия:

Сары алтындай алтын күз Алтын,сары,қызыл көк

Қамбадағы дәніміз Алуан-алуан жапырақ

Шелек-шелек балымыз Күзгі бақта күлімдеп

Ағыл-тегіл ағымыз Көз тартады атырап

Жүргізуші: Балаларға арналған ойын ойнаймыз.

Бұл ойын «Қай жеміс?» деп аталады.Көздеріңді жұмып,жемісті жеп,қай жеміс екенін айтасыңдар.(Бір ыдыста туралған әр түрлі жемістер)

Ән: «Күз келгенде»

Ержан: Қамба толды астыққа Балзия:Сары құйын ұйытқыған

Алғыс саған алтын күз Сыпырады ауаны

Бір уыс дән шаштықта Тапалады табанға

Қап-қап қауын алдық біз Судыр,суды жапырақ

Нұрғиса:Қайтқан құсты көрдіңбе, Нұржан: Қарашы күз келді,күз келді

Қаптай ұшқан әуелеп Жапырақ жауыпты іздерді

Күткен күзім келдің бе Құс біткен керуен тізеді

Сыңсып бағың мәуелеп. Қара бұлт қабағын түйеді.

Қарлығаш: Көк майсалы,көрікті

Алқаптағы көп егін

Бұл күндері киіпті

Сары жібек көйлегін

Би: «Күзгі вальс»

Тәрбиеші: Күздің кереметі, байлығы өте көп. Күзде біздің дастарханымыз дәнді дақылдарға, көкөністерге, жеміс-жидектерге толы болады, бірақ осы байлыққа жету үшін көп еңбек ету керек.

Сондықтан сендер еңбекшіл болыңдар. Қазіргі сендердің еңбектерін сабақ оқу. Міне, балалар осымен «Жомарт күз» атты ертеңгілігіміз аяқталды.Сіздерді күз мерекесімен құттықтаймын, әр отбасыларыңызға бақыт, береке тілеймін.

Күз Ханшайымы сыйлықтарын табыс етеді.

Ата-аналардың бүлдіршіндерге құттықтау сөзі.

№ 5 орта мектеп

Мұнайлы ауданы

Мектепалды даярлық сыныбы.

Ертеңгілігі

0 «Д»сынып

Өткізген:Аженова Жанымай

2013-2014жылы.

Тема: Алтын көз 
 (мәктәпкә әзерлек  төркеме)
Максат: көз фасылының үзенә генә хас булган матурлыгын һәм гүзәллеген 
күрә белергә өйрәтү.
Тәрбияләү бурычы: көз  фасылына соклану хисләре тәрбияләү.
Үстерү бурычы:  ишетү игътибарын, фикер йөртү сәләтен үстерү.
Белем   бирү   бурычы
 
 :   балаларның   табигатьтәге   сезонлы   үзгәрешләрне
белүләрен аныклау һәм ныгыту; көз турында музыканы тыңларга, характерын һәм
табигатьтәге үзгәрешләргә бәйле кәефен билгеләргә өйрәтү; 
Төп белем бирү өлкәсе: танып­белү
Интеграль белем бирү өлкәләре: социальләштерү, танып­белү, аралашу, матур
әдәбият уку, иҗат, музыка.
Ысуллар   һәм   алымнар:  уен,   практик,   сүзле,   күрсәтмә   ысуллар;   алымнар:
әңгәмә, сораулар, биремнәр, өстәмә аңлатмалар, нәфис сүз, музыкаль әсәр тыңлау,
көз турында рәсемнәр карау, балалар сөйләмен бәяләү.
Чаралар:  көз   күренеше,   кешеләрнең   уңыш   җыюы,   кошларның   очып   китүе,
хайваннарның   кышка   әзерләнүе,   табигать   күренешләре   сүрәтләнгән   рәсемнәр,
композитор   Рөстәм   Яхинның   портреты,
  татар
композиторларның  язмалар  җыентыгы, ватман, өрәңге, каен,  имән агачларының
кипкән яфраклары, су стаканнары, төсле карандашлар, буяулар, чуклар.
  СD­проигрыватель,
Сүзлек өстендә эш: сагышлы, моңсу, сулды.
Алдан эшләнелгән эш: көз турында рәсемнәр карау, әңгәмәләр үткәрү, төрле
табигать күренешләрен (яңгыр яву, яфраклар коелу, җил исү) күзәтү, “Бу кайчан
була?”, “Кайсы агачтан яфрак?” дидактик уенын уйнау, табигать календарендә
һава торышын билгеләү, “Табышмак әйтәм, җавабын тап” кичәсен үткәрү, матур
әдәбият   әсәрләрен   уку,   “Алтын   көз”   темасына   рәсем   төшерү,   “Төрле   төстәге
келәмчек”   темасына   кисеп­ябыштыру   (ертып   алу   техникасы   буенча),
А.Батыршин музыкасына, З.Нури сүзләренә “Алтын көз” музыкаль әсәрен тыңлау,
И.Шәмсетдинов көенә, Җ.Тәрҗемәнов сүзләренә “Алтын яфраклар оча” җырын
өйрәнү.
Эшчәнлек төзелеше: 
1.
2.
3.
4.
5.
Эмоциональ халәт тудыру, кереш мизгеле.
Табышмак әйтү, әңгәмә үткәрү.
Дидактик уен “Көз билгеләрен әйт!»
С. Сәнчәләйнең “Күңелсез көз” шигырен уку.
Рөстәм Яхинның “Табигать күренешләре” циклыннан “Көз” исемле 
музыкаль әсәрен тыңлау.
6.
7.
8.
Ял минуты “Көзге яфраклар”
 Иҗат эшчәнлеге – “Тылсымлы яфраклар” темасына сүрәтләү.
 Йомгаклау. Эшчәнлек барышы:
Хәерле   көн,   балалар!   Минем   яныма   якынрак   килегез,   бер­беребезнең
кулларыбыздан   тотынышыйк,   бер­беребезгә   карап   елмаешыйк,   үзебезнең   күңел
җылыбызны бүләк итик. Менә ничек рәхәт булып китте!
( тәрбияче балалар алдына мольбертка көз күренеше сүрәтләнгән рәсем куя)
Үзе тук була,
Елап яшь коя.
Кошны, гөлләрне
Еракка куа. 
Бу кайчак була? (көз)
Сез тагын нинди ел фасыллары беләсез? (билгеле бер эзлеклелектә әйтеп
чыгу)
  “Көз билгеләрен әйт!”
Нинди көз айларын беләсез? (билгеле бер эзлеклелектә әйтеп чыгу)
Сезгә көз ошыймы?
Нинди билгеләр буенча сез рәсемдә көз күренеше сүрәтләнгәнен белдегез? 
Дидактик уен
 
(көз   фасылының   табигать   күренешләре   сүрәтләнгән,   кешеләрнең   бакчада,
  кышка   әзерләнүләре   сүрәтләнгән
кырда,   басуда   эшләүләре,   хайваннарның  
рәсемнәр эленә)
Сораулар:
Көзнең нинди билгеләрен беләсез? (яфраклар саргая, коела)
Көз көне яфраклар нинди төстә була? (сары, алтын, кызгылт сары, кызыл,
куе кызыл)
Көзен   яңгырлар   еш   ява.   Алар   нинди   була?   (вак,   сибәләп   тора   торган,
гөмбәле)
Кошлар турында нәрсә әйтә аласыз?
Көн белән төн нәрсә эшли? (көннәр кыскара, төннәр озая)
Көзен хайваннар нәрсә эшли? (кышка әзерләнә)
Кешеләр нәрсә белән шөгыльләнә? (уңыш җыя)
Яхшы, балалар. Без рәсемнәргә карап күп әйберләрне исебезгә төшердек. 
Сезнең күңелегездә көз нинди тойгылар, хисләр уята? Ни өчен? 
Мәсәлән, шагыйрь Сәгыйть Сунчәләй “Күңелсез көз” шигырендә көзне болай
тасвирлый.
Көннәр суынды,
Яфраклар сулды.
Көз җиттеме әллә –
Кошлар юк булды.
Нинди салкын көз, Тышта күңелсез!
Ничек яшәрбез
Чәчәксез, гөлсез?
Сораулар.
Көннәр нишләде?
Ни өчен кошлар юк булды? Ни өчен авторга
күңелсез?
Татар халкының бөек композиторы Рөстәм Яхин үзенең тойгыларын  “Көз”
исемле   музыкаль   әсәр   аша  (“Табигать   күренешләре”   циклыннан)  чагылдыра.
Танышып   үтик   әле.   Тыңлаганда   күзләрегезне   йомып   әлеге   сөйләшкәннәрне
күзалдыгызга китерегез. Бу әсәр сезнең күңелегездә нинди хисләр уятты? 
Күңелләрне   күтәрик   ­   биеп   ,   уйнап   алыйк.   Ял   минуты   “Көзге   яфраклар”
(балалар   түгәрәккә   баса,   төрле   яфракларны   кулларына   алып,   музыка   астына
хәрәкәтләр ясыйлар)
Җил көчәя, җил исә, (баш очында яфракларны селкетәләр)
Яфракларны селкетә. 
Яфраклар­яфраклар (яфраклар белән әйләнәләр)
Сары матур яфраклар
Качтым яфрак астына, (чүгәләп, яфрак белән битләрен каплыйлар)
Карап алдым чак кына. (карап алалар)
Яфраклар­яфраклар (яфраклар белән әйләнәләр)
Сары матур яфраклар 
Яфракларны бирмибез    (яфракларны артка яшерәләр)
Кирәк булырлар дибез.
Яфраклар­яфраклар (яфраклар белән әйләнәләр)
Сары матур яфраклар.
Тиздән   кыш   килеп   җитәр,   көзне   сагынырбыз.   Салкын   буранлы   кыш
көннәрендә   алтын   көзне   нәрсәләр   ярдәмендә   искә   төшереп   була?   (балалар
өстәлләр   артына   утыралар,   өстәлләрдә   кипкән   яфракларлар,   буяулар,   төсле
карандашлар) Игътибар белән яфракларга карагыз. Бу  гади генә яфраклар түгел,
алар тылсымлы урманнан җыелган. Дикъкать белән карасаң, алар төрле сүрәтләргә
әверелә. Аларны буяулар яки карандашлар ярдәмендә җанландырып була. Баштан
кипкән   яфракларны   кәгазь   битенә   ябыштырыйк,   соңыннан   вак   өлешләрен
карандашлар яки буяулар ярдәмендә ясап бетерик. Шушы матур рәсемнәребезне,
буранлы кыш көннәрендә алтын төсләре белән күңелләребезне җылытып торсын
өчен, “Көз хәтирәләре” альбомына урташтырыйк 
Йомгаклау. Без бүген нәрсәләр турында сөйләштек? Дөрес, балалар. Табигать
һәрвакыт үзгәрештә. Шуларның иң зурысы − ел фасыллары алмашынуы. Шулар
арасында көз − иң матуры. Бу айларда урманнар бик матур, җир өстенә сары
юрган түшәлә. Кырларда комбайннар гөрелтесе ишетелә. Арыш, бодай җирләре
бушап   кала.
  Зәп­зәңгәр   күктә   җепкә   тезелеп   кыр   үрдәкләре,   торналар, саубуллашып, ерак юлга кузгала. Моңсу да, шул ук вакытта шатлыклы да ул көз.
Җәй тәмамлану моңсулык тудырса, мул уңыш шатлык китерә.

Нужна помощь?

«Әулиекөл ауданы әкімдігі білім бөлімінің №2Аманқарағай орта мектебі» ММ

Тақырыбы:

Алтын күз

Өткізген:Мукатова Г.М.

2016 жыл

Алтын күз

(Ортаңғы топ үшін)

Армысыздар құрметті қонақтар, ата — аналар, баршаңызды күзгі мейрамдарыңызбен құттықтаймыз.Құттықтай отырып бүгінгі біздің бүлдіршіндеріміздің«Алтын күз» атты ертеңгілігіне қош келдіңіздер!

Жүргізуші :              Олай болса,

                                   Мерекесі халықтың

                                   Алтын күзді бастайық

                                   Алтын күзге арналған

                                   Ертеңгілігімзіді бастайық

 (Әдемі сазды әуен ойналып тұрады, балалар шығып жапырақтармен шеңбер бойын айналып болған соң орындықтарына жайғасады.).

Ортаға 3 бала шығады:
1 -Айару: Армысыздар, халайық,

Бармысыздар, халайық!

Күзгі тойды жүп жазбай,

Бірге қарсы алайық!

2 — Бекзат: Гүл жайнаған даланың,

 Жапырағы солыпты.

 Таңырқадым, қарадым,

 Танымастай болыпты.

3 — Назерке: Ендеше не тұрыс
Болмасын жан қалыс
Тойлайық, күлейік
Қуанып билейік!
Жүргізуші: Балалардың орындауында «Жапырақтар» биі
Би: «Жапырақтар»

Жүргізуші:

-Балалар, мен сендерге жұмбақ жасырғым келіп тұр ,ал сендер оны шешіп көріңдер.   

Өрік, алма,

Шие, алша,

Жидек, жүзім піседі.

Қауын, қарбыз,

Қияр, сәбіз

Дүкендерге  түседі:

Астық пісіп,

Ортақ түсіп,

Қырман дәнге толады.

Бөбектерім, айтыңдаршы!

Бұл қай кезде болады? (Балалардың жауабы)

(Балалар отырады, тарсылдаған жаңбырдың дауысы естіледі)

Жүргізуші: Ой, балалар! Естіп тұрсыңдар ма?

Жаңбыр жауайын деп тұр. (жаңбырдың даусымен залға бұлт кіреді)

Бұлт: Сәлеметсіңдер ме, балалар!

Балалар: Сәлеметсіз бе!

Бұлт:Күзгі көк бұлт мен болам

Көтеріліп теңізден,

Аспанға биік барамын

Қаласам қазір сендерге

Жаңбыр болып жауамын.

(Балаларға жаңбыр шашады).

Жүргізуші:

Жаңбыр, жаумай тоқтай тұр,

Дабылыңды соқпай тұр.

Саяғынды түгендеп,

Үйіріңді соқпай тұр!

Жүргізуші: Бұлт, біздің балалар күз туралы тақпақтар біледі.Ендеше,  балалардың тақпақтарын тамашалайық.

Тақпақтар:

Күзім ,күзім,күзім Жансая

Пісті алма, жүзім

Тұрғанда бәрін күз беріп

Кел алайық біз теріп

Күзім-ау, күзім-ау Ясмина

Мінезің бұзық-ау

Жаңбырың сіркіреп

Келгенің қызық-ау

Тоңазып отырып Саян

Көп жеміс піседі

Сарғайып жапырақ

Саудырап түседі

Көктемде егеін егетін Азиза

Күзде жиып беретін

Біздің дала-бай дала

Алтын астық айнала

Алтын, сары, қызыл, көк,

Алуан – алуан жапырақ.

Күзгі бақта күлімдеп,

Көз тартады атырап. Наима

Берекесін сыйлауға,
Өлкемізге күз келді.
Жемістерін жинауға,
Шақырады біздерді. Аружан

Жемісі мол теретін
  Күз дос екен бізбенен
  Бәрін тауып беретін
  Жомарт екен күз деген.  Амина

Күзім-ау, күзім-ау!

Мінезің бұзық-ау  

Жаңбырың сіркіреп,

Келгенің қызық-ау!   Арнұр

Астық жеміс жиылды,

 Қамбамызға құйылды.

 Ардақты күз мың алғыс,

 Алдық өнім сыйыңды. Мадина

Бұлт: Рахмет, балалар!

Сендер жаңбырдан қорықпайсыңдар ма?

Балалар: Жоқ! 

Бұлт: Қалай сендер барлықтарың батылсыңдар?

Жүргізуші: Бұлт, сенімен өте көңілді. Бірақ бізге әлі де біреу жетіспейтін сияқты. Бізде Күн жоқ екен. Қане, балалар, бәріміз мейрамымызға Күнді қонаққа шақырыйық (балалар қолдарың шапалақтап, Күнді шақырады).

Күн келеді.

Күн: Сәлеметсіңдер ме, балалар! Сендер мені шақырдыңдар ма, достарым?

Балалар: Иә!

Күн:Мен жарқырап төбеде

Нұрын төгіп тұрамын.

Шуақ шашып бәріне

Бала жанын ұғамын.

Бұлт:Күн, күн, тоқтай тұр!

Сөзімен менің құлақ тұр.

Ішім толы суға,

Сусыз өмір бола ма?

– Ендеше мен бәріне керекпін, мен мықтымын!

Күн: Жоқ, мен мықтымын!

(Бұлт пен Күн дауласып, аяқтарын топылдайды)

Жүргізуші: Тынышталыңдар, дауласпандар!

Жүргізуші: Балалар, Күн мен Бұлтты татуластыру үшін ойын ойнайық.

Ойын: «Кім жылдам?»

(Кілем үстінде тамшылар мен жапырақтар шашылып жатады. 2– 4 бала шығып, бірінші себетке тамшыларды, екінші себетке жапырақтарды жинайды.)

Жүргізуші:Күн мен су бар жерде

Бау–бақша да гүлденер.-Күн мен Бұлт бізбен бірге күз мерекесін тойлаңыздар.

Жүргізуші:Балалар ,айтыңдаршы  қазір  жылдың  қай  мезгілі?

Балалар:Күз  мезгілі.

Жүргізуші:Күз  мезгілінің  белгілерін  атап  беріңдерші.

Балалар:Күзде  күн  суытады.Адамдар  жылы  киінеді.Құстар  жылы  жаққа  ұшып  кетеді.Жауын  жауады.Жемістер  мен  көкеністер  піседі.

Жүргізуші:Балалар,дұрыс  айтасыңдар.

Жүргізуші:  Балалар, бүгін барлығымыз күз мерекесіне  жиналдық. Қонақтар да келді. Бірақ біздің мерекеге біреу жетіспейді.Сендер білесіндер ме ол кім?

Балалар: Ол күз. (Осы сәтте жүргізушінің ұялы телефоны шырылдайды)

Жүргізуші:—  Алло, иә. Саламатсыз ба, Алтын күз! Бізге қонаққа келемін дейсіз бе? Келіңіз, келіңіз. Біздің балалар қонақ күткенді ұнатады. Ендеше көріскенше, сау болыңыз! (Телефонмен сөйлесіп болған соң)

Жүргізуші:  Ал,балалар,балалар,

Енді  бері  қараңдар.

Бізге  қонақ  келмекші, 

Сендерді  бір көрмекші.

Әуелі  жұмбақ  жасырамын, 

Құлағымды  асырам. 

Таба  алсаңдар  шешімін, 

Қонағымды  шақырамын.

«Көк  майсалы  көрікті, 

Алқаптағы  көп  егін. 

Бұл  күндері  киіпті Сары  жібек  көйлегін.» 

Бұл  не, балалар? (Күз)

Жүргізуші: Шоғы толған гүлдей жайнап

Шақырады жарқын жүз

Сайрандаған күліп-ойнап,

Келді міне Алтын күз!

Күз: Береке бақ дарыған,

         жомарт көңіл жарқын жаз.

        Сары алтынға малынған,

        Алтын күз деген мен болам. Армысыздар , құрметті қонақтар, кішкентай бүлдіршіндер!

Күз: — Сәлеметсіздер ме, менің кішкентай ғана бүлдіршіндерім, мені аялаған достарым. (Балалар амандасады)

Балалар: Сәлеметсіз бе, Алтын күз!

Күз:Мен мерекеге кешігіп қалдым ба?

Балалар:  Жоқ.

Күз: Балалар, сендерді көргеніме қуаныштымын. Мен сендерге бір жұмбақ жасырайын.

                      Ағайынды бәрі

                      Шықса жасыл

                      Түссе –сары. Бұл не?

Балалар: Жапырақ.

Күз: Дұрыс таптындар, жарайсындар!

Жүргізуші: Алтын күз , біздің балалар күз туралы өлең, тақпақтар біледі.Сіз жәйланып отырып, балалардың өнерін тамашалаңыз.

Хор: «Күздің күні қандайды…»

Тақпақтар :

Шоғы толған гүлдей жайнап

Шақырады жарқын жүз

Сайрандаған күліп-ойнап, Ясмин

Келді міне Алтын күз!

Күзім-ау, күзім-ау!

Мінезің бұзық-ау  

Жаңбырың сіркіреп, Кәусар

Келгенің қызық-ау!  

Қара бұлт қабағын түйеді,

Бұталар боз қырау киеді

Осы ма, осы ма күз деген Даяна

 Бақшаға баратың бізбенен

Көбейді құт-береке

Астық толы қоймамыз.

Құтты болсын мереке

Алтын күзді тойлаймыз. Айбек

Өнім үйіп тастадық,

Оқуды да бастадық.

Берекелі алтын күз,

Ашық болсын аспаның. Нұргүл

Жүргізуші:                

Бүгін мейрам,бүгін той

Қуанышты күн біліп қой

Күзгі бақтай сыңғырлап

Алақанды соғып қой деп

Би: «Қолшатыр» биімен ортаға бишi кыздарды шақырамыз.

Жүргізуші: Алтын күз, балалардың өнерлері ұнады ма?

Күз: Балалар, мен сендерге көкөністерімді, жемістерімді ала келдім. Көкөніс пен жемісті қалай жақсы көретіндеріңді тексереміз.

Ойын: «Дәмін ажырат».

Ойынның шарты:Бізге екі бала қажет, олардың көздерін орамалмен байлап, мына тұрған ыдыстағы жеміс пен көкөністі қолдарымен ұстап, дәмін татып анықтаулары қажет.
Күз: Жарайсыңдар балалар, өте дәм сезгіш екенсіңдер.
Жүргізуші: Балалар, күздің алып келген көкөніс, жемісі дәмді ме екен?
Балалар: Иә, өте дәмді.
Жүргізуші:    Балабақша бағында
            Сайраңдаймыз жанында
            Нақ өзіндей бүлдіршін
            Көп достардың жанында,-деп,біздің кішкентай бүлдіршіндеріміз сіздерге «Күз жомарт» әнін орындап береді.

Хор: «Күз жомарт»

Жүргізуші:  Жарайсындар, балалар!

Би: «Қолшатыр биі»

Күз: Рахмет, балалар, маған мереке қатты ұнады. Ал енді менің орманға баратын уақытым болды

                             Берекелі бақ-дәулет,

                             Арта түссін тойланып.

                             Сау болындар, балалар,

                             Келгенше жыл айналып

Барлық кейіпкерлер (Күн, Бұлт, Күз): Ал, балалар, сау болыңдар!

Алтын күз

Балалардың келуі. «Жапырақтар» биі

Бұлттың келуі. «Кім жылдам?» ойыны Күннің келуі.

Алтың күздің келуі. «Қолшатыр» биі. «Дәмін ажырат»ойыны.

Ата-аналармен жұмыс «Шебер қолдар».