Аулак ?й сценарий татарча м?д?ният йортлары ?чен

                                                   Аулак өй.

Максат: балаларны татар халкының милли гореф-гадәтләре белән

              таныштыруны дәвам итү; балаларда бу гореф

              гадәтләргә,йолаларга хөрмәт,ихтирам тәрбияләү,милли

              җырлы- биюле уеннар аша балаларда туган телгә карата

              хөрмәт тәрбияләү, балаларның сүз байлыкларын арттыру.

Җиһазлау: зал бәйрәмчә бизәлә-чиккән сөлгеләр,өстәлдә самовар

                   белән чашкалар, йон эрли торган каба .

                           Бәйрәм барышы.

Әби йон эрләп утыра,кыз бала бер читтә ноутбуктан нәрсәдер карап утыра.Шулчак ишек шакыган тавыш ишетелә.

Әби: Кызым, ишектә кеше бар бугай, бар әле кара.

Кыз: Ярый, әбекәй

Исәнләшеп күрше әби керә.

Күрше әби: Исәнмесез, саумысез! Нишләп ятасыз,күршеләр?Хәлләрегезне белеп чыгыйм әле дигән идем..

Әби: Түрдән уз күрше. Бик вакытлы кердең әле. Балалар да кунакка киткән иде. Бер утырып сөйләшеп алырбыз. Әйдә әле ахирәткәем,бер утырып дога кылыйк.(Әбиләр дога укыйлар) Менә онык белән икәү боегып тик утырабыз .Эх,бар иде бит безнең яшь чаклар. Егетләр гармун уйнап,җырлап урам әйләнерләр иде,кызлар өйләрдә кешегә сиздермичә генә егетләрне көтеп утыралар иде. Эх, хәзер яшьләр элекке без уйнаган уеннарны оныттылар шул.Заманаларны шушы телевизор,компьютер дигән зәхмәт басты бит.

 Күрше әби: Шулай шул  бик дөрес сөйлисең,Һәрбер кеше үз почмагында бикләнеп тик утыра.Бер матур итеп җырлый,бии белмиләр.Күңелле итеп ял итә белмиләр.Безнең замандагы аулак өйләрне дә оныттылар бит.

Кыз: Әбекәй, нәрсә соң ул аулак өй ? Ул ничек була ? Сөйлә әле безгә дә.

Әби: Берәр кыз яки егетнең әти-әнисе кунакка яки берәр җиргә китсә, бу өйдә аулак өй оештыралар иде.Кызлар янына егетләр килә. Шул чагында китә инде уен-көлке,җыр-бию,такмак әйтешү.Бик күнелле була да инде.

Кыз: әбекәй,бабакай безгә дә өйрәтегез шул вакытта уйнаган уеннарыгызны,җыр- биюләрегезне.

Әби: бик рәхәтләнеп. Менә нәкъ бүген әниләрегез Актанышка кунакка китте.Әйдәгез  аулак өй ясап үткәннәрне искә төшереп алабыз

Күрше әби:  Дөрестән дә, без аларны

                       Искә төшерик әле.

                      Халык йоласын кайтарып,

                      Бер уйнап алыйк әле.

Кыз:   Башкаларга сиздермәгез,кызлар

           Бүген бездә аулак өй

           Әти-әни Актанышка

           Китте бүген кунакка

Әби: кызым, тиз генә өйне тәртипкә китереп куй әле. Кунаклар килгәндә өй чиста, күркәм булырга тиеш.

Күрше әби: Бәрәч, кызлар килеп тә җитте. Каршы ал кызым кунакларны.

  А.Б.       Карап тормый ара еракка,

                Дуслар килгән безгә кунакка.

                Дуслык бит ул- тормыш үзәге,

               Дуслык бит ул- бәйрәм бизәге.

Бәйрәмсез бик күңелсез бит,

Күңелсездер сезгә дә.

Бәйрәмнәр кирәк сезгә дә

Кирәк һәммәбезгә дә.

Бәйрәмнәр бик күп болай да.

Ә шулай да, ә шулай да.

Халкыбызның йолаларын

Искә төшерик әле,

Күңелле итеп бүген

“Аулак өй “үткәрик әле.

( Җиңелчә көй астында кызлар утырып чигү чигә башлыйлар)

Күрше әби: Кызлар эшләгәндә берәр җыр җырласак эшләребеәдә тизрәк эшләнер ,күңелле дә булыр иде.Әйдәгез әле үзебезнең “Туган тел” ебезне җырлыйк.(җыр башкарыла)

Әби: Кызлар, без бергә жыелгач төрле уеннар уйныйк идек.Әйдәгез борынгы уеннарның берсе “Йөзек салыш” уенын уйнап алабыз.

Уен: “Йөзек салыш”

(Егетләр җырлаган тавыш ишетелә)

-Кызлар! кызлар! Егетләр килә түгелме? Кертәбезме?

-Кертик,кызлар! Әзрәк утырырлар да кайтып китәрләр.

Егетләр: исәнмесез,кызлар-йолдызлар!

Кызлар: исәнмесез! Егет сезгә кем кирәк?

Егетләр:  Кара кашлы кыз кирәк! Кызлар ачыгыз инде ишегезне!

Кызлар: Ач булсагыз, ашап килегез,бер кочак акча алып килегез!

Егетләр: Акча бездә бер букча.

Кызлар: Ишек бавы бер алтын

                Безнең кызлар мең алтын!

Егетләр: Кызлар кертегез инде.

Кызлар: Ярый инде керсеннәр! (егетләр керәләр)

(кара-каршы җырлау) “Челтәрле”

Әби: И,безнең яшьләр дә бик булдыра икән! Аулак өйгә килгәч төрле уеннар уйныйк идек. Мәсәлән: “Капкалы” “Ачык авыз” “Такмак әйтү” “Тәгәрәтешле” һәм башка төрле уеннар.

Кыз: Әйдәгез без дә “ Капкалы “ уенын уйныйбыз.

Яңа утырткан капканың

Баганасы бик шома

Капка эләктереп калмасын

Эләкмәскә чамала.

     Уен: “ Капкалы”

Уйныйбыз да,җырлыйбыз да

Гармун кулларыбызда.

Алсу гөлләр чәчәк атсын,

Йөргән юлларыгыз да.

Ал да итәрбез әле,

Гөл дә итәрбез әле.

Матур җырлар җырлый-җырлый,

Бәйрәм итәрбез әле.

              Җырлыйк әле,җырлыйк әле.

                Җырлап ачыла күңел.

               Җырлап ачылмаган күңел,

               Мәңге ачылачак түгел.

       Җыр: “бию такмаклары”

Барысы да шундый уңган

Барысы да шундый булган.

Йөзләре кояш кебек

Торалар нурлар сибеп

Ә хәзер биеп алыйк әле

Сезне матур бии,диләр,

Биетеп карыйк әле.

    Кызлар башкаруында татар биюе.

Сандугачлар, былбыллар,

Тургайлар парлы була

Кем уенда парсыз кала

Шундук җәзасын ала.

                  Уен: “ Чума үрдәк”

( көй уйный)

Күрше әби:Йөрәкләрне җилкетә торган көй.Белмим ничек түзәргә?

   (Бии башлый)

Бас бас катырак бас

Бии икән дисеннәр

Безнең картлар табаныннан

Ут чыгара дисеннәр.

Әби: Җитәр,җитәр уздырдың

          Бигрәк тузан туздырдың

         Аягыңны шакылдатып

        Колагымны тондырдың.

Күрше әби: Әбиеңнең кәҗәсе

              Бакчада кәбестәдә

              Биемәгәч,җырламагач

             Мин монда нәмәстәгә.

(икәүләп бииләр.балалар кул чабып тора)

Туктатмагыз гармунны

Чакырыйк без кызларны

Бергә-бергә җырлыйк әле

Без яраткан җырларны

           Әйдә,дуслар җырлыйк әле

           Уйнаган гармуннарга

           Ал чәчәк күк яшик әле

           Туган якларыбызда.

Җыр: “Шома бас”

            Әйдә барыйк кибеткә

             Көмеш алыйк йөзеккә

            Ни кылансаң, шул килешә

            Безнең кебек егеткә

Малайлар башкаруында “Чын егетләр “биюе

Җыр “Әпипә”

А.Б. Безнең балалар элекке җыр-биюләр белән бергә хәзерге биюләрне дә бик оста башкаралар. Хәзер безнең кызларыбыз  үзләренең биюләрен тәкъдим итәләр

Ритмик бию

         Уеннар бит дусларым,

         Витамин кебек алар.

         Күңелләрне үстерә,

         Йөрәкләргә көч бирә.

Милләтемнең гасырлардан килгән

Истәлекле гадәтләре бар.

Күркәм гадәтләрне яшәтүче

Олуг телем-татар теле бар

                           Чал тарихлы горур кешеләр без,

                           Тынмас моң бар безнең каннарда

                           Ата-бабай мирас иткән сыман

                           Дәвам итәр юлын без бар да

Онытылган гореф-гадәтләрне

Яңартабыз хәзер көннән- көн

Уен йолалары,җыр-биюе,

Һәр киләчәк көнне бизәсен.

 Әби :            Рәхмәт,рәхмәт барыгызга

                       Күңелле ял иттердегез.

                      Яшь чакларны искә төшереп

                     Йөрәкләрне җилкеттегез.

Кыз: (телефоннан сөйләшә) Кызлар,егетләр! Әниләр кунактан кайта!

Әби: Балалар өйне тәртипкә китереп куегыз! (балалар өй җыештыралар)

 А.Б. Һәрвакыт күркәм булыгыз,

          Авырмагыз беркайчан.

          Кайгыларга бирешмәгез,

          Шатлыклар йөрсен алдан!

Күрше әби: Бигрәкләр дә күңелле булды, яшь чакларыбыз искә төште.Ярый әле кергәнмен. Болай булгач безнең гореф-гадәтләребез югалмый,аларны дәвам иттерүчеләребез бар.Рәхмәт сезгә,балалар! Менә шулай һәрвакыт бәхетле булып,кайгы,хәзрәтсез яшәргә язсын! Мин чыгыйм инде,исән- имин торыгыз.Үзегез дә безгә кунакка керегез.

Балалар: Рәхмәт сезгә. Безгә дә китәргә вакыт.Хушыгыз!

Җыр: “ Матур булсын”

Муниципальное бюджетное общеобразовательное учреждение «Бардымская средняя общеобразовательная школа №2» структурное подразделение «1 Красноярский детский сад»

Театрализованное представление “Аулак өй” с детьми подготовительной группы

Подготовила и провела воспитатель Габдрашитова Ляйсан Хамзовна

2019

Цель: Формирование у детей  чувства патриотизма и любви к своей Родине, стремления сохранять и приумножать культурное наследие.

Задачи:

обучающая: познакомить детей с историей и содержанием татарских народных праздников – «Аулак өй» (деревенские посиделки), «Кәләш төшерү» (встреча невесты).

развивающая: через театрализованное мероприятие способствовать формированию у детей умений и навыков свободного общения на татарском языке;

воспитательная: способствовать проявлению их творческой активности, воспитанию эстетической культуры.

Предварительная работа: заучивание стихов, песен, пословиц; чтение татарских народных сказок; ознакомление детей с татарскими народными обычаями; разучивание танцев; просмотр мультфильмов на татарском языке.

Оборудование:угол татарской избы (стол, самовар, сундук, печка, вышитые полотенца, платье национальное).

Действующие лица:2 бабушки, мальчик, девочка, гости.

Ход мероприятия

Ведущий: У каждого народа есть свои национальные праздники. Многие из этих праздников родились ещё в древности — несколько столетий или даже тысячу лет назад. Всё вокруг: деревни и города, вещи, профессии, природа меняются, а народные праздники продолжают жить. Татарские народные праздники восхищают чувством благодарности и почтения людей к природе, к обычаям предков, друг к другу.

Сегодня мы представим вашему вниманию отрывок национального традиционного праздника «Аулак өй».  

Татар халкы торган кайбер төбәкләрдә борынгы заманда “Аулак өй бәйрәмнәре уздырылган. Алар кыш җиткәч башланганнар. Бер өйдә яшьләр җыелып үзләре белән кул эшләре алып килеп җыр, бию, такмаклар әйтеп күңел ачканнар.

Зал бәйрәмчә бизәләгән — чиккән сөлгеләр,өстәлдә самовар белән чынаяклар, йон эрли торган каба .Әби йон эрләп утыра, шулчак ишек шакыган тавыш ишетелә. Малай белән кыз керә.

Балалар:Исәнме, дәү әни?

Әби:И бабаларым килгән икән (балаларны кочаклап ала). Исәнмесез, үскәннәрем! Әтиегез, әниегез кая?

(урам якта «Әни без кермибез, Алияләргә кунакка китеп барышыбыз. Балалар синдә калсыннар инде?»)

Әби:Ярар.

(Шул чак күрше әби килеп керә)

Күрше әби: Исәнмесез, саумысыз! Нишләп ята икән күрше? (балаларны күреп) Бәй, синеңдә кунаклар бар икән бит. Мин сине аулак өйгә чакырырга кергән идем.

Әби:Кунакларым бар шул. Син үзең кер күршекәем. Кул эшләреңне алып кер.

(Күрше әби өенә чыгып китә)

Күрше әби:Әйдәгез,балалар өстәлне көйләп алыйк. Сез өстәлгә чәк-чәкне, коймак һәм балны куя торыгыз, мин самоварны куеп керәм.

Әби өстәлдән самоварны алып чыгып китә, балалар өстәлне җыялар.

Тышкы яктан әбиләр кире керә.

Әби: Түрдән уз күрше. Бик вакытлы кердең үзең. Балалар да кунакка китте. Бер утырып сөйләшеп алырбыз. Әйдә әле ахирәткәем,бер утырып дога кылыйк.(Әбиләр дога укыйлар)

Күрше әби:

Бисмиллаһир – рахман – иррахим.

Килеп кердем өегезгә,

Дога кылдым түрегезгә.

И ходаем, иман нуры

Балкып торсын йөзегездә.

Мәҗлесегез күркәм булсын,

Өегезгә фәрештә тулсын,

Догаларым кабул булсын,

Әрвахларыгыз шат булсын.

Эх,бар иде бит безнең яшь чаклар. Егетләр гармун уйнап,җырлап урам әйләнерләр иде,кызлар өйләрдә кешегә сиздермичә генә егетләрне көтеп утыралар иде. Эх, хәзер яшьләр элекке без уйнаган уеннарны оныттылар шул.Заманаларны шушы телевизор,компьютер дигән зәхмәт басты бит.

 Әби: Шулай шул  бик дөрес сөйлисең,Һәрбер кеше үз почмагында бикләнеп тик утыра.Бер матур итеп җырлый,бии белмиләр.Күңелле итеп ял итә белмиләр.Безнең замандагы аулак өйләрне дә оныттылар бит.

Кыз: Дәү әни нәрсә ул «Аулак өй»?

Малай: Сез анда нәрсә эшлисез иде?

Әби: Берәр кыз яки егетнең әти-әнисе кунакка яки берәр җиргә китсә, бу өйдә аулак өй оештыралар иде.Кызлар янына егетләр килә. Шул чагында китә инде уен-көлке,җыр-бию,такмак әйтешү.Бик күнелле була да инде.

Кыз: Дәү әни безнең дә сез уйнаган уеннарны уйнасы килә. Безне дә өйрәтәсезме?

Малай: Без дусларыбызны чакырырбыз.

Малай ишектән чыгып китә, иптәшләре белән керә. Кызлар залның бер ягына, малайлар икенче ягына басалар.

Малай: Исәнмесез саумысез?

Нигә кәҗәгезне саумыйсыз?

Әтәчегез күкәй салган

Нигә чыгып алмыйсыз?

Аның каршысына бер кыз йөгереп чыга:

Кыз:Әй, Әпсәләм, Әпсәләм!

Сәлам бирдем Әпсәләм.

Синнән безгә тиештер бит

Вәгаләйкемәссәләм!

Малай: Исәнмесез, дусларым!

Хәерле кичләр булсын!

Уен – көлке, җыр – моңнан

Күңелләребез тулсын!

Кыз: Бүген сездә аулак өй дип

Дусларымнан ишеттем,

Йомгагымны чорнарга дип

Мин сезгә килеп җиттем.

Кыз : Егетләргә бер җырлап күрсәтик әле.

«Ал чия төпләрендә» көенә

Егетләр килгән, егетләр

Нигә килгәннәр икән?

Тыңлап карыйк, җырласыннар,

Нәрсә диярләр икән?

Малайлар:

Сандугачның балалары,

Талга кунганнар икән.

Кызларыгыз бигрәк чибәр,

Бигрәк уңганнар икән.

Икекыз биеп килеп, ике малайга басалар, аннары парлап биеп китәләр.

Парлы бию.

Әби: И, балалар, килүегез бик әйбәт булды әле. Ахирәт, әйдә боларга югары очта кичке уен вакытында егетләр белән уйный торган уеныбызны өйрәтик.

Күрше әби: Теге «Чума үрдәк, чума каз»нымы?

«Чума үрдәк, чума каз» уены уйнала.

Чума үрдәк, чама каз,

Чума үрдәк, чума каз,

Тирән күлне ярята шул, ярата,

Тирән күлне ярата шул, ярата,

… үзенә иптәш эзли,

Белмим кемне ошата?

… ошата шул, ошата,

… ошата шул, ошата.

(җыр кабатлана, исемнәр үзгәртелә)

Күрше әби: Безнең заманда аулак өйләр күңел ачу кичәләре генә түгел иде. Кичке озын кичләрдә кызларның уңганлыгын, өлгерлеге тикшерелә иде. Анда без бирнәләр әзерли идек.

Кыз: Нәрсә ул – бирнә?

Әби: Кызым бирнә ул — кыз кеше үзе чиккән алдагы тормышында кирәк әйберләр. Менә минем сандыгым (сандыкны ачып күрсәтә башлый). Менә сөлгеләрем, монысы алъяпкыч – күрәмсез канатлы алар, татар кызларының алъяпкычлары бикрәк матур була. Балаклы күлмәктә татар кызының милли киеме.

Күрше әби: Күршекәем, син бит түбәтәйләр чигәргә бик оста идең бит.

Әби: Менә ул. Бабагызга кияү бүләге ул. Шушы өйгә килен булып төшкәч биргән идем, саклап кына киде ничә еллар буе.

Күрше әби: Бу түбәтәйне күргәч чишмә буенда уйный торган «Түбәтәй» уенын искә төшеп тора, уйнап алабызмы.

Уен барышында түбәтәй кемдә кала, шул бала җырлый, бии, сикерә, әтәч булып кычкыра һәм башкалар.

Түбәтәеңне кигәнсең,

Бик ераклардан килгәнсең,

Төскә матурлыгың белән

Шаккатырыйм, — дигәнсең.

Түп – түп – түбәтәй,

Түбәтәең укалы.

Чиккән матур түбәтәең

Менә кемдә тукталды.

«Түбәтәй» уены уйнала.

Әби: Шунда чишмә буенда Гаффурымны беренче тапкыр күргән идем.

Күрше әби: Искә төшермә инде, шул кичне сине урлап китте бит ул. Без Минниса түтәйгә әйтергә куркып беткән идек.

Кыз: Ничек инде урлады?

Әби: Без яшь заманда шулай иде ул кызым, ошаткан кызны димләп (егет кешедән яучы – сорап килүче) алганнар, йә булмаса урлап киткәннәр.

Күрше әби: Әйдәгез искә төшереп үтик әле.

Барысы да табын артына утырышалар.

1 бала: Кунаклар килде туйга,

Иң кадерле кунаклар.

Без аларга тәмле итеп

Әзерләдлек чәк-чәкләр.

2 бала: Кунаклар килде безгә,

Кунаклар килде безгә.

Килен hәм кияүнең

Туен котлыйбыз бергә.

3 бала: Без күңелле, шат балалар

Җырлыйбыз да биибез.

Әйдәгез яшьләребезгә

Матур тирмә төзибез.

Бер төркем балалар «Тирмә» уенын уйнарга чыгалар

«Тирмә» уены (игра «Юрта»)

Уенда дүрт бүлем дүртешәр бала уйный. Бүлмәнең дүрт почмагына түгәрәк ясап басалар. Урталарында урындык, урындыкта яулык. Кул тоташып җырлап атлыйлар:

Без күңелле балалар,

Түгәрәккә җыелдык.

Җырлыйбыз да, биибез дә,

Болында түгәрәктә.

Сүзсез көй барышында зур түгәрәккә басалар, көй беткәч үз урындыклары янына йөгершәләр. Баш очларында яулыкны тартып тирмә ясыйлар. Кайсылары алдан ясый тирмәне, шулар җиңә.

Әби: Менә бу көянтәләрне иң башларына салып чишмәгә суга барган идем.

Салмак кына татар көе башкарыла, кызлар биергә чыгалар.

Кызлар биюе (Каз канаты).

Әби: И, кайда икән безнең яшь чакларыбыз. Аулак өйгә килгәч төрле уеннар уйный идек, «Капкалы», «Ачык авыз», «Тәгәрәшле», «Челтәр элдем читәнгә» һәм башкалар.

Кыз: Әйдәгез, бездә«Капкалы»(Ворота) уенын уйнап алыйк.

Яңа утырткан капканың

Баганасы бик шома

Капка эләктереп калмасаң

Элекмәскә чамала.

Уен «Капкалы»

10 пар җитәкләшеп зур түгәрәккә капка ясап басалар. Куллар өскә күтәрелгән. Көй башлануга арадан бер пар үзе теләгән капкага керә, алар урынына баса, әлеге пар икенче капкага бара.көй туктауга капкага керә алмаган пар җәза ала.

Малай: Дуслар әйдәгез тагын берәр уен уйнап алыйк.

Әби: Әйдәгез килгән кунаклар белән уйнап алыйк. Аларда тик утырмасыннар.(әниләр белән уен ) Ул «Күз бәйләү» уены.

Зур түгәрәк ясала, уртасында кечкенә генә түгәрәкләр ясала, уйнаучыларның санына карап. Алып баручы сайлана, аның яулык белән күзе бәйләнә. Калган балалар кечкенә түгәрәкләргә басалар. Алып баручы, күзләре бәйләнгән килеш, уйнаучыларны эзли. Уйнаучы урынында тик торырга тиеш (утыра, иелә), ул үзен алып баручыга тортырмаска тырыша. Әгәр дә алып баручы тотса, ул уйнаучының исемен әйтергә тиеш, әйтәлмәсә уен дәвам ителә.

«Күз бәйләү» уены.

Күрше әби: Барысыда шундый уңган

Барысыда шундый булган.

Йөзләре кояш кебек

Торалар нурлар сибеп.

Малай: Кызлар, сезне матур бии диләр, безгә биеп күрсәтегез әле.

Кыз: Әйдәгез парлап биибез. «Челтәрле»не беләмсез?

Кара – каршы бию «Челтәр элдем читәнгә».

Челтәр элдем читәнгә

Җилфер – җилфер итәргә

Без килмәдек буш китәргә

Килдек алып китәргә.

Алын алырсыз микән,

Гөлен алырсыз микән.

Урталарга чыгып сайлап

Кемне алырсыз икән.

Алларында алырбыз,

Гөлләрендә алырбыз.

Күңелебезгә кем ошаса

Шуны сайлап алырбыз.

Әби: И безнең яшьләр дә бик булдыра икән!

Күрше әби: Йөрәкләрне җилкетә торган көй. Белмим ничек түзәргә?

(бии башлый)

Бас, бас, катырак бас

Бии икән дисеннәр

Безнең картлар табаныннан

Ут чыгара дисеннәр.

Әби:

Җитәр, җитәр уздырдың

Бикрәк тузан туздырдың

Аягыңны шакылдатып колагымны тоңдырдың.

Күрше әби:

Әбиеңнең кәҗәсе

Бакчада кәбестәдә

Биемәгәч, җырламагач

Мин монда нәмәмстәгә.

(әбиләр бииләр)

Кыз: Йорт хуҗалары да бик матур биеделәр. Менә сезгә күчтәнәчләр (йомырка бирә).

Малай:

Кашык кабып йөгерәм дип,

Мактанырга ашакма.

Син менә йөгереп кара

Күкәй салып кашыкка.

Уен «Йомырка салыш».

кашыкка йомырка салып узышу уздырыла.

Балалар ярымтүгәрәк ясап басалар.

1 бала:

Таң атар, чыгар кояш

Әйләргә таралышыйк.

Хуҗаларга рәхмәт әйтеп

Өйләргә таралышыйк!

2 бала:

Уйнадык та, җырладык та

Бүген бездә аулак өй,

Аулак өйдә булмаганнар

Безнең күңелне аңламый.

Әби: Һәрвакыт күркәм булыгыз,

Авырамагыз беркайчан.

Кайгыларга бирешмәгез,

Шатлыклар йөрсен алдан!

Күрше әби: Бигрәкләр дә күңелле булды, яшь чакларыбыз искә төште. Ярый әле кергәнмен. Болай булгач гореф – гадәтләребез югалмый, аларны дәвам иттерүчеләребез бар. Рәхмәт сезгә, балалар! Мин чыгыйм инде, исән – имин торыгыз. Үзегез дә безгә кунакка керегез.

Балалар: Рәхмәт сезгә. Безгә дә китәргә вакыт. Саубулыгыз!

Җыр: “ Матур булсын”

Сценарий“ развлечения Аулак өй” на новый лад для детей дошкольного возраста.

Целью мероприятия является – познакомить учащихся с культурой татарского

народа (национальными традициями, играми). Особенность данной разработки

заключается в том, что мероприятие проводится как на татарском, так и на русском

языке, что доступно и понятно для детей.

Максат: Татар халкының мили йолалары беләнтаныштыру. Гореф-гадәтләргә мәхәббәт

тәрбияләү. Балаларда кече яшьтән үк татар теленә, аның тарихына, халык-авыз иҗатына

кызыксыну уяту.

Техник чаралар: магнитофон, дисклар, бию көйләре.

Зал бизәлеше: зал түрендә өйнең эчке күренеше, анда борыңгы сандык, чиккән

мендәрләр, сөлгеләр, идәндә тукылган паласлар җәелгән.

Алдан эшләнгән эш: әңгәмәләр, музейга сәяхәт, мәкальләр, җырлар, уеннарны өйрәнү.

Ход мероприятия. Бәйрәмнең барышы:

Сәхнәдә өй күренеше. Бер якта кызлар, өстәл артында эби самовардан чәй эчеп утыра.

Әби 1: Кызлар,әти-әниләрегез кунакка киттеләр.Әйдәгез, бүген аулак өй оештырабыз.Без

элек әти белән әни кунакка киткәч, аулак өй ясый идек. Бигрәк күңелле дә була иде

инде.Чигү чигә идек, бәйләү бәйли идек, җырлар җырлап, уенннар уйный идек. Бик

күңелле итеп вакыт үткәрә идек

Азалия: А что означает “Аулак өй”?

Әби 1:А я вам дети сейчас расскажу что такое “Аулак өй”. Внимательно слушайте.

Показ презентации и рассказ про аулак өй на русском и татарском языке.

Айлак өй турында балалар шигырь сөйли:

1.Бүген сездә аулак өй дип,

Дусларымнан ишеттем,

Йомгагымны чорнарга дип

Мин сезгә килеп җиттем.

2.Менә дуслар серле өй,

Бүген монда аулак өй.

Ишекне ачтырыр өчен

Кирәк аңа матур көй.

Әби 1: Балалар менә шулай аулак өй- бик күңелле итеп кич утыру ул. Онытып

җибәргәнмен, ахирәтем мунчага китткән иде бит.Карап килим әле үзен.

Алина: (мендәрата) Тот әйдә, әйдә, мендәратышлыуйныйбыз!

(кызлармендәратыпуйныйлар, әбиләр мунчаданкайта).

Әби 2: Әстәгъфирулла, нәрсәбу, нишләвегез?

Гузель: Уйныйбыз!

Әби 2: Шулай уйныйлармы инде? Эй, без яшь вакытта, вәт уйный идек! Әйдәгез, мин

сезгә өйрәтәм!

Азалия: А что она говорит, ничего не понимаю!

Алина: Она говорит, что научит нас играть!

Лейсан: Я согласна! Пусть попробует!

Әби 2: Әти-әни берәр җиргә кунакка киткәч, без кызлар кич утыра идек. Чигү чигә идек,

төрле җырлар җырлый идек. Бии идек, кунелле итеп уеннар уйный идек. Шулай бит

Зәйнәп.

Әби 1: Әйе. Бик дөрес әйтәсең, ахирәткәй.Әле син мунчада булганда балаларга аулак өй

турында сөйләп, яшьлегемне искә төшергән идем.

Алина: Күңелле булган инде алайса…

Әби 2:Әйе, кызым бик куңелле була иде.

Гузель: Ә малайлар бар идеме соң?

Әби 2: Егетләрсез, кая инде. Әлбәттә, гармуннар белән киләләр иде! Әнә үзләре дә килеп

җиттеләр.Әйдәгез егетләр рәхим итегез.

Егетлэр:Кызлар исәнмесез!Хәерле көн!

Кызлар: Исәнмесез, егетләр.Әйдәгез,егетләр узыгыз.

Әби 2: Әйдәгез, моңаеп утырмыйк, күңел ачыйк! “Зәңгәр чәчәк ” уенын уйнап алыйк!

Түгәрәк ясап басабыз да :

Юл читендэ зэңгэр чэчэк

Якты нурлар тарата.

Безнең кызлар һэм малайлар

Зәңгэр чәчәк ярата – дип тугәрәк буенча җырлап йөрибез.

Ә уртадагы кеше матур итеп чигелгэн мендәрне тотып,йөри.

Якын дуслар сайлап ал әле

Берсен сайлап ал әле.

Тезлэреңә ипле булыр –

Мендәреңне сал әле.-

дигән сүзләрдән соң,мендәрне тотучы- сайлаган кешесе алдына мендәрне куеп, тезләнеп

аңа кулын бирә.Ул кеше аның тирәли әйләнә,ә башкалар бу вакытта кул чабып тора.

Азалия: А что, это за игра “ Зәңгәр чәчәк ”. Интересно звучит!

Әби2:Зәңгәр чәчәк обозначает синий цветок.

Алина:Әйдәгез башта санамыш белән мендәр тотучыны сайлап алыйк:

Жепсез орчык,

Чәукә ,чыпчык,

Кара балчык,

Син кал бу чык!

Әби 1:Эй,Хания ,хәтерлисеңме без яшь чакта «Йөзек салыш”уенын уйный идек.әйдэ шул

уенны өйрәтәбез.Бер кешене санамыш ярдәмендә сайлыйбыз да:

Бер тай, ике тай,

Өч тай, дүрт тай,

Монда торма,чыгып тай.

ул бала йэзек салып уйный.Салып бетергэч “Кемдә йөзек,шул йөгереп чык дип” –әйтә.

Аны тотып калсалар, аңа җэза бирелэ. Әйдэгез балалар уйныйбыз.

Эби 2: бик яхшы булды балалар.

Без яшь чакта “Утыр,утыр, Мәликә “уенын да бик яратып уйный идек. Балалар, әйдәгез

бу уенны да уйнап алабызмы? Моның өчен түгәрәккә басабыз. Бер кешене санамыш

ярдәмендә сайлап алабыз: Бер,ике, өч,

Сиңа көч,

Син моннан күч!

Уртага бу баланы күзләрен бәйләп урындыкка утыртабыз. Калганнар түгәрәк буенча

җырлап әйләнәбез.Түбәндәге сүзләрне җырлыйбыз:

Утыр,утыр, Мәликә,

Алмагачның төбенә.

Кем утырган каршыңа –

Әйтеп бирче тиз генә!

Әби 1: Булдырдыгыз, балалар.Бик яхшы!

Тагын бер бик күңелле уен бар иде әле, балалар. Безнең татар халкыбызның милли баш

киеме белән уйнатыла торган“Түбүбәтәй” уены. Бу уенны уйнар өчен түгәрәккә басабыз.

Көй башлангач,тубәтәйне тугәрәк буенча җибәрәбез, көй беткәч, тубәтәй кемдә кала,шул

кешегә җәза бирелә. Ул я җырлый,я бии, я шигырь сөйли яки бер хайван булып кычкыра.

Әйдэгез балалар бергәләшеп уйнап алабыз.

Әби 2: Әй балалар, бигрәк куңелле уйныйсыз инде. Балалар тагын бик кызыкбер уен искә

төште әле миңа. “Исемен ата “ дип атала.Моның өчен барыгыз да түгәрәккә төзелеп

басабыз.Уртага :

Әке,бәке,

Кыек сәке,

Эремчек.

Син калып тор,

Ә син чык

санамышы ярдәмендә сайланган баланың күзен тасма белән бәйлибез.Калганнар болай

диләр:

Бик яхшылап уйла әле:

Кем ул каршыңда тора?

Белә алсаң, исемен әйт,

Киемен тотып кара.

Әгәр дә исемен дөрес атый икән, шул бала белән урыннарын алышалар.Юк икән икенче

кешене бастыралар, дөрес атаганчыга кадәр уен шулай дәвам итә.

Әби2: Әйдәгез балалар бу уенны да уйнап алабыз.

Азалия: Вот какие были интересные национальные игры. Давайте не будем забывать

традиции наших народов!

Әби 2: Рәхмәт, балалар. Яшьлегемә кире әйләнеп кайткандай булдым. Бабаларыбыздан

калган йола, уен, бәйрәмнәрне искә төшердем. Һәрвакыт шулай бердәм, күңелле, тыныч

тормышта яшәргә язсын. Татар халкының гореф-гадәтләрен, йолаларын онытмагыз, татар

телен дә яхшы белегез.Саубулыгыз!

Балалар:Саубуллыгыз!!

ОТДЕЛ УПРАВЛЕНИЯ ОБРАЗОВАНИЯ ИСПОЛНИТЕЛЬНОГО

КОМИТЕТА МУНИЦИПАЛЬНОГО ОБРАЗОВАНИЯ

г. КАЗАНИ ПО НОВО-САВИНОВСКОМУ РАЙОНУ

ЦЕНТР ДЕТСКО-ЮНОШЕСКОГО ТУРИЗМА, КРАЕВЕДЕНИЯ И ЭКСКУРСИЙ «ПРОСТОР»

Сценарий

занятия «Аулак өй”

Казань

Аксанова Н.А.

педагог дополнительного образования

объединение «Юный краевед»

Сегодня, в наше сложное и противоречивое время, необходимо возвращаться к нашим истокам, прививать учащимся лучшие традиции народа. Дети, учась в школе, большую часть времени проводят вне семьи, вне родного дома. Ослабление, разрыв связи с родителями, с семьей, родом, народной культурой наносит непоправимый урон не только патриотическому становлению подрастающего поколения, но и нравственному его состоянию.

Программа объединения «Юный краевед» ориентирована на учащихся младшего возраста и рассчитана на три года обучения в объединении, в объеме 144 часа в год.

Основная цель программы объединения «Юный краевед»:

— воспитать в детях любовь к народной культуре;

— помнить обычаи и традиции своего народа, свою родословную;

— научить детей различных национальностей культуре общения между собой.

Для достижения поставленных целей в программу включены проведения народных татарских праздников «Аулак өй», «Каз өмәсе», «Сабантуй», «Карга боткасы», «Навруз» и др.

Проводимые национальные праздники, с одной стороны, воспитывают у детей любовь к народным песням, малым жанрам фольклора, с другой – в процессе работы воспитываются нравственные качества, чувства коллективизма, ответственности, долга.

1 кисәк

Малай: — Пожалуйте, гости дорогие, пожалуйте,

проходите.

Кыз: — Хуш киләсез, рәхим итегез, узыгыз.

Малай: — Веселье вам да радости.

Кыз: — Сезгә шатлык, сәламәтлек һәм бәхет

телибез.

Малай: — Давно мы вас ждем-поджидаем, праздник

без вас не начинаем!

Кыз: — Без сезне күптән кетәбез, сезнен һәрберегез

очен якты йозебез, тәмле сузебез һәрвакыт

әзер, балалар.

Малай: — У нас для каждого найдется и местечко, и

словечко. Припасли мы для вас забавушек

на всякий вкус: кому песенку, кому стихи,

кому загадку.

Кыз: — Балалар һәм кунаклар, буген без сезнен

белән җырлар җырларбыз, биербез, уеннар

уйнарбыз, «Аулак өй» күренешен карарбыз.

Малай: — Удобно ли вам, гости дорогие? Всем ли

видно? Всем ли слышно? Всем ли места

хватило?

Алып баручы: — Гостям-то, известное дело, хватило

мест, да не тесновато-ли хозяевам?

Кыз һәм малай: В тесноте да не в обиде.

Алып баручы: Сегодня я вам предлагаю поиграть в

посиделки «Аулак өй» — так назывались

вечера в татарских деревнях. В тихие

зимние вечера, когда взрослые уходили в

гости, молодые люди собирались

у кого-нибудь дома на посиделки.

Молодежь приходила петь песни, играть,

плясать и общаться.

Кыз, малай: — Нас тоже пригласили на посиделки.

Пойдем? Пойдем, киттек.

2 кисәк

1. а/ Талгын гына татар кое уйнап тора, сәхнә ачылып китә, әни кеше баласын тибрәтә һәм «Бишек җыры» җырлый бышлый.

б/ Әти кеше итек ямый.

в/ Идәндә бер олы кыз һәм уртанчысы туп белән уйныйлар.

г/ Әби кааба янында йон эрли.

2. Бишек жыры бетугә әти кеше әнисе янына килә.

Әти: — Карале, әнисе, тагын кайсыларына итек ямарга икән?

Әнисе: — Менә Гузәлнекен да ямап куй да бугенгә, җитеп торыр, әтисе.

Әби: /комганын алып/ — Кая тәһәрәт алып керим дә, намазга утырырмын /тышка чыгып китэ/.

Әти: — Әнисе, әш бетте, әллә, мин әйтәм, Мәләкәскә җизнәйләргә кунака барып кайтыйк микән?

Әни: — Бик яхшы булыр, әтисе.

/Жыена башлыйлар, шул вакытта эби керэ пэм намазга утыра.

Барсы да юлга чыгыр алдыннан тынып калалар. Әби дога укый/.

Җыеналар: әни баласын бишектән алып җырлый-җырлый торә башлый.

Әтисе уртанчы кызны киендерә. Балалар киендерелеп беткәч, кечкенә баланы әби алып тора, әтисе әнисенә киенергә булыша.

/кечле көй/.

Әни: — Кызым, берүк без киткәч, егетләр җыеп, аулак өй ясы күрмә.

Кыз: — Юк, әнием, юк, бырчылмагыз.

Әни /әбигә/ — Әни! Исән-сау калыгыз, без киттек, сау булыгыз.

/Ат кешнәгән тавыш, кыңгырау чылтырый, чыгып китәләр/.

3 кисәк

Кыз: Ура-ура! Аулак өй оештырам, әбием-әбием, әйдә, аулак өй ясыйбыз.

Әби: Юк, кызым, әти-әниләрен ишетсә, орышырлар бит.

Кыз: Әбием-гелкәем /кочаклый, үбә/.

Әби: Ярар инде алайса, мин Сахипҗамал әбиләренгә кич утырырга керәм. Егетләр кертәсе түгел.

Кыз: Ура-ура! Аулак өй, аулак өй! /Урын җирләрен рәтли, остәльне күчереп куя, тәрәзәдән тәрәзәгэ йөгереп кызларны чакыра башлый/.

— Айгел, ишетәсенмә, бездә бүген аулак өй, кер, ямә. Ландыш, син дә калма. Зәйнап апа, сиңа да дәшәм.

4 кисәк

Кызлар чигеп утыралар. Гармун тавышы. Егетләр җырлап өйгә керәләр:

Каз канатларын санарга

Тошаем су буйларына,

Су буйларында йоргәндә

Син генә уйларымда.

Кызлар:

Каз канаты кат-кат була,

Ир канаты ат була;

Чит җирләрдә бик күп йөрсән

Сойгән ярын ят була.

Егетләр: Әссалемәгалейкүм! Кызларыгыз симез

булсын! (Кызлар солге белэн кыйныйлар).

Кызлар: Кызларыбыз симез булсын мени

(кыйныйлар).

1 егет: Юк ла, казларыгыз симез булсын!

Кызларыгыз сылу булсын!

Кыз: — Әйдә, егетлэр узыгыз.

Зайнап апа: — Кызлар, егетләр, әйдә бераз уйнап

алыйк але! Йезек салыш!

2 егет: — Әйдәгез йозек салыш уйныйбыз! (Бурек

белән ойреп чыга).

Йозек кемдә, сикереп чык! (Йозекле кызны

егетләр җибәрмилэр).

2 егет: — Ләйсәнгә нинди җәза бирәбез?

Бар да: — Биесен! Юк җырласын!

Ләйсән: — Ярар инде җырлармын («Балан» җырын

башкара).

Ландыш: — Кызлар, егетләр, аяклар тыпырдап тора,

ойдәгез әллә бер биеп тә алыйк

(Кызлар, егетләр «Әпипә» коенә бииләр).

3 егет: — Эй, кызлар, бик булдырдыгыз! Без сезгә

багышлап, бер җыр җырламакчы идек.

Кызлар: — Җырлагыз! Җырлагыз!

(Егетләр «Эх, сез матур кызлар» җырын

җырлыйлар).

Кызлар: — Ай, рәхмәт, егетләр! Бик шәп

җырладыгыз, без дә сезгә берне җырлыйк

але («Авылым егете» җырын җырлыйлар).

Ландыш: — Әйдәгез, «Сигезле кат биибез!)

Бар да: — Әйдәгез! (Гармун уйный, кызлар-егетлэр

4 пар булып бииләр).

Ишектән сойләнә-сойләнә әби керә.

Әби: — Я, балалар, күңелле генә утырдыгызмы?

Егетләр: — Әби, нихәл? Исәнлекләр ничек?

Әби: — Рәхмәт, балалар, әлегә аллага шокер, әкрен

генә йорим әле.

Егетләр: — Сау булыгыз! Җырлый-Җырлый чыгып

кителәр («Моннар кайтсын авылга»).

Кызлар әби белән өйдә озатып калалар.

«Аулак өй» кичәсе шунын белән тәмамлана.

Конспект мероприятия
Аулак ой (Посиделки)

Автор: Галиахметова Люция Рафаэловна

Организация: МБДОУ Шалинский ДС «Тургай» Пестречинского МР Республики Татарстан

Населенный пункт: Республика Татарстан, село Шали

Автор: Абдуллина Гузалия Идиятулловна

Организация: МБДОУ Шалинский ДС «Тургай» Пестречинского МР Республики Татарстан

Населенный пункт: Республика Татарстан, село Шали

Цель: продолжать знакомить детей с национальными традициями татарского народа; воспитывать уважения к обычаям и традициям; воспитывать уважения к родному языку с национальными песнями и танцами; повышать словарный запас у детей.

Действующие лица: бабушки, внучка, гости – дети.

Оформление зала: зал оформлен празднично- вышитые полотенца, на столе самовар с чашками, шерстяная пряжа.

Предварительная работа: заучивание стихов, песен, пословиц; ознакомление детей с татарскими народными обычаями; разучивание танцев.

Ход мероприятия.

Бабушка пряла пряжу, девочка сидит в сторонке с ноутбуком. В это время слышится стук в дверь.

Бабушка: дочь, кажется, в дверь стучат. Иди, посмотри.

Девушка: хорошо, бабушка.

Входит бабушка по соседству.

Бабушка по соседству: здравствуйте! Как поживаете?

Бабушка: здравствуй, соседка. Зашла вовремя. Дети уехали в гости. Давай сядем и помолимся.(Бабушки читают молитву). Вот мы с внучкой сидим и скучаем. Эх, были же у нас молодые годы. Парни гуляли по улицам, пели и играли на гармони, а девушки сидели дома, ожидая парней. Эх, нынешняя молодежь забыли те игры, которые мы играли раньше. Ведь сейчас век компьютеров, телевизоров.

Бабушка по соседству: Так ты правильно говоришь, каждый сидит дома. Они не умеют красиво петь, танцевать. Они не умеют веселиться. Не знают что такое посиделки.(аулак ой)

Девушка: Бабушка, а что такое аулак ой? Расскажи, пожалуйста.

Бабушка: это дом, в котором девушки оставались одни; и к девушкам приходили парни. И тогда все шутили, пели, танцевали, говорили частушки.

Девушка: бабушка, дедушка, научите нас тоже тому, как вы играли, пели и плясали.

Бабушка: с удовольствием. Сегодня именно ваши родители уехали в гости. Давайте вспомним прошлое.

Бабушка по соседству: Действительно, давайте мы их вспомним.

Девушка: только другим не говорите.

Бабушка: дочь, приведи в порядок дом. Дом, в котором приезжают гости, должен быть чистым, красивым.

Бабушка по соседству: вот и девушки пришли. Встречай гостей.

(Под музыку девчонки сидят и начинают вышивать).

Бабушка по соседству: если бы мы пели какие-нибудь песни ,тогда девочки работали бы быстрее, и было бы приятно. Давайте споем родную песню «Родной язык».(звучит песня)

Татарским мой родной язык зовется:

Аллахом мне и матерью он дан.

Я говорю на нем, и сердце гордо бьется-

Татарин я, я- сын твой, Татарстан!

В нем песнь Тукая, кол Гали раздумья,

Мусы Джалиля пламенный завет.

Его забыть иль не любить смогу ль я.

Он — кладезь мудрости , он- правды нашей свет.

Читаю стих, пою с благоговеньем-

В нем все прекрасно: каждый звук и слог.

Он -мой родник любви вдохновенья,

Начало всех моих земных дорог!

Бабушка: девочки, когда мы собрались вместе, мы играли в разные игры. Давайте поиграем в одну из древних игр «Йозек салыш».

Игра: «Йозек салыш».

(Слышится голоса парней)

— Девочки! девочки! Ребята пришли? Пустим?

— Давайте, пригласим. Пусть чуть-чуть посидят с нами.

(парни заходят)

— Здравствуйте, девушки-красавицы!

— здравствуйте!

(Все вместе поют песню «Челтэрле»)

Бабушка: о, наша молодежь молодец! Когда приехали в аулак ой , играли в разные игры. Например: «Капкалы», «Ачык авыз», «Такмак әйтү», «Тәгәрәтешле» и другие игры.

Девушка: давайте и мы будем играть в игру «Капкалы».

Игра: «Капкалы».

Песня: «Бию такмаклары»

Татарский танец в исполнении девушек.

Игра: « Чума урдэк»

(играет музыка)

Бабушка по соседству: ой, какая красивая мелодия, хочется танцевать.

(Начинает танцевать)

Песня: «Шома бас»

Танец «Чын егетлэр» в исполнении мальчиков

Песня «Эпипэ»

Бабушка: Наши дети вместе с прежними песнями и танцами очень хорошо поют современные танцы. Теперь наши девушки представляют свой танец.

Ритмичный танец

Бабушка: Спасибо вам всем, отдохнули весело.

Девушка: (разговаривает по телефону) девчонки! Родители скоро будут.

Бабушка: дети приведите дом в порядок! (уборка дома)

Бабушка по соседству: было очень весело, вспоминали молодость. Хорошо, что зашла. Так что наши обычаи не теряются, есть и те, кто их продолжает. Спасибо вам, ребята! Пусть так будет всегда! Я уже пойду, живите благополучно. Сами приходите к нам в гости.

Дети: Спасибо вам. И нам пора уходить. До свидания!

Песня: «Матур булсын».

Приложения:

1. file0.docx.. 17,6 КБ

Опубликовано: 03.11.2019

Аулакөй кичәсе. 
Максатлар: Татар халыкының әби-бабайлардан калган гореф-гадәтләрне яңарту; укучыларны татар халык традицияләрендә тәрбияләү, гореф-гадәтләре аша татар теленә мәхәббәт хисләре уяту; татар халык уеннарын һәм җырларын өйрәтү; әдәплеккә, бер-береңә карата игътибарлы булырга, олылырны хөрмәт итәргә өйрәтү. 
Зал авыл өе күренеше итеп бизәлә (чиккән сөлгеләр, кулъяулыклар, самовар, чынаяклар һ.б. куела) 
Кичә барышы. 
Укытучы:Исәнмесез мөхтәрәм кунаклар, укытучылар, укучылар. Бүген бездә аулак өй. Аулак өй турында ишетмәгән кеше сирәктер. Ишеткәнегез булмаса, әйдәгез аулак өйгә рәхим итегез, без сезне аулак өйгә чакырабыз, әби-бабаларыбыздан калган йола, уен, бәйрәмнәрне искә төшерәбезӘйе, гомер узган, тула оек белән чабаталар тузган. Ә халкыбыз мирасына булган мәхәббәт йөрәкләребездә саклана.

“Хәтерләүдән курыкмагыз сез!

Үткәнегезне онытмагыз сез.

Белегез сез ерак бабаларның,

Ничек итеп көн иткәнен…

Ни иккәнен, ни чиккәнен,

Нинди җырлар, нинди моңнар

Безгә калдырып киткәнен.

Г.Әбием,әбием, кара әле,син өйрәткәнчә чәкчәк пешердем,авыз ит әле,тәмле булганмы?

Әби:Бик тәмле кызым,булдыргансың!

2 кыз:.Әбием,кара әле,син өйрәткәнчә оекбаш бәйләдем?Матур булганмы?

Әби:ОООО,бик матур булган ,кызым.Кулларың алтын икән!

3 кыз һәм 4 кыз:Әбием,ә без син өйрәнкәнчә алъяпкыч тектек.Матурмы?

Әби:булдыргансыз,кызларым!Аллага шөкер,чигәргә дә,тегәргә дә,бәйләргә дә,ашарга пешерергә дә өйрәттем үзегезне.Ә бүген мин сезне аулак өйгә чакырам.

Бергә: Аулак өйгәәәәәә!

Әби: Әйе,аулак өйгә.

1 кыз:Сезнең замандагы кебек аулак өйгәме,әбием.

Әби: Әйе,кызым ,нәкъ безнең замандагы аулак өйгә чакырам сезне.Барыгыз,кул эшләрегезне алыгыз да аулак өйгә килегез.

Барысы бергә: Ә егетләр ?

Әби:Килерләр,егетләрне дә дәштем,(Кызлар шатланышып кул эшләрен алып эскәмияләргә барып утыралар.Музыка уйный.Әби сөйли.)

-Эх,бар иде бит безнең яшь чаклар. Егетләр гармун уйнап,җырлап урам әйләнерләр иде,кызлар янына аулак өйләргә килерләр иде. Эх, хәзер яшьләр элекке без уйнаган уеннарны оныттылар шул.Заманаларны шушы телевизор, телефон,компьютер дигән зәхмәт басты бит.

(Кызлар каз канаты җырын башкара )

1 кыз:Егетләр дә килми һаман.

Әби:Килерләр,килерләр,килмичә кая китәрләр икән!

2 кыз:Килсәләр нишлибез соң?

Әби:Килсәләр, бусага ялы түләтмичә кертмәгез!Мәгез,канатлар алыгыз,канат сатып кына кертегез!Егетләрне матур итеп каршы алыгыз.

Гармун тавышы.(Егетләр “Каз канаты”җырын җырлап киләләр)

Егетләр тавышы ишетелә. 
Каз канаты кат-кат булла 
Ир канаты ат булла 
Чит җирләрдә бик күп йөрсәң 
Сөйгән ярың ят була. Егетләр:Кызлар, нигә кертмисез инде, ачыгыз! 
Алия: Ач булсагыз ашап килегез (көлешәләр). 
Егетләр: Ачыгыз тизрәк. 
Н.Алия: Ашыкмагыз, авызыгы зашка пешәр. Янчыкларыгызны капшап, берәм-берәм генә керегез. 
Илназ: Әссаләмегаләйкем! Кызларыгыз симез булсын! (Кызлар сөлге белән кыйныйлар). 
Алия: Кызларыбыз симез булсынмы? Мә ал! 
Илназ: Юк ла, казларыгыз симез булсын. Кызларыгыз сылу булсын! 
Алия: Егет сиңа ни кирәк? 
Илназ: Кара кашлы кыз кирәк. 
Алия: Ни эшкә соң ул кирәк? 
Илназ: Әнигә килен кирәк. 
Алия: Канат сатам, канат сатам, кем ала? 
Илназ: Мин алам, мин алам! 
Алия: Акчаң җитәрме? Үзең чибәрме? 
Илназ: Акчам тулы өй асты, үзем албасты! 
Кызлар: Ха-ха-ха. 
Алия: Кайда бусага ялың? 
Илназ: Мә ал! (Янчыкны югары күтәрә, Алия үрелеп ала.) 
Алия: Кер, кал.(канатны бирә) 
Барып утыралар. 
Н.Алия: Чү, чү, бусага ялың кая? Сиңа, егет ни кирәк? 
Искәндәр: Миңа нечкә бил кирәк. 
Н.Алия: Ни эшкә соң ул кирәк? 
Искәндәр: Ансыз яна яшь йөрәк. 
Н.Алия: Егет сиңа ни кирәк? 
Искәндәр: Канатлы яшь кыз кирәк? 
Н.Алия: Канат хакы йөз алтын. 
Искәндәр: (янчыгын югары күтәрә) Ала алган, алсын! 
Барып утыралар. 
Булат: Казларыгыз симез булсын, кызлар! 
Кызлар: Казларыбыз симез, үзебез игез. 
Булат: Игезлектән йөдәгән миңа килер, әнигә килен булыр. Бикә булып түрдә утырыр. Кыш җеп эрләр, җәй урак урыр, яз урын җәер, көз мунча ягар. 
Алинә: Егет, сиңа ни кирәк? 
Булат: Каз мамык ястык кирәк. 
Алинә: Казларыбыз мамыксыз, 
Кызлар йоклый ястыксыз! 
Шуны да белмәгәч, 
Йөрмә монда вакытсыз! 
Булат: Ай-яй-яй, казларыгыз кыз, кызларыгыз каз, башларыгыз тоз. 
Алинә: Канат сатам, канат сатам, кем ала? 
Булат: Мин алам. 
Алинә: Акчаң җитәрме? Үзең чибәрме? 
Булат: Үзем чибәр, акчам җитәр! Тот янчыкны! 
Алинә: Ярый, кал! 
Егетләр: Исәнме ,Мәдинә әби!Рәхмәт, безне аулак өйгә чакырганга.

Әби: Әйдүк ,әйдүк, балакайларым.Түрдән узыгыз!Ә хәзер кара-каршы җырлап алыгыз, күңелле булып китәр.(“Челтәр элдем читәнгә” җыры башкарыла)

Әби:Менә ичмасам булдырдыгыз. Без аулак өйләрдә бик күп төрле уеннар уйный идек. “Биш капка” уенын өйрәтим әле.Яле,парлашып басыгыз.Көй уйнаганда ,бер пар капкага керә,аннан икенче пар керә,көй туктаганда уртада калган парга җәза бирелә.Башладык.(Уен уйнала)

Кызлар:Әйдәгез “Агыш” уены да уйнап алыйк.(Уен)

Әби: Ә хәзер мин сезнең тапкырлыгыгызны тикшереп карыйм әле.Татар халкының мәкальләрен яхшы беләсезме икән. Бу уен болай уйнала.Мәкальнең башы шушы төендә ,ахыры сездә.

Башладык.(Әби ,мәкальнең башын әйтә һәм төенләнгән кулъяулыкны балаларга ата,кем тота, шул мәкальнең ахырын әйтеп бетерә)

Әби:Кем эшләми, шул ашамый.

Егет – йортның терәге, кызлар – йортның бизәге.

Җиде тапкыр үлчә, бер тапкыр кис.

Олыласаң олыны, олыларлар үзеңне.

Ялгыз агачны җил сындыра.

Китап – белем чишмәсе.

Икмәк – иң зур байлык.

Иң татлы тел – туган тел Анам сөйли торган тел.

Әби: Һай,балакайларым,булдырдыгыз.

Рәхмәт,рәхмәт барыгызга

Күңелле ял иттердегез.

Яшь чакларны искә төшереп

Йөрәкләрне җилкеттегез .

Милләтемнең гасырлардан килгән

Истәлекле гадәтләре бар.

Күркәм гадәтләрне яшәтүче

Олуг телем-татар теле бар.

Чал тарихлы горур кешеләр без,

Тынмас моң бар безнең каннарда

Ата-бабай мирас иткән сыман

Дәвам итәр юлын без барда.

Онытылган гореф-гадәтләрне

Яңартабыз хәзер көннән- көн

Уен йолалары,җыр-биюе,

Һәр киләчәк көнне бизәсен.

Рейтинг:   / 5

Аулак өй кичәсе.
Максатлар: Татар халыкының әби-бабайлардан калган гореф-гадәтләрне яңарту; укучыларны татар халык традицияләрендә тәрбияләү, гореф-гадәтләре аша татар теленә мәхәббәт хисләре уяту; татар халык уеннарын һәм җырларын өйрәтү; әдәплеккә, бер-береңә карата игътибарлы булырга, олылырны хөрмәт итәргә өйрәтү.
Зал авыл өе күренеше итеп бизәлә (чиккән сөлгеләр, кулъяулыклар, самовар, чынаяклар һ.б. куела)
Кичә барышы.
Укытучы:Исәнмесез мөхтәрәм кунаклар, укытучылар, укучылар. Бүген бездә аулак өй. Аулак өй турында ишетмәгән кеше сирәктер. Ишеткәнегез булмаса, әйдәгез аулак өйгә рәхим итегез, без сезне аулак өйгә чакырабыз, әби-бабаларыбыздан калган йола, уен, бәйрәмнәрне искә төшерәбез.
1нче әби: Әйдә, түрдән уз, күршекәем. Менә каз коймагы авыз итәрсең.
2 нче әби: Ай-яй, Хәмдебану абыстай, синең каз түшкәләреңне карап кердем әле. Нәрсә генә ашатып, ул казларыңны болай симерттең? Берсеннән-берсе зурлар, сиезләр, чиста йолкыганнар. Хан табынына куйсаң да йөзең кызарырлык түгел. Ничә баш иде үзләре?
1 нче әби: 26 баш иде. Бик уңдым быел казлардан. Хәзерге яшьләр дә бик җитезләр бит. Кай арада шундый күп казны йолкып бетерделәр, су буеннан юып та алып менделәр.
2 нче әби: Мин дә беркөн өмә үткәргән идем әле. Әйййй, Әхәтләр кызының сылулыгынна, уңганлыгына исләр китте инде.Безнең Салих белән бик пар килгәннәр инде.
1 нче әби:Әйе, шул, бик пар килнәннәр.
Алия: Исәннәрмесез? Хәмдебану әби, җаным, әнә дус кызларым килгәннәр. Ата-бабадан калган йоланы эшләмичә ярамый, диләр.
1 нче әби: Соң, бәбкәм, нишлик?
Алия: Әби, уздырыйк инде аулак өй, кызлар да үпкәләрләр, әбием, ризалаш инде.
1 нче әби: Болай нык сорагач, ата-баба йоласын бозып булмас. Уздырыгыз.
Алия: Менә рәхмәт, әби, бик рәхмәт.
1нче әби: Мин күршедә булырмын. Соңга калсам, матур гына утырыгыз: ярамаган эшләр кылмагыз.
Алия: Ярар, ярар, әбием, без бик тәртипле булырбыз.
Күрше кызлары керәләр.Кул эшләре тотканнар.
Кызлар исәнләшәләр
• Мин күчтәнәчкә чәкчәк алып килдем.
• Мин бавырсак пешердем.
• Ә мин кызлар кып-кызыл алмалар алып килдем.
Алия. Бик зур рәхмәт сезгә кызлар, мин дә коймак пешердем, бәлеш тә өлгерә. Әйдәгез керегез, бераз эшләп алыйк. Кызлар, әйдәгез җырлый-җырлый эшлик әле.
Кызлар. Әйдәгез, әйдә.
Алинә: Кызлар, егетләрдән бусага ялы түләтәбезме?
Кызлар: Түләтәбез, түләтәбез.
Әмирә: Кая кызлар, сөлгеләр дә әзерләргә кирәк бит.
Алия: Я, кызлар, һәрберегез үзегезгә канатлар алыгыз әле. Җебеп тормагыз. Акча салмыйча, канат бирмәгез.

Егетләр тавышы ишетелә.
Каз канаты кат-кат булла
Ир канаты ат булла
Чит җирләрдә бик күп йөрсәң
Сөйгән ярың ят була.

Егетләр:Кызлар, нигә кертмисез инде, ачыгыз!
Алия: Ач булсагыз ашап килегез (көлешәләр).
Егетләр: Ачыгыз тизрәк.
Н.Алия: Ашыкмагыз, авызыгы зашка пешәр. Янчыкларыгызны капшап, берәм-берәм генә керегез.
Илназ: Әссаләмегаләйкем! Кызларыгыз симез булсын! (Кызлар сөлге белән кыйныйлар).
Алия: Кызларыбыз симез булсынмы? Мә ал!
Илназ: Юк ла, казларыгыз симез булсын. Кызларыгыз сылу булсын!
Алия: Егет сиңа ни кирәк?
Илназ: Кара кашлы кыз кирәк.
Алия: Ни эшкә соң ул кирәк?
Илназ: Әнигә килен кирәк.
Алия: Канат сатам, канат сатам, кем ала?
Илназ: Мин алам, мин алам!
Алия: Акчаң җитәрме? Үзең чибәрме?
Илназ: Акчам тулы өй асты, үзем албасты!
Кызлар: Ха-ха-ха.
Алия: Кайда бусага ялың?
Илназ: Мә ал! (Янчыкны югары күтәрә, Алия үрелеп ала.)
Алия: Кер, кал.(канатны бирә)
Барып утыралар.
Н.Алия: Чү, чү, бусага ялың кая? Сиңа, егет ни кирәк?
Искәндәр: Миңа нечкә бил кирәк.
Н.Алия: Ни эшкә соң ул кирәк?
Искәндәр: Ансыз яна яшь йөрәк.
Н.Алия: Егет сиңа ни кирәк?
Искәндәр: Канатлы яшь кыз кирәк?
Н.Алия: Канат хакы йөз алтын.
Искәндәр: (янчыгын югары күтәрә) Ала алган, алсын!
Барып утыралар.
Булат: Казларыгыз симез булсын, кызлар!
Кызлар: Казларыбыз симез, үзебез игез.
Булат: Игезлектән йөдәгән миңа килер, әнигә килен булыр. Бикә булып түрдә утырыр. Кыш җеп эрләр, җәй урак урыр, яз урын җәер, көз мунча ягар.
Алинә: Егет, сиңа ни кирәк?
Булат: Каз мамык ястык кирәк.
Алинә: Казларыбыз мамыксыз,
Кызлар йоклый ястыксыз!
Шуны да белмәгәч,
Йөрмә монда вакытсыз!
Булат: Ай-яй-яй, казларыгыз кыз, кызларыгыз каз, башларыгыз тоз.
Алинә: Канат сатам, канат сатам, кем ала?
Булат: Мин алам.
Алинә: Акчаң җитәрме? Үзең чибәрме?
Булат: Үзем чибәр, акчам җитәр! Тот янчыкны!
Алинә: Ярый, кал!
Башкалар да утырышалар.
Егетләр, кызлар җырлыйлар:
Каз канаты каурый-каурый,
Хатлар язарга ярый.
Уйнамагач та көлмәгәч,
Бу дөнья нигә ярый?
Кызлар кул эшләре эшлиләр.
Алия: Әйдәгез, бераз уйнап алыйк әле.
Башкалар: Әйдәгез! Нинди уен уйныйбыз соң?
Алия: Әйдәгез, йөзек салыш уйныйбыз!
Йөзек салыш уены башлана.Яшьләр тезелешеп утыралар,берәү” Йөзек салучы” була.Ул кулларын кушучлап утырган кешеләрнең барысына да йөзек салып чыга.Йөзекнең кемгә туры килүен берәү дә сизмәскә тиеш.Аннан соң үзе бер кырыйга китеп:”Йөзек кемдә,сикереп чык”,-ди.Йөзекле кеше сикереп торганда ике як күршесенең берсе тотып кала алса,йөзекле кешегә җәза бирелә.Мәсәлән:әтәч булып кычкырырга,ат булып кешнәргә, биергә, җырларга һ.б.ш.
Н.Алия:Әйдәгез,инде “Капкалы” уенын уйнап алабыз.Түгәрәкләнеп басыгыз әле.(түгәрәкләнеп басалар, бер уртада кала.) Уртада калган парларга җәза бирелә.
Алинә: Борыны белән кар алып керсен!
Н.Алия: Яле ,күрсәтегез әле тапкырлыгыгызны.
Булат: Сез дигәндә аяк идәндә.Хәзер алып керәбез аны (чыгып китәләр, аяк киеменең башына эләктереп кар алып керәләр).
Равил:(күкрәк кагып) Күрдегезме безнең егетләрне.
Уен дәвам итә.Уртада калучылрга тагын шундыйрак җәзалар бирәләр. Башыңны түшәмгә тидер!(Бүреген түшәмгә тидереп ала).Елаучының күз яшен сөрт!(Тәрәзә парын сөртә һ.б.)

(Әби кайта.) Я, балалар, күңелле генә утырдыгыгызмы?
Егетләр: Нихәл әби, исәнлекләр ничек?
Әби: Рәхмәт, балалар, әлегә аллага шөкер, йөрим әле әкрен генә.
Алия.Әбием, кайтып та җиттеңмени. Зинһар, ачуланма инде.
Әби. Ярар, ярар, уйнагыз, көлегез. И-и-и-и, безнең дә яшь чаклар бар иде бит… Без дә шулай аулак өйгә җыела торган идек. Ул уйнаган уеннар, җырлаган җырлар! Исәбе-хисабы юк инде.
Алия. Әбекәй, безгә дә өйрәт әле шул уеннарны. Берәр мөнәҗәт яки бәет әйтсәң дә ярый.
Әби. Я, ярый соң. Менә бер мөнәҗәт тыңлап карагыз.
Килеп кердем өйегезгә, Мәҗлесегез күркәм булсын,
Дога кылдым түрегезгә. Өегезгә фәрештә тулсын.
И Ходаем, иман нуры Догаларым кабул булсын,
Балкып торсын өегездә. Гомерегез озын булсын.
Алия. Әби, син кисәтүләр дә күп беләсең бит, әйт әле берничәне.
Әби. Элек-электән үк иң олы нигъмәт ипи, икмәк булган.(Ипи ала). Беркайчан да икмәк өстенә әйбер куймагыз. Ипидән өстен нәрсә юк. Ипекәйнең валчыгы да бездән олы, коеп ашамагыз. Менә шулай олылагыз ипине, балакайларым. Ярыймы?
Барысы бергә. Олылыйбыз, әби.
Әби. Өстәлне кәгазь белән сөртмәгез, тавыш чыгар. Олы кешегә үзең башлап сәлам бир.
Рената. Әби, без дә мәкальләр беләбез бит.
Әби. Миңа әйтеп күрсәтегез әле мәкальләрегезне.
Алинә. Әйдә ярышыйк, кем күбрәк белә икән? (Бер-бер артлы мәкаль әйтәләр)
• Агач җимеше белән, кеше эше белән татлы.
• Егет кешегә җитмеш төрле һөнәр дә аз.
• Һөнәрле үлмәс, һөнәрсез көн күрмәс.
• Тырышкан табар, ташка кадак кагар.
• Эш сөйгәнне ил сөяр.
• Бүгенге эшне иртәгә калдырма.
• Калган эшкә кар ява. һ.б.
Әби. Бигрәк булдыклы егетләр, уңган кызлар икәнсез. Булдырдыгыз бит.
Алия:Уф,арытты.Инде бераз ял итеп чәй эчеп алмыйбызмы?
Н.Алия:Минем күптән ашыйсым килә инде.
Илназ: Без чәйләп утырмабыз инде кызлар. Мичтәге бәлешегезне култык астына кыстырыйк та без тайыйк.
Егетләр җырлый: Алай итәргә кирәк,
Болай итәргә кирәк.
Хуҗаларга рәхмәт әйтеп
Кайтып китәргә кирәк.
Алия егетләргә бәлеш чыгарып бирә.Егетләр җырлый-җырлый чыгып китәләр.
Н.Алия:(шаярып күз яшьләрен сөртә) Бигрәк күңелсез булып калды егетләр киткәч.
Алинә: Аның каравы рәхәтләнеп чәй эчәбез хәзер.
Алия: Кызлар,әйдә булышыгыз.(Күңелле музыка башлана.Кызлар чыр-чу килеп өстәл әзерлиләр).
Әмирә: Бигрәк күңелле булды.Рәхмәт инде Алия.
Алия: Ә сезгә күңелле булдымы,ошадымы аулак өй. Ошаса, иртәгә Әмирләрдә аулак өй. Тагын килерсез яме.( Күмәк җыр.”Аулак өй”).

Татарстан Республикасы

Лениногорск муниципаль районы

Тимәш урта гомуми белем бирү мәктәбе

2 нче “А ”сыйныфы укучылары катнашында

“Аулак өй на новый лад” дигән

Халык-ара хатын кызлар көненә багышланган

әдәби — музыкаль тамаша эшкәртмәсе

Төзеде: Хәсәнова Ләлә Кавый кызы

1нче квалификацион категорияле

башлангыч сыйныф укытучысы

март, 2016

“Аулак өй” на новый лад.

Максат: Татар халкының милли йолалары белән таныштыру. Гореф-гадәтләргә мәхәббәт тәрбияләү. Балаларда кече яшьтән үк татар теленә, аның тарихына, халык авыз иҗатына кызыксыну уяту.

Техник чаралар: магнитофон, дисклар, бию көйләре.

Зал бизәлеше: зал түрендә өйнең эчке күренеше, анда борынгы сандык, чиккән мендәрләр, сөлгеләр, идәндә тукыган паласлар җәелгән.

Алдан эшләнгән эш: мәкальләр, шигырьләр, җырлар, уеннарны өйрәнү.

Ход мероприятия. Бәйрәмнең барышы:

Сәхнәдә өй күренеше. Кызлар сөйләшеп керәләр.

ЛӘЙЛӘ: -Кызлар,кызлар!Бүген мин сезне барыгызны да әбиемә кунакка чакырам. Рәхим итегез.

Бүген бездә аулак өй! Әти-әни кунакка киттеләр, өйне безнең карамакка калдырдылар. Әби мунчада.

АДИЛӘ: А что означает “Аулак өй”?

КАРИНА: Я знаю! Это когда родителей дома нет и мы одни дома. Можно веселиться. Одним словом, что хотим, то и делаем.

АДИЛӘ: Понятно. А как тут веселиться, компьютера нет, телефон не ловит…

АРИНА: А что кроме компьютера, телефона, интернета, нет ничего интересного?

ЛӘЙЛӘ: (мендәр ата) Тот әйдә, әйдә, мендәр атышлы уйныйбыз!

(кызлар мендәр атып уйныйлар, әби мунчадан кайта).

Әби : Әстәгъфирулла, нәрсә бу, нишләвегез?

ЛӘЙЛӘ: Уйныйбыз!

ӘБИ: Шулай уйныйлармы инде? Эй, безнең вакытта, вәт уйный идек! Әйдәгез, мин сезгә өйрәтәм!

АДИЛӘ: А что она говорит, ничего не понимаю!

КАРИНА: Она говорит, что научит нас играть!

АРИНА: Я согласна! Пусть попробует!

ӘБИ: Әти-әни берәр җиргә кунакка киткәч, без кызлар кич утыра идек. Чигү чигә идек, төрле җырлар җырлый идек.

АЛЬБИНА: Ә малайлар бар идеме соң?

ӘБИ: Егетләрсез, кая инде. Әлбәттә, гармуннар белән киләләр иде! Әнә үзләре дә килеп җиттеләр.

АЛЬБИНА: Күңелле булган инде алайса…

Егетләр җырлап килә “ Баламишкин” көенә.

Агыйделнең аръягында чатыр-чатыр ут яна

Песи китте сүндерергә салам төяп бер чана.

Егетләр: Әй, кызлар ачыгыз ишекне, безнең дә уйныйсыбыз килә.

Кызлар:  Бусага ялын түләмичә кертмибез!

Егетләр: Түлибез, түлибез, кертегез инде!

Кызла: Ялыгыз нинди?

Егетләр: (берәм-берәм) Мин биим, мин җырлыйм, мин такмак әйтәм!

(Егетләр кереп исәнләшәләр)

ЛӘЙЛӘ: Егетләр,кызлар! Әйдәгез, кара-каршы җырлап алабыз!

”Челтәр элдем читәнгә”

Кызлар:

Челтәр элдем читәнгә,җилфер –җилфер итәргә.

Егетләр:

Без килмәдек буш китәргә, килдек алып китәргә.

Кызлар:

Алын алырсыз микән, гөлен алырсыз микән?

Урталарга чыгып сайлап кемне алырсыз микән?

Егетләр:

Алларын да алырбыз, гөлләрен дә алырбыз,

Күңелебезгә кем ошаса, шуны сайлап алырбыз.

Бергә: Менә сиңа уң кулым

Менә сиңа сул кулым

Син бит минем якын дустым

Менә сиңа куш кулым.

Әби: Бигрәк матур җырлыйсыз икән. Булдырдыгыз. Ә хәзер әйдәгез уйнап алабыз. “Йөзек салыш” уенын беләсезме соң?

Бергә: — Беләбез. Беләбез!

КАРИНА: — Үзем саныйм. Зәй. Зәй, Зәйнәбем. Атны кайда бәйләдең?

Алмагачка бәйләдем.

Алма төште шап итеп, Зәйнәп чыкты ялт итеп! (Кемдә йөзек , шул сикереп чыга)

КАРИНА: — Нинди җәза бирәбез?

ЕгетЛӘР: — Әтәч булып кычкырсын. (уен ике мәртәбә уйнала)

Икенчесендә: (ДАНИЯР) -Мин башлыйм:

Иске уен, кызык уен –

“Йөзек салыш” уены.

Уч төбеңә йөзек салам –

Аңларсыңмы уемны?

Кемдә йөзек сикереп чык.

КЫЗЛАР: Биесен.

КРИАНА: Сөлге чигәм, сөлге чигәм

Сөлге чигәм аклыкка.

Кызыл чуклы сөлгеләрем

Насыйп булсын шатлыкка.

• Мин үзем генә биемим, кызлар ярдәм итегез. (сөлгеләр белән бию)

• ӘБИ: — Ягез әле, япь – яшь башыгыз белән хәсрәт сөреме чәчеп утырмагыз. Мин сезгә бер табышмак әйтәм. — Яраткан да ябышкан.

ЛӘЙЛӘ: Кем ябышкан, кемгә ябышкан, нәрсә ябышкан.

ӘБИ: Сиңа да ябышкан ул, әнә АЙРАТКА да, АЛЬБИНАГА да, Самирага да ябышкан.

АЛЬБИНА: — Барлык кешегә дә ябышкач киемдер ул.

АЗАЛИЯ: — Киемдер ул.

• ӘБИ: — Киемгә дә ябышкан.

• ЛӘЙЛӘ: — Тигәнәк.

• ӘБИ: — Тигәнәккә дә ябышкан.

• АКЖАН: — Мин белдем. Исем! Исемсез әйбер юк, исем бар нәрсәгә дә ябышкан.

• АЛЬБИНА: Исемең матур, кемнәр куйган,

• Сине күреп кем туйган.

• МАРСЕЛЬ: Кызлар, мин дә бер табышмак беләм. Сыерның ятканда кай төше җиргә тия?

• Кызлар. Аягы, корсагы, сырты. (берәм-берәм)

• МАРСЕЛЬ: Белмәдегез, йоны.

• АРИНА: — Шул табышмакларыгыз белән башны катырмагыз әле. Аларны йокларга яткач кына әйтәләр. Әллә рәтле уен беткәнме? Әйдәгез “Без, без, без идек” не уйныйбыз.

• Кызлар. Без, без, без идек,

• Без унике кыз идек.

• Бер тактага тезелдек,

• Базга төштек май ашадык,

• Келәткә кердек, бал ашадык.

• Таң атканчы юк булдык,

• Кап та коп, Якубым,

• Авызыңны ач та йом.

• ЛӘЙЛӘ: — Авызын ачкан өчен нинди җәза бирәбез?

• БЕРГӘ: — Биесен.

• АЙДАР: — Юк, такмак әйтсен.

• АЛЬБИНА: — Мин матур, мин чибәр

• Миңа карап туймыйлар.

• Нигә мине зоопаркка

• Маймыл итеп куймыйлар. (КӨЛӘЛӘР)

Уен дәвам итә.

• Айратны нишләтәбез?

• МАЛАЙЛАР: — Мәзәк сөйләсен.

АЙРАТ: Юк, мин табышмак әйтәм.

• Сырлы, сырлы, сырлы ул,

• Безнең белән җырлый ул,

• Биетә дә, җырлата дә,

• Күңелле ул, моңлы ул. Я, нәрсә ул, әйтеп карагыз?

• БЕРГӘ: — Гармун.

• ӘБИ: Ә гармунда кем остарак уйный, ягез әле, егетләр (Айрат баянда уйный)

Әби: — Сез бигрәк күңелле уйныйсыз икән. Менә без “ Кәрия-зәкәрия” уенын ярата идек. Сез дә беләсездер әле?

АДЕЛЯ: А что, это за игра “Кэррия-закаррия”. Интересно звучит!

АРИНА: Дети становятся в круг и выбирают того человека, который будет выполнять движения. Остальные должны повторять за ним. А какие движения должен выполнить, говорится в песне.

Бу бик яхшы укучы,

Бу бик яхшы укучы,

Аның укуы яхшы,

Аннан үрнәк алыгыз.

Аның укуы яхшы,

Аннан үрнәк алыгыз.

Кәрия, Зәкәрия, коммая,

Кәрия, Зәкәрия, коммая.

Кәри комма, Зәкәрия, Зәкәрия коммая.

Кәри комма, Зәкәрия, Зәкәрия коммая

Кәрия, Зәкәрия, коммая,

Кәрия, Зәкәрия, коммая.

Бу бик яхшы биюче.

Бу бик яхшы биюче,

Аның биюе матур,

Аннан үрнәк алыгыз

Аның биюе матур,

Аннан үрнәк алыгыз.

Кәри комма, Зәкәрия, Зәкәрия коммая.

Кәри комма, Зәкәрия, Зәкәрия коммая.

Бу бик яхшы җырлаучы,

Бу бик яхшы җырлаучы.

Аның җырлавы матур,

Аннан үрнәк алыгыз.

Аның җырлавы матур,

Аннан үрнәк алыгыз.

Данияр: Җырлыйбызмы?! (Күмәк “Әни кирәк” җырын башкаралар)

Самира: А я тоже очень интересную игру знаю, “Ручеек” называется.

Кызлар: Мы тоже эту игру знаем. “Чума үрдәк, чума каз” уенын уйныйлар

АДИЛӘ: Вот какие были интересные национальные игры. Давайте не будем забывать традиции наших народов!

(Әни турында шигырьләр сөйлиләр, залда утыручы әниләргә бүләкләр тараталар)

ӘБИ: Рәхмәт, балалар. Яшьлегемә кире әйләнеп кайткандай булдым. Әби-бабаларыбыздан калган йола, уен, бәйрәмнәрне искә төшердем.  Һәрвакыт шулай бердәм, күңелле, тыныч тормышта яшәргә язсын. Саубулыгыз!

Кызлар: До новых встреч! (“Матур булсын” җыры башкарыла)

1. Кулланылган әдәбият: Н. Исәнбәт “Балар фольклоры” Казан, 1984.