Башваткыч уены сценарий балалар очен

Балтач районы “Чапшар башлангыч мәктәп- балалар бакчасы”ның башлангыч сыйныфлар укытучысы Асадуллина Гөлфинә Гәбделфәрт кызы

Тема: “ Юл. Хәрәкәт. Транспорт” темасы буенча “Башваткыч” уены

Максат: 1. Укучыларның юл йөрү кагыйдәләре буенча белемнәрен арттыру һәм үзләштерү дәрәҗәсен тикшерү.

2. Балаларның игътибарлылыгын,мөстәкыйль эзләнүен,иҗади сәләтләрен үстерү.

3. Юл йөрү кагыйдәләрен өйрәнүгә кызыксыну уяту, балаларның үзара аралашуларын яхшырту, дуслык, бердәмлек хисләре, машина йөртүче, юл хәрәкәтен көйләүче хезмәткәр һөнәрләренә кызыксыну тәрбияләү.

Җиһазлау: юл билгеләре, ребуслар, табышмаклар, призентацияләр, светофор макеты һ.б.

Кичә барышы

Сәхнә бизәлгән. Урамда юлда балалар уйныйлар.Хәтта машина килгәнне дә ишетмиләр. Машина сигнал бирә, балалар уйнауларын дәвам итәләр.

I. 1 нче сыйныф укучылары башкаруында бию “Уааа” ( түгәрәкләнеп утыралар).

Машина туктый.

— Әәйй, балалар, исәнмесез? Сез кемнәр соң? Хәтта машина тавышын да ишетмисез. Монда нишлисез?

-Балалар, сез бит юлда уйныйсыз. Юл кагыйдәләрен өйрәнеп кенә каласы түгел, үтәргә дә кирәк. Әнә 4 сыйныф укучылары быел Норма мәктәбенә китәләр, зур юлларда йөрү өчен белемнәрен сынарга “Башваткыч” тапшыруына киттеләр.

— Телисезме, сезне дә алып барам. Утырыгыз машинага (карышалар). Ни өчен?

— Ә машинада йөрү кагыйдәләрен беләсезме соң? (укучылар кагыйдәләрне әйтәләр)

Пассажирлар тиеш:

– Утыру һәм төшүне тротуар ягыннан яисә юл кырыеннан һәм фәкать транспорт чарасы туктап беткәннән соң гына башкарырга;
– Куркынычсызлык каешларын эләктерергә;

Пассажирларга тыела:

– Хәрәкәт вакытында урыныннан торып йөрү;
– Хәрәкәт вакытында йөртүчегә комачаулау;
– Хәрәкәт вакытында транспорт чарасының ишекләрен ачу;
– Кычкырып сөйләшү; музыка тыңлау; һ.б.

— Әйдәгез, юлга кузгалдык.

Габделхаков Ранил, Мадияров Фәрит җыр “Мин шофер”.

— Менә, балалар, “Башваткыч” тапшыруына килеп тә җиттек.

Исәнмесез, кунаклар!

Саумысез, барчагыз да!

Сезне күрүгә без бик шат,

Бу мәктәп –бакчабызда.

Юл йөрү кагыйдәләрен

Ел да өйрәнәбез без.

Ни дәрәҗәдә белгәнне

Хөкем итүчебез сез.

Бүген башваткыч уенына

Җыелабыз бергә без.

Әйдәгез ,рәхим итегез,

Соңга кала күрмәгез.

II. Уенчылар үз урыннарын алалар һәм үзләре белән таныштыралар.

1. Минем исемем Язилә

Йөзем кояштай көлә .

Сөйләшергә яратам,

Барсын үземә каратам.

Һәръяктан да тырыш кыз

Барысына да өлгерәм.

Җырлыйм,биим, дәресемне дә

Бик оста сөйләп бирәм.

Яхшы укырга телим,

Русча да дөрес сөйлим.

Тукай шигырьләрен дә

Авыз эченнән көйлим.

Мәсьәләләр чишәм мин,

Яратам исәпләргә.

Матур-матур сүзләр өстәп

Әкиятләр сөйләргә.

2. Класста мин бер укучы

Алмаз атлы буламын.

Карлар көрим,утын ярам

Укуда булдырамын.

Кечкенә генә булсам да,

Жырларга бик яратам.

Жырлаганда бар кешене

Ялт үземә каратам.

Сеңлем өчен үрнәк абый

Энемнең таянычы,

Әниемнең өлкән улы,

Балкып янган йолдызы.

3. Ә мин Гөлфинә булам

Гөлләр үстерәм шуңа.

Гөл дип исем кушканнар

Әти-әнием миңа.

Апамнан калышмыйм диеп

Тырышам бар көчемә.

Тәртипле бул,күпне бел,-дип

Максат куйдым үземә.

Яратам күп укырга,

Башваткычлар чишәргә,

Чиста, пөхтә язарга –

Кирәк үрнәк булырга.

II. Уен барышы белән таныштыру. Уенда өч уенчы катнаша. Сораулар бирелә.Кем сорауга җавапны таба, шул сыбызгы сызгырта һәм сорауга җавап бирә. Җавап дөрес булса. 1 балл исәпләнә.

Юл йөрү кагыйдәләре буенча төзелгән кроссворд “Юл, хәрәкәт, транспорт”

		ю	х	и	д	и
	ж	е	з	л
			к	р	а	н
у	р	а	м
	ш	л	а	г	б	а	у	м
т	у	к	т	а	л	ы	ш
т	р	а	м	в	а	й
		Л	о	н	д	о	н
к	ө	й	л	ә	ү	ч	е
		в	е	л	о	с	и	п	е	д
	җ	ә	я	ү	л	е
П	а	р	и	ж
	м	е	т	р	о
	с	и	г	н	а	л
		к	ү	р	с	ә	т	ү
с	в	е	т	о	ф	о	р
к	а	г	ы	й	д	ә

Горизонталь буенча сорауларга дөрес җавап тапсагыз, баганада бер боерык җөмлә укырсыз.

1. Юл хәрәкәте иминлеге дәүләт инспекциясе( ЮХИДИ).

2. Регулировщик таягы ( жезл).

3.Тимер жираф , башы күктә,

Күп күтәрә,көче күктә,

Тонна – тонна йөкләрне

Эләктереп ала ул,

Балконнарны балкытып

Биек өйләр сала ул ( кран).

4. Ике рәттә йортлар тора

Ун, егерме, йөзәрләп,

Зур шакмаклар күзләр белән

Гел берсен-берсе күзләп ( урам).

5. Тимер юл үткеләрендә һ. б. урыннарында юлны ачу- ябу өчен кулланыла торган махсус киртә ( шлагбаум)

6. Шәһәр кешесе транспортны кайда көтә? ( тукталыш)

Динамик пауза: 1 нче сыйныф укучылары башкаруында бию “Катюша”

7. Ияремә менәләр , Өзгәнемә тибәләр. Йөгертәләр , чаптыралар,

Кирәк җиргә китәләр ( трамвай) .

8. Беренче светофор кайсы илдә куела ? ( Лондон)

Мәгълүмат бирү: Беренче светофор моннан 100ел элек Лондонда куела. Анда

2 төс кенә була: кызыл һәм яшел. Махсус кеше җеп ярдәмендә кирәкле төс түгәрәген күтәрә торган булган. Россиядә беренче светофор Мәскәүдә 1929нчы елда куела. Ул 3 тигез өлешкә бүленгән түгөрәк формасында була:

кызыл, яшел һәм сары. Регулировщик укны кирәкле төскә бора торган булган Соңрак Санкт-Петербург һәм Мәскәү шәһәрләрендә электр белән эшләүче 3 төсле светофорлар барлыкка килгән.

9. Кулына махсус таяк тоткан һәм күкрәгендә билгесе булган полиция хезмәткәре (көйләүче).

10. Ике тәгәрмәчле арба, атсыз да алга чаба ( велосипед).

Велосипед сүзе «тиз аяк» (быстроног) дигәнне аңлата. Балалар арасында ул иң популяр транспорттан санала. Бу механизмны офицер барон Дрез уйлап тапкан. Барон механиканы бик яраткан. Ике тәгәрмәчле велосипед Россиядә 1801 елда Артамон исемле мастер тарафыннан уйлап табылган. «Самокат» ( үзе йөрүче) дип аталган велосипед тулысынча тимердән ясалган. Аның авырлыгы 40 кг чамасы булган.

Шуннан соңгы елларда велосипедның күп төрле вариантлары эшләнә. 1920 елда велосипед эшчеләрнең, табибларның, хат ташучыларның төп йөрү транспортына әйләнә. Бүген дә ул киң кулланышта.

11. Транспортсыз юлда баручы (җәяүле) .

12. Беренче рәсми юл билгеләре кайсы илдә уйлап табыла?( Париж)

Мәгълүмат бирү: Беренче автомобильләр барлыкка килгәч, кагыйдәләрсез һәм юл билгеләреннән башка юлларда хәрәкәт итү куркыныч була башлый. 1900нче елда Парижда юл билгеләренә сүзләр булмаячагы, ә бары тик бөтен кешегә, хәтта укый-яза белмәүчеләргә дә аңлаешлы символ-сурәтләр генә булырга тиешлеге турында карар кабул ителә. 1909 нчы елда беренче дүрт билге кабул ителә: “Сикәлтәле юл”, “Борылыш” , “ Юллар чаты”, “ Тимер юл белән кисешү”.

13. Җир астында күп кешесе Булган яшь шәһәр гөрли. Халык тулы йортлар Урам буенча йөри ( метро).

14. Авыл эчендә төнлә эшләргә ярамаган билге ( сигнал).

15. Юл билгесенең бер төре (күрсәтүче)

16. Бер аяклы үзе, маңгаенда өч күзе (светофор)

Мәгълүмат бирү: Светофор сүзенең мәгънәсе. “Светофор” сүзе ике өлештән тора: “свет” һәм “фор”. Свет- яктылык дигән сүз. Ә “фор” сүзе греклардан “форос” сүзеннән алынган, ул “алып килүче” дигәнне аңлата. Димәк, светофор- яктылык алып килүче булып чыга.

Динамик пауза: Марданова Гөлназ. Ахтямова Гүзәл җыр “Светофор утлары”

17. Юл да бәлагә юлыкмас өчен нәрсә белергә кирәк ? ( кагыйдә).

1 нче сыйныфлар юл йөрү кагыйдәләрен беләләрме икән. Хәзер сезнең белемнәрне сыныйбыз.Мин сезгә телдән җөмләләр әйтәм, ә сез “Ярый яки ярамый” сүзе белән тулыландырып бетерәсез,

Юлда уйнарга (ярамый)

Өлкәннәргә урын бирергә (ярый)

Яшел ут янгач, юл аша чыгарга ( ярый)

Машина тәрәзәсеннән башны тыгып барырга (ярамый)

Тукталышта кычкырып сөйләшергә (ярамый)

Светофорда кызыл ут янгач, чыгарга ( ярамый)

Светофорда яшел ут янганда юл аркылы чыгарга ( ярый)

Юлны теләсә кайдан чыгарга (ярамый)

Велосипед белән теләгән урында йөрергә (ярамый)

Автобус ишегенә терәлеп барырга (ярамый)

Автобус яки машина артына тотынып барырга (ярамый)

Җәяүлегә машина хәрәкәтенә каршы барырга (ярый)

Тамашачыларга сораулар:

1. Тротуар нәрсә ул? (җәяүле юлы)

2 Троллейбус, автобусны кайдан әйләнеп чыгасы? (арттан)

3. Җәмәгать траспортына кергәч нишләргә?(урын булса утыр яки тотынып бас)

4. Машинаның уң фаралары янса, ул кая борыла? (уңга)

5. Җәяү йөрүче кеше — … (җәяүле)

6. Пассажир кем ул?( транспортка утыручы)

7. Юлда кайсы яктан йөрисе? (уң)

8. Автобуста авария булса, запас чыгу урыны кая? (тәрәзәдә)

9. Тыючы билге нинди була? (кызыл, түгәрәк)

10. Юлны җәяүле аркылы чыгу урыны. (зебра)

III. Уен барышында катнашучылар үзләренең һөнәрләрен күрсәтәләр.

1. Язилә җыр “Гүзәл бакча”

2. Алмаз нәфис сүз “Бүреләр”

3. Гөлфинә җыр

IV. Уен ахырында баллар исәпләнә, урыннар билгеләнә.Бүләкләр сайлана.

V. Супер-уен уйнала. Экранда бер сүзе генә бирелгән татар халык мәкале күрсәтелә. Әгәр уенчы мәкальне тапса, җиңүче исәпләнә, бүләк бирелә.

Супер уен : ЮЛДА ЙӨРСӘҢ БУЛ ӨЛГЕР , ЮЛ КАГЫЙДӘЛӘРЕН НЫК БЕЛ!

Жюри нәтиҗә ясый.

Йомгаклау. Менә безнең уеныбыз тәмамланды. Укучыларыбыз үзләренең юл йөрү кагыйдәләрен бик әйбәт белүләрен күрсәттеләр. Әйдәгез, җиңүчеләрне көчле алкышлар белән котлыйк.

Кадерле укучылар, юл билгеләре безгә бик күп нәрсә турында сөйли. Кирәк чакта боералар, кирәк чакта кисәтәләр. Аларның һәрберсе һәлакәтләр булмасын өчен куелган. Шуңа күрә һәрбер кеше: әти-әниме, абый-энеме, укытучымы, директормы, әллә президентмы — юлларда бик сак булырга, юл йөрү кагыйдәләрен үтәргә тиеш. . Сез дә аларны бик яхшы итеп өйрәнергә, башкаларга да өйрәтергә һәм һәрвакыт үтәргә тиеш . Шул вакытта гына безнең сәламәтлегебезгә куркыныч янамас. Халкыбызда борынгыдан килгән бер гадәт яши: юлчыларга юлга чыкканда “Хәерле юл!” дип озатып калалар һәм “Исән – сау кайттыңмы” дип каршы алалар. Әйе, көннәребез имин үтсен, юлларыбыз уң булсын, һәркайсыбыз өйләребезгә исән-сау әйләнеп кайтсак иде. Күз яшләре, хәвеф-хәтәрләр, кайгы – хәсрәтләр , сугышлар булмаса иде дигән теләктә без кичәбезне тәмамлыйбыз. Әлбәттә инде бу кичәбез Бөек Җиңүебезнең 70 еллыгына да багышланды. Сугыш инде безгә бик күп корбаннар китерде, барасы юлларыбыз безгә сөенечләр генә китерсен иде.

1 нче сыйныф кызлары башкаруында бию “Смуглянка”

Әти белән әниеңне

Кайгылардан сакла син.

“Юл фәне әлифбасы”ның

Һәр билгесен ятла син.

Светофорның һәр әмерен

Тиешенчә үтә син.

Йөзгә кадәр яшәрсең

Имгәнүләр күрмәссең.

Юл йөрү кагыйдәләрен

Онытма син кич — иртә.

Әти-әниең һәрвакыт

Сау кайтуыңны көтә.

Шуның белән уеныбыз тәмам. Барыгызга да бәйрәмдә катнашуыгыз өчен рәхмәт. Юлларыгыз имин булсын. Сау булыгыз.

Источник

Башваткычлар илендә

Максат: Укучыларның сөйләм телен, дөньяны танып белү, күзаллауларын арттыру, баету, тел культурасын үстерү,мөстәкыйллеккә өйрәтү,туган телгә ихтирам, хөрмәт, горурлык, мәхәббәт хисләре тәрбияләү.

УЕН БАРЫШЫ

Залда тыныч кына күңелле татар көе яңгырый. Уенчылар үз урыннарын алалар.

Тәрбияче: Хәерле көн, хөрмәтле тәрбиячеләр, укучылар! “Башваткычлар илендә”- уенын башлап җибәрәбез- Балалар, бүген бездә бик мөһим ачык чара.. Әйдәгез, матур, тәртипле итеп утырып игътибар белән мине тыңлыйбыз.

Хәзер без кунегү-разминка үткәреп узарбыз, ул «Кәефеңне тапшыр»- дип атала. Бу разминкада сез бер-берегезгә күңелсез, шаккатып , моңсу, һәм шатлыклы итеп карарга тиеш. Әфәрин балалар, булдырдыгыз.

(Сүз балаларга бирелә. Алар үзләре белән таныштыра.)

1 тур. “Кайсыгыз җитез”

Тәрбияче: Уенга кереп китү, җылынып алу өчен сораулар биреләчәк.

1. Яшелчә бакчасында бабай, әби, онык, эт мәче, тычкан шалкан тарталар. Бакчада ничә кеше? ( 3 )

2. Кубикның һәр ягы төрле төскә буялган. Моның өчен ничә төрле буяу кирәк? (6)

3. Машинага биш кәҗә бәтие утырган. Һәрберсенең 8 км юл үткәнлеге билгеле булса, машина күпме юл үткән? (8)

4. Каз һәм мәче аякларының саны 8 булса, ишек алдында ничә каз бар? (2)

5. Бер рәттә 8 урындык. Алия сулдан бишенче урынга, ә Рәйсә уңнан бишенче урынга утырган. Алар икесе бер урынга туры килмәгәннәрме? (Юк)

6. Җәй көне самолет Казаннан Мәскәүгә 95 мин ,ә кышын 1сәг35мин оча. Бу ни өчен шулай? (95мин=1сәг35мин)

7. Йосыфның 7 таякчыгы бар. Бер таякчыкны урталай сындырса, аның ничә таякчыгы булыр? (

8. Каз бер аякта басып торганда 5кг, ике аякта басса ничә кг булыр? ( 5кг)

2 тур. “Табышмаклар”

Тәрбияче:

1.Көзме,кышмы, язмы, җәйме,

Тыңламый, нишләтәсең-

Кар-буранда, җил яңгырда

Салмый ул эшләпәсен. ( Кадак)

2.Сакаллы булып туган ул,

Сакаллы сабый булган.

Парикмахерга бармаган,

сакалын кырдырмаган. ( Кәҗә)

3.Су өстендә җәяү йөрим,

Тып-тып басып атлыйм мин.

Иң тирән җирдән үтәм ,

Әз генә дә батмыйм мин. (Боз өсте)

4.Бар җирне кызылга буяр,

Әмма канга буямас.

Кайчан гына атса да ул,

Беркем куркып уянмас. (Таң)

5. Бик күп телләрне белсә дә,

Сөйләшми бер телдә дә.

Өйрәним дисәң өйрәтә,

Карышмый беркемгә дә. ( Сүзлек)

6. Йөртәләр аны һәрвакыт

Каты-каты типкәләп.

Җан фәрманга йөгерә ул,

Тормый бердә үпкәләп.( Футбол тубы)

7. Морзе азбукасы белән

Тукылдата тук-тук-тук:

-Тик торганым юк,юк,юк,

Шуңа күрә мин тук,тук! (Тукран)

8.Эшне генә ярата ул,

Булганы юк уенда;

Аннан башка үткәрәләр-

Үзе килми туена. ( Сабан)

3 тур.”Мин рәсемгә төшерәм”.

Тәрбияче: Табышмакларның җавапларын ясарга.

Үзе монда утыра

Сүзне тегендә тутыра. (Телефон)

Авызы юк, бар теле.

Туны һәм төймәләре

Шул төймәләргә кагылсаң

Кузгата күңелләрне. (Гармун)

3.Аяксыз йөри,

Кулсыз күрсәтә (Сәгать)

4. Кечкенә генә сандыкка

Бөтен дөнья сыйган (Китап)

5.Бер нәрсәсе дә авыртмый

Ә үзе һаман ыңгыраша. (Дуңгыз)

6. Урмый-чәчми

Ил өстендә кән итә. (Чыпчык)

7.Акчасыз керәсең, хәзинә алып чыгасың. (Мәктәп)

8.Бер кисмәктә ике төрле бал. (Йомырка)

9.Ялан җирдә ялт та йолт. (Яшен)

Мари биюе (Альмухаметова Гульчачак,Шарипова Эльвина)

4 тур. “Пантомимо”

1. сөзә торган үгез

2. Балык тоту 4. чәчтараш

3.“2”ле алган укучы 5. теш сызлау

5 тур.”Кисмәктәге хикмәтләр”.

Тәрбияче: Балалар чиратлашып кисмәктән фишка алалар,бу сорауның номеры.Сорауны тәрбияче укый,бер кеше җавап бирә.(Кисмәктәге бер сорау призлы)

1. Сандугачның икенче исеме ничек?(Былбыл)

2.Татар алфавитының иң соңгы хәрефе?(я)

3. приз

4. Балалар өчен язылган әдәби жанр(Әкият)

5.Атнаның иң авыр көне.(Дүшәмбе)

6.Кәтән Иваныч кем ул?(Әтәч)

7.Алтын ачкычлы малай.(Буратино)

8.Безнең мәктәптә ун минутлык…(Тәнәфес)

Физминутка

— Ә хәзер ял итеп алыйк әле.

— Игътибарлы булыгыз, мин сезгә сүзләр әйтәм, ә сез һөнәр исемнәрен ишетсәгез идәнгә чүгәлисез:тегүче, төзүче, кибет, сатучы, китапханә, балыкчы, тегү, җырчы, укытучы.

(Укучылар һөнәр исемнәрен ишетсәләр чүгәлиләр.)

6 тур .”Кем?Нәрсә?”

Бу турда сүзләр бирелә,сез аның нәрсә аңлатканын бер сүз белән генә әйтергә тиешсез.Мин сезгә башын укыйм,сез дәвам итегез.Башладык.

Сораулар.

1. Әлмәт-шәһәр. 11. Егерме биш-сан

2. Унөч-сан. 1 2. Яңа ел-бәйрәм.

3. Сарык-хайван. 13. М.Җәлил-шагыйр

4. Юкә-агач 14. Помидор-яшелчә.

5. Китап-уку әсбабы. 1 5. Икеле-билге.

6. Чалбар-кием. 16. Математика -фән.

7. ”Салават күпере”-журнал. 17. Бүрек-баш киеме.

8. Бишле-билге. 1 8. Ручка-язу әсбабы.

9. Г.Тукай-шагыйрь. 19. Тал-агач.

10. Колбаса-ризык. 20. ”Көмеш кыңгырау”-газета.

7 тур.”Тиз,өлгер җавап бир!”

Сораулар

Сумкалы хайван(көнгерә).
Нәрсәнең мөгезе борынында (мөгезборын).
Дуңгызның кыргый туганы(кабан).
Оча торган барабанчы(тукран).
Даруларны сатып алалар(даруханә).
Яңгыр, кар, буран, җил, кырау, томан(табигать күренешләре).

7.Елгада плотина төзүче җәнлек(бобр).

8.Балны ярата, умарта асрамый(аю).

9.Этнең кыргый туганы(бүре).

10.Яз хәбәрчесе(кара карга).

11.Үсемлекләрнең җир астындагы өлеше(тамыр).

12.Бөтнек, мәтрүшкә, әрем, ромашка, меңъяфрак(дару үләннәре).

8 тур. “Ярый-ярамый!”,”Кирәк-кирәкми!”

Кызыл китапка кертелгән үсемлекләрне өзәргә һич тә …(ярамый).
Тешләрне көн саен иртән һәм кич чистартырга …(кирәк).
Җәнлекләрне рәнҗетергә,кош ояларын туздырырга …(ярамый).

4.Без – табигать баласы. Аны сакларга һәм яратырга …(кирәк).

5.Чәчәкләрне кирәксезгә өзәргә, сулыкларны пычратырга, хайваннарны, кошларны тотарга …(ярамый).

6.Балыкларга чиста су, кошларга очарга күк йөзе, җәнлекләргә урман – кырлар, таулар …(кирәк).

9 тур .Начар гадәтләр

Балалар ә менә бу рәсемнәр нинди гадәтне аңлаталар, әйдәгез әйтеп карагыз әле.

( рәсемнәр магнитлы тактага эленә)

-Ни өчен тәмәке тарту, наркотик матдәләр куллану, спиртлы эчемлекләр эчу кеше сәламәтлегенә иң зыянлы әйберләр дип саныйбыз без балалар? (алар улемгә китерә, яисә кеше гомерен кыскарта)

Әфәрин!

-Әйдәгез балалар , бер тәмәке тартучы белән нәрсә булганы турында бер күренеш карап утик.

“Ничек итеп аю тәмәке тапкан”

Автор (укытучы яисә зур класс укучысы)

Бер урманчы тәмәке тартуын ташларга уйлаган. Урманда куаклар эченә ул, тәмәкесен һәм шырпысын ташлап калдырган.

Ә шушы юлдан үтеп барган аю аларны тапкан.

Менә шуннан барысыда башлана инде. Аю, тәмәке тарта башлый. Ул аңа бик тиз ияләнеп китә. Урманчының тәмәкесе беткәч аю, урманнан корыган яфракларны җыеп тәмәке итеп төреп тарта башлый.

Элегрәк аю, кояш белән бергә торып, чирәм буйлап тәгәри, уйный, елга буена төшеп су коена, балык тота иде, ә аннары җиләк куакларына килеп җиләк ашый яисә агачларга үрмәләп бал эзли иде.

Ә хәзер кояш нурлары күзенә төшүгә, аю иң беренче итеп авызына тәмәкесен кабып, аны кабызып куаклар арасында төтен чыгарып ята.

Тик аюга көннән – көн авыр була, ул авырый башлый.

Көннәрдән бер көнне аның юлына төлке очрый. Төлке аюны күрү белән шак ката.

Төлке (аптыраган тавыш белән) Аю! Дустым! Синме бу? Ничек шулай ябыктың? Ни булды сиңа? Әллә авырыйсыңмы?

Аю (авыру тавыш белән) Үземдә белмим ни булганын. Нигәдер авырыйм әле: сөякләрем сызлый, бер ни ашый алмыйм, начар йоклыйм, каты йөткерәм, күңелем болгана, йөрәгем чәнчи, кулларым калтырый.

Төлке (ягымлы тавыш белән) Ә нигә тукранга бармыйсың? Ул сиңа барысында әйтеп бирер.

Аю (риза булып) Берәр атна көтеп карыйм да, начар булса барырмын инде.

Автор. Бер атна үтә, икенчесе, аюның хәле тагында начарая . Яр кырыеннан барганда ул бүрене очрата. Бүре аюны күрүгә күтенә утыра.

Бүре ( аптыраган тавыш белән) Аю! Дустым! Ни булды? Авырыйсыңмы әллә? Ябыккансың бик каты.

Аю (куңелсез тавыш белән) Әйе, авырыйм.

Бүре. Ни булды сиңа?

Аю (авыру тавыш белән). Үземдә белмим ни булганын. Нигәдер авырыйм әле: сөякләрем сызлый, бер ни ашый алмыйм, начар йоклыйм, каты йөткерәм, күңелем болгана, йөрәгем чәнчи, кулларым калтырый. Бетәм бит инде, бетәм.

Бүре (ягымлы тавыш белән). Тукранга мөрәҗәгать итергә кирәк.Ул сиңа киңәш бирер.

Аю. Иртәгә мин аңа барам.

Бүре. Ә син аны табарсыңмы соң?

Аю. Табармын.

Автор. Аю урман буйлап тукранны эзләп китә. Ә тукран иске нарат башында, кышка үзенә оя әзерләгән вакыты була. Аю нарат янына килә.

Аю (зарланган тавыш белән) Тукран! Тукран! Дустым минем! Бер генә минутка минем яныма төш әле.

Тукран. Исәнме аю? Син авырмыйсыңмы?

Аю. Үземдә белмим ни булганын. Нигәдер авырыйм әле: сөякләрем сызлый, бер ни ашый алмыйм, начар йоклыйм, каты йөткерәм, күңелем болгана, йөрәгем чәнчи, кулларым калтырый.

Тукран. Дөрес. Тартасыңмы?

Аю. Әйе, тартам. Каян беләсең?

Тукран (каты тавыш белән). Төтен исе аңкып тора. Утыр агач төбенә. Китер әле аркаңны , тук.тук.тук. Барысыда аңлашылды.

Аю (курыккан тавыш белән). Куркыныч түгелме?

Тукран (каты тавыш белән). Барлык фаҗига тәмәке тартуыңнан. Әгәр яшисең килсә, бөтенләйгә ташла син тартуынны.

Аю (жәлләткән тавыш белән). Ташларга? Тәмәкене? Шырпыны? Юк, булмый. Мин ташлый алмыйм.

Тукран (каты тавыш белән). Әгәр минем киңәшне тыңламасан, ояңда аякларыңны сузарсын.

Автор. Аю тукранга киңәшләре өчен рәхмәт әйтеп, өенә кайтып китә. Кайткан вакытта ул агач төбенә утырып, тәмәкесен кабызмакчы була, аңа тукранның әйткән сүзләре исенә төшә, Һәм ул тәмәкесен еракка тотып ыргыта. Шуннан бирле аю тәмәкене тартуын ташлый, һәм аның бер җире дә авырмый башлый.

Аю тәмәке тарта башлагач, аңа ни була? (сөякләре сызлый, бер ни ашый алмый, начар йоклый)

Алып баручы: Балалар тәмәке тарткан кеше белән ниләр була? – Әйдәгез санап үтик әле.

-Кеше ябыга, аның йөзенең төсе узгәрә.

-Тән корылана, җыерчыклана.Тән төсе сарытөскә керә, сәламәт булмый.

-Күз төпләре каралана, күзләре кызара.

-Тешләр сарылана, бозыла башлый, тәмәке тартучыдан һәрвакыт төтен исе килә, аларның исен бетерергә бер нәрсәдә булыша алмый.

Бу фаразлар тәмәке тарткан кешедә еш очрый, чөнки никотин- ул агу, ул агулау үзлегенә ия.

Төтенне сулаганда, никотин кешенең упкәсенә үтеп керә. Каңга, баш миенә, аннары йөрәгенә барып җитә.

Спиртлы эчемлекләр, наркотик матдәләрнең куркынычлыгы турында без сезнең белән белэбез.

Җыр “Дусларыма”

Уенга йомгак ясала, актив катнашкан балалар билгеләнә.

Источник

Тема: Башваткычлар илендә

Максат: Укучыларның сөйләм телен, дөньяны танып белү, күзаллауларын арттыру, баету, тел культурасын үстерү,мөстәкыйллеккә өйрәтү,туган телгә ихтирам, хөрмәт, горурлык, мәхәббәт хисләре тәрбияләү.

Уен тәртибе: Уенда 2 команда катнаша.

УЕН БАРЫШЫ

Залда тыныч кына күңелле татар көе яңгырый. Уенчылар үз урыннарын алалар.

А.б. Хәерле көн, хөрмәтле укытучылар, укучылар! “Башваткычлар илендә” уенын башлап җибәрәбез. Шат елмаеп бер- беребезгә карыйк, ачык йөзле булыйк.

(Сүз командаларга бирелә. Алар үзләре белән таныштыра.)

1 тур. “Кайсыгыз җитез”

А.б. Уенга кереп китү, җылынып алу өчен сораулар биреләчәк.

1. Яшелчә бакчасында бабай, әби, онык, эт мәче, тычкан шалкан тарталар. Бакчада ничә кеше? ( 3 )

2. Кубикның һәр ягы төрле төскә буялган. Моның өчен ничә төрле буяу кирәк? (6)

3. Машинага биш кәҗә бәтие утырган. Һәрберсенең 8 км юл үткәнлеге билгеле булса, машина күпме юл үткән? (8)

4. Каз һәм мәче аякларының саны 8 булса, ишек алдында ничә каз бар? (2)

6. Җәй көне самолет Казаннан Мәскәүгә 95 мин ,ә кышын 1сәг35мин оча. Бу ни өчен шулай? (95мин=1сәг35мин)

7. Йосыфның 7 таякчыгы бар. Бер таякчыкны урталай сындырса, аның ничә таякчыгы булыр? (

8. Каз бер аякта басып торганда 5кг, ике аякта басса ничә кг булыр? ( 5кг)

2 тур. “Табышмаклар”

1 нче командага

Көзме,кышмы, язмы, җәйме,

Тыңламый, нишләтәсең-

Кар-буранда, җил яңгырда

Салмый ул эшләпәсен. ( Кадак)

Авызыны башны тыгып

Карадым, курыкмадым.

Аннары, башына менеп,

Рәхәтләнеп йокладым. ( Мич)

Башка җирләре бик дөрес,

Бер генә ялгыш монда:

Түгел никтер урынында

Мөгезе – борынында! ( Мөгезборын)

Сакаллы булып туган ул,

Сакаллы сабый булган.

Парикмахерга бармаган,

сакалын кырдырмаган. ( Кәҗә)

Су өстендә җәяү йөрим,

Тып-тып басып атлыйм мин.

Иң тирән җирдән үтәм ,

Әз генә дә батмыйм мин. (Боз өсте)

2 нче командага

1. Бар җирне кызылга буяр,

Әмма канга буямас.

Кайчан гына атса да ул,

Беркем куркып уянмас. (Таң)

2. Бик күп телләрне белсә дә,

Сөйләшми бер телдә дә.

Өйрәним дисәң өйрәтә,

Карышмый беркемгә дә. ( Сүзлек)

3. Йөртәләр аны һәрвакыт

Каты-каты типкәләп.

Җан фәрманга йөгерә ул,

Тормый бердә үпкәләп.( Футбол тубы)

4. Морзе азбукасы белән

Тукылдата тук-тук-тук:

-Тик торганым юк,юк,юк,

Шуңа күрә мин тук,тук! (Тукран)

5.Эшне генә ярата ул,

Булганы юк уенда;

Аннан башка үткәрәләр-

Үзе килми туена. ( Сабан)

3 тур.”Мин рәсемгә төшерәм”. Табышмакларның җавапларын ясарга.

Үзе монда утыра

Сүзне тегендә тутыра. (Телефон)

Авызы юк, бар теле.

Туны һәм төймәләре

Шул төймәләргә кагылсаң

Кузгата күңелләрне. (Гармун)

3.Аяксыз йөри,

Кулсыз күрсәтә (Сәгать)

4. Кечкенә генә сандыкка

Бөтен дөнья сыйган (Китап)

5.Үзе яңа, үзе тишек (Иләк)

6.Бер нәрсәсе дә авыртмый

Ә үзе һаман ыңгыраша. (Дуңгыз)

7. Урмый-чәчми

Ил өстендә кән итә. (Чыпчык)

8.Аягы бар, кулы юк;

Борыны бар, күзе юк.

Тышы ялтырый.(таракан)

9.Акчасыз керәсең, хәзинә алып чыгасың. (Мәктәп)

Бер кисмәктә ике төрле бал. (Йомырка)

11Ялан җирдә ялт та йолт. (Яшен)

12.Ач булса – ята

Тук булса, торып утыра. (Капчык)

4 тур. “Пантомимо”

Ач сыер сөзә торган үгез

Балык тоту чәчтараш

“2”ле алган укучы теш сызлау

5 тур.”Кисмәктәге хикмәтләр”.

Капитаннар чиратлашып кисмәктән фишка алалар,бу сорауның номеры.Җавапны команда белән бергә уйлыйлар,бер кеше җавап бирә.(Кисмәктәге бер сорау призлы).

1. Сандугачның икенче исеме ничек?(Былбыл)

2. Кайсы килеш кая?соравына җавап бирә(Юнәлеш)

3. Татар алфавитының иң соңгы хәрефе?(я)

4. 3 очко

5. Балалар өчен язылган әдәби жанр(Әкият)

6.Атнаның иң авыр көне.(Дүшәмбе)

7.Кәтән Иваныч кем ул?(Әтәч)

8.Алтын ачкычлы малай.(Буратино)

9.Безнең мәктәптә ун минутлык…(Тәнәфес)

10. Җөмләнең баш кисәкләре

6 тур .”Кем?Нәрсә?”

Бу геймда сүзләр бирелә,сез аның нәрсә аңлатканын бер сүз белән генә әйтергә тиешсез.Мин сезгә башын укыйм,сез дәвам итегез.Башладык.

1командага сораулар. 2командага сораулар.

1. Әлмәт-шәһәр. 1. Егерме биш-сан.

2. Унөч-сан. 2. Яңа ел-бәйрәм.

3. Сарык-хайван. 3. М.Җәлил-шагыйрь.

4. Юкә-агач 4. Помидор-яшелчә.

5. Китап-уку әсбабы. 5. Икеле-билге.

6. Чалбар-кием. 6. Информатика-фән.

7. ”Салават күпере”-журнал. 7. Бүрек-баш киеме.

8. Бишле-билге. 8. Ручка-язу әсбабы.

9. Г.Тукай-шагыйрь. 9. Тал-агач.

10. Колбаса-ризык. 10. ”Көмеш кыңгырау”-газета.

7 тур.”Тиз,өлгер җавап бир!”

1 командага

Сумкалы хайван(көнгерә).
Нәрсәнең мөгезе борынында (мөгезборын).
Дуңгызның кыргый туганы(кабан).
Оча торган барабанчы(тукран).
Даруларны сатып алалар(даруханә).
Яңгыр, кар, буран, җил, кырау, томан(табигать күренешләре).

2 командага

Елгада плотина төзүче җәнлек(бобр).
Балны ярата, умарта асрамый(аю).
Этнең кыргый туганы(бүре).
Яз хәбәрчесе(кара карга).
Үсемлекләрнең җир астындагы өлеше(тамыр).
Бөтнек, мәтрүшкә, әрем, ромашка, меңъяфрак(дару үләннәре).

8 тур. .”Ярый-ярамый!”,”Кирәк-кирәкми!”

Кызыл китапка кертелгән үсемлекләрне өзәргә һич тә …(ярамый).

Тешләрне көн саен иртән һәм кич чистартырга …(кирәк).

Җәнлекләрне рәнҗетергә,кош ояларын туздырырга …(ярамый).

Без – табигать баласы. Аны сакларга һәм яратырга …(кирәк).
Чәчәкләрне кирәксезгә өзәргә, сулыкларны пычратырга, хайваннарны, кошларны тотарга …(ярамый).
Балыкларга чиста су, кошларга очарга күк йөзе, җәнлекләргә урман – кырлар, таулар …(кирәк).

9 тур . “Җырга клип төшерү”.

юллык шаян җыр бирелә, шуны 5минут эчендә сәхнәләштерергә).

Теперь я Чебурашка

И каждая дворняжка,

При встречи, сразу

Мне лапу подаёт.

Гармун алыйк әле,дуслар,

Гармун уйнатыйк әле.

Яшь чактагы көй моңнарны

Кабат уятыйк әле!

Носорог-рог-рог идёт,

Крокодил-дил-дил плывёт.

Только я всё лежу

И на солнышко гляжу!

Су буенда бер бака

Бер бата да, бар калка.

Шул баканы күргән саен –

Көлеп эчләрем ката.

Уенга йомгак ясала, җиңүче команда билгеләнә.

Источник

Татарстан Республикасы МБМББУ “Ямаширмә “Йолдыз” балалар бакчасы

БАШВАТКЫЧ

Автор төзүче: тәрбияче Гыйләҗиева Энҗе Рәшид кызы

Укыту-методик комплекты буенча өйрәнелә торган яшелчәнең бер төре

Музыка почмагында сакланучы тынлы музыка уен коралы

Укыту-методик комплекты буенча өйрәнелә торган кыргый дуңгыз

Төрки халык

Чәчтарашханә почмагы өчен кирәкле җиһаз

Татарстан башкаласы

Зурлар һәм уртанчылар төркем уен мәйданчыгында балалар өчен куелган атынгыч

Балалар конструктордан төзеп уйнарга яраткан револьвер төре

Юыну бүлмәсендә кулланылучы әйбер

Өйләнгәндә кияү түли

Атадан калган мөлкәт

Борчак җимшәне

Балык исеме

Укыту-методик комплекты буенча өйрәнелә торган йорт хайваның бер төре

Балаларга төрле урыннарда сәяхәт итәргә булышучы Җир өсте сызымы

Тыныш билгесе

Иң зур чикләвек

Ата – баба йорты

Иртән балаларның авызыннан алырга онытып калынган матдә

Завхоз товарга …… бирә

Химик элемент

АКШ фермасы

Укыту-методик комплекты буенча “Игенчеләр көнендә” өйрәнелә торган Бөртекле культура җимшәне

Иртәнге аш вакытында балаларның эчемлеге

Аш ашау өчен кирәк

“ Чуар тавык” әкиятендә тычкан нәрсәне вата

Кичке аш вакытында бирелә торган сөт ризыгы

“ Йолдыз” балалар бакчасын кардан һәм яңгырдан саклаучы җиһаз

Балалар утырып уйный торган палас

Чибәр сүзенең синонимы

КА

Чит әйберне урлаган кешене балаларга кем дип аңлатабыз

Ата-аналар җыелышыннан соң балалар бакчасы мөдире нәрсә чыгара

А.С.Пушкинның әкиятендә балык нинди була

Доклад (искергән сүз.)

Авторитет

Балалар бакчасын саклый, тик эт түгел

ИГЪТИБАРЫГЫЗ ӨЧЕН РӘХМӘТ!

Источник

Арча районы Курса Почмак урта гомуми белем бирү мәктәбе

Интеллектуаль уен

“Көчле звено”

Үткәрүче укытучы: Әхмәдуллина Гөлназ Илфат кызы

башлангыч сыйныфлар укытучысы.

“Көчле звено” интеллектуаль уенын үткәрү программасы.

Максаты:

Укучыларда өстәмә белем алуга кызыксыну һәм омтылыш тәрбияләү.

Яңа форма интеллектуаль уен аша баланың белем сәләтен үстерү, белем дәрәҗәләрен күтәрү.

Белем һәм күнекмәләрне тикшерүнең көн тәлапләренә туры килерлек яңа формаларын куллануны тормышка ашыру.

Җиһазлау.

Уен өчен кирәкле җиһазлар : “Көчле звено” дип язылган язу, шарлар, трибуна, укучыларда эмблемалар, алларында исемнәре язылган табличкалар.

Уен барышы.

Хәерле көн, кадерле балалар. Бездә бүген зур бәйрәм. Көчледән көчле кем көчле булуын сынау, ярышу бәйгесе.

Тормыш һич тукталып тормый. Үсә, үзгәрә, бик күп яңалыклар алып килә. Телевизор экраннарында яңадан яңа тапшырулар барлыкка килә. Әлбәттә, без дә тукталып тормыйбыз. Телевизор экраннарында бара торган төрле уеннарны карыйбыз. Үзебез дә кайбер сорауларга җавап бирергә тырышабыз.

Менә бүген без “Слабое звено”уенына охшаган “Көчле звено” уенын уйнарбыз.

Уенның шартлары түбәндәгеләр.

1.Уенда 8 укучы катнаша, 6 турдан һәм финалчылар ярышыннан тора.

2.Һәр уйнаучыга чираттан сораулар бирелә.Сорауларга җавапны әзерләү өчен вакыт бирелми.Сорау әйтелеп беткәч тә,җавапны бирергә тиеш буласыз.

3.Һәр турның ахырында бер кеше,ягъни көчсез звено уеннан төшеп кала.

4.Команда иң начар уенчы дип исәпләнгән укучыны уеннан чыгара, ни өчен чыгаруын дәлилли.

5.Уенан чыгарылган катнашучы үзенең һәм башкаларның ничек уйнавы турында фикерен әйтеп чыгып китә.

1 тур.Әкиятләр илендә.

1.”Алтын балык турында әкиятнең”авторы (А.С.Пушкин)

2.Серле лампасы булган әкият герое(Аладдин)

3.Пятачокның дусты булган аю исеме(Винни Пух)

4. “Су анасы”әкиятенең авторы (Г.Тукай)

5.Микки Маусның дус кызы (Минни)

6. “Снежная королева “әкиятен кем язган.(Андерсен)

7. Кәҗә белән Сарыкның капчыгындагы әйбер.(бүре башы)
8.. Былтыр исемле егет — кайсы әкият герое?(Шүрәле)

1. Эт белән тычкан арасындагы шалкан тартырга булышучы.(песи)

2.Нинди уңган кызга фея ярдәм иткән? (Көлсылу).

3.Бу кечкенә кызга карлыгач ярдәм иткән? (Дюймовочка).

4.Кайсы әкият герое балаларны, кошларны һәм җәнлекләрне дәвалый?(Айболит).

5.Аюны хәйләләп урманнан өенә алып кайттырган кызның исеме? (Маша).

6.Әкияттә барлык савыт-сабалар кемнән качканнар? (Федорадан).

7.Италиядә туган суган – малай гына түгел, ә ышанычлы, тугры дус та?(Чиполлино).

8.Озын борынлы малайны агачтан кем ясаган? (Карло исемле әти).

1.Соры бүре кемгә хезмәт иткән? (Иван-царевичка).

2.Малышның түбәдә яшәүче дустының исеме ничек? (Карлсон).

3.Кайсы герой камырдан ясалган? (Йомры икмәк).

4. Бакчада үскән геройның исемен әйтегез? (Шалкан).

5. Кем аяк киемен бик яраткан, исемен дә шулай кушканнар? (Кот в сапогах).

6.Кайсы геройның исемендә баш киеме бар? (Кызыл Калфак).

7.Нинди соры төстәге герой балаларны кыерсыткан? (Бүре).

8.Әкиятләрдәге хәйләкәр хайван (Төлке)

1.Ул себеркегә атланып оча(Убырлы карчык)

2.”Сертотмас үрдәк “әкиятне кем язган?(А.Алиш)

3.Бу юллар кайсы әкияттән: : «Тиен бик ачуланган да әйткән:-Алайса, син гомер буе киндер сугып кына тор, дигән… »(Өч кыз)

4.“Фиксиклар”мультфильмындагы малайның исеме ничек ? (Дим Димыч)

5.Буратиноның зәңгәр чәчле дус кызының исеме?(Мальвина)

6.Айда туган мультфильм герое(Лунтик)

7.Тылсымлы чуртан балыгы кемгә ярдәм иткән(Емеля)

8.”Русалочка” әкиятнең авторы(Андерсен)

2 тур.Татар теле.

1.Татар алфавитында ничә хәреф бар?(39)

2.Сүзнең мәгънәсен аңлата һәм мәгънәле башка кисәкләргә бүленми торган кисәк(тамыр)

3.Предметны белдерә торган сүз төркеме(исем)

4.Предметның эшен-хәрәкәтен белдерә торган сүз төркеме(фигыль)

5.Предметның билгесен белдерә торган сүз төркеме(сыйфат)

6.Матур сүзенә капма-каршы мәгънәле сүз(ямьсез)

7.Зур сүзенең синонимы(олы,дәү)

1.”Туган тел”шигырен кем язган?(Тукай)

2.Балык та,шәһәр дә исеме(Алабуга)

3.Библиотека сүзенең татарчасы(китапханә)

4.Татарстанның президенты(Р.Миннеханов)

5.Дәвам итеп бетерегез: “Кем эшләми,…(шул ашамый)

6.Ислемай сүзенең русчасы(духи)

7.Ак сүзенең антонимы(кара)

1. Хәреф танырга өйрәтүче китап? (әлифба )

2.Татар хатын-кызларының милли баш киеме. (Калфак)

3. Татар халкының милли аяк киеме. (Читек)

4.Кайсы шәһәрдә аш пешереп була? (Казан)

5.Нинди ике нота бакчада үсә? (фасоль)

6.Бер хәрефле нинди сүз беләсез? (ю)

7.Алма дисәң дә алалар,

нәрсә соң ул, балалар? (алма)

Җанатарлар өчен

1. Су коена инештә;

Оча алса да, җирдә йөри,

Ите яхшы бәлешкә. (Үрдәк)

2. Көлтә-көлтә койрыгым

Селки-селки барамын.

Кетәкләргә кереп, мин

Тавык-чеби аламын. (Төлке)

3. Җәен соры, кышын ак

Шул ни булыр, әйтеп бак? (Куян)

4. Сорыдыр төсе,

Үткендер теше.

Урманда йөри,

Бозаулар эзли. (Бүре)

5. Сакаллы килеш туа,

Берәү дә гаҗәпләнми. (Кәҗә)

6. Мыеклы, сакалы юк,

Туны бар, чапаны юк,

Сыйпый аны һәммәсе,

Шуны ярата… (мәче)

Бер кисмәктә мең егет.(Кыяр)

7. Кызыл кызы җир эчендә,
Чәчләре җир өстендә.(Кишер)

8 Эсселәгән саен,
Кат-кат тун кия.(Кәбестә)

9. Үзе кып-кызыл,
Күлмәге ям-яшел.(Карбыз)

10 .Чәчәге агачында,
Алмасы тамырында.(Бәрәңге)

11. Түгәрәк кенә кызыл йорт,
Эче тулы корт.(Помидор)

12. Гөлдер-гөлдер гөл итекле,
Гөлкәй кызыл читекле.(Күгәрчен)

13.Җәй такылдый бу чүкеч,
Кыш такылдый бу чүкеч.
Ничек чыдый бу чүкеч?(Тукран)

14.Сакаллы килеш туа, берәү дә гаҗәпләнми.(Кәҗә)

15. Тимерче дә түгел,
Балта остасы да түгел,
Үзе авылда беренче эшче.(Ат)

16. Үлән ашый, май ташый.(Сыер)

17. Ашата, туендыра,
Җылыта, киендерә,
Кешене сөендерә.(Сарык)

3 тур.Математика

1. Кушу гамәле нәтиҗәсе ничек атала? (Сумма)

2. Иң кечкенә икеурынлы саны әйтегез (10)

3. Җиде сигезең ничә? (56)

4. Бер сәгатьтә ничә минут? (60)

5. Алу гамәленең нәтиҗәсе ничек атала? (Аерма)

6. Әтәч бер аягында басып торганда 3 кг. Ике аягында басып торганда ул ничә кг? (3 кг)

1. Кисемтәләрне нәрсә белән үлчиләр? (Линейка)

2.. Нәрсә авыррак: 1 кг мамыкмы, 1 кг тимерме? (Бертөрле)

3. Өстәлдә ике шәм янып тора иде. Берсе сүнде, ничәсе калган? (Берсе, калганнары янып бетте)

4. Иң кечкенә натураль сан (1)

5. 1 кг да ничә грамм? (1000)

6. Иң кечкенә өчурынлы сан (100)

1. Иң зур ике урынлы сан (99)

2. Тапкырлау нәтиҗәсе (Тапкырчыгыш)

3. Барлык яклары тигез булган турыпочмаклык (Квадрат)

4. Малай велосипедта шәһәргә бара. Аңа каршысына 6 колхозчы утырган машина очрады. Һәр колхозчының 2 шәр тавыгы бар. Шәһәргә ничә кеше бара? (1 малай)

5. Миллион язылышында ничә нуль? (6)

6. Нинди сан җөп дип атала? (2 гә калдыксыз бүленә торган сан)

4 тур.Әйләнә-тирә дөнья.

1. Нинди агач яфрагын коймый? ( чыршы)

2.Чыршының яфрагын ничек диләр? (ылыс)

3.Бер елда ничә ай? (12)

4.Тавыкның баласы? (чеби)

5.Агачлар кайчан яфрак коя? (көз)

1.Кар кайчан ява? (кыш)

2.Бер сүз б-н әйт: имән, каен, юкә.. (агачлар)

3.Агачлар кайчан яфрак яра? (яз)

4. Аю кыш көне нишли? (йоклый)

5.Елга кайчан ката? (кыш)

1.Яздан соң килә… (җәй)

2.Ябалак көндез күрәме? ( юк)

3.Этнең аягы ничәү? (4)

4.Озын буенлы җәнлек? (жираф)

5.Карны җебетсәң нишли? (суга әйләнә)

1. Урман табибы? (тукран)

2.Кайсы җәнлек баласын сумкада йөртә? (көнгерә)

3.Светофорның ничә “күзе”? (3)

4.Иң кире хайван? (ишәк)

5.Маймыл ярата торган җимеш(банан)

5 тур.Русский язык.

1. Сколько букв в русском алфавите? (33)

2. Сколько согласных букв? (21)

3.Как называется часть речи, обозначающая действие предмета? (глагол)

4. Как называется главный член предложения, отвечающий на вопрос «кто?» или «что?» (подлежащее)

1. Из чего складываются предложения?(из слов)

2.. Звуки видят или слышат?(слышат)

3. В каком слове сорок гласных? (сорока)

4. Попробуйте закончить пословицу.Поспешишь, … (людей насмешишь).

1. Если в предложении о чем-либо спрашивается, какой тогда нужен знак препинания на конце такого предложения?(вопросительный знак)

2. Сколько слогов в слове «ягода»?(3)

3.Подбери к слову белый антоним(черный)

4.Подбери к слову большой синоним (огромный)

Игра с болельщиками «Доскажи словечко».

1. Жеребенок с каждым днем

Подрастал и стал … (конем)

2. Кто альбом раскрасит наш?

Ну, конечно, … (карандаш)

3. Кругла, рассыпчата, бела

На стол с полей пришла.

Ты посоли ее немножко,

Ведь правда вкусная … (картошка)

4. Что за скрип, что за хруст?

Это что еще за куст?

Как же быть, без хруста,

Если я … (капуста)

5. Мчусь как пуля я вперед,

Лишь поскрипывает лед.

Да мелькают огоньки!

Кто несет меня? … (коньки)

6.. По дороге наша Машенька идет,

За веревочку козу она ведет

А прохожие глядят во все глаза

Очень длинная у девочки … (коса)

7. В яме спит зимою длинной

Но чуть солнце станет греть,

В путь за медом и малиной Отправляется … (медведь)

8. В черном поле заяц белый.

Прыгал, прыгал, петли делал.

След за ним был тоже бел

Кто ж этот заяц … (мел)

9. В подполье, в каморке

Живет она в норке.

Серая малышка

Кто же это? … (мышка)

6 тур.Табышмаклар.

1. Кич булганда күренер,
Таң булдымы − күмелер.
(Йолдыз)

2. Ишектән керер, түргә менеп утырыр.
(Суык)

3.Ипи түгел, су түгел,
Авыр түгел, аз түгел,
Ансыз яшәү мөмкин түгел.
(Һава)

1.Сыр-сыр сыры бар,
Алты төрле нуры бар,
Җиде кат күккә юлы бар.
(Салават күпере)

2. Котыра да үкерә,
Бөтен җирне тутыра.
(Буран)

3. Яз килсә − киенә,
Көз килсә − чишенә.
(Агач)

1. Язын дөньяга килә,
Көзен саргаеп үлә.
(Яфрак)

2.Кыйнамый, сукмый, үзе елата.
(Кычыткан)

3. Олысы да, кечесе дә эшләпә кигән.
(Гөмбә)

Финалчылар ярышы.

1.Җирнең уртасында нәрсә бар.(и хәрефе)

2.Дәрес башында нәрсә ишетәбез(д хәрефе)

3.Акчасыз керәсең,хәзинә алып чыгасың.(мәктәп)

4.Нәрсә өстән аска таба үсә?(сакал)

5.Канаты булса да,оча алмаучы кош(пингвин)

6.Иң кечкенә кош(колибри)

7.”Эшкә өндәү”шигыренең авторы(Г.Тукай)

8.Г.Тукайның нинди шигырендә Кояш,Сандугач,Алмагач Баланы уйнарга чакыра?(Эш беткәч,уйнарга ярый)

9.Цирк сәхнәсе ничек атала?(арена)

10.Чәнечкеле чәчәк(роза)

Өстәмә сорау.

Сырлы,сырлы,сырлы ул

Безнең белән җырлый ул.

Биетә дә ,җырлата

Күңелле ул,моңлы ул.(гармун)

Источник

Мәктәпкә әзерлек төркемендә Габдулла Тукай әкиятләренә багышланган «Башваткыч» уены үткәрү өчен сценарий.

Китап — иң акыллы киңәшчеләрнең берсе. Китап һәр кешегә хезмәттә булыша, ул кешеләрне бәладән коткара, тормышны танып белергә өйрәтә. Китап кешегә үсәргә һәм халыкның аңын баетырга мөмкинлек бирә.

Ни кызганыч, соңгы елларда балалар һәм үсмерләр арасында китап уку кимеде. Көндәлек тормыштан, кулга китап тотып, кызыклы хикәяләр, әкиятләр уку төшеп кала башлады.

Заман гаджетлары тормышның бөтен өлкәләренә килеп керде.

Шушы проблеманы күздә тотып, балалар белән тирәнтен Г.Тукайның иҗаты белән танышуны максат итеп куйдык. Әкият геройлары һәм аларның характерлары,чынбарлыкта булган хәлләр, балалар һәм өлкәннәр эшләгән эшләр турындагы күзаллаулар ярдәмендә балаларның эчке дөньясын баеттык, укыганны аңлар өчен сораулар бирдек һәм фикер алыштык.

Г.Тукайның әкиятләрен уку, алар буенча театраль өзекләр күрсәтү, әти-әниләре белән бергә мультфильмнар карау балалар күңеленә бик якын килде.

Без әзерләгән “Башваткыч” уены ФГОС таләпләре буенча төзелгән.

Яшь төркеме: мәктәпкә әзерлек төркеме.

Уенның максаты: Балаларның, әти-әниләрнең Г.Тукай иҗаты турында белемнәрен арттыру. Китап укуга кызыксыну һәм ихтыяҗ формалаштыру.

Бурычлары: Балаларны Г.Тукай әкиятләре аша кечкенәдән инсафлы, әдәпле, мәрхәмәтле, кешелекле, ярдәмчел итеп тәрбияләү. Әти- әниләрнең, балаларның Г.Тукайның әкиятләре турында белемнәрен тулыландыру. Кузаллауларын киңәйтү; логик фикерләү сәләтен, сөйләм, хәтерне үстерү. Әдәби әсәр аша белем алуга омтылыш, теләк булдыру. Татар теленә тирән кызыкзыну, туган телдә аралашуга теләк уяту. Әти- әниләр белән мөнәсәбәтләрне ныгыту.

Оештыру формасы: алдан бизәлгән музыка залына өч гаилә уенчылары урнашалар.

Җиһазлау һәм кулланма материал: Г.Тукай портреты. Г.Тукай әкиятләре буенча балалар ясаган рәсем күргәзмәсе. Г.Тукай китапларыннан күргәзмә. Башваткыч рәсеме.

Алдан эшләнгән эшләр: Габдулла Тукай тормышы һәм иҗаты, әсәрләре белән таныштыру, шигырьләренә язылган җырларны тыңлау. Г.Тукайның «Бала белән күбәләк» шигырен,»Кәҗә белән сарык», «Су анасы», «Шүрәле» әкиятләреннән өзекләрне сәхнәләштерү. «Алтын тарак», «Шүрәле» уеннарын уйнарга өйрәнү.

Шәхси эш: табышмаклар өйрәнү, «Туган тел» җырының сүзләрен өйрәнү- Регина, Алина Садыкова, Данил.

Сүзлек: актив: йорт хайваннары,башваткыч. Пассив: кәҗә, сарык,сыер,ат, шүрәле,Су анасы,капчык.

Алып баручы: Исәнмесез, кадерле кунаклар! Бүгенге «Башваткыч» бәйгесен Г.Тукай әкиятләренә багышларга булдык.

Уенның башында җанатарларны сынап карыйк әле. Г.Тукай шигырьләренә язган җырларны ни дәрәҗәдә беләләр икән?

Тукай шигырьләренә язылган җырлар яңгырый.

Алып баручы: Афәрин! Әйдәгез, «Башваткыч» уенының катнашучылары белән танышып китик. (Гаиләләр белән танышу).

Алып баручы: Башлыйбыз. Һәр дөрес җавап өчен бер балл өстәлә. Кайсы гаилә күбрәк балл җыя, шул уеныбызның җиңүчесе була. Балларны санарга жюри әгъзаларын чакырабыз. (Жюри әгъзалары белән таныштыру ).

Алып баручы: Беренче сорау. «Кәҗә белән Сарык» әкиятендә Кәҗә Сарыкны кем диеп йөртә? (Сакалбай)

Икенче сорау. Су анасы яшәгән урын. (Су)

Өченче сорау. Хуҗаларыннан чыгып киткәндә, Кәҗә белән Сарык үзләре белән нәрсә алалар? (Капчык)

Дүртенче сорау. Кәҗә белән Сарыкны бүреләр күргәч, нинди ризыкка ит таптык дип куаналар? (Ботка).

Алып баручы: (беренче гаиләгә мөрәҗәгать итә). Сез безгә нинди күчтәнәч белән килдегез?

Әни: Без гаиләбез белән «Су анасы» әкиятеннән өзек күрсәтергә телибез. (Күрсәтәләр).

Алып баручы: Булдырдыгыз! Сезгә шуның өчен бер балл өстәлә. Уеныбызны дәвам итәбез.

Бишенче сорау: Казан артындагы авылның исеме. (Кырлай).

Алтынчы сорау: Ир белән хатын асраганнан йорт хайваннарының берсе. (Кәҗә)

Җиденче сорау: «Су анасы» әкиятендәге вакыйгалар кайсы ел фасылында бара? (Җәй).

Сигезенче сорау: Җөмләне дәвам итегез.

Микки-ки-ки, Микки-ки-ки, капчыктагы бүре башы бит … (унике).

(Залга Су анасы керә).

Алып баручы: Исәнме, Су анасы!

Су анасы:Исәнмесез! Исәнмесез! Сездә нинди бәйрәм?

Алып баручы: Бездә Г.Тукай әкиятләре буенча «Башваткыч» уены бара. Әйдә, син дә кушыл безнең уенга.

Су анасы: Юк, юк! Чәчләрем дә тузган, тарарга тарагымны эзлисем бар. Тарамаган чәч белән ничек бәйрәмдә калыйм?

Алып баручы: Син борчылма, без сиңа ярдәм итәрбез. Тарагыңны табып бирербез.

«Алтын тарак» уены.

Алып баручы: Менә, Су анасы, синең алтын тарагың табылды. Балалар, сорамыйча, кеше әйберенә тияргә ярамый.

Су анасы: Рәхмәт сезгә, балалар, ярдәм иттегез.Тарагымны бирдегез. Миңа китәргә вакыт.

Алып баручы: Уеныбызны дәвам итәбез.

Тугызынчы сорау- Су анасы нәрсәдән куркып авылдан кирегә йөгерә? (Эт)

Унынчы сорау- Малай Су анасының нәрсәсен урлый? (Тарак)

Унберенче сорау- Җөмләне дәвам итегез.

Әй юләр! Кысканга былтыр, кычкыралармы … (быел)

Уникенче сорау- Ир белән хатын асраганнан йорт хайваннарының берсе. (Сарык).

Алып баручы: (икенче гаиләгә мөрәҗәгать итеп) Сезнең дә безгә күчтәнәч белән килгәнегезне беләбез. Рәхим итегез!

Әни: Әйе, без сезгә урман һәм йорт җәнлекләре турында табышмаклар алып килдек.

Табышмак әйтәм- җавабын тап!

1.Җәен соры, кышын ак, 2.Бер нәрсә тегә белми,

Аңа шулай яхшырак. (Куян) Энәләр тагып йөри. (Керпе)

3.Сорыдыр төсе, 4.Нечкә билле,

Үткендер теше. көлтә койрыклы. (Төлке)

Урманда йөри, 5. Тимерче дә түгел,

Сарыклар эзли. (Бүре) Балта остасы да

6.Үлән ашый, май ташый. (Сыер) Үзе авылда

7.Сакалы бар, акылы юк. (Кәҗә) беренче эшче. (Ат)

8.Ашата, туендыра. Җылыта, киендерә, Кешене сөендерә. (Сарык).

Алып баручы: Афәрин! Бик катлаулы табышмаклар әзерләгәнсез. Шуның өчен сезгә бер балл өстибез.

Шул вакыт залга Кәҗә белән Сарык килеп керә.

Кәҗә: Миккики- ки, миккики-ки, Сакалбай, безнең турыда сөйлиләр бугай монда.

Алып баручы: Исәнмесез, кадерле кунаклар. Рәхим итегез безнең Г.Тукай әкиятләренә багышланган «Башваткыч» уенына.

Кәҗә белән Сарык (икесе бергә): Рәхмәт, рәхмәт!

Сарык: Без дә буш килмәдек, сезгә бик кызыклы уен алып килдек.

Кәҗә: Менә бу өлешләрдән тулы рәсем җыярга кирәк. Дөрес итеп җыйсагыз, Тукай әкиятеннән бер күренеш күрерсез.

Сарык: Нинди әкият икәнен дә әйтергә кирәк әле.

Алып баручы: Рәхмәт сезгә, Кәҗә белән Сарык.

Кәҗә: Үзегезгә рәхмәт, бик кунакчыл икәнсез.

Сарык: Ә безгә юлыбызны дәвам итергә вакыт. Сау булыгыз!

Алып баручы: Уеныбызны дәвам итәбез.

Унөченче сорау. Кәҗә белән Сарык юлда нәрсә башына тап булганнар? (Бүре)

Ундүртенче сорау- «Шүрәле» әкиятендәге вакыйгалар булган урын. (урман)

Унбишенче сорау- Шүрәленең маңгаенда нәрсә бар? (мөгез)

Уналтынчы сорау- Җөмләне дәвам итегез..

Әй юләр! Кысканга былтыр, кычкыралармы … (быел).

«Харап итте явыз Былтыр мине, аһ үләм бит инде, бу бәладән кем йолкыр мине?»- дип кычкыра-кычкыра, бүрәнәгә бармагын кыстырып, залга Шүрәле керә.

Алып баручы: Балалар, әллә соң Шүрәлегә булышабызмы? Бигрәк кызганыч бит…

Балалар: Әйдәгез, булышабыз.(Шүрәленең бармакларын ычкындыралар).

Шүрәле: Ии, балалар, сез нык ярдәмчел, кешелекле икәнсез. Әйдәгез, уйнап алыйк әле бергә.

«Шүрәле» уены.

Шүрәле: Әй, менә күңелле, балалар, сезнең белән.

Алып баручы: Ә алда тагын да күңеллерәк булачак, Шүрәле. Бәлки син безнең белән калырсың?

Шурәле: Бик рәхәтләнеп.

Алып баручы: Уеныбызны дәвам итәбез.

Унҗиденче сорау: Шүрәленең бармагы нәрсә ярыгына кысыла? (бүрәнә)

Унсигезенче сорау: «Су анасы» әкиятендәге малайны тарак урлаганы өчен кем орыша? (әни).

Алып баручы: Уеныбызның сораулары тәмам. Жюри әгъзалары балларны санаганда, әйдәгез, өченче гаиләбезгә сүз бирик әле.

Әни: Без сезгә автор «Әй, Шүрәле, Шүрәле» дигән җыр алып килдек.

Шүрәле: Мин бик шат!

Алып баручы: Рәхим итегез!

«Әй, Шүрәле, Шүрәле» дигән җыр башкаралар, бииләр.

Алып баручы: Афәрин! Бу күңелле җыр өчен сезгә дә бер балл өстибез.

Ә хәзер сүзне жюри әгъзаларына бирәбез. (Жюри уенга нәтиҗә ясый)

Катнашучы гаиләләрне бүләкли.

Алып баручы: «Башваткыч» уены тәмам. Хушыгыз, кадерле кунаклар.

Кулланылган әдәбият исемлеге

1. «Балачак бәйрәмнәре», Балалар бакчалары тәрбиячеләре, укытучылар өчен методик ярдәмлек,Зарипова З.М., Гәрәева Г.Г., Гыйләҗева Р.Г., Чаллы, 1994.

2. Г.Тукай «Шүрәле», изд. «Мы и наше дело», Казан, 1997.

3. Закирова К.В. Мин бәйрәмнәр яратам: сценариеләр, музыкаль уеннар, җырлар/ К.В.Закирова, Г.Р.Гыйләҗетдинова.- Казан: Татар.кит.нәшр., 2009.

4. Татар балалар фольклоры. Р.Ягъфаров. «Раннур» нәшрияты, Казан, 1999.

5. «Туган телем- Тукай теле»җыентыгы. Г.Тукайның 125 еллык юбилеена багышлана,төзүчесе Нигъмәтуллина Г.Г., Яр Чаллы, 2009.

6. Тукай Габдулла. Бала белән күбәләк: Шигырьләр, әкиятләр.-Казан: Татар. Кит.нәшр., 1996.

Чаллы шәһәренең 61нче «Алёнушка» катнаш балалар бакчасы I кв.категорияле балаларга татар теле өйрәтүче тәрбияче Комарова Гөлназ Равил кызы.

Чаллы шәһәренең 61нче «Алёнушка» катнаш балалар бакчасының I кв.категорияле тәрбиячесе Шарипова Альбина Фәнил кызы.

К сожалению, реакцию можно поставить не более одного раза
Мы работаем над улучшением нашего сервиса

Источник

		ю	х	и	д	и
	ж	е	з	л
			к	р	а	н
у	р	а	м
	ш	л	а	г	б	а	у	м
т	у	к	т	а	л	ы	ш
т	р	а	м	в	а	й
		Л	о	н	д	о	н
к	ө	й	л	ә	ү	ч	е
		в	е	л	о	с	и	п	е	д
	җ	ә	я	ү	л	е
П	а	р	и	ж
	м	е	т	р	о
	с	и	г	н	а	л
		к	ү	р	с	ә	т	ү
с	в	е	т	о	ф	о	р
к	а	г	ы	й	д	ә

		ю	х	и	д	и
	ж	е	з	л
			к	р	а	н
у	р	а	м
	ш	л	а	г	б	а	у	м
т	у	к	т	а	л	ы	ш
т	р	а	м	в	а	й
		Л	о	н	д	о	н
к	ө	й	л	ә	ү	ч	е
		в	е	л	о	с	и	п	е	д
	җ	ә	я	ү	л	е
П	а	р	и	ж
	м	е	т	р	о
	с	и	г	н	а	л
		к	ү	р	с	ә	т	ү
с	в	е	т	о	ф	о	р
к	а	г	ы	й	д	ә

		ю	х	и	д	и
	ж	е	з	л
			к	р	а	н
у	р	а	м
	ш	л	а	г	б	а	у	м
т	у	к	т	а	л	ы	ш
т	р	а	м	в	а	й
		Л	о	н	д	о	н
к	ө	й	л	ә	ү	ч	е
		в	е	л	о	с	и	п	е	д
	җ	ә	я	ү	л	е
П	а	р	и	ж
	м	е	т	р	о
	с	и	г	н	а	л
		к	ү	р	с	ә	т	ү
с	в	е	т	о	ф	о	р
к	а	г	ы	й	д	ә