СВЯТЫ – сукупнасць звычаяў і абрадаў. Узніклі ў першабытнам грамадстве. Былі звязаны з каляндарным (гуканне выясны, грамніцы) ці зямельнымі цыкламі. Падзяляюцца на рэлігійныя, сінкрэтычныя і безрэлігійныя. Рэлігійныя святы – царкоўныя, у прыватрасці хрысціянскія (раство Хрыстова). Сінкрэтычнымі святамі (мелі рэлігійныя і безрэлігійныя элементы) былі традыцыйныя каляндарная народныя святы (каляды, масленіца, купалле і інш.). Да безрэлігійнай часткі народных свят належылі шматлікія гульні, асабліва на каляды, масленіцу, купалле. У час народных свят спявалі народна-каляндарныя і сямейныя песні, выконвалі творы народнай харэаграфіі. У народна-каляндарных святах, асабліва ў калядах, ёсць элемент Народнага тэатра, а рэлігійныя элементы звязаны са старажытна абрадавымі дзеяннямі. Значная частка рэлігійных элементаў з’явілася пад уплывам царквы, якая да народных свят прымыкоўвала хрысціянскія (да каляд раство Хрыстова, да валачобнага свята – Вялікдзень, да купалля – свята Іаана Прадцеча). У другой палове 19 ст.- пачатку 20 ст. роля рэлігійных элементаў у народных святах паступова змяншалася. Некаторыя з іх, асабліва старыя абрадавыя дзеянні, сталі безрэлігійнымі тэатралізаванымі дзеяннямі, святочнай забавай.
АБРАДЫ – сукупнасць традыцыйных умоўных дзеянняў, што сімвалічна выражаюць і замацоўваюць адносіны людзей да прыроды і паміж сабой, іх паводзены ў важных жыццёвых сітуацыях, якія сістэматычна паўтараюцца. Абрады – састаўная частка традыцыйна-бытавой культуры народа. Утрымліваюць у сабе элементы песеннага, харэаграфічнага, драматычнага, дэкаратыўна-прыкладнога мастацтва. Зарадзіліся ў першабытным грамадстве, калі людзі імкнуліся заклінаннямі ўздзейнічаць на незразумелыя з’явы прыроды.
Абрады былі звязаны з гаспадарчай дзейнасцю, бытавымі ўмовамі, грамадскімі адносінамі і падзяляліся на каляндарна-вытворчыя (земляробчыя, паляўнічыя, жывёла гадоўчыя, рыбалоўныя), сямейна-бытавыя (вясельныя, радзіныя, пахавальныя), грамадскія і царкоўныя.
Большасць беларускіх абрадаў старажытнага паходжання ўзніклі на агульнай усходне-славянскай глебе. Старажытная абраднасць ляжыць у аснове калядавання, масленіцы, шчадравання, абрадаў купальскай ночы і інш. Многія абрады звязаны з культам продкаў (дзяды, радаўніца), расліннасці.
Асаблівасць беларускіх абрадаў – перапляценне ў іх аграрна-бытавых, язычніцкіх і хрысціянскіх элементаў. Царква імкнулася забараніць народныя абрады або прыстасаваць іх да патрэб рэлігійнага культу, асобным абрадам вяселля, радзін, пахавання і інш.. Надаць рэлігійны змест. Абрады ў аснове сваёй захавалі народную спецыфіку і нацыянальны каларыт, суправаджаемыя песнямі, танцамі, замовамі, карагодамі, пераапрананнямі (каза, жораў, дзед і інш.). У іх прысутнічаюць элементы тэатральнага дзеяння. З імі звязана сялянска-абрадавая паэзія.
З цягам часу абрады страцілі першапачатковае значэнне, роля рэлігійных элементаў у іх паступова змяншалася, яны пераходзілі ў разрад гульняў, святочных забаў і захоўваліся пераважна ў вёсцы.
Абрады зямельныя. Цыкал замацованных звычаямі ўмоўных сімвалічных дзеянняў, звязаных з працоўным годам земляроба. Узніклі ў першабытнам грамадстве ў перыяд развіцця земляробства. У сувязі з пастаяннай паўторнасцю сельскагаспадарчых работ і прыстасованасцю іх да пэўных дат або перыядаў земляробчыя абрады прынята называць каляндарнымі. Падзяляюцца на зімовыя — звязаны са святкаваннем каляд, масленіцы, грамніц; вясновыя — гуканне вясны, першы выхад у поле; летнія – звязаны са святкаваннем купалля, зажынак, дажынак; восеньскія – са святкаваннем спаса, багача, пакроваў. Яны напоўнены песнямі, танцамі, шуткамі. Народныя традыцыі надавалі ім сваеасаблівы каларыт і нацыянальную спецывіку.
Многія элементы ў земляробчых абрадах страцілі ранейшае значэнне, бо менш звязаны з вытворчымі працэсамі, элементы міфалогіі ператварыліся ў сімвалы, характэрныя для гульняў. Новы змест і новае афармленне набылі традыцыйныя народныя абрады пачатку і заканчэння веснавых палявых работ. На змену традыцыйнай масленіцы прыйшлі Свята зімы, Праводзіны зімы.
Народныя беларускiя святы
1. Каляды (к. 25 снежня, п. 7 студзеня)
Калі на Каляды прыгравае, быць зялёнаму году.
Калядныя святы пачыналіся з дня Божага Нараджэння — Раства. Калі першая зорка з’яўлялася на небе, уся сям’я садзілася за стол, засланы белым абрусам, пад які клалі сена. Стравы на стале былі посныя, абавязкова варылі куццю — кашу з круп. Запаліўшы свечку і памаліўшыся, пачыналі вячэраць. З гэтага дня па сяле хадзілі калядоўшчыкі — юнакі і дзяўчаты, пераапранутыя ў цыганоў, казу, жорава, кабылу. Калядоўшчыкі спявалі песні-калядкі, скакалі пад скрыпачку і бубен, у заключэнне выконвалі велічальную песню гаспадарам дома з самымі шчодрымі пажаданнямі, а ў адказ атрымлівалі пачастункі.
2. Грамніцы, альбо Стрэчанне (к. 2 лютага, п. 15 лютага)
Грамніцы — палавіна зіміцы.
Свята сустрэчы зімы і лета. Якое надвор’е на Грамніцы, такая будзе і вясна. Пасля гэтага дня пачыналі рыхтавацца да работ у полі. У царкве ці касцёле асвячалі грамнічныя свечкі. Яны лічыліся ахоўнымі — гаспадар з дапамогай гэтых свечак «асвячаў» хату і ўсю гаспадарку, выпальваючы імі невялікія крыжыкі на дзвярах і варотах. Верылі, што грамнічныя свечкі ратуюць будовы ад удару маланкі. З грамнічнымі свечкамі тройчы абыходзілі свойскую жывёлу на свята Юр’я, іх запальвалі на засеўкі, з імі абыходзілі хаты на Іллю і Багача, сустракалі маладых на вяселлі, дзіцятка на радзінах, клалі ў руку нябожчыку, ішлі шукаць папараць-кветку на Купалле.
3. Сырны тыдзень, або Масленка (за 8 тыдняў да Вялікадня)
Масленка, масленка, нясі сыру, масла нам, каб зімачка згасла!
Старажытнае язычніцкае свята. У гэты тыдзень праводзяць зіму. Сёння Сырны тыдзень болей вядомы як Масленка. Шмат стагоддзяў у беларусаў сыр быў самым папулярным прадуктам i сiмвалiзаваў нараджэнне новага жыцця. У гэты тыдзень дзяўчаты і хлопцы ладзілі гушканне на арэлях, коўзанне з горак на санках. Верылі, што чым вышэй узляціш на арэлях, чым далей скоцішся з горкі — тым даўжэйшы будзе лён. На Масленку ласуюцца блінамі, спяваюць масленічныя песні.
4. Гуканне вясны (з 14 сакавіка)
Благаславі, Божа, вясну заклікаці, лета сустракаці!
Першае вясновае свята. Дзяўчаты збіраліся на ўзгорках (каб было бліжэй да неба) і спявалі вяснянкі — песні, у якіх клікалі вясну. Вадзілі карагоды, спальвалі пудзіла зімы, як на Масленку. Падчас спеваў вяснянак і гукальных карагодаў дзяўчаты падкідвалі ўверх печыва ў выглядзе птушак — жаўрукоў, кулікоў, буслоў, што павінна было, як і спевы, хутчэй выклікаць надыход вясны.
5. Саракі. 22 сакавіка, дзень, як зараз кажуць, «вясенняга раўнадзенсва». Гэты дзень лічыўся нараджэннем новага года, пачаткам абуджэння зямлі ад зімовага сну. Некалькі назваў мае ен. Найбольш распаўсюджаны — «саракі«. Сення існуе некалькі тлумачэнняў, чаму менавіта так. Найбольш верагодным можна лічыць тлумачэнне, звязанае з коранем «рок» (год) — пачатак новага году. Акрамя таго, з гэтага дня пачыналі адлічваць яшчэ 40 дзен, адмечаных маразамі па начах, па заканчэнні якіх можна было пачынаць сеяць — адну з самых важных сельскагаспадарчых спраў на увесь год. Кліматычные ўмовы не дазвалялі памыліцца, пасееш рана — вымерзне, позна — высахне, і можна застацца без збожжа зімой, што было раўнаважна смерці. Таму так уважліва адносіліся нашые продкі да гэтага дню.
6. Камаедзіца. Беларускае народнае свята, звязанае з сустрэчай вясны, лічыцца праявай татэмізму. Уключае ў сябе шэсце пераапранутых з удзелам мядзведзя і святочны абед, імітуюцца звычкі жывёлы. Святкуецца 24 сакавіка перад Дабравешчаннем. Назва свята паходзіць ад камоў (літаральна: есці камы) — сушаны рэпнік, аўсяны кісель, якія лічыліся ласункам лясной істоты.
7. Дабравешчанне, або Звеставанне (к. 25 сакавіка, п. красавіка)
На Дабравешчанне дзеўка касу не пляце, а птушка гнязда не ўе.
Нашы продкі лічылі, што ў гэты дзень прыходзіць вясна. Гэта свята прылёту бусла і ластаўкі. Шчасціла таму, хто ўбачыць першага бусла, які ляціць, а не стаіць. Гаспадыня падымалася раней мужа, каб выканаць абрад «развязвання сахі». Пасля абеду «гукалі вясну». Дзяўчаты збіраліся ля гумнаў і лазняў, забіраліся нават на стрэхі і спявалі вяснянкі. Разводзілі невялікія вогнішчы, вадзілі вакол іх «танкі» (карагоды). Гаспадыні пяклі печыва ў выглядзе птушак. У гэты дзень не дазвалялася працаваць.
8. Вербніца (апошняя перад Вялікаднем нядзеля)
У гэты святочны дзень у царкве ці касцёле асвячалі галінкі вярбы, неслі іх дадому і злёгку сцябалі імі дамашніх, перш за ўсё дзетак, і прыгаворвалі: Не я б’ю, вярба б’е,
За тыдзень — Вялікдзень.
Будзь здароў, як вада,
А расці, як вярба!
Будзь здароў на ўвесь год! Людзі верылі, што такім чынам чалавеку перадаецца моц і прыгажосць гэтага дрэва. Частку асвечаных галінак клалі за бажніцу, утыкалі ў сцены, вокны. На працягу ўсяго года асвячоныя галінкі вярбы выкарыстоўваліся: кожная гаспадыня выганяла на Юр’я сваю карову на пашу, злёгку сцябаючы па баках галінкай, з вербачкай селянін выходзіў засяваць поле, садзіць бульбу.
Вярбная галінка была патрэбная падчас першага грому. Каб не баяцца навальніцы, імкнуліся з’есці па адной пупышцы, а затым легчы на зямлю і перакуліцца. Пачуўшы грымоты, гаспадыня запальвала грамнічную свечку, а вербныя галінкі клала на падаконнік з таго боку, адкуль насоўваліся дажджавыя хмары.
Галінкі ніколі не выкідалі, а захоўвалі да наступнай Вербніцы, каб спаліць у печы і попел рассыпаць па градках.
9. Вялікдзень.
Гэтае свята лічыцца найвялікшым каляндарным святам. Яно складае выключную адметнасць, самабытнасць беларускага абрадава-святочнага каляндара.На гэта свята сутракалі Новы Год па сонечнаму календару. Святкавалася ў дзень вяснавога раўнадзенства. Потым стала перасоўным ад 4 красавіка да 8 мая. Апошняя нядзеля перад святам была Вербная нядзеля. У царкву заносілі галінкі вярбы, якія асвяшчалі святой вадой. Потым прынасілі дамоў і з’ядалі па аднаму пухірку, каб абараніцца ад маланкі, а рэшткі вярбы захоўвалі да наступнай Вербніцы.
10. Наўскі Вялікдзень.
Адзначаўся ў чысты чацвер, як частка агульнакаляндарнай традыцыі ўшанавання дзядоў. Гэтае свята больш вядома пад назвай Радауніца (Ра́даніца, Ра́дуніца, Радаўні́цкія Дзяды́, На́ві Дзень) – дзень памінаньня памерлых ва ўсходніх славянаў, на які са старажытных часоў адбываліся трапэзы на магілах бацькоў і блізкіх сваякоў. Назва Наві Дзень паходзіць ад старажытна-славянскага навь – нябожчык.
Праваслаўная Царква ўключыла Радаўніцу ў свой культ.
Радаўніца адзначаецца праз тыдзень пасля Вялікадня, заўжды на аўторак. Спачатку ідуць памінаць блізкіх у царкву, а потым на могілкі. І хоць існуе звычай памінальнай трапэзы, у тым ліку велікоднае яйка пакідаць «для спачылых», Праваслаўная Царква не ўхваляе гэтага звычаю, паколькі лічыцца, што памерлым патрэбна толькі малітва аб упакаеньні душы і добрыя справы ў памяць пра іх.
11. Юр’я.
Юр’я – традыцыйнае свята, якое адзначаецца 6 мая (23 красавіка па старым стылі). Гэта адно з найбольш адметных святаў земляробчага календара, абстаўлена шэрагам урачыстых абрадавых дзеянняў. Свята адзначаецца ў гонар Св. Георгія Пераможцы – заступніка свойскай жывёлы і сялянскай нівы. У хрысціянскія часы ён пераняў рысы і функцыі язычніцкага бога Ярылы. Варыянты назваў свята, прысвечанага гэтаму боству — Ярылавіца, Ярылкі. Веснавы Юрай знаменаваў сабою сапраўдны пачатак вясны. Менавіта з гэтага дня, як лічылі амаль усюды, пачынае кукаваць зязюля. На Юр’е сяляне выходзілі з песнямі і ахвярнымі стравамі аглядаць свае зарунелыя палеткі. З Юр’ем звязваўся, як правіла, і першы выпас жывёлы. Адначасна з апякунствам свойскай жывёлы Юр’я лічыўся валадаром ваўкоў. У народзе ўяўлялі, што Юр’я едзе на белым кані і замыкае пашчы дзікім звярам, пасля чаго тыя менш нападаюць на скаціну. Свята было напоўнена шматлікімі абрадавымі дзеяннямі, песнямі, павер’ямі, прыкметамі апатрапеічнага і заклінальнага характару.
12. Зялёныя святкi або Сёмуха.
Свята найвышейшага росквіту прыроды. Вядома пад назвай Сёмухі, Тройцы. Святкуецца гэтае свята на семым і восьмым тыдні пасля Вялікадня. Гэтае свята з’яўляецца гімнам маці-прыродзе, сімвалізуе ўласцівае канцу вясны і пачатку лета ўшанаванне зеляніны, дрэў і кветак, што знаходзяцца ў сваім росквіце. Яны – прыроднае атачэнне свята, яго вобразнасць і змест.
Некалі даўно маладыя дзяўчаты з песнямі хадзілі ў лес. Абіралі там маладыя бярозкі і завівалі паміж сабой стужачкамі, каб атрымаліся такія ўпрыгожаныя вароцікі. Пасля праз іх праходзілі. Даследчыкі кажуць, што гэта такі архаічны сімвал таго, што жанчына ўступае ў шлюбны ўзрост і тым яднаецца з прыродай, паказвае сусвету, што яна ўжо гатовая пайсці замуж і нараджаць дзетак.
13. Купалле.
У разгар лета ў Беларусі адзначаюць Купалле – адно з найстарадаўнейшых народных свят, прысвечаных сонцу і росквіту зямлі. Гэтае свята насычана прыгожымі язычніцкімі звычаямі. Сутнасць гэтага свята засталася некранутай да нашых дзён. Увасабленнем былі ачышчальныя вогнішчы, ачалавечаны вобраз жанчыны Купалы і нават яго дочкі. Сёння згодна з праваславным календаром свята адзначаюць у ноч з 6 на 7 ліпеня, каталіцкім – 24 чэрвеня.
З Купаллем звязана шмат дзіўных легенд і паданняў. У народзе верылі, што ў гэту ноч рэкі свецяцца асаблівым нерэальным святлом, а ў іх водах купаюцца душы памерлых у абліччы русалак. Па зямлі ходзяць ведзьмы, чарадзеі і духі, якія імкнуцца нашкодзіць чалавеку, расліны і жывёлы размаўляюць, а сонца на золку «гуляе».
Убачыць гэтыя цуды, зразумець мову звяроў і птушак можна з дапамогай кветкі папараці, якая зацвітае, згодна з павер’ямі, усяго на імгненне раз у год. Яна давала незвычайную здольнасць бачыць будучыню і знаходзіць усе схаваныя скарбы свету, але раздабыць яе мог толькі вельмі смелы чалавек. Пошук «папараць-кветкі» – адзін з самых таямнічых рытуалаў купальскай ночы.
14. Дажынкі.
Дажынкі – старажытнае народнае свята ў беларусаў, звязанае з апошнімі момантамі жніва. Суправаджалася народнымі абрадамі, танцамі, песнямі, чым былі ўдзячныя «духам нівы» за хлеб і заадно прасілі даць урадлівасць і налета.
Дажаўшы жыта, пасля абраду «завівання барады» (закручвалі пук і пакідалі яго) «для птушак» жнеі прыхарошвалі сноп кветкамі, плялі вянкі з каласоў і з песнямі ішлі ў вёску. Прыйшоўшы, аддавалі сноп гаспадарам, за што мелі смачны пачастунак ці падарункі.
Дажынкам было прысвечана шмат дажынкавых песень, якія спявалі напрыканцы жніва, вяртаючыся з поля ў вёску і на застоллі. Яны былі значна весялейшыя за жніўныя песні, бо ў апошніх спявалася пра нялёгкую працу і долю жней і іх дзяцей.
У наш час дажынкі адзначаюць як свята ўраджаю.
15. Пакровы.
Пакроў (Пакравы, Пакрова): 1 (14) кастрычніка — царкоўнае тлумачэнне літаральнае: пакроў (пакрывала) Божай Маці; у народнай трактоўцы паняцце атрымала больш шырокі сэнс, ахопліваючы самыя розныя прыкметы прыроды: «Святы Пакроў накрыў зямлю жоўтым лістом, маладым сняжком, ваду лёдам, пчалу мёдам», «…рыбу луской, дрэва карой, птаху пяром, дзеўку чапцом»; «Святэй Пакроў стагі пакрыў: першы стажок дранічкамі, другі стажок саломкаю, трэці стажок белым снегам». Гаварылі, што зіма закрывае лета, а Бог пячатае зямлю пасля Пакрова, і да вясны ніхто не можа знайсці скарбаў. Адзначаліся ад 14 кастрычніка да 27 кастрычніка. На гэтае свята размярковываліся дні паміж дзяўчатамі, а 27 кастрычніка па надвор’ю меркавалі аб характары будучай жонкі, і называлі гэты час Дзівочым летам. Пачынаючы з гэтага свята, моладзь пачынала збірацца на вячоркі, а хатнія справы спраўляліся з песнямі.
16. Дзяды.
Дзяды – свята беларускага народнага календара, звязанае з памінаннем продкаў («дзядоў»). У славянскай міфалогіі «дзядамі» таксама называюць душы продкаў. У Беларусі Дзяды адзначаюцца некалькі разоў на год: масленічныя, радаўніцкія, траецкія (духаўскія), пятроўскія, змітраўскія. Галоўныя – Восеньскія Дзяды (Змітраўскія, Вялікія, Асяніны, Тоўстая вячэра, Хаўтуры), яны адзначаюцца ў лістападзе, але ў розных рэгіёнах у розныя дні (Міхайлаўскія Дзяды, Піліпаўскія Дзяды, Змітраўскія Дзяды і інш.).
У цэнтры абраду – вячэра ў памяць памерлых сваякоў. Рытуал Дзяды у найбольш архаічнай форме захаваўся толькі ў беларусаў. Кожны дзень тыдня меў сваё значэнне. Так субота мела быць днём ушанавання дзядоў, усіх памерлых. У гэты дзень кожны павінен быў успомніць лепшыя рысы прашчураў, аддаць ім належную павагу.
17. Зімовыя святкі.
Зімовыя святкi. Пачыналіся посля постнай куцці (6 студзеня) і завяршаліся да Вадахрышча (19 студзеня). На гэтае свята адбываліся сапраўдныя тэатралізаваныя беларускія народныя карнавалы. Пачыналіся зімовыя святкі з Каляд (7 студзеня), якія былі ў гонар зімоваго сонцазвароту і каляднага месаеду пасля Піліпаўскага посту. На гэты язычніцкі абрад наслаівалася хрысціянскае свята нараджэнне Хрыстова – свята Раства. Неад’емным рытуалам з’яўляецца ўшанаванне продкаў-дзядоў. Гэтаму прысвячалі тры ўрачыста-шанавальныя куцці: перадкалядная посная, багатая – шчодрая і вадзяная. Гэтая дзея цягнулася ад 25 снежня да 6 студзеня.
Беларускія святы і звычаі
Традыцыі на нашай зямлі можна падзяліць на каляндарныя і сямейна — абрадавыя. Да каляндарных традыцый адносяцца такія святы, як Масленіца, Купалле і Каляды. Да сямейна-абрадавых адносяцца вяселле, хрэсьбіны і пахаванне.
Святкаванне Каляд у Беларусі
На нашай зямлі галоўным зімовым святам здаўна былі Каляды. Раней дадзенае свята сімвалізавала пачатак новага года: і сельскагаспадарчага, і сонечнага. Святкаваць Каляды беларускі народ пачынаў з 6 студзеня і сканчаў 19 студзеня (па новым календары). Да Каляд, як і да шматлікіх іншых святах, рыхтаваліся загадзя: забівалі свінню (а сяляне, асабліва бедныя, вельмі рэдка елі мяса і дадзенае свята было адным з тых перыядаў, калі мяса можна было есці ўдосталь), абавязкова рабілі генеральную ўборку ва ўсім доме, стваралі сабе новыя прыгожыя ўборы і ішлі ў лазню, каб старанна памыцца і сустрэць свята чыстымі.
Беларускае вясновае свята «Масленіца»
Адным з самых старажытных славянскіх святаў з’яўляецца Масленіца. На календары дадзенае свята ніколі не была адзначана, бо не мела пэўнай даты, святкуецца масленіца за восем тыдняў да Вялікадня. Праз тыдзень пасля Масленіцы пачынаецца Вялікі пост. Царкоўны каляндар адзначае гэтае свята як «Сырная сядміца». Сяляне дрыгатліва ставіліся да дадзенага свята і падрыхтоўваліся да яго загадзя. У гэты перыяд на стале абавязкова павінна было быць шмат малочных прадуктаў, а вось мяса катэгарычна забаранялася ўжываць у ежу.
Гэтае свята сыходзіць каранямі ў паганскія часы і звязана з правадамі зімы. У Масленіцу прынята весяліцца, радавацца адыходу халоднай пары года і прыходу вясны. У народных гуляннях, як правіла, прысутнічае вялікая пудзіла Масленіцы, якая ўвасабляе зіму, якую спальваюць на вогнішчы. Бліны — традыцыйнае страва, якую абавязкова варта паспрабаваць на гэтым свяце.
Дажынкі і Купалле ў Беларусі
У нашы дні беларускія традыцыі і звычаі не забытыя, нават моладзь цікавіцца гісторыяй продкаў. Вось чаму многія з задавальненнем прымаюць удзел у беларускіх святах, варожаць ў перыяд калядных святаў.
Дажынкі, свята ўраджаю, у нашы дні святкуецца шырока, з вялікай колькасцю забаўляльных мерапрыемстваў, продажам сельскагаспадарчай прадукцыі і ўзнагародай працы лепшых фермераў. На гэтае свята з’язджаецца вялікая колькасць людзей, каб прыняць удзел у ім, адведаць смачнай беларускай ежы і адпачыць.
Купалле, свята летняга сонцастаяння, наш народ таксама не абыходзіць бокам, свята радасці і весялосці суправаджаецца карагодамі і скачкамі праз вогнішчы. Дзяўчыны, якія жадаюць знайсці сабе жаніха, плятуць вянкі і пускаюць па рацэ.
Беларускія абрады
Да самых яркіх беларускіх абрадавых падзей адосіцца вяселле і хрэсьбіны. Па такіх важных нагодах, як правіла, збіраецца ўся сям’я, уключаючы блізкіх і далёкіх сваякоў, падаецца да стала мноства страў.
Абрад, які мае глыбокі сэнс — гэта беларускае вяселле. Вяселле на нашай зямлі заўсёды было прадумана да дробязяў, і ўсе яго этапы былі старанна вывераныя. Сучаснае вяселле ўжо не мае такі глыбокі сэнс, хоць і па гэты дзень многія маладыя не адмаўляюцца ад традыцый продкаў.
Вясельны абрад меў пэўную паслядоўнасць з трох этапаў:
- прадвясельны («запыты», сватаўство, змовін),
- вяселле (сама ўрачыстасць),
- послевясельны (пірагі і «мядовы месяц»).
І сёння прынята прыходзіць «у сваты» у дом нявесты, ладзіць тэатральны «выкуп нявесты», а «скрасці нявесту» на вяселлі — гэта святая справа любімых сябровак нявесты.
Хрэсьбіны — гэта сямейнае свята, звязанае з праваслаўнай таямніцай хросту дзіцяці. Беларускія сем’і рыхтуюцца да гэтай падзеі загадзя, старанна выбіраючы хросных бацькоў, звычайна сярод блізкіх сваякоў ці сяброў, і запрашаючы гасцей. Падрыхтоўка святочнага стала з майстэрскімі прысмакамі стала традыцыяй гэтага свята.
Беларускія традыцыі
Народныя промыслы і зараз застаюцца актуальнымі і займаюць немалаважную ролю ў нашым жыцці. Яшчэ захаваліся майстры, якія займаюцца саломкай і лазой, вышыванкай, роспісам па шкле і ганчарствам.
Ткацтва — гэта адно з асноўных заняткаў беларускага народа. У старажытныя часы дзяўчынак вучылі ткаць у раннім узросце, а першае вытканае юнай майстрыняй сукно пакідалі да вяселля на пасаг. У кожным рэгіёне былі індывідуальныя ўзоры або арнаменты, кожны з якіх быў сімвалам поспеху, сонца, неба або зямлі.
Просмотр полной версии : Белорусские праздники
Страницы :
[1]
2
3
Наталья Титова
09.03.2010, 11:46
СВЯТЫ и АбРАДЫ БЕЛАРУСАУ!!!!!!!!
Абрады-сукупнасць традыцыйных умоўных дзеянняў, што сімвалічна выражаюць і замацоўваюць адносіны людзей да прыроды і паміж сабой, іх паводзены ў важных жыццёвых сітуацыях, якія сістэматычна паўтараюцца. Абрады — састаўная частка традыцыйна- бытавой культуры народа. Утрымліваюць у сабе элементы песеннага, харэаграфічнага, драматычнага, дэкаратыўна-прыкладнога мастацтва. Зарадзіліся ў першабытным грамадстве, калі людзі імкнуліся заклінаннямі ўздзейнічаць на незразумелыя з’явы прыроды.
Абрады былі звязаны з гаспадарчай дзейнасцю, бытавымі ўмовамі, грамадскімі адносінамі і падзяляліся на каляндарна-вытворчыя (земляробчыя, паляўнічыя, жывёла гадоўчыя, рыбалоўныя), сямейна-бытавыя (вясельныя, радзіныя, пахавальныя), грамадскія і царкоўныя.
Болышасць беларускіх абрадаў старажытнага паходжання ўзніклі на агульнай усходне-славянскай глебе. Старажытная абраднасць ляжыць у аснове калядавання, масленіцы, шчадравання, абрадаў купальскай ночы і інш. Многія абрады звязаны з культам продкаў (дзяды, радаўніца), расліннасці.
Асаблівасць беларускіх абрадаў — перапляценне ў іх аграрна-бытавых, язычніцкіх і хрысціянскіх элементаў. Царква імкнулася забараніць народныя абрады або прыстасаваць іх да патрэб рэлігійнага культу, асобным абрадам вяселля, радзін, пахавання і інш.. Надаць рэлігійны змест. Абрады ў аснове сваёй захавалі народную спецыфіку і нацыянальны каларыт, суправаджаемыя песнямі, танцамі, замовамі, карагодамі, пераапрананнямі (каза, жораў, дзед і інш.). У іх прысутнічаюць элементы тэатральнага дзеяння. 3 імі звязана сялянска-абрадавая паэзія.
3 цягам часу абрады страцілі першапачатковае значэнне, роля рэлігійных элементаў у іх паступова змяншалася, яны пераходзілі ў разрад гульняў, святочных забаў і захоўваліся пераважна ў вёсцы.
Абрады зямельныя. Цыкал замацованных звычаямі ўмоўных сімвалічных дзеянняў, звязаных з працоўным годам земляроба. Узніклі ў першабытнам грамадстве ў перыяд развіцця земляробства. У сувязі з пастаяннай паўторнасцю сельскагаспадарчых работ і прыстасованасцю іх да пэўных дат або перыядаў земляробчыя абрады прынята называць каляндарнымі. Падзяляюцца на зімовыя — звязаны са святкаваннем каляд, масленіцы, грамніц; вясновыя — гуканне вясны, першы выхад у поле; летнія — звязаны са святкаваннем купалля, зажынак, дажынак; восеньскія — са святкаваннем спаса, багача, пакроваў. Яны напоўнены песнямі, танцамі, шуткамі. Народныя традыцыі надавалі ім сваеасаблівы каларыт і нацыянальную спецывіку.
Многія элементы ў земляробчых абрадах страцілі ранейшае значэнне, бо менш звязаны з вытворчымі працэсамі, элементы міфалогіі ператварыліся ў сімвалы, характэрныя для гульняў. Новы змест і новае афармленне набылі традыцыйныя народныя абрады пачатку і заканчэння веснавых палявых работ. На змену традыцыйнай масленіцы прыйшлі Свята зімы, Праводзіны зімы.
Святы — сукупнасць звычаяў і абрадаў. Узніклі ў першабытнам грамадстве. Былі звязаны з каляндарным (гуканне выясны, грамніцы) ці зямельнымі цыкламі. Падзяляюцца на рэлігійныя, сінкрэтычныя і безрэлігійныя. Рэлігійныя святы — царкоўныя, у прыватрасці хрысціянскія (раство Хрыстова). Сінкрэтычнымі святамі (мелі рэлігійныя і безрэлігійныя элементы) былі традыцыйныя каляндарная народныя святы (каляды, масленіца, купалле і інш.). Да безрэлігійнай часткі народных свят належылі шматлікія гульні, асабліва на каляды, масленіцу, купалле. У час народных свят спявалі народна-каляндарныя і сямейныя песні, выконвалі творы народнай харэаграфіі. У народна-каляндарных святах, асабліва ў калядах, ёсць элемент Народнага тэатра, а рэлігійныя элементы звязаны са старажытна абрадавымі дзеяннямі. Значная частка рэлігійных элементаў з’явілася пад уплывам царквы, якая да народных свят прымыкоўвала хрысціянскія (да каляд раство Хрыстова, да валачобнага свята — Вялікдзень, да купалля — свята Іаана Прадцеча). У другой палове 19 ст.- пачатку 20 ст. роля рэлігійных элементаў у народных святах паступова змяншалася. Некаторыя з іх, асабліва старыя абрадавыя дзеянні, сталі безрэлігійнымі тэатралізаванымі дзеяннямі, святочнай забавай.
Сказаўшы, што такое святы і абрады я перахаджу да агульнага агляду свят і абрадаў беларусаў якія найбольш былі распаўсюджаны на Беларусі і іх невялікай характарыстыкі.
Стрэчанне ці грамніцы — гуканне вясны. Гэтае свята ўвабрала ў сябе вобраз зімы і лета ў песенных гуртах, якія спрачаюцца паміж сабой песнямі.
Масленка. Святкуецца на восьмы дзень перад Вялікаднем. Гэта свята пачыналіся запускі, якія заканчвалі калядны мясаед.
Гуканне вясны. Гэтае свята характэрна для Усходней Беларусі. Як і масленкавыя абрады песні і карагоды адбываліся на горках, бо так было бліжэй да неба. Кульмінацыя гэтага свята дасягалася 7 красавіка, калі адбываліся непасрэдна рытуальныя дзеянні і працягваліся да таго моманту, як узаруць поле.
Саракі. Свята прыпадае на 22 сакавіка. Яно адзначае дзень веснавого раўнадзенства. 3 гэтым святам канчаткова прыходзіць вясна.
Камаедзіца. Гэтае свята прыйшло з глыбокай старажытнасці. Адзначаецца перад Звесткаваннем. На гэта свята пакланяліся мядзведзю.
Вялікдзень. Гэтае свята лічыцца найвялікшым каляндарным святам. Яно складае выключную адметнасць, самабытнасць беларускага абрадава-святочнага каляндара.На гэта свята сутракалі Новы Год па сонечнаму календару. Святкавалася ў дзень вяснавога раўнадзенства. Потым стала перасоўным ад 4 красавіка да 8 мая. Апошняя нядзеля перад святам была Вербная нядзеля. У царкву заносілі галінкі вярбы, якія асвяшчалі святой вадой. Потым прынасілі дамоў і з’ядалі па аднаму пухірку, каб абараніцца ад маланкі, а рэшткі вярбы захоўвалі да наступнай Вербніцы.
Наўскі Вялікдзнь. Адзначаўся ў чысты чацвер, як частка агульнакаляндарнай традыцыі ўшанавання дзядоў. Гэтае свята больш вядома пад назвай Радауніца свята ўшанавання памерлых.
Юр’я. Свята адзначалася 5 траўня. На ім ушаноўвалі сімвал парадку, вясны, росквіту прыроды. На лузе дзяўчаты выбіралі самую прыгожую, апраналі яе русалкай і надзявалі ёй вянок, вадзілі вакол яе карагоды і спявалі. На гэтае свята існуе шмат прыказак, прыкмет. Вось адна з іх:» Як дождж на Юр’я, то будзе хлеб у дурня.»
Пахаванне стралы. У аснове гэтага свята ляжыць ахоўная магія ад маланкі. Цягнецца ад Вялікадня да Ушесця. На гэтае свята водзяць песні, карагоды, якія абараняюць ад маланкі.
Зялёныя святкі. Свята найвышейшага росквіту прыроды. Вядома пад назвай Сёмухі, Тройцы. Святкуецца гэтае свята на семым і восьмым тыдні пасля Вялікадня. Гэтае свята з’яўляецца гімнам маці-прыродзе.
Купалле. Святкуецца з 6 на 7 ліпеня. Гэтае свята насычана прыгожымі язычніцкімі звычаямі і святкуецца ў гонар летняга сонца звароту. Сутнасць гэтага свята засталася некранутай да нашых дзён. Увасабленнем былі ачышчальныя вогнішчы, ачалавечаны вобраз жанчыны Купалы і нават яго дочкі.
Жніво. Гэтае свята з’яўляецца самым працяглым комплексам рытуалаў. Пачынала святкавацца ад 12 ліпеня да 27 верасня. Жніўныя абрады складалі аснову самай цяжкай працоўнай дзеі.
Жаніцьба коміна. Гэтае свята было ўведзена яшчэ Пятром I. Прыпадала яно на 13-14 верасня. Па гэтаму святу сустракалі Новы год восенню.
Пакровы. Адзначалісы ад 14 кастрычніка да 27 кастрычніка. На гэтае свята размярковываліся дні паміж дзяўчатамі, а 27 кастрычніка па надвор’ю меркавалі аб характары будучай жонкі, і называлі гэты час Дзівочым летам. На гэтае свята ў прыродзе адбываўся пераломны момант ад лета да зімы. «Прыйшла Пакрова і пытае, ці да зімы гатова.» Пачынаючы з гэтага свята, моладзь пачынала збірацца на вячоркі, а хатнія справы спраўляліся з песнямі.
Дзяды. Кожны дзень тыдня меў сваё значэнне. Так субота мела быць днём ушанавання дзядоў, усіх памерлых. У гэты дзень кожны павінен быў успомніць лепшыя рысы прашчураў, аддаць ім належную павагу.
Зімовыя святкі. Пачыналіся посля постнай куцці (6 студзеня) і завяршаліся да Вадахрышча (19 студзеня). На гэтае свята адбываліся сапраўдныя тэатралізаваныя беларускія народныя карнавалы.Пачыналіся зімовыя святкі з Каляд (7 студзеня), якія былі ў гонар зімоваго сонцазвароту і каляднага месаеду пасля Піліпаўскага посту. На гэты язычніцкі абрад наслаівалася хрысціянскае свята нараджэнне Хрыстова- свята Раства. Неад’емным рытуалам з’яўляецца ўшанаванне продкаў-дзядоў. Гэтаму прысвячалі тры ўрачыста-шанавальныя куцці:
перадкалядная посная, багатая- шчодрая і вадзяная. Гэтая дзея цягнулася ад 25 снежня да 2 студзеня.
Зрабіўшы агульны агляд беларускіх свят, я перахаджу да больш дэтальнага разгляда некаторых свят і абрадаў беларусаў, каб паказаць чым жылі нашыя продкі раней, а таксама прыгажосць нашай культуры.
Наталья Титова
09.03.2010, 11:50
КУПАЛЛЕ
Раскладаць Купалу пачынаюць з ранку 6 чэрвеня: хлопцы запасалі паліва, збіралі па вёсцы старыя рэчы, сухое ламачча, якое засталося з зялёных святак, бо спальваючы гэта, быццам можна была дагадзіць продкам. Лічылася, што ў гэты час прыходзіць каляндарная вяршыня росквіту прыроды, бо хутка прыйдзе Пятрок. Але гэтае свята вызывала і самую актыўную дзейнасць варожых чалавеку сіл.Але дзяды і спрыяльныя сілы прыроды , часцей за ўсё ў выглядзе купальскіх зёлак, дапамагалі людзям пазбегнуць злой сілы. Перад Купаллем дзяўчаты ішлі збіраць васількі, руты, купаленку і спявалі песні. Гэта павінна было перадаць збіральніцам цудадзейную купальскую сілу зёлак.
Першым рытуалам Купалля было ўрачыстае запрашэнне на свята. Гэтае запрашэнне праходзіла з дапамогай песень. 3 гэтымі песнямі і карагодамі абыходзілі хаты, запрашаючы да свята. У час абыхода кідалі вянкі на стрэхі хат нежанатых хлопцаў і незамужных дзяўчат. Потым з музыкай і танцамі карагодамі купальскі гурт начале з Купалай выходзіў з сяла пад песню. Затым грамада падыходзіла да месца дзе было раскладзена вогнішча, якое заўсёды было на высокім месцы ля ракі ці возера. Калі ўсе збіраліся пачыналася здабыванне «жывога » агню, трэннем дрэва аб дрэва.
Усю ноч гучалі песні, вадзіліся карагоды, гульні, скакалі праз вогнішча, каб ачысціцца ад злых сіл і асцярагчыся ад іх, спальвалі іх антрапаморфную выяву. А ў гонар сонца на шастах або спускаючы з гары падпальвалі прасмаленае кола.
Ля вогнішча частаваліся абрадавымі стравамі (яечняй), варажылі, плялі вянкі. Потым на словы «Ляці, ляці вяночак, лаві, лаві дружочак» кідалі на ваду вянкі і варажылі па іх руху. Часам вянкі кідалі праз вогнішча. Калі ён пападае да дзяўчыны, тая кідала яго ў адказ на сімвалічнае запрашенне разам пераскочыць праз агонь. Калі вянок пападаў да хлопца, ён павінен яго разарваць або кінуць назад.
Пасля скокаў праз вогнішча парамі ішлі шукаць папараць кветку, якая распускалася раз за год і вяртала чалавека да адзінства з прыродай: уладальнік пачынаў разумець шум дрэў, размову жывёл, птушак. Але здабыць папараць кветку вельмі цяжка, бо яе сцярагуць злыя сілы. Але без праблем іх збірае добры купалаўскі дзядок у кошык і калі сустрэнішся з ім, трэба паслаць белы абрус куды ён кіне кветку. Трэба як мага хутчэй схаваць яе пад скуру далоні, разрэзаўшы яе. Заканчвалася свята ля ракі. Там назіралі за гульнёй сонца на паверхні вады.За гэтым трэба было назіраць або прыжмураўшы вочы, або не маргаючы. Каб паглядзець на тое як гуляе сонца малыя дзеці прачыналіся, як мага раней і беглі на раку. 3 асвечанай зелені вілі вянкі і захоўвалі іх як сродак супраць нашэсця злой сілы. Лічыцца, што ў гэты дзень здзейсняецца пераварот у свеце, цяпер быццам ходзіць па зямлі духі і ведзьмы. Потым дзяўчаты ў вянках станавіліся ўперамешку з хлопцамі, ствараючы карагод, і спявалі песню, у якой усхвалялі вартасці адных хлопцаў і недахопы другіх. Затым з карагода выходзіла дзяўчына і закрывала сабе твар чубром, кланілася ва ўсе бакі і выбірала хлопца да пары, які здымаў з яе покрыў і павязваў сабе цераз плячо або рукаў, а ўдзельнікі карагода спявалі.
ВЯЛІКДЗЕНЬ
Адным з урачыстых народных святаў вясенняга цыклаў быў Вялікдзень. Рыхтавацца да яго пачыналі загадзя, яшчэ ў перыяд вялікага ці вялікоднага посту. Апошні тыдзень велікоднага посту называўся чысты:
чысты панядзелак, чысты аўторак, чыстая серада. У чысты чацверг, да ўсходу сонца, стараліся памыцца ў лазні ці хаця б у карыце-начоўках, балеі.
Лічылі, наогул, што чысты, ці «страсны » тыдзень быў часам разгулу нячыстай сілы. Увесь жа тыдзень старанна рыхтаваліся да свята: мылі сталы, скамейкі, лавы, вокны, дзверы. Бялілі печ, а то і сцены. Выскаблівалі, вымывалі падлогу (калі яна была ў хаце), вытрасалі сеннікі, перамывалі хатнія начынне, посуд.
Да дня Вялікадня варылі, пяклі, смажылі розныя стравы: булкі, пірагі, каўбасы, сала, фарбавалі і варылі яйкі. Рытуальнай стравай з’яўлялася чырвонае яйка, асвянцонае ў царкве ці касцёле. Пісанкі вялакага распаўсюджання на тэрыторыі Беларусі не мелі.
Напярэдадні Пасхі, ці Вялікадня, у лубку-сявеньку складвалі саму «пасху», ці велікодную булку ці пірог, а то і бохан чорнага хлеба, чырвоныя яйкі. У царкве ці касцеле адбывалася пышнае ўрачыстае богаслужэнне. Гэтай пышнасцю духавенства імкнулася прыцягнуць масы веруючых да царквы ці касцёла.
Пасля заканчэння ўсяночнай пачыналася асвячэнне прынесеных ястваў. 3 царквы ці касцела вярталіся як мага хутчэй, бо, згодна народным павер’ям, хто раней пачне разгаўляцца, таму будзе ў гэтым годзе ўдача ў яго справах і добрае здароўе.
Урачыстае святочнае снеданне пачыналася з чырвонага асвянцонага яйка. Кожны з’ядаў сваю долю яйка са свянцонай соллю і прымаўся за сыр, тварог са смятанай, сала вонджанае, смажанае мяса, каўбасу, пірагі. Наядаліся пры гэтым да адвалу.
Скончыўшы разгаўленне, старыя ў доме клаліся спаць, а малодшыя бралі чырвоныя яйкі і адпраўляліся на вуліцу гуляць у «біткі». Туканкі гэтыя прадаўжаліся амаль увесь тыдзень. У гэтыя дні качаліся на арэлях, каталі яйкі па жолыбе ці «лубку».
Трэба адзначыць, што яйка ў велікоднай абраднасці займала асобнае месца. Яно з’яўлялася сімвалам жыцця, сонца, вясенняй абуджанай прыроды. Фарбаванне яек, выпяканне пірагоў існавала ва ўсходніх славян і іншых народаў яшчэ задоўга да прыняцця хрысціянства. Так, у раскапаных курганах авараў, якія даціруюцца IV векам н.э., археолагі знаходзяць шалупінне фарбаваных яек, у той час як святкаванне Вялікадня афіцыйна зацверджана хрысціянскай царквой толькі ў 526 годзе.
Адной з асаблівасцей беларускага Вялікадня з’яўляецца хаджэнне валачобнікаў у ноч з першага на другі дзень, Валачобніцтва, апрача Беларусі, сустракаецца толькі ва ўсходніх раенах Польшчы ды дзе-нідзе ў сербаў.
Валачобніцтва на тэрыторыі Беларусі больш распаўсюджана ў яе цэнтральнай і паўночна-заходняй часцы, амаль не сустракаецца яно на Палессі.
У некаторых месцах жанчыны хадзілі пець асобна ад мужчын. Мужчыны часцей хадзілі спяваць на другі дзень Вялікадня.
Валачобныя песні выконваліся толькі ў першыя дні Вялікадня пад акампанімент скрыпкі, радзей — гармоніка. У песнях «валачобным » называецца сам падарунак, які дарылі валачобнікам за іх веншавальныя песні. Звычайна яны веншавалі гаспадароў хаты са святам, жадалі ім здароўя, прыбытку скаціны, добрага ўраджаю на полі.
Аграрныя дахрысціянскія элементы ў Вялікадні яскрава відаць не толькі ў памінавеннях нябожчыкаў у першы ці другі тыдзень, а і ў рытуальных акрапленнях вадою скаціны, жылля, гаспадарчых пабудоў.
Як вядома, Пасха, ці Вялікдзень — старадаўняе свята жывелаводаў. Пазней яно ператварылася ў земляробчае, час правядзення якога вылічваецца па месяцавым календары. Вялікдзень заўсёды бывае ўслед за вясеннім раўнадзенствам.
Песні валачобныя — гэта гімн наступаючай вясне, сонцу, цяплу. Яны, відавочна, зарадзіліся незалежна ад калядаў і сталі ўнікальнай з’явай.
Характэрна, што асвянцоныя на Вялікдзень хлеб, соль, як і косці ад велікоднага стала, шалупінне ад яек ці самі велікодныя яйкі выкарыстоўваліся ў земляробчай працы, косці ад велікоднага застолля збіралі і закапвалі на ніве, каб пасевы не пацярпелі ад градабіцця. Скарынкі хлеба выкарыстоўвалі пры першым выхадзе на сяўбу зерняных, пры выгане скаціны ў поле і г. д.
У шэрагу раёнаў Беларусі Вялікдзень быў і памінальным днём. У першы дзень яго ішлі на могілкі і качалі на магілах велікодныя яйкі, у іншых месцах там жа і частаваліся, пакідаючы трошкі гарэлкі і закускі нябожчыкам. У каталікоў быў распаўсюджаны звычай хадзіць на магілы на пяты дзень Вялікадня.
Чацверты дзень Вялікадня ў шэрагу месц адзначалі як градавую сераду. Гэты дзень называлі яшчэ лядовым. У гэты дзень у царкве ставілі свечкі ад граду.
У заходніх раёнах Беларусі свечкі на магілы насілі яшчэ ў дзень грамніц, а найчасцей — у дзень усіх святых — першага лістапада па новаму стылю, аднак на могілках не частаваліся і нічога з яды не пакідалі. А ў большасці ж раёнаў Беларусі Вялікдзень мертвых як раней, так і цяпер адзначаюць у аўторак, радзей — у панядзелак. Гэта так называемая Радаўніца, ці Радуніца.
Такім чынам, Вялікдзень, ці Пасха — старажытнае свята жывелаводаў, пазней-земляробаў, язычніцкая аснова якога не выклікае сумнення.
ДЗЯДЫ»Прыхадзіце, дзяды-радзіцелі, і старыя, і малыя, хто на гэтай сялібе жываў, хлеба-солі ждаў. Прыхадзіце, дзяды-радзіцелі, к свайму сталу, к нашаму прыпечку, хлеба-солі засылайце, каб было чым душы памінаць год ад году, век ад веку.»
Дзяды — гэта гуманны памінальны абрад, якім беларускі народ спрадвеку ўшаноўваў памяць намёрлых продкаў. Адбываліся яны ў асноўным у суботу, напярэдадні Змітравага дня. Дзяды — сваеасаблівы абрад, некалі ён падмацоўваўся вераю, нібыта душа нябожчыка сыходзіць ў гэты дзень на зямлю. Вось чаму да сустрэчы Дзядоў старанна рыхтаваліся: мужчыны прыбіралі панадворак, жанчыны завіхоўваліся ў хаце, як перад прыняццем дарагіх гасцей. Праціралі і завешвалі новымі ручнікамі абразы. Рабілася гэта дзеля таго, каб паказаць продкам, наколькі дбала падтрымліваецца нашчадкамі парадак у гаспадарцы.
На могілкі ішлі ўсей сям’ёй. Успаміналі памёрлых сваякоў, маліліся, амаль над кожнай магілай, галасілі жанчыны, прыпаўшы тварам да насыпу, звяртаючыся да нябожчыка як да жывога. Калі вярталіся дадому, то пачыналі памінальную вячэру.
Стол на Дзяды ахопліваў ледзь не ўсю нацыянальную кухню. Разам з абавязковымі рытуальнымі стравамі гатавалі ласункі якія былі асабліва любімыя ў памёрлых сваякоў. Пачыналі вячэру часцей за ўсё тады, калі надыходзіў час запальваць агонь. Апраналіся па-святочнаму, засцілалі стол белым абрусам. Гаспадар хаты ці старэйшы ў сям’і, запаліўшы свечку, прымацоўваў яе каля абразоў ці ставіў на стол і чытаў малітву. У народзе падрымліваецца вера, што душы продкаў нябочна прысутнічауць у хаце, для іх проста на стол, на акно ў асобную пасудзіну ў самым пачатку адліваецца гарэлка і адкладваецца ад кожнай стравы.
Як і на звычайных памінках, стоя вельмі часта пачыналі з куцці. Потым гаспадар падымаў чарку, памінаў нябожчыкаў, жадаў жывым прыждаць наступных Дзядоў. Застолле праходзіла ва ўспамінах памершых добрым словам, і добрым словам стараліся гаварыць толькі на сумныя тэмы. Сядзелі за сталом доўга. Гаварылі: «Трэба і паплакаць, і пашкадаваць пакойнічкаў, то яны нас не забудуць». Стол, як правіла, пакідалі непрыбранным — для падмацавання сіл памёршых, толькі засцілалі яго зверху абрусам. Так адзначаліся «Дзяды» раней і зараз.
НАРАДЖЭННЕ 1 ХРЭСБІНЫ ДЗІЦЯЦІ
Пры набліжэнні родаў жанчына імкнулася, каб пра гэта ведалі як мага менш людзей. Калі ў гаспадарцы мелася іншая будына, то жанчына ішла туды. Калі свабоднай будыны не было, то роды праходзілі ў хаце. На гэты час муж выправаджваў усіх з хаты. Даваў ім работу і наказваў хутка не вяртацца дадому. Рабіліся захады, каб пра наступленне родаў не даведаліся дзяўчаты. Калі ж здаралася такая неспадзёўка дзяўчына ўваходзіла ў хату ў час родаў, яна павінна была расплясці касу, набраць у рот вады і даць парадзісе выпіць са свайго роту — інакш роды пройдуць вельмі цяжка і ўсе абвінавацяць у гэтым дзяўчыну.
Роды адбываліся ўзімку ў хыце, улетку — у выраўнях, хлявах, гумнах. Бывала, што ў час родаў родзініца звярталася ў хату сваіх бацькоў і там жыла пасля родаў шэсць-восем дзён. Да парадзіхі звалі бабку-павітуху, па якую ішоў муж або замужная жанчына. Адпраўляючыся да павітухі, адразалі акрайчык хлеба, пасыпалі яго соллю і бралі з сабой. Па прыходзе да бабкі-павітухі гаварылі: «Хадзі, бабулічка, к нам. Нешта нашай маладусі ня дужа ладна дзелаецца.» Накіроўваючыся да парадзіхі, бабка брала з сабой пірог або кавалачак хлеба. Бабка выконвала як рацыянальныя заходы да парадзіхі так выкарыстоўвала і розныя магічныя прыёмы. Нарадзіўшыгася дзіцяці бабка ніколі не брала голымі рукамі, а замотвала ў старое адзенне, каб яно пасля дзіцяці жыло ў багацці. Потым бабка перавязвала пупавіну пасмачкай чыстага лёну ці суравай ніткай. Пупавіну пераразалі хлопчыку на сякеры, нажы, дубовай кары ці кавалачку хлеба, малатку. Дзяўчынцы пераразалі на грэбне, верацяне, нітках, кружках, на нажніцах. Усе гэтыя прадметы вызначалі будучыю працу дзяцей. Пупавіна адвальвалася на чацверты-пяты дзень, і маці хавала яе ў куфар ці запіхвала ў дзірку, якая была прасвідравана для гэтай мэты ў сцяне хаты. Калі дзіцяце спаўнялася сем гадоў, яму давалі вузельчык з пупавінай развязаць, каб «развязаць свой розум».
Першае купанне таксама было абрадам. Пры першым купанні дзіця ляжала тварам на захад ці поўнач, а ў ваду клалі якія-небудзь прадметы. Існавала павер’е: калі дзіцяце пасля першага купання пакласці на правы бок, то яно ў далейшым жыцці будзе ўсё рабіць правай рукой і наадварот. Існавала сістэма варожбаў аб будучым лёсе дзіцяці ў залежнасці ад яго дня нараджэння: панядзелак — родзіцца няўмека, аўторак — нараджаюцца працавітыя людзі, серада — неакрэслены лёс, чацверг — будзе шанцаваць, але хуткая смерць, пятніца — лайдак, злодзей, субота — шчаслівымі, удачлівамі, нядзеля — самыя шчаслівыя людзі, якіх чакае шанцаванне і поспех.
Бабка пры купанні давала імя, а святар як правіла пагаджаўся. Светару неслі падарунак, каб ён назваў дзіця. Звычайна святар даваў імя дзіця па каляндару.
Пасля нараджэння дзіця ўсе жанчыны павіны былі наведаць роджаніцу, акрамя цяжарных, а тая што ішла ў адведку абавязкова павінна былі паляжаць у ложку.
Хрэсбіны імкнуліся адсвяткаваць ў дзень царкоўнага хрышчэння. Без запрашення на гэтую ўрачыстасць ніхто не прыходзіў. Хрэсбіны ўключалі ў сябе агульнае частаванне. Усе жанчыны, што ішлі на хрэсбіны неслі з сабой прадукты.
Спецыяльнай абрадавай стравай на хрэсбінах з’яўлялася бабіна каша, якую гатавала павітуха, або хросная бабка. Для гэтай стравы куплялі навы гаршок, які потым разбівалі. У час падзелу кашы, якая амаль заўсёды заставалася за кумам, прыходзіў бусел, які віншаваў бацькоў і прыносіў ляльку (калыску). На хрэсбінах заўсёды прысутнічалі песні, якія былі пранізаны малітвамі за лепшую долю дзіця. Бабіну кашу хутка з’ядалі, каб дзіця пачало хутчэй гаварыць і хадзіць. Вялікае значэнне меў абмен падарункамі паміж парадзіхай і кумамі і бабкай-павітухай. Як правіла парадзісе даравалі ручнік, абрус, хустку. Для бабкі і кумоў наміткі. Затым бабка рабіла магічныя дзеянні, каб лёс дзіця быў шчаслівы, пасля якіх быў рытуальны танец.
Да найбольш важных падзей, што суправаджаліся абрадывымі дзеяннямі і завяршалі сімвалічнае далученне навароджанага да сям’і і грамады адносіліся: ачышчэнне дзіцяці пасля царкоўнага памазання, з’яўленне першага зуба, першыя крокі і першые пастрыжэнне. Пакуль збіраліся госці дзіцяці купалі. Так адбывалася ачышчэнне. Для гэтага абрада існавала асабістая сумесь з вады, аўса і хмелю. Пры ачышчэнні дзіця ставілі на ножкі, а на яго галаву клалі абаранкі. Купала дзіця бабка-павітуха, прычым дзіця было ў начоўках. Гэтай сумяссю мылі твар усіх, хто быў у гасцях і выцяралі ручніком. Пасля ачышчэння ваду вылівалі у месца дзе ніхто не хадзіў і куды не заглядала сонца і месяц. Увесь гэты абрад адбываўся на трэці дзень пасля хрышчэння. Звячаі і абрады ячышчэння навароджанага завяршалі хрэсбінныя ўрачыстасці.
Радзіная абраднасць, як у цэлым уся традыцыйная народная абраднасць зведала на сабе негатыўны ўплыў сталінска-брэжнеўскай паліткі, што прывяло да глыбокага крызісу беларускай нацыянальнай культуры.
Другі момант знікненне — знішчэнне сялянства як класа.
Трэці — агульны нізкі культурны ўзровень, вялізарны разрыў паміж штодзенным побытам, масавай культурай жыхароў рэспублікі, з аднаго боку і здабыткамі беларускай нацыянальнай культуры, распрацаванай літаратарамі, навукоўцамі, мастакамі — з другога.
kleo_leonidovna
26.06.2010, 15:34
Приобщение детей к белорусской культуре и искусству
Сегодня, когда мы говорим о возрождении белорусской культуры, которая приобретает новые качества и масштабы, первым делом думаем о народном творчестве, о расширении его роли в нашей жизни, об обновлении отношений к нему. Чтобы дерево зеленело и цвело, необходимо укреплять его корни. И тут нельзя преувеличивать ту роль, какую может и должно отыграть народное творчество в воспитании поколений, в приобщении их к культуре, искусству, творчеству. Поэтому так остро встаёт проблема в детских садика, ведь воспитание национального самосознания у детей нужно начинать уже с самого маленького возраста, как только ребёнок начинает делать первые осознанные шаги.
Приобщение к культуре, искусству. Творчеству белорусского народа начинается с самых простых жанров: белорусские народные сказки, белорусские народные игры, песни. Благодаря ним дети начинают понимать красоту белорусского языка. Под влиянием фольклора песни и танцы становятся выразительными и образными.
Конечно, говоря о воспитании национального самосознания детей нельзя не сказать о воспитании любви детей к белорусскому языку. Ведь в обществе невозможно жить без знания родного языка, невозможно развивать ребёнка как личность.
Приобщая детей к святыням своего народа – родному языку, мы содействуем не только обогащению, но и развитию познавательных и интеллектуальных возможностей детей, ведь самое дорогое в жизни это то, что с ранних лет заложено в сердце. И поэтому, родной язык является связным звеном в приобщении детей к общечеловеческим ценностям, истокам народной мудрости.
А где так ярко выразить красоту белорусского языка как не в белорусских народных песнях и во всём народном творчестве. Поэтому, работая над задачей, я стремлюсь на занятиях музыки познакомить детей с некоторыми песнями, танцами, музыкальными инструментами, историей быта белорусского народа, праздниками и обрядами.
Каждое занятие начинается с музыкального приветствия на белорусском языке: “Добрай раніцы”, “Добры дзень” а заканчиваем — “Да пабачэння”. Малыши сначала поют неосознанно, только лишь повторяя за мной отдельные слоги, а, уже немного повзрослев, они делают это более осознанно и знают, что это их родной язык.
Знакомство с примерами народного творчества я начинаю уже с самого маленького возраста, т.к. период раннего и дошкольного детства – наиболее благоприятный для развития. Именно этот возраст способен быстро познавать окружающий мир, впитывать большое количество впечатлений. Ребёнок учится по отдельным звукам белорусского языка и мелодии позже осваивать умение понимать язык.
Первые музыкальные произведения – это небольшие фольколорные попевки. Потешки и колыбельные. Именно они дают самые главные и простые понятия о жизни белорусского народа, воспитывают эстетическое отношение к природе, ко всему окружающему миру.
Колыбельные – самый лучший и популярный песенный жанр, который бытует в каждой семье. Поэтому самые простые произведения, которые малыши слушают на музыкальных занятиях – колыбельные. Имено в колыбельных сохраняется та связь с родителями. В частности с мамой, которую ребёнок ощущает подсознательно. В белорусских колыбельных обращает на себя внимание очень тонкое ощущение особенности детской психологии. Восприятие детей. Их повышенная эмоциональность. Очень хорошо про колыбельную сказал Нил Гилевич: “Слухаючы такую песню – гэтую адвечную і неўміручую песню матчынай любві,- міжволі думаеш: можа быць менавіта адсюль, вось з такой калыханкі. З яе самай геніяльнай на зямлі мелодыі і пачынаецца чалавек”.
Ребенок, внимательно вслушиваясь в несложный мотив колыбельной, учится подпевать отдельные звуки, выполнять простые движения: покачивания, повороты, учится слушать первые мелодии. И чем больше ребёнок накапливает в себе этот материал, тем быстрее развиваются другие качества и стороны: эмоциональная отзывчивость, творчество, речь, память, слух и т.д.
С помощью колыбельной ребёнок знакомится с окружающим миром т.к. в колыбельных поётся про домашних животных, птиц, зверей. Про их приключения. Главным персонажем большинства колыбельных является кот. Ведь кота держали раньше в каждом доме, он был первым животным, с которым знакомился ребёнок.
Хадзіў каток па капусце,
Насіў сончык у белай хустцы.
Усім сончык прадаваў,
А табе. Зосю, дарма даў.
Ходзіць кот па сенажаці,
Кліча сон ён да дзіцяці.
— Ой, Сонечку-галубочку,
Прысні маю Ганулечку.
В белорусских колыбельных кот помогает хозяину ткать, молотить, прясть. Такие произведения не только показывают быт людей, но и воспитывают уважение к труду.
Как только дети осваивают первые несложные движения, получают первые навыки. Переходим к простым попевкам, песенкам. Они сопровождаются движениями рук, пальчиков и ножек. Попевки несут в себе уже другие задачи. Они веселят детей, дают возможность выразить свои эмоции и чувства. Конечно разучивая и исполняя попевки, дети развивают не только речь, чувство ритма, учатся понимать и чувствовать характер произведений. Учатся двигаться в соответствии с текстом на белорусском языке. Попевки являются наиболее доступным материалом для развития чувства ритма – это тоже серьёзная и тяжёлая проблема. Наиболее глубокое теоретическое обоснование находим у Теплова: «Всякий ритм есть движение… В создании и развитии чувства ритма принимает участие всё наше тело. Без телесных ощущений ритма не может быть воспринят ритм музыкальный».
Попевки разучиваются во всех группах. Небольшой диапазон попевок, разучиваемых в младших группах, даёт возможность развивать певчески глосо, т.к. в раннем возрасте голосовой аппарат ребёнка очень деликатный и податливый. Хрящики гортани эластичны и гибкие. Детская гортань в 3-6 раз меньше, чем взрослая. Короткие и тонкие голосовые связки образуют узкую щель. Поэтому диапазон детского голоса невелик.
Попевки помогают взрослому установить контакт с детьми. Также попевки являются связующим звеном при ознакомлении с первыми сказками т.к. в каждой попевке присутствует какой-либо герой. Попевка рассчитана на образное восприятие героев. А в целом попевки знакомят детей с окружающим миром, открывают перед ним свет звуков и красок, движений. Попевки дают детям первые практические навыки, через них дети осваивают моральные и трудовые нормы и понятия. А также попевки развивают речь детей т.к. известно, что музыка и речь имеют некоторые общие качества – это ритм, темп, мелодия. А развитая речь детей закрепляется в песнях.
Таким образом, видна связь между попевками и песнями. В средних и старших группах попевки позволяют закреплять полученные навыки и умения. А также более широкий диапазон позволяет более эффективно развивать певческий голос детей.
Полученные знания белорусского языка также позволяют глубоко раскрыть красоту белорусских песен. Песня была, есть и остаётся самым массовым и самым доступным музыкальным жанром. Поэтому естественно. Что музыкальное воспитание тоже основано на исполнении и слушании песен. Разучивая белорусские народные песни на белорусском языке. Я стараюсь разговаривать с детьми на белорусском языке.
Считается. Что белорусский язык способствует развитию речи детей. Даже если ребёнок не сможет правильно сказать какое-то слово на белорусском языке. При попытке произнести его, активизируются определённые группы мышц лица, языка, голосовых связок. Так губноязычные Б,М,П хорошо активизируют губы. Губноязычные Ж,В,Ф активизируют язык. Образование согласных Т,П связано со значительным усилием дыхания, а Б,Д,Р являются средством стимулирования и голосовых связок и дыхания. Согласные Л,М,Н,Р имеют исключительное значение для формирования голоса детей. А гласные позволяют сделать речь детей плавной и музыкальной, а также развивать певческие способности детей. Те языки, которые имеют большое количество гласных. Считаются более музыкальными. Ведь каждая гласная при пении используется с большой эффективностью для голоса.
В белорусском языке есть 6 основных гласных: И,Э,А,О,У,Ы и четыре сложные гласных звука: Е,Ё,Ю,Я. Гласная И помогает разработке сильного, яркого звука, активно содействует усилению слабых голосовых мышц, очищает дыхательные пути. Гласная А содействует выработке правильного звукообразования. Гласная О хорошо поднимает мягкое нёбо, освобождает мышцы гортани от напряжения. Оно помогает активировать губы.
Белорусская народная песня является важным средством формирования певческих навыков детей. Она не только обладает огромным вокально-педагогическим материалом, но и является эффективным средством идейно-эстетического и морального воспитания детей. Объясняется это тем, что многие фольклорные песни совершенны по форме, высокоидейны по содержанию и доступные для использования детьми.
Очень широко в своей практике я использую наравне с белорусскими народными песнями и песни современных композиторов на белорусском языке. Что даёт возможность знакомить детей не только с жизнью белорусов в прошлом, но и с жизнью сегодня. Показать, как бережно хранит наш родной язык белорусский народ. В основном это песни композиторов Я.Жабко, Е.Ремизовской, В.Серых, С.Д.Галкиной и других композиторов.
Основные методические принципы, которыми я пользуюсь при работе над детской песней основываются на учёте особенностей детского восприятия искусства и строения голосового аппарата. Этот принцип выделяет основные элементы методики усвоения народной песни:
1. соответствие фольклорного материала возрастным особенностям детей.
2. простота и доступность материала.
3. сопровождение пения показом игрушек, картинок, что обеспечивает связь между пением, предметом и действием.
4. соединение музыкального материала с движением детей.
5. использование при работе над народной песней музыкальных инструментов.
Огромное место в воспитании национального самосознания детей занимают игры. Педагогика рассматривает игру как один из средств воспитания детей дошкольного возраста. Народные игры, в которых используется музыка, относятся одновременно и к числу творческих. И двигательных, поэтому они содействуют и музыкальному и общему развитию детей. В играх наиболее ярко выражается связь с бытом и жизнью белорусского народа. Например, игры, связанные с земледелием: «Проса», «Мак» знакомят детей с работой людей, развивают фантазию и творчество. Игры «Коршун», «Заинька», «Верабей» и др. знакомят детей с животными и птицами Белоруссии. А игры «Дожджык» и «Дзед Мароз» и другие связаны со временами года, дают начальное представление о праздниках и обрядах. Также игры вносят в деятельность детей элементы соревнования, скорости, сообразительности. Народные мелодии, которые легко запоминаются, содействуют развитию у детей музыкальной памяти и слуха, воспитывают любовь к белорусской музыке. Игры приносят детям радость и эмоциональный подъём. Педагогические исследования показывают, что основное желание у детей – это желание двигаться. Как раз игра и даёт возможность для осуществления самых различных движений. Характер игр меняется с возрастом детей. Самые маленькие детки, которые ещё не могут выявить свои возможности самостоятельно, принимают участие в игре пассивно. Приобретение самостоятельности в содействии обозначает следующий этап в играх, когда дети начинают сами, без помощи взрослого организовывать своё время. Широко используются игры без музыки. Они дают возможность детям подвигаться на улице, во время музыкальных занятий летом.
Конечно, работая над песнями, попевками, играми нельзя упускать ещё одну сторону фольклорной музыки – танцы и хороводы. Именно танцы и хороводы сопровождали пение народа на праздниках и гуляниях. Знакомя детей с определённым танцем или хороводом, я обращаю внимание на те праздники, когда тот или иной танец исполняли. Наиболее распространённым белорусским танцем являются польки. Детям нравится их весёлый характер, возможность подыграть на белорусских народных инструментах, белорусские польки органично соединяют хореографию, музыку и поэтическое искусство.
Песня, музыка, танец – вот три основные народного искусства, которые сопровождают белорусский народ на всём протяжении его исторического пути. Народная пословица говорит: «Были б песни – будут и танцы». Поэтому, обучая детей, я в первую очередь обратилась именно к этим музыкальным жанрам. Но это не означает. Что вся моя работа основана только на этих жанрах белорусской музыки. По возможности мы знакомимся с музыкальными инструментами, слушаем записи с их звучание, учимся играть на инструментах из шумового оркестра. Часть занятия отводится для слушания музыкальных произведений, написанных белорусскими композиторами.
Весь фольклорный музыкальный материал в работе с детьми подразделяется в следующих направлениях:
1. музыка для прослушивания
2. музыка для подпевания и пения
3. музыка для сопровождения движений
4. музыка для проведения игр
5. музыка для сопровождения танцев
6. музыкальные произведения, обработанные для детских музыкальных ансамблей.
Все полученные навыки и умения дети показывают на утренниках и развлечениях, фольклорных праздниках.
Невозможно представить себе культурного человека, который бы не знал истории, обрядов, праздников своего народа, языка. Поэтому интерес к истории родного края, обрядам и обычаям белорусского народа, любовь и уважение к своему языку нужно воспитывать в первую очередь с маленьких деток. Имеется в виду воспитание, в первую очередь чутких, бережных отношений к своему прошлому, заинтересованность в получении исторических, краеведческих и этнографических знаний. Для достижения этих целей в садах организуют «Белорусские комнаты», где собраны материалы. Куда дети ходят на экскурсии или занятия. Для того чтобы развить индивидуальные способности детей, обогатить их знания о Беларуси, создаются фольклорные, танцевальные и театральные кружки.
Я считаю, что каждый человек должен знать свой язык, уметь петь народные песни, знать народные танцы, знать, как из века в век праздновали в нашем крае праздники, любить родные места, свою родину – Беларусь и передавать эти знания и любовь нашим детям. А закончу эту работу я хочу фразой, которую сказал В.А. Сухомлинский: «Музыкальное воспитание – это не воспитание музыканта, а, прежде всего, воспитание человека»
kleo_leonidovna
26.06.2010, 15:43
От автора
Все лето листья подставляли солнцу свои ладош¬ки и щечки, спинки и животики. И до того налились и пропитались солнцем, что к осени стали как сол¬нышки — багряными и золотыми. Налились, отяжеле¬ли и потекли. Зашумел в лесу золотой дождь.
Н. (Ziadtcoe
Осень — мастерица наряжать деревья в яркие уборы, которые восхища¬ют, поражают сочетанием тонов и оттенков, доходят до высшего своего со¬вершенства. Но это последний их наряд, и в душе поселяется тихая грусть…
Сентябрь — начало осени,
Короче дни становятся
А дошколята в первый раз
За знаньями торопятся.
Во многих странах 1 сентября начинается учебный год, треть населения планеты садится за школьные парты. Астрологи говорят: солнце в сентябре перемещается по зодиакальному знаку Девы, которым управляет Меркурий — планета обучения. Она еще и планета молодежи. А пока человек учится — он не стареет. Вот почему многие ждут наступления сентября.
Первенец осени — сентябрь — изменчив нравом, способен на причуды. Хмурнем его называют за «угасание» солнца и частое ненастье. Поэты назы¬вают его вечером года за множество облаков и быстрое угасание дня. У бело¬русов и украинцев сентябрь называется вераснем (цветет вереск).
В сентябре еще тепло, он как бы кланяется вслед ушедшему лету. Поэто¬му сентябрь и внук знойного июля. В этом же месяце — бабье лето. Откуда произошло такое название? Первая версия: летающие паутинки, напоми¬нающие женские волосы. Вторая: бабье лето так же коротко, как молодость у крестьянки. Третья: у сельских женщин, трудившихся все лето, наступает время передышки.
Начинают моросить дожди, краснеть и желтеть листья; линяют шубы зверей; деревья украшаются разноцветными листьями; грибы прячутся под листочками…
Бродит осень по лесным тропинкам и наводит свои порядки: натягивает в воздухе тонкие серебристые паутинки и по ним, как по телеграфу, передает
3
лесу сообщение, что пора сбрасывать свой наряд. Листва тут же начинает преображаться. Недаром сентябрь называют золотым месяцем осени. Астро¬номы считают началом осени день осеннего равноденствия — 23 сентября.
27 сентября (по старому стилю — 14) отмечается праздник Воздвижения Креста Господня. В народном календаре он связывался с движением земли, сменой времен года: «Воздвижение кафтан сдвинет, шубу надвинет». Птицы летят, направляясь на юг, змеи отправляются в лес на зимовье.
Листья скребутся, лопочут, шуршат, Кружатся, скачут, плывут и летят. Ярко художник расцветил наряды. Словно живые, вальсируют рядом.
Октябрь — второй месяц осени. Его называют листопадныком, листопа¬дом — месяцем опадающих листьев.
У него есть еще одно название — грязник, месяц осеннего бездорожья. Октябрь — месяц переменной погоды. Дожди продолжительны, холодны. В народе говорят: «В октябре дождь — не проедешь, не пройдешь». Хотя октябрь — хмурый месяц, но и в нем, особенно в начале месяца, устанавли¬вается временами хорошая, солнечная погода. В такие дни в ясном и про¬зрачном воздухе плывут тонкие нити паутинок с маленькими паучками-путешественниками. Приветливо светит солнце. Появляется свежая зеленая травка. Из-под коры деревьев, из разных щелей вылезают днем насекомые, которые уже спрятались на зиму. Кое-где летают на солнце бабочки IT стреко¬зы. Чудесные дни золотой осени продолжаются.
Окончился листопад, и заканчивается птичий осенний отлет. Не хо¬лод гонит птичьи стаи на юг, а голод. Если в лесу много рябины, дрозды-рябинники с отлетом не спешат. Не спешит и грач. Он живет в наших краях семь месяцев, дольше других перелетных птиц. Грачом начинается птичья весна, и грачом кончается птичья осень. Последние перелетные птицы: гра¬чи, чайки и лебеди. Есть народная примета: «Лебедь летит к снегу». Пройдет два-три дня после их отлета, и в небе начинают кружиться снежинки, белые и легкие, как лебединый пух. Появляются новые гости — снегири. Спит на дне реки сом, спит в лесу под ворохом листьев, свернувшись в клубочек, колючий еж. Но медведь еще бродит. Он ждет, чтобы насыпало больше снега: вот тогда будет в берлоге тепло. Ночью воют в лесу волки. Осенью и зимой они ведут бродячий образ жизни. Они ходят целыми семьями (волк, волчиха и волчата).
В октябре, в октябре Стынут лужи на заре. Этот месяц — почтальон, Всем приносит письма он. Желтые, красные, Самые разные…
4
Я прочту письмо сама. Пишут в нем: «Идет зима. Стонет ветер у дверей, Одевайся потеплей!»
Ноябрь — самый пасмурный месяц в году. Низкое небо почти всегда затянуто серыми тучами. День за днем, с утра до вечера дует ветер, холод¬но, временами выпадает мокрый снег. Деревья в са^ах и лесах стоят черные, голые, мокрые. Одни только ели и сосны никогда не теряют своей вечной зеленой красы.
Ноябрь — последний месяц осени. Ложится в берлогу медведь, засыпа¬ют в норах барсуки. Белки меняют свой летний мех на зимний: были рыжи¬ми — стали серыми. От них не отстают и зайцы: вместо рыжевато-бурого меха у них появляется зимний — белый и пушистый. Теперь их нелегко заметить на снегу.
Ноябрь имеет много прозвищ: снеговей, бездорожник, полузимник и лета обидчик, сумерки года, твердолоб, канун зимы. В народе говорят: «В ноябре мужик с телегой прощается, в сани забирается». Предназначение ноября — соединить глубокую осень с устойчивой зимой.
Осенние месяцы не спутаешь друг с другом: у каждого свой характер и цвет. Осень вдохновляет писателей, поэтов, художников на создание за¬мечательных произведений. Это прекрасная пора года!
Осень в гостях у малышей
Зал украшен по-осеннему. На центральной стене панорама осеннего леса: листопад, серые тучки, капли дождя. Реквизит: корзина с осенни¬ми листьями, корзина с красными косынками, ветка рябины, шапочки грибов, тучка (плоскостная) с прикрепленными на ниточках капелька¬ми дождя, солнышко (плоскостное), большой красочный зонт, корзина с яблоками для детей. Под музыку (фонограмму) в зал свободно заходят дети. Читают стихотворения Н. Некрасовой, Ю. Михайленко.
Ведущая (воспитатель).
Здравствуй, здравствуй, Осень золотая!
Паутинки в воздухе летают,
Раскраснелись клены всем на диво,
До чего же, Осень, ты красива! Сейчас мы расскажем о ней стихами.
1-й ребенок. Промелькнуло быстро лето, Пробежало по цветам.
2-й ребенок. За горами ходит’ где-то И без нас скучает там.
3-й ребенок. А за ним умчались птицы
В край, где жарко круглый год.
4-й ребенок. Осень в двери к нам стучится, Осень в гости к нам идет.
Под музыку вальса (любая) в зале появляется Осень (взрослый), у нее в руках корзина с осенними листьями.
Осень. Приветствую всех! Я — Осень, друзья! Листочки в подарок я всем принесла. Сейчас я листочки всем детям раздам. (Раздает.) Скажите, листочки понравились вам?
Песня-танец «Осенние листочки» (муз. С.Галкиной) [5] (движения выполняются в свободном построении, в соответствии с текстом).
6
О сень. В лес попала золотой,
Закрывает путь листвой.
(Ходит между детьми и отодвигает листочки в сторону.)
Ой! Это дети! Я узнала! Сама листья раздавала!
Дети относят листья в корзину к Осени и садятся на стульчики.
Ведущая. Осень, милая, садись,
С нами вместе веселись. Детки песенку споют, О тебе стихи прочтут.
1-й ребенок. Пожелтел зеленый сад, Листья желтые летят, Дождик часто моросит, Нам гулять он не велит.
2-й ребенок. Нам не страшен дождик злой, Зонтик мы возьмем с собой.
3-й ребенок. И наденем мы на ножки Свои новые сапожки.
Песня «Осень, осень» (муз. И. Лукониной) [14]
Осень. Спасибо за стихи и песню. А у меня есть осенние сюр¬призы для вас.
Посмотрите, у меня веточка рябинки.
А в корзиночке лежат красные косынки.
Девочкам наденем на головку их.
На кого похожими стали дети в них? (Ответы детей.)
Девочки-рябинки, танец свой начните,
Осень золотую вы с собой возьмите.
Танец «Рябинки» (муз. С. Галкиной) [5]
О с е н ь. Ну а мальчикам грибочки мы наденем поскорей. Становитесь, дети, в пары и танцуйте веселей.
Девочки-рябинки и мальчики-грибочки становятся парами и танцуют любой парный танец (на усмотрение музыкального руководителя).
Осень. А в этой корзинке у меня мои друзья: солнышко и до¬ждик. (Показывает плоскостные изображения.)
Когда светит солнышко, можно погулять:
Хлопать, топать весело, прыгать и скакать. (Показывает солнышко)
7
Если тучка хмурится и грозит дождем —
Спрячемся под зонтиком, дождик переждем. (Показывает тучку.)
А где наш зонтик?
В е д у гц а я. Бот он! (Показывает зонт.)
Игра «Солнышко и дождик» (муз. М. Раухвергера) [8] (прово¬дит Осень).
На музыку «Солнце» Осень поднимает вверх солнце, пряча тучку за спину. Дети свободно танцуют, прыгают, скачут, бегают по залу, хлопают в ла¬доши и т. д. На музыку «Дождик» — закрывает солнце тучкой, покачивая
капельки.
Осень. Убегайте от дождя!
Ведущая. Открываю зонтик я!
Дети бегут прятаться под зонт.
Осень. Вышло солнышко опять — Можно всем идти гулять.
Игра повторяется несколько раз.
С вами весело играть, Песни петь и танцевать. Я за все благодарю, Детям яблоки дарю. Ведущая. Мы потом их раздадим,
Всем по яблочку дадим.
II листочки мы возьмем,
В нашу группу отнесем.
Будем группу украшать,
Тебя, Осень, вспоминать.
Осень машет на прощание детям рукой и под музыку вальса (любого), по¬кружив несколько раз, покидает зал. Ведущая, взяв корзину с яблоками, вместе с детьми уходит в группу.
kleo_leonidovna
26.06.2010, 15:59
С.Д. Галкина
Праздники в детском саду
ОСЕНЬ (простите, это продолжение)
В гостях у бабушки Ани
Зал украшен по-осеннему. На полу разбросаны листья: красные, зеленые, желтые, оранжевые. На центральной стене плоскостное изображение осеннего леса. На его фоне красочный домик. Рядом небольшая ширма в виде куста или заборчика для кукольного представления, мешок с се-
8
мечками, ведерко с рыбкой, корзина с морковкой, корзина с фруктами для четей (яблоки или груши). Звучит музыка, дети свободно заходят в зал.
В е д у щ а я. Посмотрите, красота какая! Пришла к нам осень золотая! Леса, сады украсила она,
В больших и малых городах — бульвары и дома. Давайте мы об осени стихи сейчас прочтем И песенку прощальную осеннюю споем.
1-й ребенок. Листья золотые падают, летят.
Листья золотые устилают сад. 2-й ребенок. Много на дорожках листьев золотых,
Мы букет хороший сделаем из них. 3-й ребенок. Мы букет поставим посреди стола,
Осень золотая в гости к нам пришла!
В е д у щ а я. Предлагаю погулять — Будем листья собирать!
Под фонограмму собирают листья в обе руки.
Песня-танец «Осенние листочки» (муз. С. Галкиной) [5]
Ведущая обращает внимание детей на красочный домик.
В е д у щ а я. Посмотрите, дети, возле леса домик стоит. Какой он красивый и нарядный! Его осень украсила своими разноцветны¬ми листочками. Здесь живет бабушка Аня. Давайте постучим к ней и пригласим к нам на праздник.
Дети стучат кулачком по кулачку: тук-тук-тук!
Б а б у ш к а Ли я. Кто ко мне стучится? Кто меня зовет? Кто ко мне в гости идет?
Дети. Это мы, дети!
Б а б у ш к а А и я (выходит). Здравствуйте, любимые внучата! Как вас много! Вы такие красивые и нарядные! Что у вас за праздник сегодня?
Дети. Осенний!
Ведущая. Приглашаем тебя, бабушка Аня, на наш праздник. Мы хотим тебя порадовать, создать хорошее настроение.
Б а б у ш к а А и я. Спасибо, дорогие! И у меня для каждого найдется ласковое слово. (Гладит каждого по голове, сопровождая движения прибаутками, называя настоящее имя ребенка)
9
Моя внученька в дому, У Ванн руки в бок,
Что оладушки в меду. Глазки в потолок.
Что оладушки в меду, Пойдешь за порог,
Сладко яблочко в саду. Не упади поперек.
Никогда не плачь, Котик в избушке
Куплю калач, Печет ватрушки.
Не плачь, не кричи, Тому-сему продает,
Куплю тебе три. А деткам так лает.
Кого приласкала, кого похвалила,
А Осень и ко мне приходила!
Дом и сад мой навестила,
Все кругом позолотила!
Ветерок ей помогал,
Листья с дерева срывал.
А ветер сильный… Покажите, какой. (Лети дуют.)
Веду щ а я. А у нас песенка такая есть. Хочешь послушать?
Песня «Осень» (муз. И. Кишко) [13]
Бабушка Аня. Листики я собрала и вам в подарок пригото¬вила. А где же они? Куда я их положила? Забыла… Спрошу-ка я у Белочки. Может быть, она видела? Здравствуй, Белочка-соседка.
Белочка. Здравствуй, бабушка Аня.
Б а б у ш к а Аня. Почему заходишь редко?
Белочка. Вся в заботах я с утра.
Бабушка Аня. Помоги мне, будь добра!
Я листочки золотые собирала для ребят, Чтоб украсили на праздник Свой любимый детский сад.
Б е л о ч к а. Хоть везде я побывала, Но листочков не видала. Собирала я орешки, Ягоды и сыроежки. Ой! А что же за корзинку На крылечке вижу я? Видно, ты вчера листочки Позабыла у меня.
Б а б у ш к а А н я. Я тебя благодарю,
Мешок семечек дарю.
Песня-танец «Осенняя песня» (муз. Л. Александрова) [8]
10
Бабушка Аня. Сейчас отдохнем и поиграем. (Ставит стульчик в центре зала. Лети садятся перед ней на ковер.)
Обыгрывание стихотворения Е. Каргановой
У вас есть замечательные друзья. Они умеют играть и собирать игрушки, умеют умываться, кормить кошку и курочку. А еще они умеют хлопать в ладоши. (Громко хлопают) Что это за друзья? (Отве¬ты детей.) Правильно, ладошки. А еще их называют ладушками, это значит ладные, умелые, хорошие. Поднимите их высоко, покажите мне. (Поднимают.) Посмотрим, что они умеют делать.
1. Мыли мылом ушки (моют),
Мыли мылом ножки (потирают колени). Вот какие ладушки, Ладушки-ладошки (крутят кистями рук).
2. Наварили кашки (крутят кистями рук вверху), Помешали ложкой (мешают),
Вот какие…
3. Курочке-пеструшке Покрошили крошки (сыплют). Вот какие…
4. Строили ладошки
Домик для матрешки (строят «Л»). Вот какие…
5. Принесли ладошки (кулачок перед собой) Ягоды в лукошке,
Вот какие…
6. Прилегли ладошки (у щеки) Отдохнуть немножко, Вот какие…
7. Ладушки резвятся (хлопают), В праздник веселятся,
Вот какие… В е д у щ а я. А у нас песенка есть про них. Песня «Ладушки» (русская народная мелодия) [8]
Предлагаю погулять,
На дорожке поплясать,
Ну, а если дождь пойдет,
Зонтик нас убережет.
Б а б у ш к а А н я. Где же мой зонтик? Куда я его положила? За¬была… Вспомнила!
И
Был Медведь в гостях вчера,
Зонтик я ему дала,
Чтобы лап не промочил,
На дворе ведь дождик был. (Стучится к Медведю.)
Появляется М е д в е д ь.
Здравствуй, дорогой Мишутка! Не промокла вчера шубка? Зонтик можешь мне отдать? Я иду с детьми гулять.
М и ш к а. Зонтик выручил меня,
Спрятал шубку от дождя.
От души благодарю,
Очень я тебя люблю! (Отдает зонт.)
Бабушка А н я. Свежей рыбкой угощайся. (Дает ведерко срытой!) И силенок набирайся!
Игра «Солнышко и дождик» (муз. М. Раухвергера) [8]
Бабушка Аня. Инструменты где? Беда! Бубны спрятались куда? С зайцами вчера играла, Может, там их потеряла?
Давайте постучим к зайке и спросим.
Дети стучат кулачком по кулачку.
Тук-тук-тук! Не слышит Зайка. Спит, наверно, побегайка. Зайка, Заинька, проснись! Если дома, покажись!
Заик а. Слышу, бабушка, тебя. Здравствуй, милая моя! Чем взволнована, бабуля?
Бабушка Аня. Инструменты не найду я! Инструменты не видал На полянке, где скакал?
Заик а. Не волнуйся, вот они,
На крылечке, посмотри. Нашел бубны под кустом И забрал с собою в дом.
12
Бабушка Аня. За вниманье и сноровку
Угощу тебя морковкой. Игра с бубнами (любая двухчастная музыка).
Лети сидят на стульчиках. В руках у каждого бубен.
Музыка А. Ритмично стучат в бубен, с окончанием музыки кладут
бубен на стульчик и танцуют. Музыка Б. Свободный танец. С окончанием музыки берут бубны
и садятся на стульчики. Игра повторяется 3—4 раза.
Бабушка Аня. С удовольствием играли, Пели песни, танцевали. Снова в гости приходите II меня повеселите. Всех зверей я одарила. Думали, про вас забыла? Вот вам фрукты, забирайте, Бабу Аню вспоминайте!
Ведущая берет корзину с фруктами, благодарит бабушку Аню, и все по¬кидают зал.
kleo_leonidovna
26.06.2010, 16:00
С.Д. Галкина
Осень-затейница
Зал украшен по-осеннемг. На центральной стене осенний лес; немного впе¬реди — большой плоскостной гриб в виде ширмы, на нем (или в прорезан¬ные окошки) будут появляться звери (кукловоды: старшие дети или взрослые); рядом — березка, на ее ветках висят разноцветные шарики с загадками (кап¬сулы от киндер-сюрпризов), их количество зависит от номеров утренника; на одной из веток висит дудка. Звучит музыка (фонотрамма), дети свободно
заходят в зал.
1-я веду щ а я (вруках букет из листьев).
Как красиво в нашем зале! Мы гостей к себе позвали, Чтоб на празднике осеннем Видеть ваше выступленье.
2-я веду щ а я. Березка нарядная зал украшает,
На праздник осенний ребят приглашает. Смотрите, как золотом листья горят, Прекрасен и ярок березки наряд! На ветке — волшебная дудка-дуда. Красивые песни играет всегда.
13
Кто хочет на дудочке этой сыграть И Осень-затейницу в гости позвать?
Ребенок играет на дудочке. Заходит Осень.
Осень. Встречайте Осень! Вот и я! Привет осенний вам, друзья! За летом сразу я шагаю И в золото все наряжаю. В лесу летают паутинки. И листья, словно балеринки. Кружатся в воздухе, порхают, Прощаться с вами не желают.
В е д у щ а я. Про осень дети песню знают, Тебе послушать предлагают.
Песня «Осень» (муз. Н.^Лу кониной) [14]
Осень. Убором осенним березка сияет.
Смотрите, как зал ваш она украшает! Хочу поделиться я новостью важной: Сюрпризы вас ждут на веточке каждой.
Дети по желанию выходят к березке и открывают л юбую капсулу. В каждой
из них под номерами помещены все задания и загадки. (Ведущий читает
те, которые нужны по сценарию.)
1. Кто знает стихи — выходите смелей, Порадуйте Осень и наших гостей.
1-й ребенок. У асеншм скверы На прагулцы дзещ. Жоутае, барвовае Лшнейка у букеце.
2-й ребенок. Ветрык павявае — Aicue падсыпае, Iяно шапоча — У букеты хоча.
В м е с т е. Дзещ у захапленш:
— Дзякуй, сквер асенш! (П. Гал1ноуская)
2. Рано-рано, на рассвете, прилетел холодный ветер, За окном тихонько сел, вас послушать захотел.
Песня «Осень» (муз. И. Кишко) [13]
14
3. Что за овощи на грядке утром делают зарядку? Крепкие, зеленые, хороши соленые.
Игра-хоровод «Огуречики» (русская народная мелодия «Каку на¬ших у ворот») [9]
Лети, взявшись за руки, образуют круг. Водящий (ведущая) выбирает ребенка на роль Мышки. Она присаживается в стороне.
В о д я щ и й (ходит внутри круга).
В огороде я гуляю и огурчики сажаю.
Раз, два, три, четыре. (Дотрагиваясь до плеча ребенка, выбирает его на роль Огурчика, огурчики приседают.)
Грядку сделаю пошире.
(Становится в круг, идут по кругу шагом вправо.)
Огуречики сидят и на солнышко глядят. (Поют все.)
Ля-ля-ля-ля-ля-ля-ля, и на солнышко глядят. (Поют огурчики.)
Выйди, Саша (или другое имя), поскорей
И водичкой нас полей. (Поют все.)
Ля-ля-ля-ля-ля-ля-ля, и водичкой нас полей. (Поют огурчики.)
(Останавливаются и поворачиваются лицом в круг. Выходит мальчик с лейкой и «поливает огурцы».)
Огуречики растут, громко песенку поют. (Медленно поднимаются.)
Ля-ля-ля-ля-л.я-ля-ля, громко песенку поют. (Поют все.)
Бойко пляшут огурцы.
Ах, какие молодцы! (Хлопают, огурчики танцуют.)
(Танец переходит в игру.)
Дети (вместе). Огуречик! Огуречик! Не ходи натотконечик! Там Мышка живет, тебе хвостик отгрызет!
(Дети берутся за руки и поднимают вверх. В образовавшиеся «воротики» огурчики убегают от Мышки. Запятнанные огурчики становятся в общий круг. Непойманный Огурчик объявляется победителем. Играют 5—4 раза с новы¬ми героями.)
4. Что, скажите, нужно взять, чтобы полечку сыграть? И чтоб ножки Юрки, Янки заскакали на полянке?
Инсценировка песни «Дудка» (муз. С. Альхимович, слова народ¬ные) [12]
5. Прежде чем в игру сыграть, Прошу загадку отгадать. Кому глаза мы закрываем? От кого все убегаем?
15
Игра «Жмурка» (муз. Ф. Фяотова) [И]
Осень. Как интересно здесь у вас!
Мы в лес отправимся сейчас. Обманчива в нем тишина. О чем расскажет нам она? Лесные приоткроем двери, Готовятся к зиме здесь звери. Чтобы узнать, какие лесные звери готовятся к зиме, продолжим отгадывать загадки. (Открывают капсулы дальше.)
Кукольный театр. Белка. Заяц, Медведь и Еж появляются над грибом (или в прорезанные окошки) по мере отгадывания загадок.
6. Кто на ветке шишки грыз И бросал скорлупки вниз? Кто по елкам ловко скачет И взлетает на дубы?
Кто в дупле орехи прячет,
Сушит на зиму грибы? (Ответ детей)
Белка. Здравствуйте, а вот и я! Узнаете вы меня? Я не знаю слово «лень», Осенью тружусь весь день. Отдохнуть была бы рада, Но запасы делать надо: Ягоды и корешки, Шишки, семечки, грибы… Чтоб холодная зима Была белкам не страшна.
Осень. Давайте, дети, на прощанье
Мы скажем Белке… Дет и. До свиданья!
7. Длинноухий, косоглазый, скачет без оглядки
От лисицы, волка, рыси… Кто нашел отгадку? (Ответ детей.)
3 а я ц. Беззащитен я, все знают, Но никто не защищает. Ведь по заячьим следам Хищник бродит по пятам. Шубку серую снимаю И на белую меняю.
16
Пожалуйста, мы тебя просим Хоть немножечко с нами побыть! 2-й ведущий. Очень нравится нам любоваться, Как листочки на землю летят. Мы с тобой не хотим расставаться, По душе нам твой пестрый наряд.
Осень. Спасибо всем за добрые слова.
Останусь, хоть и ждут меня дела. Побуду я немного и на память вам Листочки разноцветные раздам.
(Раздает детям листочки.)
Сейчас я Ветер позову. Пусть прилетит мой друг крылатый, Закружит он мою листву, И вы покружитесь, ребята! Друг Ветер, прилетай скорей! Взгляни, какие всюду краски! Кружись, играй с листвой моей, Побудь и ты в осенней сказке!
В зал вбегает Ветер (взрослый). Под музыку вальса (фонограмма)
он показывает различные движения. Дети, Осень и ведущие танцуют.
Ветер «вылетает» из зала, за ним — остальные.
В гостях у Осени
На центральной стене зала панорама осеннего леса: улетающие птицы, деревья в осеннем уборе, рябина с красными гроздьями, пять пенечков, рядом грибы. За каждым пенечком спрятаны звери (куклы): лиса, заяц, волк, белка, еж. Под спокойную музыку (фонограмма) дети свободно за¬ходят в зал, их встречает Осень, в руках у нее корзина с листочками.
Осень. Здравствуйте, мои друзья!
Узнаете вы меня? (Ответы детей.)
Вы встречи со мной ожидали? (Ответы детей.)
В осеннее царство ко мне вы попали.
Смотрите, как к празднику все нарядила,
Поэтому в гости я вас пригласила.
Настоящий листопад!
Листья по ветру летят.
18
То вверх, то вниз бросает нх ветер озорной. Здесь листик желтый, красный, багряно-золотой.
Песня «Падают листья» (муз. М. Красева) [13]
Осень у панно разбрасывает листья.
Осень. Давайте отправимся в сказочный осенний лес. Для это¬го надо смастерить поезд. («Строят» поезд из стуяъев и садятся в вагоны.)
Песня «Поезд» (муз. С. Галкиной) [4; 5]
Осень. Приехали! Выходите, полюбуйтесь осенней порой! Все деревья удивляют разноцветной красой!
В е д у щ а я. Как много красивых слов можно сказать об осени! Давайте присядем на полянке и расскажем о ней стихи.
Дети свободно располагаются на ковре.
1-й ребенок. Промелькнуло быстро лето, Пробежало по цветам, За горами бродит где-то И без нас скучает там.
2-й ребенок. Вслед за ним умчались птицы В край, где жарко круглый год. Осень в окна к нам стучится, Осень в гости к нам идет. (Л. Некрасова)
3-й р е б е н о к. Бродит осень по дорожке, Промочила в лужах ножки. И, тряхнув своей обновой, Коврик сбросила кленовый.
4-й ребенок. Ставит дождь на окна точки, А по крыше без конца Барабанят молоточки. Лужи зябнут у крыльца. (Е. Авдиенко)
5-й ребенок. В лесу осеннем у дорожки Осина хлопает в ладошки. Вот почему на той неделе Ее ладошки покраснели. (Р. Сеф)
Песня «Осень золотая» (муз. С. Галкиной) [4]
Осень. Предлагаю поплясать,
Настроенье всем поднять!
19
Танец на усмотрение музыкального руководителя. Дети садятся на стуль¬чики.
Осень. Сейчас вам рассказать хочу, ребята, Как осенью к зиме готовятся зверята. (Подходит к пенечкам и, взяв в руки любого зверя (куклу), рассказывает о нем.)
О лисе:
Эта рыжая лиса
Исходила все леса,
Отыскала норку,
Делает уборку
Чистит, моет, печь кладет,
Белит стены, пол метет,
Водит чутким ухом —
Не подкрался б волк снаружи
Да не съел ее на ужин.
О волке:
А у волка Все без толку. Днями бродит по болоту. Неохота злом}’ волку Приниматься за работу. В шубе теплой меховой Волку летом жарко. Пусть попрыгает зимой, Нам его не жалко!
О белке:
Белка в елке новый дом Вырубила топором. А теперь она пешком Да с кленовым посошком От рассвета допоздна Ходит по лесу одна. Оэбирает сыроежки, Шишки, желуди, орешки.
О зайце:
Зайка серый — Зверь не глуп. Белый он пошил тулуп, Шапку, рукавицы, — Скоро пригодится… А теперь сидит косой На пенечке маленьком И еловою иглой Подшивает валенки.
О еже:
А у бедного ежа Ни пилы нет, ни ножа! Но не зря же ежик колок, У него полно иголок. Он берет их по порядку И, усевшись под кустом, Торопливо шьет палатку — Для него и это дом.
Вот заполнит закрома И закроется сама Рубленым засовом. Что ей сделает зима В домике тесовом?!
(И. Бурсов)
Раздается стук в дверь, вбегает Зайка с корзинкой (взрослый).
Зайка. Здравствуйте, мои дорогие!
Дет и. Здравствуй, Зайка!
Зайка. Я — Зайка-попрыгайка. Пришел к вам на осенний праздник.
20
У меня в корзине для зайчат морковка, Чтоб от Волка и Лисы убегали ловко. А пока я с вами буду танцевать, Песни петь на празднике, весело играть.
(Ставит корзину с морковкой в сторону.)
А вы уже песни пели? (Ответы детей.) Стихи рассказывали? (От¬веты детей.) Танцевали? (Ответы детей) Играли?
Дети. Нет!
Заик а. Тогда поиграем.
Игра на усмотрение музыкального руководителя.
Заик а. Молодцы! Я ведь не один к вам шел, а с подружкой Бе¬лочкой. Она немного задержалась, шишки в лесу собирала. Давайте ее позовем!
Дет и. Белочка! Белочка!
Вбегает Белочка с корзинкой (взрослый).
Б е л о ч к а. Здравствуйте, мои друзья!
Дет и. Здравствуй, Белочка!
Белочка. К вам немного опоздала, В лесу шишки собирала. Их бельчатам отнесу, Голодно зимой в лесу.
(Ставит корзину с шишками в сторону.)
А вы уже песни пели? (Ответы детей) Стихи рассказывали? (От¬веты детей.) Танцевали? (Ответы детей.) Играли? (Ответы детей.)
Заик а. Хотите еще поиграть? (Ответы детей) Белочка знает очень много интересных игр. (Обраи/ается к Белочке.) В какую игру предлагаешь поиграть?
Игра «Жмурка с бубном» [10]
Первая часть музыки (белорусская народная мелодия: «Буяъба», «Ян-ка», «Таукачык1» и т. д.)
Зайка и Белочка «ищут» детей. В руках бубны.
3 а й к а и Бе л о ч к а. Я по комнате хожу,
Но ребят не нахожу.
21
Буду в бубен я играть, Выйдут дети танцевать.
Вторая часть музыки. Все свободно танцуют.
Игра повторяется.
Зайка и Белочка. Я по комнате хожу,
Но ребят не нахожу. Как же без детей играть? Надо нам их поискать.
Покидают зал. Вбегает В о л к.
В о л к. Ой! Куда я попал? Никого нет. Пригласили к детям, а меня никто не встречает. Что это за корзины? Что в них? (Поднимает одну.) Морковка? Я ее терпеть не могу! (Разбрасывает морковку по всему залу. Поднимает вторую корзину.) А что в этой? Шишки? Разве их едят? Ка¬кая гадость! (Разбрасывает шшики по всему залу.) Куда нес пропали дети? Где вы? (Лети поворачиваются лицом к Вояку, садятся на стульчики.)
Дети. Вот мы!
Осень. Какой ты сделал беспорядок! Разве так ведут себя в гостях?
В о л к. Я — волчишка-шалунишка,
Известный озорник.
Морковками и шишками
Питаться не привык.
Осень. Они ведь не для тебя. Почему ты у нас наводишь свои порядки?
Волк. А я думал, что это вы для меня приготовили угощение. О с е н ь. Даже если и так, ты не должен вести себя безобразно.
В зал вбегают Зайка и Белочка и, увидев разбросанные шишки и мор¬ковку, начинают плакать.
В о л к (растерянно). Простите, извините, Я больше так не буду. Возьмите вы меня в друзья, Я защищать вас буду.
Зайка и Белочка.
Ты в корзинку собери все, что разбросал.
И придется нам поверить, что ты добрым стал,
Ведущая. А дети тебе помогут.
22
У Волка в каждой руке по корзинке. В одну все мальчики собирают морковку, в другую девочки собирают шишки.
Давайте поверим Волку и возьмем его в свои игры. В о л к. Вы уже плясали? А песни пели?
Я принес вам карусели! (Вносит красочную карусель.)
Вы хотите покататься? (Ответы детей.)
А не будете бояться? (Ответы детей.)
Под русскую народную мелодию «Ах вы, сени» все участники, взявшись левой рукой за цветные ленточки, двигаются по кругу против часовой стрелки: вначале медленно, шагом, постепенно ускоряя темп, переходят на ритмичный бег. Движения согласуются с текстом. Волк стоит в центре и держит шест — основание карусели.
Еле-еле, еле-еле закружились карусели.
Все быстрей, быстрее мчатся,
Мы попросим не бояться.
Хорошо, как хорошо!
Ветер дует нам в лицо.
Хватит, карусель, кружиться,
Нам пора остановиться.
Замедляй свой ход скорей,
Мамы ждут своих детей.
Вот и приехали!
Играют 2—3 раза.
Веду щ а я. Приглашаю в пары стать И всем вместе поплясать!
Парная пляска на усмотрение музыкального руководителя.
Осень. Очень рада, что сегодня С вами подружились,
Заик а. Вместе пели и играли,
Белочка. В праздник веселились.
В о л к. Обещаю быть хорошим,
Никого не обижать,
Осень. Буду часто со зверями
Нашу встречу вспоминать!
Дети вместе с гостями, образовав цепочку, под фонограмму веселой му¬зыки, покидают зал.
olgasusha
01.09.2010, 16:39
Девочки, очень нужен сценарий на белорусском языке «Восеньскi Кiрмаш». Может у кого-то есть. Заранее благодарна!
Тамара Пискунова
03.10.2010, 12:04
Свята мастацтваў. Кірмаш.
Несцерка. Гэй, добрыя людзі,
Паглядзіце, што будзе:
Скамарохі гуляюць,
Гандляры запрашаюць.
На забаву спяшайцеся,
Ды не вельмі штурхайцеся.
Гэй, вяселы народ!
Свята ідзе,
На кірмаш заве!
Дзеці. Несцерка, прывітанне!
Несц. Добры дзень, даражэнькія!
Шмат тавару вы зрабілі,
Дабрыню ў іх улажылі,
Палюбуйцеся на іх
І купіце ўсіх!
1 гандляр. Міскі фарбаваныя,
Прыгожыя, маляваныя!
Глядзі, якія кветкі,
Каб былі здаровы твае дзеткі.
А крыжыкі, а рыскі?
Дальбог, прыгожыя міскі!
2 гандляр. Гаршчок ладны, прыгожы, зграбны,
На цябе пазірае, купіць запрашае.
Пакупнік. А колькі каштуе?
2 гандляр. Тры рублі.
Пакупнік. Добра, бяру.
3 гандляр. Салодкія цукеркі, ласунак для каханкі,
Гарачыя куханы, гарачыя баранкі.
Пачастуйце панок мой салодкі мядок.
Хлопчык. Людзі добрыя, купіце вожыка!
Несцерка. Ой, глядзіце, дзеці, вожык,
Ён калючы і без ножак!
А колькі за яго просіш?
Хлопчык. А! Ніколькі!
Дружна песню заспявайце,
Вось тады і забірайце.
Песня “Вожык” муз. Н. Івановай
4 гандляр. Кашулі, спадніцы,
Рушнікі вышываныя!
2 гандляр. Міскі, талеркі, гаршкі маляваныя!
4 гандляр. Хусткі для кабетак!
5 гандляр. Цацкі для дзетак!
Несцерка. А за колькі прадаюцца?
5 гандляр. За ўсмешкі так даюцца.
Песня “Шубаценькі верабей” (аркестр)
Гандляр цягне за сабою карову: Вось зараз прадам карову, куплю сабе тэлевізар і
буду “Поле цудаў” глядзець.
1 пакупнік. Гаспадар, прадасі нам карову сваю?
Гандляр. Канешне, прадам, я тут зранку стаю.
1 пакупнік. Грошай ці многа ты хочаш ўзяць?
Гандляр. Куды нажывацца, сваё хоць забраць!
1 пакупнік. Худая яна ад рагоў да хваста!
Гандляр. Хварэе праклятая, проста бяда!
1 пакупнік. Ці многа карова дае малака?
Гандляр. Яшчэ малака не пілі ні глытка.
Несцерка. Я побач з каровай тваёй пастаю,
А мо прададзім мы скаціну тваю.
2 пакупнік. Прадай мне карову.
Несцерка. Ёсць грошы, купляй.
Ты лепей не знойдзеш, нідзе не шукай.
2 пакупнік. Здаецца ж занадта карова худой.
Несцерка. Не тлустая, бачна, ды добры надой.
2 пакупнік. Ці многа карова дае малака?
Несцерка. За дзень не надоіш, самлее рука.
Гандляр. Навошта буронка цябе прадаю?
Нікому карову сваю не прадам,
З каровай такой застануся я сам!
Несцерка. Хай гучыць вясёлы смех,
Будзе многа тут пацех!
Карабейнікі, корабы бярыце
Ды с палёгкай адчыніце,
Гандаль святочны пачніце!
1 карабейнік. Каму стужачкі шаўковыя, рознакаляровыя!
Ёсць чырвоны паясок і прыгожы грабяшок!
Несцерка. Адкуль такая весялуха?
1 карабейнік. З Магілёва.
Несцерка. А чыя ты?
1 карабейнік. Пятрова.
Несцерка. Як завешся?
1 карабейнік. Гануся.
Несцерка. А што робіш?
1 карабейнік. Смяюся.
Несцерка. Ну, пакажы свой паясок. Вельмі прыгожы. За колькі грошай прадаеш?
1 карабейнік. А я дарма аддаю і людзей весялю.
Песня “А ў полі ніўка”.
2 карабейнік. Гузікі, пацеркі і стужкі,
Купляйце, дзяўчаты-падружкі.
Пан Быкоўскі. Пані Паўлінка можа сабе выбіраць ўсё, што захоча.
Паўлінка. Ой, дзякую, пан Адольф!
Пан Быкоўскі. Пан Быкоўскі не сквапны кавалер. Калі паненка згодна за мяне
замуж пайсці, я ёй ўсё куплю: і чаравічкі, і світку.
Паўлінка. А дзе пан Адольф столькі грошай возьме?
Пан Быкоўскі. А я і грошы куплю.
3 гандляр. Салодкія цукеркі, ласунак для каханкі.
Несцерка. Пан Быкоўскі! Духмяная гарбата, гарачыя баранкі!
(п’юць гарбату)
Пан Быкоўскі. А што ў вас ў панстве добрага чуваць?
Несцерка. Ды што чуваць? Старая баба не хоча паміраць, а маладая – замуж ісці.
Пан Быкоўскі. Ха-ха-ха! Старую трэба пшыдусіць, а маладую прымусіць.
Несцерка. Пан Быкоўскі! А чым адрозніваецца мужык ад свінні?
Пан Быкоўскі. Чым?
Несцерка. Мужык п’е сідзя, а свіння стоя.
Выбягае Пеўнік.
Певень. Ку-ка-рэ-ку! Хто рана ўстае, таму Бог дае!
Хутка ў гэтай хатцы пачнецца рух. Але нешта ніхто не ўстае. Ды і будыніна мне незнаёмая. Дзеці, падкажыце, што гэта за скрыня?
Дзеці.Батлейка.
Певень. Вось батлея дык батлея! І кажаце казачку расказвае? І я хачу казачку паслухаць, разумнаму навучыцца.
Батлейка (казка)
Певень. Вельмі павучальная казачка. Можа і сярод вас, дзеці, ёсць такія Хвеські?
Дзеці. Няма.
Певень. Тады стаўце рукі ў бокі,
Ды пускайцеся ў скокі!
Прыпеўкі.
Пан Быкоўскі. Сядзіць голуб на галіне,
Верабей на ветцы.
З адной дзевушкай гуляю,
Другая – у прыкметцы.
Паўлінка. Я – фарсуха, ты – католік,
Не руш мяне за падолік.
Мой падолік шоўкам шыты,
Хто палезе – будзе біты.
Несцерка. Ой, мая ты дарагая,
Салодзенькая душка,
Сядзь, галубка, да мяне,
Пашапчу на вушка.
Дзяўчынка. Не глядзіце на мяне,
Што я худаватая,
Мамка сала не дае –
Я не вінаватая.
Песня “З казаком гуляла”
Несцерка. Полька – весялуха!
“Полька – весялуха”
Несцерка. Вось і надышоў да канца наш кірмаш.
Жадаем, каб шчасце вас не пакідала,
Каб радасць, вяселле разам жыло.
Каб дзеці смяяліся,
Каб жыта расло.
Паўлінка. Каб птушкі спявалі,
Пан Быкоўскі. Каб сонейка ззяла,
Несцерка. Каб лета заўсёды было!
Да сустрэчы!
Дзеючыя асобы:
1. Гаспадар
2. Гаспадыня
3. Дамавік
Любоў да Радзімы – пачуццё не абстрактнае. Свой родны край мы любім як часцінку нашай Бацькаўшчыны. Ёсць старая, як свет, ісціна: мінулае павінна вучыць нас, як жыць сёння. I хто гэтага не ўсведамляе, асуджаны на небыццё. Пароль неўміручасці, гарантыя і падмурак будучыні – гэта веданне мінулага, памяць пра яго.
Гучыць фанаграмма беларускіх песень. Сцэна ўбрана пад вясковы падворак. У цэнтры стаіць хата. Чуюцца галасы хатніх жывёл. У акенцы з’яўляецца дамавік:
— Добры дзень, мае сябры. Ці пазналі вы мяне?
Тут жыву я – на гары. Не дзіця я, не стары.
У хаце ўсім амаль кірую. Да ўсяго я тут прывык,
Але ёсць гаспадары. Я вясёлы дамавік.
Дамавік: Ой! Здаецца мне, што сёння ў нашай хаце будзе свята. Бо гаспадынька Ганна з самага ранку завіхаецца па дому. Чуеце? (з’яўляецца бабка)
Баба: Дзед, а дзед, уставай! Трэба ў хаце прыбраць, хутка госці да нас прыйдуць.
Дзед: Адчапіся, бабка. Дай трошачкі паспаць, старыя косці пагрэць.
Баба: Людцы добрыя, пабачце, у майго дзеда ад лені гнуцца калені. Гэта ж трэба, цалютку ноч сон, а ўвесь дзень лень!
Дамавік: А народная мудрасць кажа:
Хто работу робіць, а хто варон ловіць:
На работу ай, ды ох, а за сталом адзін за трох;
Праца чалавека корміць, а лянота порціць.
Дзед: А хто гэта казаў?
Дамавік: Я, ваш дамавік.
Бабка, дзед хутчэй выходзце! Госці да вас ідуць.
Заходзяць дзеці.
Песня” Мы жывём ў Беларусі”
1. Добры дзень таму, хто ў гэтым даму.
2. Цераз ваш дварок цячэ ручаёк.
3. Масці кладачку, заві ў хатачку.
Баба: Добры дзень, мае дараженькія.
Мы заўжды гасцей чакаем,
Невясёлых не прымаем.
Хто сумленны – той наш госць,
Во, якая весялосць!
Дзед: Ўсіх на свята запрашаем
І сардэчна мы вітаем.
Разам: І дарослых, і дзяцей,
І шаноўных усіх гасцей.
Чуецца музыка. З’яўляецца фальклорны гурт.
Прывітальная песня
Госці: Бабулька Ганна, дзядуля Мацей, а што ў вашай хатцы сёння робіцца? І шум, і тлум, і песні гучаць? Дазвольце ў вашу хату увайсці. Вунь як у вас тут хораша ды й прыгожа, і весела таксама.
Баба: Калі ласка, праходзьце, ля печы сядайце, на вокал паглядзіце, ды й мне дапамажыце! Вы, гаспадынькі добрыя, спрытныя і жвавыя.
(Дзяўчаткі сядаюць на лаўцы, вяжуць, прадуць, размотваюць ніткі)
Дамавік: Гаспадынька, а што гэта ў цябе за куфэрачак такі прыгожы стаіць? Што ты ў ім хаваеш?
Баба: Калісьці ў такіх куфэрках хавалі скарбы і закопвалі іх у зямлю. У гэтым чароўным куфэрку таксама захаваліся незлічоныя скарбы. Толькі тэта не залатыя дукаты і каштоўныя ўпрыгожванні. У нашым куфэрку забытыя паданні, казкі, розныя пацешкі, забаўлянкі, народныя гульні, жарты. Ці адкрываць куфэрак?
Дзеці: Адкрываць!
Баба: А з чаго пачынаць?
Дзед: З жартаў ды пацех для смеху.
Дзеці: Антось Барадаты
Вёў казу каля хаты,
Антаніна паганяла,
На цукеркі зарабляла.
Пякла баба калачы
У халодненькай пячы.
І як раз ляцеў камар,
Ды калачыкі пакраў.
Цераз вулічку уцякаў,
Камізэлячку парваў.
Дзед: Хопіць вам дражніцца.
Давай лепей весяліцца.
Дзіця: Як музыкі заіграюць
Ногі самі рвуцца ў пляс.
Ай да туры-растатуры,
Беларускай мы натуры.
Беларускі народны танец “Полька”
Баба: Заўсёды беларусы вызначаліся здатнасцю жартаў, кемлівасцю. Скарбонкай народнай мудрасці і назіральнасці лічацца беларускія загадкі.
А, ну-ка дзеткі, загадайце загадкі для нашіх госцікаў.
1. Хоць вялікі
Ды пусты,
Мае голас ён
Густы.
Да таго ж –
Артыст вядомы,
Выбівае дроб
Без стомы. (Бубен)
2. Хто не жанчына, а спявае так,
што сляза ў вачах гуляе? (Скрыпка)
3. Што за скрынка.
Скрынка-весялінка,-
Яе раскатурхаў-
Ўвесь клуб затупаў? (Гармонік)
4. Гэта — інструмент народны,
І вясёлы,
І журботны…
Струн у ім
Мо з сотню ёсць.
Вось дзе цуд,
Дзе прыгажосць… (Цымбалы)
Дамавік: Ай, якія ж дзеткі,
Что тыя кветкі,
Разумненькія ды ладненькія.
Столькі цудоўных загадак ведаюць.
(дамавік ідзе да куфэрка і дастае адтуль музычныя інструменты)
Дамавік: А сярод вас, госцікі, музыкі ёсць?
Дзед: Чаго ж яны прыціхлі?
Баба: Можа паснулі?
Дамавік: Ды не! Музыканцікі ніколі не сумуюць. Яны даўно ўжо чакаюць сваёй чаргі. Зараз сярод іх я знайду самага галоўнага. Ён будзе – дырыжор.
Аркестр ў выкананні дарослых.
Дамавы: Добра,малайцы. Выдатные музыканцікі. Пачакайце, не расходзьцеся .
Зараз будуць пацехі для смеху. Усе ведаеце жартоўныя прыпеўкі?
Хуценька іх ўспамінайце,
Ці з кішені вынімайце.
БЕЛАРУСКІЯ ПРЫПЕЎКІ
Дзед: Усе людзі любяць гульні, бо яны прыносяць радасць. Многія даўнейшыя гульні, якія жывіліся з народных крыніц, сёння аказаліся забытымі. Паглядзім, якія беларускія народныя гульні захаваліся ў нашым куфэрку: “Гарлачык”, “Верабей”, “Мак”, “Гусі”, “Ноч і дзень”, “Кот”,“ Ветлівыя гаспадары”.
Запрашаю вас на гульні,
Каб павесяліцца.
Тут і спрыт,
І ваша лоўкасць,
Вельмі прыгадзіцца.
Дамавы: гульня 1 “Ветлівыя гаспадары”
гульня 2 “Чароўныя лапці”
Дамавы: Неацэнны моўны скарб нацыі-прыказкі і прымаўкі. Яны багатыя па сэнсу, сціплыя і вобразныя. Прыказкаю можна ахарактэрызаваць чалавека. Сказаць, які ён добры ці дрэнны, гультаяваты ці працавіты, няўмека ці майстра. Прыказкі і прымаўкі даюць карысныя парады, перасцерагаюць ад дрэнных учынкаў.
Баба: А зараз, дзеткі, паслухаеце калі ласка прыказкі. Я пачну чытаць, а вы прадоўжыце….
Дарагая тая хатка, дзе радзіла мяне… (матка)
Работа і корміць і … (поіць)
Родная зямля мягчэйшая за чужую… (пярыну)
Няма смачнейшай вадзіцы, як з роднай…(крыніцы)
Усюды добра, а дома …(найлепш)
Дзед: Усе вы любіце слухаць, як апавядаюць пра што-небудзь цікавае. Пра тое, што было даўным-даўно, разказваюць легенды і паданні. Ці ёсць у куфэрку паданне пра нашу Смаргонь?
Баба: Так, ёсць. Паслухайце адно з іх:
Некалі, вакол паселішча, былі непралазныя лясы. У іх была шмат звяроў і птушак, было шмат мядзведзей. Асноўнай ежай сялян у той час быў авёс. Дык вось, яго так сама упадабалі мядзведзі. І нягледзячы на тое, што яны былі здаравенныя і непаваротлівыя, прыладзіліся шморгаць зерне прама сабе ў рот . У адным месцы ўсё перакалоцяць — далей падбіраюцца. Вяскоўцы злаваліся за такое дзікунства. Было пастаянна чуваць як яны крычалі: “Зноў мядзведзь авёс пашморгаў. Так паціху і пыдумалі назву Смаргоні, ад слова “шморгаць”.
Дамавы: Паслухайце яшчэ адну гісторыю. Ці то полем, ці то лесам ішлі тры падарожнікі. Ішлі яны тры дні і тры ночы, ды яшчэ паўдня. Прытаміліся. Прыселі. Раптам чуюць — спявае нехта.
Прыслухаўся першы:
— Відаць, жаўранак.
— Не, — кажа другі, — гэта лес шуміць.
А трэці прыпаў вухам да зямлі і прашаптаў:
—Ды гэта ж зямля наша спявае.
Вось якая яна, наша зямля беларуская. Таму ў нас і песні такія прыгожыя.
Песня “Дзеванька-вясна”
Дзед: І не толькі песні, але і танцы. Яны у нас вельмі вясёлые ды задорныя.
Танец”Крыжачок”
Дзед: Бабуля, скажы, калі ласка, а наш чароўны куфэрак можа навучыць нас быць гасціннымі і ветлівымі. (вітанкі і звычэнні)
Дзіця: Добра, калі ты змалку
Можаш вітаць людзей.
Раніцай: “Добрага ранку!”
I апаўдня: “Добры дзень!”
Увечары пры сустрэчы
Знаёмым сказаць: “Добры вечар!”
А соннаму сонейку нанач
I ўсім добрым людзям: “Дабранач!”
Баба: (баба дастае кветачку) Я таксама знаю вельмі цікавую гульню са словамі вітання і зычання на роднай мове.
Гульня “Ветлівая кветачка”
Дзеці перадаюць адзін аднаму кветачку са словамі вітання і зычання на роднай мове. «Добры дзень вам!», «Дзень добры ў хату!», «Добрага ранку!», «3 панядзелкам вас (аўторкам і г. д.)!», «Здаровенькі былі!», «Мае вам шанаванне!», «Будзьце жывы, здаровы!», «Жывіце з богам», «Будзьце жывенькі, здаровенькі!», «Каб вам вялося!», «Лавіся, рыбка, малая і вялікая!», «Сакалінага лёту!», «У добры час!», «Удачы!», «Шчасліва!», «Час добры на дарогу!», «У добры час кажучы» і інш.
Дзед: З пакалення ў пакаленне людзі перадавалі не толькі паданні, але і казкі. Якія беларускія народныя казкі вы ведаеце? Малайцы, дзеці, вельмі многа сказак ведаеце. Але ж я чую, что да нас яшчэ нехта ідзе.
Гучыць музыка. У залу уваходзяць батлейшчыкі і становяцца перад батлейкай.
1.Шанаванне добрым людзям,
Хай вам радасці прыбудзе!
2. Усіх на казку запрашаем,
І сярдэчна вас вітаем —
І дарослых, і дзяцей,
І шаноўных усіх гасцей.
3. Батлейшчыкі мы не хаджалыя,
4. Мы да вас прыйшлі, новую казку прыняслі.
Гучыць музыка.Батлейшчыкі ідуць за батлейку і сядаюць на свае месцы.
Дамавік: Дзеці, да нас ў госці завітаў лялечны тэатр «Батлейка”.
У старадаўнія гады, калі не было тэлевізараў, дарослыя і дзеці вельмі любілі глядзець народнае лялечнае прадстаўленне. Ад вёскі да вёскі хадзіў гаспадар са скрыняй за спіной. Ён прыходзіў ў вёску, устанавліваў скрынку, даставаў лялек і пачынаў прадстаўленне. Батлеечнік сам вадзіў лялек і сам за іх размаўляў. Лялькі, персанажы ён рабіў з дрэва, каляровай паперы, тканіны, а валасы, бровы, вусы – з лёну, ці аўчыны. Мы з вамі часта сустракаемся з лялькамі беларускай батлейкі. Таму я многа гаварыць не буду. Вы будзеце уважліва глядзець і слухаць беларускую народную казку “Як кот звяроў напалохаў”,а дапамагу нашым батлейшчыкам.
Беларуская народная казка
“Як кот звяроў напалохаў”.
Дамавік Сціхла дудка,
Спіць жалейка,
Зачыняецца батлейка.
Заўсёды будзе вандраваць батлейка па свеце.
Па дарогах, па сцяжынах,
Дзеля радасці і смеху,
На навуку і пацеху.
Каб добрае мела.
Каб злое гібела.
І наша казка таксамі дае навуку. Нездарма народ кажа:
Дзеці: 1. У страха вочы вялікія.
2. Ваўка баяцца, ў лес не хадзіць.
3. Не такі страшны звер, як яго малююць.
4. Умеў у госці клікаць, умей і частаваць.
Дзед: Ўсё ў вас добра атрымалася,
І дзятве нашай спадабалася.
Яны так дружна рагаталі,
І вас так хораша віталі.
Батлейшчыкі выходзяць з залы.
Баба: Бачыце, колькі скарбаў захаваў для нас чароўны куфэрак. А колькі ў ім яшчэ засталося, вы даведаецеся у наступны раз.
Дзед: Вось і скончылась сустрэча,
Але прыйдзе зноў наш час.
Вас чакаем дарагія,
Ў гасцёўню зноў да нас.
Баба: Звычай народа нашага багацце,
Скарбніца, што застаецца на шчасце!
І скарб гэты трэба усім захаваць,
Каб потым нашчадкам сваім перадаць.
Песня
Гурт:
— Мы са святам вас вітаем, шчасця, радасці жадаем!
— Каб у вашай хаце было заўсёды што даці!
— Каб былі міскі, лыжкі памыты, і вашыя дзеткі сыты!
— Каб пілося-елася і яшчэ хацелася!
— Будзьце, здаровы, як рыжык баровы!
— Майце торбу грошай, жывіце ў раскошы!
— Збожжа поўнае клецце, павагу ў свеце!
— Усяго даволі, а бяды – ніколі!
Усе разам: Да пабачэння.
lorik_minsk
03.02.2011, 19:47
Мы вясну гукаем, вясну сустракаем.
Сцэнарый свята для дзяцей сярэдняй групы
Зала прыбрана пад сялянскую хату. У залу заходзяць дзеці, становяцца ў карагод. Гаспадары свята— цётка Лявоніха і дзядзька Лявон.
Дзеці. Добры дзень! У хату мы да вас прыйшлі. Ці чакаеце вы нас?
Лявоніха.
Добры дзень усім вам, госці,
Дзякуем, што прыйшлі ў госці.
Рады бачыць вас у хаце,
Караваем частаваці.
Лявон. А сабраліся мы, каб гукаць у наш край вясну-красну. Вясной абуджаецца прырода, прылятаюць птушкі. Вясна займае асаблівае месца ў працоўным календары сялян.
Дзеці (спяваюць).
Жавароначкі, прыляціце,
Вясну красную прынясіце,
А зімачку забярыце,
Бо з’шачка надаела,
Увесь хлеб наела.
Вясну красную прынясіце,
Ночку цёмную праганіце.
Ночку цёмную праганіце,
Светлым сонетам засвяціце.
..Жавароначкі, прыляціце,
Вясну красную прынясіце,
А зімачку забярыце,
Бо зімачка надаела,
Увесь хлеб паела.
Дзеці садзяцца, а на сярэдзіну залы «вылятаюць птушкі»—пачынаецца інсцэніроўка пацешкі «Ладачкі-ладушкі».
1. Ладачкі-ладушкі,
Прыляцелі птушкі.
Селі на варотах
У чырвоных ботах.
Дзеці, апранутыя у птушак, «ляцяць » па кругу, спыняюцца, ківаюць галовамі.
2. Боты паскідалі,
Кругам паляталі.
Сталі сакатаці,
Каб ім есці даці.
Тупаюць нагамі, перакручваюцца, робяць махі рукамі ў бакі.
3. Прынясу ім жыта,
Будуць птушкі сыты.
Ды насыплю грэчкі,
Хай нясуць яечкі.
З’яўляецца дзяўчынка, якая левую руку трымае так, як быццам у руцэ сіта, а правай рукой бярэ зярняткі і кладзе на далоні «птушак «.
«Птушкі», крыху нахіліўшы тулава, пальцам правай рукі стукаюць па далоні левай, як бы дзяўбуць зярняты.
Лявоніха. Малайцы, дзеці! I сапраўды, у даўнія часы людзі ўслаўлялі птушак—вестуноў вясны. Гаспадыні ў гэты час выпякалі з цеста «жаваранкаў» і іншых птушак.
Лявон. А цяпер, дзеткі, мы будзем вясну клікаць, як у даўнія часы. Дзяўчаты збіраліся гуртам, ішлі ў канец вёскі, адтуль пачынаўся абход усіх двароў. Падыдуць дзяўчаты пад акно і пытаюцца:
—Ці трэба вам вясна-красна?
Лявоніха. Трэба, трэба.
Лявон. Ці дазволіце вясну гукаць, вясну заспяваць?
Лявоніха. Спявайце, калі ласка, спявайце.
Дзеці ўтвараюць карагод, спяваюць.
Свяці, свяці, сонейка,
Каб нам было цёпленька.
Ай, люлі, ай, люлі,
Люленькі, люлі.
Сонца, сонца, выгляні ў аконца,
Пасвяці нам трошку, дам табе гарошку.
Свяці, свяці, сонейка,
Каб нам было цёпленька.
Ай, люлі, ай, люлі,
Люленькі, люлі.
Дзеці спыняюцца і выказваюць свае пажаданні гаспадарам.
1-е дзіця. Вам шчасця і хлеба уволю!
2-е дзіця. Каб не хварэлі і ўвесь хлеб паелі!
3-е дзіця. Каб вырас у вас кала¬сок з піражок.
4-е дзіця. Гаспадарам жадаем жыці-быці, сто бочак жыта намалаціці.
Дзеці садзяцца.
Лявон і Лявоніха. Дзякуй вам, мае любыя, дзякуй вам, мае прыгожыя, за такія шчырыя пажаданні.
Лявоніха. I слухайце, дзеці, што далей было на свеце. Збіраліся дзяўчаты на ўзгорках за вёскай і спяваді песні да позняй ночы. Часам спявалі па чарзе, пачнуць у адным канцы вёскі, а ў другім працягваюць. А потым…
У залу ўваходзіць Вясна.
Вясна. Дзень добры вам, хлопчыкі і дзяўчынкі! Дзень добры, гаспадары і госці!
Я прыйшла на ваша свята і многа хараства прынесла. I перадам яго таму, хто захоўвае ў сваёй памяці мудрасць народную.
Пачынае гаварыць пачатак прымавак, а дзеці—канец.
—Калі ў сакавіку вада цячэ, у красавіку трава… (не расце).
—Травень халодны—год… (хлебародны).
—Калі ў чаромхі многа цвету— лета будзе… (мокрым).
—Птушкі ўюць гнёзды на сонечным баку—лета будзе… (халодным).
Потым дзеці ўтвараюць карагод «Вясна-красна, адкуль прыйшла «.
Калі праспяваюць гэты карагод, Вясна дорыць дзяўчынкам вяночкі, і свята працягваецца карагодам “Вяночак».
Вясна. Добра, дзеці. А цяпер давайце пагуляем. Толькі ў якую гульню будзем гуляць?
Дзеці. У гульню «Грушка»!
Вясна. Цікавая гульня, давайце гуляць.
Праводзіцца гульня «Грушка «.
Вясна. А яшчэ, любыя мае дзеткі, вясна славіцца і тым, што гэта пара палявых работ. Праўду кажуць: «Што вясной пасееш, тое ўвосень збярэш».
Лявон. Пра гэта таксама ведаюць дзеці.
Лявоніха. Таму падрыхтавалі карагод «Лянок».
Дзеці выконваюць карагод «Лянок».
Лявон. А каб ты, Вясна, стала яшчэ цяплейшай ды ласкавейшай, нашы дзеці-музыкі падрыхтавалі табе свой падарунак.
1-е дзіця.
Вось яны, мае цымбалы,
Струн вясёлы перазвон,
Як зайгралі, заспявалі
Дзілі-дзілі, дзілі-дон.
2-е дзіця.
Весялей, сябры, іграйце,
Праганяйце з хаты сон.
I ляноту праганяйце.
Дзілі-дзілі, дзілі-дон.
Іграе дзіцячы аркестр народных інструментаў.
Лявоніха. А якое ж свята без танца?
Дзеці выконваюць народны танец.
Вясна. Вось і надышоў час развітвацца з вамі. Дзякуй вам, гаспадары, мне пара ісці будзіць пушчы, бары, палі, азёры.
Раздае дзецям пачастункі і выходзіць.
Лявон. Да сустрэчы ў наступным годзе, Вясна!
Лявоніха. Дзякуй і вам, дзеці, што сустракалі з намі надыход вясны.
Дзеці развітваюцца з гаспадарамі і выходзяць з залы.
Галіна ЖУКЕВІЧ, музычны кіраўнік дзіцячага сада «Каласок » г. п. Лельчыцы Гомельскай вобласці
Пралеска Сакавік 1997 г.
lukshurik
09.04.2011, 09:15
Праздник «Гуканне вясны» проводили 7 апреля. Проводили на улице. Детит счастливы, родители довольны, начальство удовлетворено.
ГУКАННЕ ВЯСНЫ.
(Дети выстраиваются на хоз. дворе по квадрату).
Под музыку вбегают Скоморохи.
1 Ском.: Добры дзень, даражэнькiя
Добра што да нас завiталi.
2 Ском.: Мы сардэчна усiх вiтаем
I на свята запрашаем.
Бачыш, усе ужо гатовы
Будзем зараз святкаваць
Вясну – красну заклiкаць.
1 Ском: Гэй, народ!
Збірайся ў карагод!
2 Ском.: Гэй, народ!
Вясна ля варот!
1 Ском.: Прачынайцеся, падымайцеся,
У святочнае адзенне апранайцеся,
2 Ском.:Будзем разам спяваці,
Вясну-красну гукаці!
1 Ском.: Прыдзi, прыдзi вясна
Прыдзi, прыдзi красна.
2 Ском.: Прынясiнам збожжа,
Прынясi нам красак!
1 Ском.: Каб iшла вясна хутчэй
У круг уставайце, вяснянку заспявайце.
2 Ском.: Будзем разам спявацi
Вясну – красну гукацi.
Заклiчка «Жавароначкi прыляцiце».
1 Ском.: Прыйшоу, нарэшце, час жаданы
Рады мы вясну сустрэць
2 Ском.: Iдзе матухна – вясна
Адчыняйце варата.
(Появляется Баба Яга, на голове у нее венок весны).
Б. Я. Встречайте меня, встречайте!
1 Ском.: Ой! Кто это?
Б. Я. Как кто? Это я, Весна, в гости к вам пришла. Угощайте меня, подарки мне дарите!
2 Ском.: Что-то ты на Весну не похожа. Ребята, как вы думаете, кто это?
Дети: Баба Яга.
1 Ском.: Конечно, Б.Я.! Ишь, чего захотела – подарков! Угощения! А ну, уходи прочь!
Б. Я. Раз так, то не будет вам никакой весны. Не дождетесь.
2 Ском.: (выхватывает у Б. Я метлу). Не скажешь, где Весна – не получишь свою метлу
( передаёт метлу детям, дети пускают ее по кругу. Б. Я. гоняется за ней по кругу и наконец, в изнеможении останавливается).
Б. Я. Ох, совсем уморили меня, старую. Так и быть, скажу вам, что нужно сделать, чтобы весна пришла. Весна к вам придет, если услышит пенье весенних птиц. А птиц то я заколдовала, песню у них украла. Чтобы песенку найти, нужно пройти по участкам, выполнить все задания, собрать все нотки, которые я разбросала, из этих ноток сложить мелодию для птиц, и когда они звонко запоют свою весеннюю песню, тогда и весна придет… Хи-Хи-Хи, но я думаю, что вам никогда с этим не справиться, а мне уже пора…(садится на метлу и улетает).
1 Ском.: Ну что, ребята, отправимся на поиски ноток для птиц?
2 Ском.: А вы не боитесь трудностей? С заданиями справитесь? Ну, тогда счастливого пути.
1 Ском. А что бы вы не заблудились, вот вам карта вашего движения.
(дети расходятся по участкам).
БАБУШКА – ЗАГАДУШКА.
Подходите, торопитесь,
Мои милые друзья
Отдыхайте, веселитесь,
Здесь скучать никак нельзя.
Здравствуйте, ребята. Я – Бабушка – Загадушка. Что же у вас случилось, что вы ко мне в гости пожаловали?
Есть у меня одна нотка, но чтобы ее получить, надо проявить свой ум и разгадать все мои загадки.
Ручейки бегут быстрее,
Светит солнышко теплее.
Воробей погоде рад —
Заглянул к нам месяц … (март)
Мишка вылез из берлоги,
Грязь и лужи на дороге,
В небе жаворонка трель —
В гости к нам пришёл … (апрель)
Зеленеет даль полей,
Запевает соловей.
В белый цвет оделся сад,
Пчёлы первые летят.
Гром грохочет. Угадай,
Что за месяц это?..(май)
Большой подсолнух в небе,
Цветет он много лет,
Цветет зимой и летом,
А семечек все нет. (солнце)
Весна поет, звенит капель,
Почистил крылья воробей.
Кричит скворцу он:
— Не робей! Иди купаться
Вот … (ручей)
На лесной проталинке
Вырос цветик маленький.
Прячется в валежник
Беленький …(подснежник)
Рыхлый снег на солнце тает,
Ветерок в ветвях играет,
Звонче птичьи голоса
Значит, к нам пришла …(весна)
Молодцы, ребята, а вот и нотка. Ступайте скорее дальше.
АИСТ.
Если в небе я лечу
Весну я на крыле несу.
Где Аист сядет – богатство будет
Где Аист есть будет – счастье будет
Где Аист гнездо совьет – детки родятся.
По небу я летел и слышал, что Баба Яга натворила, дам я вам нотку музыкальную, но сначала поиграйте со мной.
По болоту я хожу,
Лягушек кушать я люблю.
Игра Лягушки и аист.
Лягушки прыгают, проговаривая слова.
Мы зеленые лягушки
Веселимся на опушке
Здесь у нас рядом пруд
Аисты нас не найдут.
На последних словах дети приседают, и замирают. Аист ходит, и высматривает того кто пошевелится.
Играет 2-3 раза. На последний раз Аист приседает
Восп. Аист, аист, что ты делаешь?
Аист. Ямочку копаю
Восп. Зачем тебе ямочка?
Аист. Камушки собираю.
Восп. Зачем тебе камушки?
Аист. Иголочки поострить.
Восп. Зачем тебе иголочки?
Аист. Мешочки шить.
Восп. Зачем тебе мешочки?
Аист. Вас ловить.
(дети убегают, Аист их ловит).
Аист. Повеселили вы меня, да и сами, наверное, повеселились, но вам уже пора торопиться, вот ваша нотка, держите, а мне нужно гнездо вить, чтоб малых деточек высиживать. До свидания.
МАТРЕШКА.
Сюда! Сюда подходите!
Себя покажите
Да на меня посмотрите!
Здравствуйте, ребятишки. Я – веселая Матрешка, знаю, что вы ищите. Для того чтобы нотку забрать надо быть очень внимательными.
А сейчас, детвора,
На внимательность игра.
Я руками «Хлоп – хлоп»,
Вы ногами «топ – топ».
Я ногами «Топ – топ»,
Вы руками «Хлоп – хлоп».
Скажу: «Кричите» —
Как мыши, вы молчите.
Я скажу: «Молчите» —
Так вы «Весна» кричите.
Понятно?
Руки подняли и покачали – это деревья в лесу,
Локти согнули, кисти встряхнули –
Ветер сбивает росу,
В стороны руки – плавно помашем –
Это к нам птицы летят
Как они сядут, тоже покажем,
Крылья сложили назад.
( несколько раз с ускорением)
Молодцы, ребята, вижу я, что вы очень, внимательны, получайте свою нотку и скорее весну зазывайте.
КАЗА.
Подходите, подходите,
Ноженьки поторопите!
На всех хватит развлечений,
Будет много впечатлений.
Здравствуйте, ребята. Я – Коза Дереза
Всем на диву я краса.
Люблю повеселиться,
Люблю я порезвиться.
Слыхала я, что за беда у вас случилась, и обязательно вам помогу, но сначала хочу пригласить вас поиграть на музыкальных инструментах. Будете играть весело и задорно, получите то, за чем вы пришли.
ИГРА НА Д. М. И.
Есть еще у меня игра одна интересная «Дудочка» называется.
ИГРА «ДУДОЧКА»
Дети стоят по кругу. Со словами передают дудочку.
Гэта дудка не прастая
Да усiх яна уцякае,
Каму у рукiпападзе,
Той у круг плясаць пайдзе.
Молодцы, настоящие музыканты. Держите нотку и продолжайте свой путь.
ПОВОДЫРЬ И МЕДВЕДЬ.
Поводырь:
Для затей и для смеха —
Ребячья потеха!
Спешите видеть, спешите слышать.
Эй, добрые люди! Смотрите сюда!
Вы такого не видели никогда!
Ну-ка, Михайло Потапыч, поворачивайся!
Вишь, народ собрался подивиться, да твоим заморским потешкам поучиться!
С праздником, люди добрые, поздравляем! (кланяется)
Ну-ка, Мишенька, покажи, как девчонки-хохотушки в зеркальце глядятся,
прихорашиваются?
А ну-ка, Михайло Потапыч, представь, как эти мальчишки в детский сад собираются?
А как из сада возвращаются домой? (Медведь бежит, косолапя).
Мишенька, а как Бабка-Ёжка в бане парится, на полке валяется?
(Медведь падает на спину, машет лапами).
Ой, бабка-то угорела, головушка заболела. Где заболела-то, Мишенька?
(Медведь показывает попу).
Да нет, Мишенька, не это! Где головушка-то?
Ну-ка, Мишка, попляши!
У тебя ножки хороши!
Пляска Медведя.
Приободрись, Михайло Потапыч, поклонись на все четыре стороны, благодари за почёт, за глядение.
А я хочу проверить вашу фантазию. А тот, кто окажется самым большим фантазером и получит заветную нотку..
Покажите — ка как мама блины печет, а как папа газету читает, а как вы лимон кислый кушаете, а как маленький ребенок сосочку сосет, а как Михайло Иванович по лесу бродит…
Ну что, Миша, оказывается эти ребятки большие фантазеры.. Надо помочь им, отдавай нотку. До свидания.
СКОМОРОХИ.
1-й: Эй, честной народ! Раскрывай пошире рот!
Распотешим мы вас, раскрывай пошире глаз!
Вот идёт по дороге Ероха –
Полюбуйся, народ, на скомороха!
2-й: Подходи, подходи скорее,
К нам на представленье.
Ждет вас праздник озорной
Всем на удивленье!
1-й Мы для вас приготовили сказки.
2-й Мы будем их показывать, а вы – нам помогать. И если все сказки будут угаданы, получите свою нотку.
СКАЗКИ.
Как-то раз в лесу густом
Вырос домик под … (кустом).
Рада мышка-поскребушка
И зелёная … (лягушка).
Рад и побегайчик,
Длинноухий … (зайчик).
Ничего, что ростом мал
Меховой домишко, –
И кабан туда попал,
И лиса, и … (мишка).
Всем хватило места в нём.
Вот какой чудесный … (дом).
Дзинь-ля-ля – поёт синичка!
Это сказка «…»
(«Рукавичка».)
Из муки он был печён,
На сметане был мешён.
На окошке он студился,
По дорожке он … (катился).
Был он весел, был он смел
И в пути он песню … (пел),
Съесть хотел его Зайчишка,
Серый волк и бурый … (Мишка).
А когда малыш в лесу
Встретил рыжую … (Лису),
От неё уйти не смог.
Что за сказка?
(«Колобок».)
Жили-были семь ребят –
Белых маленьких … (козлят).
Мама их любила,
Молочком … (поила).
Тут зубами щёлк да щёлк,
Появился серый … (волк).
Шкуру белую надел,
Нежным голосом … (запел).
Как коза запел тот зверь:
– Отоприте, детки, … (дверь).
Ваша матушка пришла,
Молочка вам … (принесла).
Мы ответим без подсказки,
Кто сумел спасти ребят.
Это знаем мы из сказки:
(«Волк и семеро козлят».)
Понравились вам наши сказки? А за то, что вы были внимательными слушателями, мы даем вам эту нотку. Спешите скорее дальше.
СОЛНЫШКО.
Подходи, честной народ,
Праздновать весны приход!
Ну-ка, ну-ка, порезвей
Ты улыбок не жалей!
Здравствуйте ребята. Я солнышко ясное. Первый вестник Весны красной.
Очень хочется мне с вами поиграть, проверить вашу ловкость и внимательность.
Игра с платком. (ср. ст. гр)
Дети идут, держась за руки, по кругу, Солнце движется им навстречу по внутреннему кругу.
А я – Солнышко ясное, солнышко красное.
Со платочком я хожу,
Весну – Красну я зову.
Дети останавливаются, платок оказывается между двумя детьми:
На плече платок лежит,
Кто быстрее пробежит?
Дети, между которыми остановилось Солнышко, обегают круг (внешний), возвращаются на свои места.
Игра «Верабей»
Солнце: Хто пад сонейкам сядзiць?
Грэе свае ножкi?
Дзецi: Гэта шэры верабей
Ен азябнуу трошкi.
Солнце: Сыплю я для вераб ёу
Зярняткi i крошкi.
Дзецi: Прыляцелi б мы да вас,
Ды баiмся кошкi.
(под звон бубна летают, под удары клюют зерна, солнце «мяу» — дети бегают).
Отдам я вам нотку и попрошу скорее весну позвать. А для вас у меня есть сюрприз. Я хочу прокатить вас на своей солнечной карусели. Занимайте свои места.
На качели дружно сели,
Завертелись карусели!
Игра «Карусели».
К обручу привязаны ленты. Дети берутся за ленту одной рукой и идут сначала в одну сторону, затем, поменяв руку, в другую. Обруч держит взрослый.
Еле, еле, еле, еле
Закружились карусели,
Еле, еле, еле, еле
Закружились карусели,
А потом, потом, потом
Все бегом, бегом, бегом.
А потом, потом, потом
Все бегом, бегом, бегом.
Тише, тише, не спешите,
Карусель остановите.
Раз-два, раз-два,
Вот и кончилась игра.
Вот и повеселились мы с вами. Продолжайте свой путь.
ДЗЕД.
Да сабе гукаю тых
Хто любiць звонкi смех
Падыхоцце дзетвара
Чакае вас вяселая гульня.
Ведаю я пра тое, што вы пененьку шукаеце, дапамагу вам, калi вы пагуляеце з дзедам старым. У мяне назбiралася шмат лапцяу i ведаю я з iмi гульню цiкавую.
СТ. СР. ГР. «ЛАПЦI».
Дети становятся по кругу. Перед ними по кругу лежат лапти. Дети идут по кругу и проговаривают слова. После последних слов надо стать на лапоть «обуться». Кому лаптя не хватило, тот выбывает.
Мы па крузе iшлi
Сабе лапцi знайшлi
Ты, Мiкiта, не зявай,
Хутка лапцi абувай.
Для младшей группы.
Ведаю я пра тое, што вы пененьку шукаеце, дапамагу вам, калi вы пагуляеце з дзедам у цiкавую гульню Птушкi
МЛ. ГР. «ПТУШКI».
Обручи – домики.
Под звон бубна летают, под удар – каждый занимает себе домик. Кому не хватило, тот выбывает.
Все группы с 8 нотами возвращаются обратно на хоз двор, где их встречают скоморохи. Из нот они составляют мелодию.
Звучит пение птиц. Под пение птиц выходит Весна.
1 Ском.: Вясна прыйшла!
2 Ском. Красна прыйшла!
Вясна: Дзякуй, што вы мяне з радасцю сустракаеце.
Доуга да вас ехала, спяшалася
Людзi усе мяне чакаюць
I па усёй зямлi вiтаюць
Песнямi, танцамi мяне заклiкаюць.
Каб было iу вас весялее
Спляшыце разам са мною хутчэе.
ПЛЯСКА
1 Ском.: Ой, Вясеа – красна, што ты нам прынясла?
Вясна: Жыта – карыта, мерку пшанiцы!
Вадзiцы з крынiцы.
(сыпле зерне, пырскае вадой).
2 Ском.: Вясна – красна, што яшчэ прынясла?
Вясна. Маладым дзяучынкам – па вяночку
Маладым хлопцам – па канёчку.
Птушкам – пачастунак
Малым дзеткам – падарунак.
Я для вас ласункi маю, iх вам зараз я уручаю.
1 Ском.: Вялiкi дзякуй Вясна за твае пачастункi, падарункi ды пацешкi.
2 Ском.: А галоунае – за даскавую i дзуную усмешку тваю.
Вясна: мне ужо пара у дарогу збiрацца,
Многа у мяне яшчэ работы,
Землю будзiць,
Дрэвы ды травiцы зелянiць. Дапабачэння.
Вясна уходзiць.
1 Ском.: Вясну сустрэлi,
2 Ском. Весялiлiся ды песнi пелi/
1 Ском.: Сонейка, свяцi ярчэй
Каб усiм было цяплей.
Оба : А наша свята, скончылася.
А это музыка к празднику: http://narod.ru/disk/9688619001/%D0%BC%D1%83%D0%B7%D1%8B%D0%BA%D0%B0.rar.html
1 фанфары
2 выход скоморохов
3 выход Б. Я
4 игра с метлой
5 Уход Б. Я.
6 Дети расходятся по участкам
7 выход Весны
8 Общая пляска
9 Весна дарит жаворонков
10 Весна уходит.
11 Конец праздника
12 Конец.
lukshurik
10.04.2011, 07:28
Хочу тоже присоедениться к этой беседе и сказать свое конечно да, конечно нужно. Поменяв место работы и придя в новый сад, сталкнулась с тем, что четверг в данном учебном заведении, является днем белорусского языка. Было очень непривычно и мне и детям. Для детей наш родной язык стал иностранным, некоторые, после первого занятия на беларускай мове родителям сказали, что больше на музыкальное занятие не пойдут, потому-что они не могут петь на каком-то непонятном языке. Это было осенью. В течение года, во всех основных утренниках я использовала песни, игры, танцы, стихи на белорусском языке (небольшой фрагмент), но наш язык звучал, и сейчас, когда мы учили заклiчку «Жавароначкi» я просто удивлена, ведь дети поют с удовольствием, да еще и выговаривая белорусские слова так как это положено. А белорусские праздники «Кiрмаш», «Калядкi», «Гуканне вясны» это то, о чем забыли многие, но благодаря нам и нашей работе, оно живет. Поэтому, Светлана, эту тему надо развивать, и делать это сообща.
alenagomel
08.05.2011, 15:52
Вяликдзень
Программное содержание: знакомить детей с фольклорным праздником, с народными традициями. Развивать интерес и любовь к белорусскому языку, исполнительские навыки, ловкость; чувство прекрасного, пластичность, навыки хорового исполнения.
Воспитывать духовность, чувство коллективизма, чувство уважения к традициям белорусского народа.
Действующие лица:
Дед
Баба
Волочобники
Весна
Курочка
Ход развлечения
В зал входят дети под белорусскую музыку, в “хате” сидят дед и баба.
Дед: Мы сегодня собрались, чтобы отмечать светлый праздинк Пасхи. В церквях торжественно зучат колокола и праздничные хоры. В этот день все, вместо “здравствуй” “христосуются”- Христос Воскрес!
Бабка: Воистину воскрес! А вы знаете, кого называют Иисусом Христом? Для верующих христиан это Бог, он помогает людям в печалях, болезнях, у него просят прощения, если совершили плохой поступок. Пасха- прославление Иисуса Христа.
Повсюду Благовест гудит,
Из всех церквей народ валит.
Заря глядит уже с небес…
Христос воскрес, Христос воскрес!
С полей уж снят покров снегов,
И реки рвутся из оков,
И зеленеет ближний лес…
Христос воскрес, Христос воскрес!
Вот просыпается земля,
И одеваются поля,
Весна идет, полна чудес,
Христос воскрес! Христос воскрес!
(колокольный звон)
Под белорусскую музыку заходят волочебники.
Ой, барами сасновымi, ой, полямi жытневымi,
Iдуць-гудуць валачобникi, гукаючы, спяваючы.
Валачобныя- людзi добрыя, валачiыся- намачылiся,
Зайшлi к бабцы- пасушылiся, дала бабка усiм па яечку.
Вiншуем вас з Хрыстовым днем чырвоным яйцом!
А цi спiш, цi ляжыш, слауны гаспадар?
Надары гасцей, каб iшлi часцей!
Нашы дары не велiкi нi малы!
Пару яек ды з варэннем прагi! Можна да вас?
Баба: А что это за народ? Проходи через порог!
Дед: Я не сплю и не лежу, с радостью вас одарю! Будьте здоровы, веселы- как весна.
Баба: Сегодня Пасха! Будем петь и играть, светлый праздник встречать, весну в гости зазы-вать!
Дед: Давайте весну звать:
Весна- красна!
Приди, весна, с радостью,
С великой милостью,
С теплом, с добром,
О тебе поем
Исполняется песня «Весна»муз. О. Волох
Весна(входит): Я, Весна- красна, в гости к вам пришла,
И подарки принесла: вот девчатам –гребешок,
А мальчишки цветочки возьмите и девочкам их подарите.
Исполняется «Танец с цветами» муз. Чайковского
Как радостно опять звучат
Нам птичьи переливы.
Они тепло в себе таят,
Весенний звон игривый.
И купола опять блестят,
На солнышке сверкают,
Волшебный куличей наряд
О Пасхе возвещает.
Она приходит с красотой,
С любовью чистой, нежной,
И озаряет нас с тобой
И светом, и надеждой.
Вновь станет на душе теплей,
Ручьи обиды смоют.
Под колокольный звон церквей
Встречаемся с весною!
Исполняется хоровод «Весна» О.Волох
Баба: К празднику Пасхи все убирают свои дома, украшают их, а в прошлое воскресенье украсили их веточками вербы.
Баба: Светлый праздник Пасхи продолжался всю неделю и называлась она пасхальной, светлой, святой. Люди ходят друг к другу в гости и веселятся.
Игра «Саука ды Грышка»(ст.гр.№1)
(Входят Курочка)
Курочка: Добры дзень, якая хата! Гэта што у вас за свята?
(ответы детей). Курица кудахчет, засуетилась.
Баба: Ой, як курыца сакоча, чаго ж яна хоча? Можа, яйка знесцi хоча?
Дед: Давайте посадим курочку, а сами загадки отгадаем.
Кудахчет-кудахчет, детей зовет
Под крыло соберет (КУРИЦА)
Беленькая бочка, на ней не сучечка.
Ни обручика, ни дна, и хоть бы кнопочка одна! (ЯЙЦО)
Курица: Куд-кудах, куд-кудах, яснесла яйцо с кулак!
Баба: Ой, смотрите, дети, какое яйцо курочка снесла!
Исполняется песня «Великоднае яечка»(б.н.м.)
Баба: В первый день Пасхи всегда гладили по лицу своих детей крашеным свяченым яйцом, чтобы были всегда румяными и здоровыми. (Взрослые расстилают зеленый коврик, и по нему, как по траве, 2-3 ребенка катают яички и приговаривают:
Проснись, земля, от зимнего сна
Игра с яйцами (катаем)
Игра «Белыя гуси»(ср.гр.№1)
Первым буду выбирать
С кем скорее в пару встать.
Выберу пригожую,
На солнышко похожую
Исполняется песня «Вербы» муз.И.Кошминой сл. К. Бальмонта
Сколько песен, сколько звуков
За окном прозрачно-светлым.
Что за чудные мотивы,
Что за сказочный оркестр?
Исполняется оркестр. «Юрачка»(б.н.м.)
Игра «Михасик»(ср.гр.№2)
Дед:На прощанье вам пожелаем
Встречать гостей во таким караваем.
Баба:От души желаем всем вам жить в достатке,
Чтобы в жизни вашей все было в порядке!
Приглашаем в группы пить чай.
alenagomel
08.05.2011, 15:53
ВЯЧОРКІ
ФАЛЬКЛОРНАЕ СВЯТА ДЛЯ ДЗЯЦЕЙ ГРУПЫ «ФАНТАЗЁРЫ»
Зала ўпрыгожана ў нацыянальным стылі: ручнікі з беларускім арнаментам, вышыўка; ложак, засланы саматканым пакрывалам, над якім вісіць прыгожы самаробны дыван; печ, побач з ёю стол, засланы абрусам, самавар, ласункі.
Гучыць вясёлая беларуская народная музыка, у залу ўваходзяць гаспадар і гаспадыня.
Гаспадыня. Добры дземь вам, паважаныя госці Вельмі добра, што вы завіталі да нас. Сення ў нашай хаце вас чакае сустрэча з беларускімі песнямі, танцамі, гульнямі, карагодамі.
Гаспадар. Як кажуць нашы людзі, хай вам даспадобы будуць
Жарты, песні, смех!
Бо без песні, хоць ты трэсні, без гармоніка й дуды
Ходзяць ногі не туды’. Запрашаем на вячоркі!
Спяваючы бел нар. песню «Добры вечар» уваходзяць удзельнікі
фальклорнага гуртка -дзяўчынкі з ручнікамі ў руках.)
Дзяўчынкі. Добры вечар у хату!
Гаспадар. Вечар добры, дзяўчынкі!
Дзяўчынкі. Дазвольце. шаноўныя гаспадар і гаспадынька, да вас завітаць!
Гаспадар. Вечар добры, дзяўчынкі! Праходзьце, калі ласка!
Дзяўчынкі. Дзякуй вам, гаспадар і гаспадынька
Гаспадыня. Дзяўчаты, можа вы нам якую-нсбудзь пІесню заспяваеце?
Дзяўчынкі. Заспяваем.
Выконваюць беларускую народную песпю «Гаспадынька».
Гаспадар. Ой, якія вясёлыя дзяўчаты да нас завіталі! А чаму ж яны без хлопцаў? Дзс ж япы падзеліся?
Дзяўчынкі. Ды дзесьці згубіліся.
Уваходзяць хлопцы
Хлопчыкі. Добры вечар таму, хто ў гэтым даму!
Дазвольце вас вітаць, усім дабра жадаць!
Адзін з хлопчыкау аглядаецца, заўважыў дзяўчынак, звяртаецца да іх.
Добры вечар,дзяўчынкі! Ці можна да вас?
Дзяўчынкі. А ў нас не ганарацца, Дэе стаяць, там і садзяцца. 3 чым прыйшлі?
Хлопчыкі. Рады мы заўсёды быць у вашай хаце, а прыйшлі ў госці, каб добрага здароўя ўсім пажадаць. Наша справа не цяжкая — іграць, скакаць, песні спяваць.
Дзяўчынкі. Запрашэння нечакайце, разам ;з намі вы спявайцс.
Дзеці выконваюць дражнілку, потым танцуюць
беларускі народны танец «Выйду на вуліцу”.
Пад вясёлую беларускую музыку на вячоркі прыходзяць жанчыны,
апранутыя ў нацыянальнае адзенне.
Жанчыны. Вечар добры ў вашу хату! Дазвольце, гаспадар і гаспадынька, да вас завітаці.!
Гаспадар. Заходзьцс, жанчынкі! Заходзьце, калі ласка! Мы жыць у адзіноце не можам, заўсёды чакаем гасцей.
Жанчыны. А ці можна ў вашай хаце песню заспяваць, маладосць успомніць?
Гаспадыня. Калі ласка, жанчынкі, а дзеці вас з задавальненем паслухаюць.
Спяваюць беларускую народную песню «ЗвончыкІ».
Гаспадар. Дзякуй вам! А зараз давайце выканаем нашу любімую песню «Ехаў Ясь на кані».
Жанчыны. 3 вялікім задавальненнем
Гучыць песня ў выкананні дарослых «Ехаў Ясь на кані».
Гаспадыня. Вялікі дзякуй вам, дзеці і дарослыя, што вы завіталі ў Інашу хату! 3 глыбокай даўнасці прыйшоў да нас гаты народны звычай — вячоркі! Як ні цяжка было жыць у тыя далёкія часы, а ўсё ж заставалася ў народа любоў да песень, танцаў, гульняў, жартаў. Вось таму мы сёння і запрасілі вас на вячоркі, каб наву-чыцца ў нашых продкаў працаваць, весяліцца, танцаваць, у гульні розныя гуляць.
1-ае дзіця. Ласкава просім да нас у госці!
2-ое дзіця. Заходзьце, калі ласка, папрацаваўшы, адпачыць!
3-яе дзіця. Вячоркі чакаюць гасцей, пІачнём Інаша свята хутчэй!
ДзецІ бяруць музычныя інструменты і выконваюць песню
«Мы жывем у Беларусі» (музыка і словы Л. Смык.)
Дзяўчынка. Гаспадынька, а што гэта ў цябе за куфэрачак такі прыгожы стаіць? ІІІто ты ў ім хаваеш?
ГаспадыІІя. У гэтым куфэрачку ляжаць розныя рэчы, якія вельмі дарагія майму сэрцу (дастае ручнік) Ручнік — гэта не проста кавалачак тканіны, якім выціраюць твар і рукі. Існуе ў нашіай краіне шмат звычаяў звязаных з яго выкарыстаннем. Дораць ручнік маладым, якія вырашылі Іпажаніцца, дораць на радзіны і наваселле. А з чаго ен зроблены?
Дзеці. 3 ільну.
Гаспадыня. Правільна, ручнік робяцьз ільну.
Гаспадар. Лен — гэта багацце нашай краіны. Каб атрымаць так прыгожы ручнік, людзям трэба многа працаваць. Спачатку лён трэба пасеяць, затым яго прапалоць, парваць, патрапаць грэбнем ці шчоткай. Атрымаўы кужаль пралі пры дапамозс верацяна ці калаўрота. Затым пранец бялілі, фарбавалі, прыносілі ў хату кросны і ткалі палатно для кашуль ці ручнікоў, якія потым упрыгожвалі беларускімі крыжыкамі ці кветкамі.
Музычны кіраўнік. Усё гэта зараз пакажуць нашы дзяўчынкі у карагодзе, а хлопчыкі ім дружна паспяваюць.
Карагод «Пасеялі дзеўкі лён» у апрацоўцы А. Рашчынскага.
Гаспадыня. А вось паглядзіце на гэтую посцілку. Яна таксама выткана кроснах. Такімі посцілкамі засцілалі ложак, сані і вазы. А восьдарожкі на падлогу. Імі таксама ўпрыгожвалі лавы ў хаце, дзе збіраліся жанчыны на пасядзелкі.
Гаспадар. Мне здаецца, што сёння ў нас сабраліся вельмі працавітыя дзеці і дарослыя. Каб дарэмна часу не губляць, давайцс будзсм працаваць. У нашай хаце ўсё ёсць і для працы, і для адпачынку. Кожны знойдзе справу даспадобы.
Гаспадыня сядае за станок прасці, гучаць беларускія мелодыі.
Гаспадыня. Давайце будзем працаваць ды прымаукі ўспамінаць.
1-ае дзіця. Хочаш добра жыць, ІІавінен працу любіць.
2-ое дзіця. Нічога само нІе робіцца.
3-яе дзіця. Гультай за дзела — мазольза цела.
4-аедзіця. Чалавек без працы, ІІІто птушка без крылаў.
5-ае дзіця. Не за сваю працу не бярыся.
Гаспадар. Ці не заседзеліся мы з вамі за працай? Весялей будзе, калі песня загучыць. Мы пачнём, а вы нам дапамажыце.
Гучыць беларуская народная песня « Чаму ж мне не пець».
Гаспадар. А зараз пІацехі для смеху. Хто з вас ведае жартоўныя дражнілкі?
Дзеці. Антось барадаты вёў казу каля хаты,
Антаніна паганяла, на цукеркі зарабляла.
• Віця, Віця. Віцяля з’еў карову і цяля.
І дванадцаць парасят, тТолькі хвосцікі вісяць.
• Сяргей-верабей на кані катаўся, рукі. ногі паламаў,
Без штаноў застаўся.
• Дзядзя Коля-велікан уваліўся ў стакан.
У стакане малако, Дзядзя Коля … Ко, ко, ко!
Хлопчык. Хопіць вам дражніцца, давайце лепей весяліцца!
Дзяўчынка. Як музыкі заіграюць, ногі самі рвуцца ў пляс.
Ай да туры-растатуры, беларускай мы натуры.
Беларускі танец «Кацілася чорна галка»
ў апрацоўцы А. Рэмізоўскай.
Музычны кіраўнік. А хто ж з вас, дарослыя, на месцы ўсядзіць, калі полька загучыць. Кідайце ўсё, ідзіце ў скокі, хай музыка гудзе!
Госці танцуюць беларускую польку.
Гаспадар. I яшчэ адна пацеха –гульня для смесху. Але перш чым гуляць, адгадайце загадку:
І не Маша, і не Галя, а дзяўчына ў крыўдзе.
За касу яе цягае кожны, хто не прыйдэе.
Абнімаюць вельмі рэдка, бо яна завецца … (рэдзька.
Гаспадыня. Загадку адгадалі, а цяпер можна ўжо і пагуляць у гульню «Рэдзька». Але спачатку давайце па лічылцы выберам Янку і гаспадара. Хто хоча палічыць?
Гульня «Рэдзька».
Пасля яе дзеці сядаюць, а на «градцы» непрыкметна
з’яўляецца новая вялікая рэдзька.
Гаспадар. Ой, зноў рэдзька на нашай градцы вырасла? Ды якая вялікая, мабыць, вельмі смачная! Давай, гаспадынька, паспрабуем яе выцягнуць
Падыходзяць, пачынаюць цянуць, “рэдзька” ўскоквае і ўцякае.
Яе ловяць і бачаць чалавечка, які за ёй схаваўся.
Гаспадыня. Ой, а гэта хто ж?
Дамавы. Ды гэта ж я, ваш Дамавы. Сядзеў, сядзеў я ў хаце, слухаў, як вы спяваеце, ды і мне захацелася з вамі трошкі павесяліцца.
Прынёс я мех. А ў мяху — смех!
Дзеткам на пацеху лопнуў мех ад смеху.
Вось вам, дзеткі, смяшкі, вось вам і пацешкі.
Цікавых паведаю вам небыліц, хай скачуць да нас яны
3 кніжных паліц.
Пякла баба калачы ў халодненькай пячы
I якраз ляцеў камар, Ды калачыкі пакраў.
Цераз вулачку ўцякаў, камізэлечку парваў.
Дзеці, а вы ведаеце якія-небудзь небыліцы?
Дзеці расказваюць вершаваныя небыліцы.
Дамавы Малайцы! А жартоўныя песні спяваць умееце?
Дзеці. Умеем!
Гучыць жартоўная народная песня «Сядзіць мядзведзь на покуці.
Дамавы. А вось я вам, дзеткі, прынес яшчэеі карабсц. Калі ласка, усе, хто хоча, адчыняйце яго.
Гаспадыня. Дамавічок, а можна я?
Дамавы. Калі ласка, гаспадынька.
Гаспадыня адчыняе карабец, там — каляровыя лісткі з загадкамі.
Дамавы. А вы, дзеці, умееце загадкі адгадваць?
Дзеці. Умеем!
Дамавы. Тады я вам загадаю і пагляджу, як вы іх адгадаеце
• Назбіралі арэхаў пяць мяшкоў, насушылі грыбоў 120 карабоў.
Нацягалі шышак горку, працавітыя … (вавёркі).
• Дзяцел з ночы быў сярдзіты, тэлеграму пераблытаў,
І пайшла па лесе байка: «З’еў лісіцу шэры … (зайка).
• Хоць таўстун занадта ласы, на эіму сабе запасы не збірае,
Бо заўжды мяшок ён мае. Спаць кладзецца, здыме тапак
I паціху смокча лапу. А вясна дыхне ледзь-ледзь
Прачынаецца … (мядзведзь).
Дамавы. Якія вы, дзеці, малайцы! Усе загадкі адгадалі. Здаецца мне, што ў вас тут нечым пахне…(Бяжыць да печы.)
Гаспадыня. Ой, гэта я зусім забылася, ІІІто ў печ пірог паставіла, пабягу паглядзець. Які ж прыгожы пірог атрымаўся! Гэта я для вас, дзеці, так старалася.
Гаспадар. Паважаныя госці, дзеці, бацькі! Мы вельмі рады былі бачыць вас у нашай хаце, нашым садзе, на вячорках. Але ж час нам з вамі развітвацца.
Гаспадыня. На развітаннс ўсім жадаем:
Шчыра каб жылі ў дастатку,
У жыцці ў вашым хай ідзе ўсё па парадку!
1-ае дзіця. Дзякуй гаспадарам заліхвацкім!
Жадаем блакітнага неба, духмянага хлеба, чыстай вады і ніякай бяды’.
2-ое дзіця. Дзэякуй, госці, эа падмогу!
Вы так дружна рагаталі, Нас так хораша віталі,
ПляскалІ ў ладкі. I шкада, а ўсё ж бывайце, толькі нас не забывайце!
Гаспадар. А вы, дзеткі, дружна жывіце,
Хутка расціце, край свой любіце!
Не таму любіце, што за ўсё цяплейшы і прыгажэйшы,
А таму любіце, што за ўсё мілейшы, за ўсе даражэйшы!
Музычны кіраўнік. Дзеці, давайце на развітанне заспявасм песню пра наш родны край.
Песня «Роднае” (музыка С. Галкінай, словы У, Карызны.)
Гаспадыня. Паважаныя госці, цяпер мы вам хочам сказаць: «Да новых сустрэч!»
Гучыць беларуская песня “Бывайце здаровы”
alenagomel
08.05.2011, 15:54
Вячорки 2
1-й: Сення ў нашым садзе свята!
І гасцей як тут багата:
Усіх на свята запрашаем
І сардэчна вас вітаем
І дарослых, і дзяцей, і шаноўных ўсіх гасцей.
2-й: Шанаванне добрым людзям,
Хай вам радасці прыбудзе
Хлопцы, дзеўкі, мамы, таты!
Запрашаем вас на свята.
Гасп: Добры вечар, сябры, паважаныя бацькі, і дзеці. Вельмі добра, што вы завіталі сення да нас. З глыбокай даўнасці прыйшоў да нас гэты народны звычай – вячоркі.
Як не тяжка было жыць, у тыя далекія часы, а ўсе ж заставалася у народа любоў да песень, танцаў, гульняў, жартаў. І мы вырашылі, будзем вучыцца у нашых продкаў, якія і ў горы, і ў радасці не забывалі сваіх песень і танцаў, а наадварот карысталіся імі, каб лепей было перажыць усе турботы і цяжкасці часу. Вось таму сення мы і запрашаем вас на нашыя вячоркі.
1-й: Раздаецца стук і звон.
2-й: Гэта грае наш Сымон.
Гасп: Ен да нас, сюды ідзе, і гармонь сваю нясе.
Заходзяць дзеці.
Прыпеўкі.
Гасп: Добры вечар, дзеці.
Міласці просім кожнага ў госці.
У нашай хаце хозцем будзь,
Папрацаваўшы можна адпачнуць.
Вячоркі чакаюць гасцей
Заходзьце хутчэй. Садзяцца.
1-й: Шчасце вам у хату
Наша цетка Ганна,
Прыбылі да вас мы
На вяліка свята
2-й: Шчыра вам жадаем
Шчасця і здароўя
Каб было часцей у вас
Поўнае застолле.
3-й: І як кажуць нашы людзі
Хай вам да спадобы будуць
Жарты, песні, смех
Бо без песні, хоць ты трэсні.
Без гармонікі і дуды
Ходзяць ногі ні туды.
Гасп: У маей хаце ўсе есць і для працы, і для адпачынку.
Кожны знойдзе сабе справу для душы.
Калі хочаш – павяжы.
Калі хочаш – папляшы.
Калі хочаш – пагуляй.
Гучна песню заспявай.
Песня: “Чаму ж мне ні пець”
Гасп: Дзеці, а што гэта вы прыйшлі на вячоркі і гэтак хутка узяліся за працу.
1. Каб у пашане быць трэба працу любіць.
2. Праца не паганіць чалавека, а корміць і вучыць.
3. Найсмачнейшы хлеб ад сваей працы.
4. Хлеб смачны і сыты, калі сваім стараннем дабыты.
5. Праца сама за сабе скажа.
6. Добра жыць калі спяваем да пра працу не забываем.
7. Калі есць ахота то зладзіцца любоя работа.
8. Праца майстра баіцца.
9. Хлеба не вымалішь, яго зарабіці трэба.
10. Дзе няма ахоты, там няма работы.
11. Сумленная праца – наша багацце.
12. Нічога само ні зробіцца.
13. Работу словам не заменішь.
14. Хто працуе той і мае.
15. Якая работа, такая і плата.
16. На чужы каравай рот не разівай.
17. Праца не забота, забота – калі няма работы.
18. Гультай за работу, мазоль за руку.
19. Сказаць легка, зрабіць тяжка.
20. Устанеш рана – многа зробішь.
Гасп: Ай да малайцы дзеці. Многа вы ведаеце прыказак, ды прымавак. Добра працуеце, а весяліцца любіце? Ну тады танец.
Танец “Мікіта”
Гасп: Ну вось, павесяліліся, а зараз за працу.
Ніткі трэба перабраць
У клубочкі ўсе сабраць.
Ой, як добра працуюць дзеці – Юля пляце, Таня вяжа. А я пойду за смятанай, трэба смятану збіць, да масліца зрабіць, бо з чым мы драчуны есці будзем?
(ідзе, заходзіць з пустым гладышом)
Ой, дзеці, што гэта здарылася? Адкрываю гладыш, а там пуста, няма смятаны.
Відаць кот залез, ды злізаў усе. Дзе ен падзеўся?
Выходзіць кот, плача.
Дзіця: Сядзеў коцік на кухні.
У яго вочачкі папухлі.
Чаго ж ты, коцік, плачаш?
Ці піць кі, ці есць кі хочаш?
Коцік: Ні піць кі, ні есць кі не хочу.
Пасваей жаласці плачу.
Сама цетка Ганна смятану злізала
А на мяне, катка, сказала.
Будзе мяне, коціка, біці.
Будзе мяне, коціку, вушкі церабіці.
Гасп: Ой, ой, ой.
Дзіця: Не плач, коцік,
Прабач і ты яго цетка Ганна
Заставайся разам з намі,
Працўй разам з намі,
Гуляй разам з намі,
Песні спявай.
Песня “Пасеялі дзеўкі лен”
Гасп: Добра, дзеці, вы спявалі, катка сустракалі, весяліліся з ім, спявалі, але яшчэ мала працавалі.
Песня “Перапелачка” (музычны кіраўнік)
Не дзе стук…. Гэта, едзець на кане Лявон з Лявоніхай. Пад’язджаюць.
Лявон: Тр-р-р. Прыехалі! Злазь, даражэнькая, зараз гаспадыня нас сустракаць будзе.
Мы і так ужо спазніліся на вячоркі.
Гасп: Вітаю вас даражэнькія, Лявон і Лявоніха.
Дзіця: Дзяцька Лявон з Лявоніхай прыехалі.
Лявон: Добрага здароўя гаспадыня.
Лявоніха: Добры вечар у хату.
Дзеці: Добры вечар.
Лявоніха: Ой, як вас тут многа. Паглядзі, Лявон, якія тут майстры сядзяць.
Гасп: Так, нашы дзеткі сапраўдныя майстры, паглядзіце, якія ў іх рукі залатыя. Але яны не толькі умеюць працаваць, але і карагоды вадзіць і жартаваць.
Карагод “Сядзіць камар на дубочку”
Гасп: Добра вы дзеці карагоды водзіце, весела вам на вячорках. Сядайце, працаваць будзем, ды казкі складаць. А вось адна із іх.
Жыла – была курачка з пеўнікам. І былі ў іх маленькія жоўтыя кураняткі. Кожную раніцу яны з курачкай выбягалі свой танец пачыналі.
Танец курачкі і куранят.
Гасп: Пазабаўляліся кураняткі, ды пад курачку хаваліся. А бацька – Певень ходзіць, зярняткі шукае, а як знойдзе, усіх паесці склікае.
Певень: (важна ходзіць) Ко-ко-ко! Чубаткі, знайшоў я зярнятка!
Гасп: Вось аднойчы выграб пеўнік вялікую бобінку.
Певень: Ай-яй-яй! Якая вялікая бобінка ляжыць.
Курачка: Што ж ты так задзівіўся! Ні дзяўбі каб не падавіўся.
Гасп: А пеўнік забыўся, што сказала курачка, дзеўбануў бабінку і падавіўся.
Певень: К-к-к-к-к.
Курачка: Божа ж мой, а што ж мне рабіць?
Бедны пеўнік мой ляжыць (плача).
Дзеці: Трэба доктара паклікаць.
Гасп: Пабегла курачка да доктара. Пагладзіў доктар – кот, свой жыват, падышоў, паслухаў, пеўніка панюхаў. Горла пачаў аглядаць, ды вось што пачаў казаць.
Кот: Трэба горла маслам змазаць, масла ў краме бывае, пэўна ж цана не малая.
Курачка: Вось, як яно зараз дорага каштуе!
А хто ж майго пеўніка уратуе? (плача)
Кот: збегай у веску, карову пашукай, у яе масла спытай, не трэба будзе грошы плаціць, гаспадарствам трэба даражыць.
Курачка: Куд-куды! Дзякую за параду! Сапаўды!
Кот: А я гэтым часам куранят пасцярагу, хоць адно сабе на абед злаўлю. (падкрадаецца, куранята разбягаюцца, кот мяукае, аблізваецца, цягне пеўніка, пеўнік уздрыгвае, драпае ката) Во толькі драпаецца, а не спявае, крыху пачакаю, а ен хутка сканае.
Выходзіці карова, спявае, курачка слухае.
Песня каровы:
Ох, як цяжка тут стаяць му-му
Гаспадыні ні відаці му-му
З голаду ж не паміраць му-му
Хто ж мне сена можа даць му-му
Курачка: Прынясу табе я сена, касцы за гарою.
Мне трэба масла збіць, каб пеўніка лячыць.
Бедны пеўнік мой канае, падавіўся, памірае (плача)
Карова: Накармі мяне травой, пакуль сонейка не згасла, тады бедзе табе масла.
(карова і курачка разыходзяцца ў розныя бакі, выходзіць рад касцоў, ідуць чарадой, косюць, спяваюць)
Песня касцоў:
Косы косяць пакуль росна: тык-тык-тык.
І трымаць іх трэба моцна: тык-тык-тык
Сення трэба, многа сена накасіць.
Ды на зімку поўну пульку напасіць!
Уцякайце пчолы, восы і жукі!
Нам каровы скажуць: дзякуй мужыкі!
Падбягае курачка, касцы выціраюць пот з ілба.
Курачка: Касцы, касцы! Дйце, калі ласка, сена карове, мне трэба масла збіць, каб пеўніка лячыць. Бедны пеўнік мой канае, падавіўся, памірае.
Касец: Курачка, ты не сумуй! Хутчэй да пекара шыбуй, булку хлеба прынясі.
Курачка: Тады сена мне дасі?
Касец: Ну, што ты квакчах? Тады бяры сколькі хош.
Выбягаюць з вялікімі лыжкамі два пекара.
Песня пекараў:
Теста трэба замясіць
І прысмакі палажыць
Булачкі духмяныя
Пульхныя, румяныя.
Добра гатуем, варым і пячом.
Смачныя белкі дзецям раздаем.
1-ы: Я галоўны пекар (робіць крок у перад)
2-і: Мы двое – пекары (крок у перад)
Разам: Любім мы булкі, працум да зары.
1-ы: Рэжу, рэжу, сала каб усім хапала
2-і: Пакрышу капусты каб пірог быў тлусты.
Разам: Добра гатуем, варым і пячом.
Смачныя булкі дзецям раздаем.
Курачка падбягае да пекараў.
Курачка: Пекар, пекар, ты павінен ведаць, усе касцы, хочуць абедаць. У іх вялікая патрэба, дайце, калі ласка, хлеба.
Пекар: А чаму ж ты не куранят будзеш карміць а касцоў?
Курачка: Касцы абяцалі сена накасіць, каб карову накарміць. Мяне трэба масла збіць, каб пеўніка палячыць. Бедны пеўнік мой канае, падавіўся, памірае.
Пекар: На, булку хлебам касцам аднясі, больш нічога не прасі.
Курачка: Дзякуй, акрамя хлеба мне нічога не трэба. (бяжыць да касцоў, бярэ сена, нясе янго карове, доіць, збівае масла, бяжыць да пеўніка, той масла глыкае, вочы расплюшчвае, паглядае) Пойдзем пеўнік гуляць, пойдзем зярняткі шукаць.
Пеўнік і курачка садзяцца на места.
Лявоніха: Лявон, бачыш колькі смяшнога усяго ведаюць дзеці? А што ты маўчыш? Можа ты дзе быў, дзіва дзіўнае сустракаў? Ці што смешнае бачыў?
Лявон: Бачыў.
Лявоніха: А карову, што кашу варыла бачыў?
Лявон: Бачыў.
Лявоніха: А ці бачыў авечку, што нясла яечкі?
Лявон: Бачыў.
Лявоніха: бачыў камара, які поле араў?
Лявон: Бачыў.
Лявоніха: Ну, дык цябе нічым не здзівіш.
Лявон: Сябры, наш народ складае многа розных небыліц, казак, пацешак, вершаў, прысказак і прымавак, жартаў. Гэй, смялей, хлопцы і дзяўчата, спявайце новыя жарты.
Песня “Запрашала ліска курку”
Гасп: Хопіць нам ужо сябры, жартаваць, смяяцца. Трэба зараз нам сябры зараз развітацца.
Лявон: І шкада, а ўсеж бывайце, толькі нас не забывайце.
Лявоніха: Дружна жывіце
Хутка расціце,
Край свой любіце.
Не таму любіце што заўсе цяплейшы і прыгажэйшы.
А таму любіце, што за усе мілейшы, за усе даражэйшы.
Песня “Бывайце здаровы”
Гасп: Час ужо поздні. Мая ўнучка ужо спаць захацела. Давайце заспяваем калыханку, каб унучка заснула.
Песня “Калыханка”
Гасп: Ну дзякуй вам даражэнькія, за дапамогу.
Цяпер унучка да раніцы спаць будзе.
Добр мы працавалі, весяліліся і жартавалі.
Добрыя вячоркі атрымаліся.
Але я чую з печы пых прыемны. Гэта пахнуць нашы драчуны.
Давайце частавацца.
Алена.by
14.05.2011, 10:26
Купалле
Святочна ўпрыгожаная пляцоўка. Дзяўчынкi i хлопчыкi апрануты ў беларускiя касцюмы. У дзяўчат на галовах вяночкi .
Вяд.: Добры дзень, дзецi , добры дзень зямлiца родная.
Пачынаецца свята народнае.
На Яна Купала з хаты выйшлi малойцы, дзяўчаты,
Выйшлi падлеткi дзеткi , дзяды маладзiцы, кабеткi,
Ой, колькi народу багата сабрала Купальскае свята.
Сення будуць музыкi iграць, сення будуць дзеўкi гуляцi,
Малодачкi спявацi , старыя бабы сядзецi , ды на тое дз!ва глядзецi:
Купалiнка: Шла Купала сялом, сялом,
Давала дзеўкам чалом, чалом.
А чаго вы сядзiце? Хутчэй на горачку iдзiце.
Дзiця: А там на горачцы агнi гараць-
Будуць дзеукi краскi зб!раць,
Будуць хлопцы праз агонь скакаць
I Купалачку прывячаць.
Дзiця: Купалле- гэта свята сонца i агню.
Будзем сення свята гуляць
Свята гуляць, агонь раскладаць.
Дзiця: Сення у нас Купала: сам Бог агонь расклаў,
Давайце Купалачку прывiтаем и « Купалiнку» праспяваем.
Песня и танец «Купалiнка».
Вяд.: На свята усiх запрашаем, хто смяяцца жадае.
Дзяучат- каб вяночкi вiлi, а хлопцау- у пляс каб хадзлi.
Бо толькi Купальскае свята вяселлем и жартам багата.
На свята прыяджаюць баба Еука и дзед Тумаш.
Баба: Добры дзень, маi дараженькiя!
Дзец : Добры дзень!
Дзед: А што гэта у вас за свята?
Дзец : Купалле!
Баба: А цi ведаеце вы, што такое Купалле? Гэта цудоунае свята. Дауным-дауно iснавала нават легенда, што у Купальскую ноч нiбы расцвiтае Папараць-кветка i той, хто яе ашукае, можа авалодаць усiм зямным скарбам, будзе самы шчаслiвы на свеце.
Дзед: Ой, баба, чаму ж ты мне раней аб гэтым не гаварыла?
Пайду шукаць кветку.
Баба: Куды ты, стары? Яе можа знайсцi толькi малады и смелы
чалавек.
Дзед: Ну, як зауседы, спазнiуся. Калi быу я малады, я быу хлопцам хоць куды.
i спявау, i танцавау, на гармонiку iграу.
Вяд.: Лепш патанцуйце для нас ды праспявайце якую- небудзь песню.
Дзед и баба выконваюць песню «Сабiрайся у госцi, мой дзядок».
Вяд.: Дзякуй вам, як добра вы спяваеце.
Баба: Стары,а куды я паклала краскi-зелкi ад усякай хваробы, ад рознай нягоды.
Дзед: Ды вось яны у кошыку.
Баба: Зямля-мацi,благаславi травы брацi i вам давацi, бярыце- лячыцесь.
Вяд.: Дзякуй вялiкi .На Купалле у зелках — кветках самыя каштоуныя лекавыя
якасцi . Таму гэта лепшы час для iх нарыхтоукi .
А зараз давайце пашукаем гэту чароуную кветку.
Дзецi разам з бабай и дзедам шукаюць кветку. Вядучая знаходзiць кветку.
Купалiнка: Вось калi у гушчар пайшлi , кветку- папараць знайшлi .
Пад музыку выбягае баба Яга, забiрае кветку.
Баба Я.: Ага мяне на свята не запраciлi , а кветку знайшлi , не будзе вам свята.
Вяд.: Вярнi нам гэтую кветачку.
Б.Яга: Вось я зараз ператвару цябе у дрэва цi у мухамор.
Вяд.: Вярнi нам, калi ласка, я хацела падарыць яе дзецям, каб у iх зауседы
было весела, каб яны зауседы былi добрымi i шчаслiвымi .
Б.Яга: Кал мне спадабаецца на вашым свяце, можа и падару яе вам.
Вяд.: Калi ласка, заставайся у нас.На Купальскае свята жадаем шчасця багата.
А зараз музык! зайграйце, у радочак усе устаньце.
Аркестр «Зайграй жа мне дударочку»
Б.Яга: Малайцы! А зараз запрашаю вас пагуляць.
Гульнi «Даганялкi», «Верабей», «Жабка».
Б.Яга:Добра вы гуляецце,добра спяваеце, а вот прымаукi ды прыказкi ведаеце?
Вяд.: Ведаюць!
Дзiця: Без працы няма чаго хлеба шукацi .
Дзiця: Дзе няма ахвоты, там няма работы.
Дзiця: Калi старанна косяць, то сена з мой не просяць.
Дзiця: Прышоу працаваць- няма чаго часу каратаць.
Б.Яга: Вельмi мне падабаецца на вашым свяце,таму я вырышыла падарыць вам чароуную Папараць-кветку,кааб усе зямныя скарбы-здароуе,шчасце, радасць, любоу- былi вашымi .
Вяд.: Дзякуй вялiкi . А зараз усiх запрашаю у карагод.
Карагод « Лета краснае».
Б.Яга: Добра у вас, але пара мне у лес збiрацца, раскажу усiм лясным жыцелям,
як!я тут жывуць добрыя дзецi .
Баба Яга уходзiць з пляцоукi .
Баба: А для вас мае, любанькiя, я прыгатавала пачастунак.
Вось таkiя смачныя булачкi .
Дзед: Баба мая пячэ булачкi Вельмi смачныя.
Вяд.: Дзякуй и вам.
Дзецi частуюцца . Гучыць беларуская народная музыка.
Девочки, сейчас идет подготовка к летнему периоду. Поэтому думаю купалье будет к месту.
Фальклорнае свята « Купалле»
Дзецi збiраюцца на упрыгожанай пляцоуцы.
Купалiнка Добры вечар, зямлiца родная, пачынаецца свята народнае
Реб На Яна Купалу з хаты выйшлi малойцы, дзяучаты
Выйшлi падлеткi и дзеткi, дзяды, малалеткi, кабеткi
Ой, колькi народу багата сабрала Купальскае свята
Реб Сення будуць музыкi играцi, сення будуць дзеукi гуляцi, малодачкi спявацi
Старые бабки сядзецi ды на тое дзiва глядзецi.
Куп Сення Купалле святкуем и спяваем и танцуем.
Карагод « Дудалка»( па паказу Купалинкi )
Куп Як навокал прыгожа!Колькi розных кветак и зелак. Давай и пра iх паслухаем вершы.
Реб Кветкi вытканы у траве, музыка гучыць,
З неба сонейка плыве у гэту казку адпачыць
Реб А кветкi- люба глянуць- стракатаю сям*ей
Сышлiся на паляну, на летнi мiтынг свой.
Куп Давайце паглядзiм, як прыгожа танчаць нашы кветачкi.
Танец кветак( ст.гр)
Куп А на Купалле зауседы касцер разводзiли и толькi самые спрытныя и лоукия магли яго пераскочыць. Зраз мы даведаемся ,цi есць у нашым садочку такiя дзецi.
Дзецi пераскокваюць цераз стылiзаванае вогнiща.
Куп Малайцы, усе спрытныя и лоукiя. Але я вам яшчэ не усе расказала. У купальскую ноч у лесе распускаецца чароуная папараць-кветка. Хто яе знойдзе -будзе добрым, прыгожым и самым шчаслiвым у свеце. А можа i мы паспрабуем яе пашукаць? Згодны? Тады бярыцесь за руки , пойдзем шукаць папараць- кветку.
Дзецi iдуць змейкай па пляцоуцы.
Куп Вось мы i прыйшлi. Можа хто бачыць папараць- кветку? Я ведаю, яе забрала ведзьма. А вось яна и сама iдзе да нас.
Уваходзiць Ведзьма.
Ведзьма А што вы робiце у маiм лесе, што шукаеце? (адказы дзяцей) Захацели папараць-кветку знайсцi? Яна расце на чароунай палянцы.
Куп Кали ласка, дапамагi нам знайсцi туды сцяжынку.
Ведз Дапамагу, калi вы са мной пагуляеце, а то мне вельми сумна сядзець адной.
Куп Абавязкова пагуляем. Мы навучым цябе вельмi цiкавай гульне « Знайдзi сабе пару»
Гульня «Знайдзi пару»
Ведз Так добра и весела я дауно не гуляла, я абавязкова пакажу вам, дзе расце чароуная кветка. Яна расце у такiм гушчары, дзе не ступала нага чалавека. Паглядзiце, якое там павуцiнне.
Творчая кампазiцыя з разiнками (по т. Баравiк) ст.гр.
Ведз Мы здолелi прайсцi праз павуцiнне, а вось i чароуная кветка. Паглядзiце, якая яна прыгожая. Хто возьме яе у руки, той загадае пажаданне и яно адбудзецца.
Дзецi загадваюць пажаданнi.
Куп А у гэта свята вяселае будуць усе музыки грацi, а дзеткi будуць усе скакацi.
Выходзьце , дзеткi, у кола, будзем свята адзначать, разам будзем танцаваць.
Свабодны танец « Полька-Весялуха»
Ведз Ой , добра мне было з вами, але ж трэба далей бегчы по сваим справам. Да пабачэння , дзецi. (ведзьма уходзiць)
Куп Вось i скончылась наша купалле- свята росквiту зямли, свята народнай творчасцi. А зараз давайце возьмем рознакаляровыя крэйды i намалюем самыя прыгожыя кветкi на зямлi.
Дзецi малююць крэйдамi на асфальце.
Миронова
23.05.2011, 08:10
Вельмі цудоўна, што з’явілася наша беларуская старонка. Жадаю прапанаваць вам свой сцэнарый на Купалле.
“КУПАЛЬСКІЯ ЗАБАВЫ”
Сцэнарый народнага свята Купалле
Дзеючыя асобы :
муж Янка,
жонка Вэрця,
цётка Яніна-чараўніца,
чатыры дзеукі.
Пляцоўка ўпрыгожана «варотцамі», 2 стаўба ўпрыгожаны кветкамі, вянкамі, падрыхтавана кастрышча.
Трэк 1
Гучыць купальская песня, выходзяць дзяўчаты, водзять карагод вакол варотцаў, вешаюць на іх свае вянкі, у карагодзе ўходзяць.
На пляцоўку выходзіць Вэрця.
ВЭРЦЯ: А дзе тэта мой стары падзеўся ? Абяцаў прынясці старыя рэчы ў купальскі касцёр. А сам некуды знік. / Убачыла варотцы / Во, якія дзеукі малайцы, прыгожыя варотцы падрыхтавалі. / Да людзей /. Добры вечар, паважаныя ! Мне, вельмі, прыемна, што ўвесь беларускі люд сабраўся на Купалле. Людцы добрыя, а ці ведаеце вы нашто ў гэту чароуную ноч ладзяцца варотцы ? Не, не ведаеце ? Варотцы – сімвал ачышчэння, забароны ад хваробы, няшчасцяў.
Трэк 2
На пдяцоўку, нібы конік, цягне за сабой цялегу са старымі рэчамі, выбягае Янка.
ВЭРЦЯ: Янка, які ты у мяне рэзвы, нібы конік. / Лашчыць чыць яго /. Ну, добра, трэба ўсё гэта ў вогнішча скідаць. Хутка можа дзеукі прыдуць.
Трэк 3
Пакуль яны скідаюць старыя рэчы, з’яуляеца жанчына Яніна.
ЯНІНА: Прывітання, суседзі.
ГАСПАДАРЫ: Прывітанне, Яніна !
ЯНІНА: Да свята рыхтуецеся? / Азіраецца навокал /.
ВЭРЦЯ: Так, суседачка ! / У бок /. Нешта азіраецца, мусіць, зноу нейкую дрэнь хоча зрабіць. / Мужыку / Добра, Янка, пойдзем да хаты за юшкай з рыбы.
ЯНКА: Так, так, час надыйшоу, трэба ісці.
Гаспадары уходзяць. Яніна застаецца адна.
ЯНІНА: Каб ваша скаціна была, як шчаціна. Во, як жывуць, I у хаце ўсё ёсць. I дачка – прыгажуня. Як сыр у масле катаюцца. А мне век адной бедаваць. Ну, нічога, я вам яшчэ зраблю…
Лезе ў торбу, дастае пучок зёлак/.
Трэк 4
ЯНІНА: Вось чароўныя зёлкі, трэба мне іх запаліць, гаспадыню з ног зваліць.
Яніна выконвае магічныя дзеянні, потым дастае вяроуку.
ЯНІНА: А, чароуная аборка,
Справу зробіць, вельмі, лоўка. /Завязвае па чарзе вузелкі/
Завяжу я вузялок, кабы ён мне дапамог,
Каб і апетыт прапаў, каб тугу на іх нагнащ.
Дачка замуж, каб не выйшла
I жыццё, каб ваша скісла,
Каб нічога не вялося, не хацелася ды не маглося.
Ну, вось, справа зроблена. Цяпер пагляджу, як ім добра будзець. Фу, каб нячысцікі на іх!
Трэк 5
Гучыць страшная музыка, на пляцоуцы у танцы з’яуляюцца русалкі. / Русалкі — пераапранутыя дзеукі /. Дзве русалкі абліваюць вадой людзей, выносяць рэквізіт, патрэбны для гульняу. Так сама русалкі пужаюць цётку Яніну.
РУСАЛКА 1: Спужалася, Яніна ?
ЯНІНА: Адкуль вы мяне ведаеце ?
2-я: А мы усё ведаем.
3-я: Бо мы – русалкі.
ЯНІНА: Не, не спужалася, бо даўно хацела ў вас спытаць, ці можаце вы падрабіць што-небудзь гаспадарам
4-я: Што падрабіць?
ЯНІНА: Ну, напрыклад, жыццё ім сапсаваць?
1-я: Мы ўсё можам, толькі нам патрэбны…
2-я: Шэрсць ката
3-я: Бычы рогі
4тя: Свіное капытца.
ЯНІНА: Не бяда, усё гэта ў мяне ёсць. Русалачкі, вы мяне тут пачакайце, я хуценька злётаю да хаты, прыцягну ўсё гэта. Добра ?
РУСАЛКІ: Бяжы, бяжы, ды не затрымлівайся !
ЯНІНА: Ды я туды і назад. / Яніна уцякае /
2-я: Сястрыцы, а, каб, з мальцамі пажартаваць ? Вядзіце да мяне трох хлопцау ! А я сабе лепшаго выбяру, ды павесялюся з ім. / Дзеукі выводзяць трох хлопцау /. Вось, дык, хлопцы ! Ладныя ды статныя, хоць усіх у возера. Завязвайце, дзеукі, ім вочы хусткамі, а я буду трымаць у руках вяночак – званочак, ды звінець ім. Хто мяне зловіць, той і будзе маім абранікам.
Гульня » ЗЛАВІ РУСАЛАЧКУ
2-я: Самым лоўкім аказаўся гэты хлопец. Як цябе клічуць? /Адказвае/, Я дару табе падарунак, ды русалчын пацалунак. Радуйся, бо русалка не кожнага цалуе, а каго пацалуе, той не забудзе яе ніколі. На іншых дзевак больш не гляне. Ды глядзі, блізка да возера не падыходзь, бо зацягну.
3-я: А я так сама хачу павесяліцца. Дзеукі, запрашайце да мяне людзей. /Дзеукі выводзяць 4-6 чалавек/. Во, пажартую! Зараз мы усе разам будзем выконваць русалчын танец. / Танцуюць/.
Трэк 6
Гульня “Русалчын танец”
3-я: Добра, вельмі добра, а зараз бяжыце хутчэй, бо заказытаем. /Русалкі смяюцца/.
4-я: Дзеукі, а зараз склікайце народ дзеля майго шаленства. /Дзеукі выводзяць 4 чалавек/. Бачу, што вы сапраўдныя свавольнікі. I мне гэта вельмі прыемна. Ці ведаеце вы, што русалкі вельмі любяць спяваць? А калі нехта пачуе гэтыя спевы, будзе зачараваны на усё жыццё. Аднаго з вас я буду апекаваць. Але толькі тады, калі праспявае мне што-небудзь, ды так, каб мне захацелася кінуцца ў вір.
Ой мороз мороз
Шумел камыш
Напилася я пьяна
Виновата ли я
Гульня “Праспявай Русалцы».
4-я: Добра спяваеце, цудоуныя з вас атрымаліся б вадзянікі, ды русалкі. Але ж больш да усіх мне прыйшоуся да спадобы … 3 гэтай ХВІЛІНЫ вы пад маёй ласкай.
2-я: А цяпер я вам праспяваю сваю песню, зараз усих зачарую.
Трэк 7
М.Катович “Лето красное”
1-я: Ой, сястрыцы, і весела, добра пажартавалі.
На пляцоўку выбягае цётка Яніна.
ЯНІНА: Вось, прынесла: і шэрсць, і рогі, і капыты.
1-я: Скажы, Яніна, а ці можна людзям такія пакасці рабіць ?
ЯНІНА: Вы ж казалі, што ўсё можаце.
2-я: А мы пажартавалі.
3-я: А цябе зараз крапівай абсцібаем, каб гадасці не рабіла.
РАЗАМ: Ды заказытаем !
РусалкІ сцібаюць Яніну крапівай, гоняць яе праз варотцы. У тэты час на пляцоуку выходзяць гаспадары.
ВЭРЦЯ: А тут што робіцца ?
Янка: Вэрця, уцякаем, нячысцікі.
Да гаспадароу падбягае Яніна.
ЯНІНА: Суседзі, мілыя, прабачце мяне, калі ласка. Я больш ніколі не буду, тут такое здарылася, мяне русалкі ледзь у вір не зацягнулі.
Яніна дастае вяроукі, развязвае вузелкі, кідае вяроукі у вогнішча.
ЯНКА: Яніна, а што ты робіш? Якое ты просіш прабачэнне ?
ЯНІНА: За усё, за ўсё мяне прабачце !
ВЭРЦЯ: А пра якіх русалак ты гаворыш ? Ці не пра гэтых ?
ЯНІНА: Пра гэтых, пра гэтых !
ВЭРЦЯ: Ды, гэта ж, дзеукі нашы.
Дзеукі смяюцца.
1-я: Цётка Яніна, не пужайцеся !
2-я: Але ж болей так ніколі не рабіце.
3-я: I мы нікому не скажам.
4-я: Гэта застанецца нашай маленькай тайнай.
ГАСПАДАРЫ: Вы гэта пра што ?
ДЗЕУКІ: Пра нешта.
ВЭРЦЯ: Не хочаце гаварыць, Бог з вамі.
ЯНКА: Чаго нарадзіліся няведама кім ?
2-я: Мамачка, татачка, не злуйцеся.
ДЗЕУКІ: Мы ж пажартавалі.
ВЭРЦЯ: Добра, бяжыце пераапранайцеся.
Дзеукі ўбягаюць.
ЯНКА: А ўсё ж такі дзеўкі – малайцы! Не забываюцца наших звычаяў.
ВЭРЦЯ: /Да Янкі з Янінай / А ці памятаеце вы, у якія гульні даўней гулялі ?
ЯНІНА: Можа навучым нашых гледачоў у купальскія гульні гуляць ? Я, напрыклад купальскую польку ведаю
(запрашае людзей на польку)
Пачынаем усё з кружочку,
Рукі ўнізе на замочку.
Гэй, музыка, рэж нам ох!
Польку дробну, як гарох.
Трэк 8
Полька ўлева ,полька ўправа.
А цяпер каб не згубіцца,
Трэба лоцем зачапіцца,
Полька ўправа акуратна,
Полька ўправа далікатна.
А цяпер, такія рэчы,
Бяромся за суседа плечы.
Полька ўлева ,полька ўправа.
Ручкі цэлы?
Ножкі не стаміліся?
Самі вы не зажурыліся?
Аб’яўляю разам з тым,
Што цяпер у нас інтым,
Хлопцы ды паненкі,
Бяромся за каленкі.
Полька ўлева ,полька ўправа.
А цяпер пайшлі ў скокі,
Круціцеся ва ўсе бокі.
(танец-гульня “Полька”)
ЯНКА: Я так сама знаю гульню. Але гэта гульня для сапраўдных мужчын. Бабанькі, запрашайце да мяне 2-х мужчын, ды каб моцныя былі. /Запрашаюць/. Во, мужыкі, браўно, а вось вам мяшкі, станавіцеся на браўно і пры дапамозе гэтых мяшкоў паспрабуйце адзін аднаго саштурхнуць. Хто з вас больш затрымаецца, той пераможа. А таксама атрымае прыз.
Трэк 9
Гульня «Хто дужэйшы». Гульня паўтараецца некалькі раз.
ЯНІНА: Вось хлопцы дужыя, аж захацелася ім праспяваць
Трэк 10
ВЭРЦЯ: А хто з вас, паважаныя, хоча піва папіць ? Падыходзьце да мяне. Ці ведаеце вы, мае даражэнькія, што на Купалле, звычайна, выбіраюць кумоў ? А кумаускія вузы мацнейшыя чым кроўныя ! Зараз вы таксама будзеце кумавацца. 3 дапамогай піва. Вы будзеце паіць адзін аднаго.
Гульня «Кумаванне». Паутараецца некалькі раз.
Трэк 11
ЯНКА: Ну, бабанькі, у гульні пагулялі, паскакалі, трэба касцёр запальваць.
ВЭРЦЯ: Дзевак пачакай.
ЯНІНА: Вунь ідуць, купалле нясуць.
ВЭРЦЯ: Янка, запальвай вогнішча.
Муз нумар М.Катовіч “Рэчанька”
Трэк 12
Гучыць музыка, Янка запальвае касцёр. Выходзяць дзеукі, нясуць куклу — чучала Купалле. Абыходзяць вакол вогнішча, кідаюць куклу у касцёр. Падыходзяць да мікрафонаў.
ДЗЕУКІ:
1-я: Лавіце вяночкі !
2-я: Хто зловіць, таго доля чакае шчастлівая.
3-я: Хваробы адыйдуць.
дзяўчаты кідаюць вянкі ў натоўп, людзі ловяць.
Трэк 13
ДЗЕУКІ:
1-я: Людзі добрыя, са святам вас !
2-я: Жадаем вам шчасця – долі, ды вялікай любові !
3-я: Дзецям вашым – здароуя!
4-я: Родным вашым – яснага сонца !
ЯНІНА: Хадзіце праз варотцы.
ЯНКА: Скачыце праз вогнішча.
ВЭРЦЯ: Кідайце ў вогнішча старыя рэчы.
УСЕ РАЗАМ: Да пабачэння !
Миронова
23.05.2011, 08:12
…і яшчэ:
Ведзьма: Чую сэрцам мой каханы сюды ідзе эге, галубчык, ня будзь я ведзьмай, калі ў гэтую ноч купальскую ты ад мяне збяжыш. Даўшы абяцанку, назад словы не возмеш, будзеш маім мужыком. Куды б гэта мне схавацца? (хаваецца у стог сена з’яўляецца Купалінка)
Купалінка: А вось і той стожок, пад якім Ян спатканне прызначыў. ( Бачыць, што нікога побач стажка няма ). Вось дзіва – няма ні душы… Няўжо забыўся пра мяне? Вось і сонца за гару садзіцца, а яго ўсё няма. Пачакаю крыху
/ прысаджваецца поруч стожка /.
Ведзьма: Каханенькі /зачыняе рукамі вочы Купалінцы/ Куды гэта ты сёння спяшаеся, на ноч гледзячы? Ці не да іншай прыгажуні?
Купалінка: Ян, не дуры! Пусці, дай вочы адкрыць!
(Ведзьма, пазнаўшы па голасу Купалінку, хавае рукі і разам
са стогам сена імкнецца ўцячы.)
Купалінка: / даганяючы стог / Ян, што за жарты дурныя? Чуеш, а не то я пайду! Ян! Вось я табе цяпер задам, / зрывае з Ведзьмы стог / Ой!
Ведзьма: / спалохаўшыся не меньш Купалінкі / Ай!
Купалінка: Ты хто?
Ведзьма: А ты хто?
Купалінка: А ты што ў стогу рабіла?
Ведзьма: А ты што пад стогам?
Купалінка: Я чакала жаніха свайго.
Ведзьма: А я будучага мужа вартавала .
Купалінка: Выходзіць, што наш з табой лёс падобны. Я чакала каханага і ты. Ведзьма: Як цябе завуць?
Купалінка: Купалінкай бацькі назвалі.
Ведзьма: А мяне Ведзьмай у народзе клічуць. Дык, вось, Купалінка, што я табе скажу, ніякі ён мне не каханы, а толькі замуж трэба, бо ў дзеўках засядзелася. А жаніх мой, Лешы, мужык багаты, відны. Кажа мне, кахаю, жыць не магу, такія ласкавыя словы гаворыць, аж усё цела ные ад жадання другі раз думаю што да вяселля не ўтрымаюся, бяда гэткая.
Купалінка: А што пасля вяселля?
Ведзьма: Ой дачушачка мая, ты ж зусім яшчэ дурненькая, пойдзем, усё табе раскажу.
(На пляцоўку выходзіць Лешы).
Лешы: Эх, гэтак трэба было ўліпнуць! I які гэта чорт дзернуў мяне раскрыць тайну папараць-кветкі Ведзьме. (з’яўляецца Чорт)
Чорт: Клікаў мяне, ваша лясное сіяцельства?
Лешы: Цьфу, успомні Чорта, ён і паявіцца. (ходзіць і разваджае, Чорт – след у след. Цяпер Ведзьма шантажыруе мяне: «Не ажэнішся на мне – раскажу ўсім людзям – дзе, як і калі шукаць папараць-кветку». Што рабіць? Нельга ўсім валодаць гэтай тайнай.
Чорт: Ваша сіяцельства, а давайце яе ў маёй багне ўтопім.
Лешы: Каго?
Чорт: Ведзьму!
Лешы: Нельга.
Чорт: Чаму?
Лешы: Вада смярдзець будзе.
Чорт:Ды гэта нічога, ад калодзежаў далёка.
Лешы: Ды адчапіся ты, свіння з рагамі!
Чорт: Вось і прапануй свае паслугі.
Лешы: Так, хутка апоўнач, трэба нешта рабіць. Сёння я запрошаны на Купальскае свята, можа каго сустрэну са сваіх – параімся, што рабіць.
(Выходзяць Ведзьма і Кікімара.)
Ведзьма: Кікі, не адставай! Эх! Нарэшце выйду замуж. Ужо каго я не абхаджвала: і Вадзянога, і Палявіка, і Баруна… Нават ў прафкаме пуцёўку выбіла ў Сочы – хацела абкруціць Нептуна. А ні як! А тут – удалося. Самога Лешыга ўдалося захамутаць.
Кікімара: Колькі бабы не каюцца – дзеўкі замуж збіраюцца. Як гэта табе
ўдалося?
Ведзьма: Табе, сяброўка, скажу: падпаіла аднойчы яго сваім зеллем, то ён і выбалтаў мне адну сваю тайну, а каб я маўчала, паабяцаў ажаніцца на мне.
Кікімара: Дык гэта ж шантаж!
Ведзьма: А што зробіш, калі па другому не атрымліваецца. Лешы, ты дзе?
Лешы: Цьфу, цьфу, цьфу. Тут я.
Ведзьма: Красаўчык мой, жанішок.(Лешы аглядае Ведзьму)
Лешы: Што гэта ў цябе за выгляд?
Ведзьма: Вясельны.
Лешы: Не магла лепш апрануцца? Глядзі колькі паважаных гасцей.
Ведзьма: Што ты ў модзе разумееш. Гэта ўбранне ад куцюр.
Чорт: (здзіўлена) Ад каго?
Ведзьма: Сукенка – ад Зайцава, спадніца – ад Бярлуччы, абутак – ад Сент-Ларан.
Чорт: Ого, куды дабралася!
Ведзьма: Дзеля шлюбу – чаго не зробіш.
Лешы: Добра, калі паабяцаў, то слова стрымаю. Але ажэнемся пасля апоўначы. Калі ніхто не знойдзе папараць-кветку, то буду ўпэўнены, што і ты язык за зубамі трымала, бо ён у цябе надта доўгі. А цяпер пойдзем бліжэй да вогнішча – святкаваць Купалле разам з усімі будзем. А вы, пачвары лясныя, каб сёння не перашкаджалі святу.
Кікімара: (убок) Сам пачвара.
Лешы: Хто сказаў?
Кікімара: Я кажу – зразумелі.
(Лешы ідзе да вогнішча, да яго падыходзіць Купаліш)
Купаліш: Добры вечар, зямліца родная.
Пачынаецца свята народнае
Добры вечар, палеткі і кветкі
Добры вечар, дарослыя і дзеткі
Вечар добры, купальскае свята!
Лешы: Не шукайце папараць-кветкі
Не знайсці вам, мае дзеткі,
Прыгажосцю вас прырода надзяліла
I ў маладосці ваша сіла
А каб ў гаі застала вас ранне,
Паспяшайце к нам на Купалле!
А вунь і Купалінка ідзе.
( Выходзяць Купалінка з дзяўчатамі. Яны водзяць карагод, Купаліш становіцца паміж дзяўчат, яны разбягаюцца, потым адна з дзяўчат пытаецца у Купаліша)
Дзяўчына1: Ян, ты ведаеш, што такое каханне.
Купаліш: Ведаю.
Дзяўчына 2: А ці ёсць сярод нас твая любая.
Купаліш: Ёсць, але я вам не скажу.
Дзяўчына3: А давай мы праверым, ці сапраўднае тваё каханне.
(дзяўчаты завязваюць вочы Купалішу, ставяць яго у круг і раскручваюць, потым ён павінен знайсці сярод дзяўчат сваю каханую)
Дзяўчына1: Вось цяпер мы бачым, хто твая каханая.
(Купаліш бярэ Купалінку за руку і вядзець яе да вогнішча, дзяўчаты ідуць за імі, і кікімара з ведзьмай, так сама. Пад купальскую песню абыходзяць вакол вогнішча.):
Голас за кадрам:
Летняя ночка купальская… Народныя паданні кажуць, што ў гэтую ночку прывабным святлом гараць агеньчыкі кладаў. Дрэвы переходзяць з месца на месца. У гэтую ноч ведзьмы, вадзяныя, чэрці, русалкі робяць ліхія справы, пасылаюць хваробы, перашкаджаюць пошукам папараць-кветкі.
Лешы: Але сення па майму загаду нячысцікі адмаўляюцца ад сваіх нядобрых спраў і прыбываюць да нас святкаваць старажытнае свята. (Купаліш устанаўлівае на навогнішча кола.) Сення гаспадары свята – Купалінка з Купалішам. Ім мы і даручым запаліць купальскае вогнішча і кола – сімвал сонца, у гонар якога і спраўляюць Купалле.
Голас за кадрам: Купалле – свята сонца, буйнай зеляніны і ўшанаванне агню, які абагравае і корміць чалавека.Гэта свята працы і адпачынак перад касавіцай і жнівом.
(Купаліш і Купаліпка пад купальскую песню запальваюць вогнішча. Запаліўшы касцёр водзяць карагод.) Лешы – разам з усімі, нячысцікі асобна.Потым нячысцікі накіроўваюцца да агульнага карагоду.
Купаліш: Вы куды?
Нячысцікі: На баль, на баль.
Купаліш: А што вы можаце рабіць, каб нашы госці не сумавалі?
Чорт : Мы ўсё можам!
Ведзьма: Хочаш я ператвару Купалінку ў лягушку.
Лешы: Звар’яцела? Нават не думай!
Ведзьма: Так і зраблю, калі не ажэнішся на мне.
Лешы: Кажу табе, пачакай апоўначы, а пакуль святкуй разам з астатнімі.
(Дзяўчаты, сабраўшыся у купку плятуць вянкі)
Дзяўчына 1: Карагоды павадзілі, вянкоў наплялі. Хутка апоўнач, хлопцы
пойдуць папараць-кветку шукаць.
Дзяўчына 2: Кажуць, хто знойдзе папараць-кветку, стане шчаслівым, зможа
знайсці скарб.
Дзяўчына З: Ад шчасця ніхто не адмовіцца. Але скарбы сцерагуць злыя сілы.
Нашы хлопцы цяпер пужлівыя, нават цені сваёй баяцца.
Дзяўчына1: А калі мы іх півам пачастуем, то крыху смялейшыя стануць.
Дзяўчына 2: I праўда, сябровачкі, цягніце пачастунак. Можа толькі на першы
погляд здаецца, што нашы хлопцы труслівыя? Ну, хто паспрабуе атрымаць кубак піва?
Дзяўчына3: А што хлопцам ды мужыкам рабіць?
Дзяўчына 1: Няхай пакажуць, як яны могуць у цёмным лесе паміж дрэў хадзіць,
папараць-кветку шукаць.
(Гульня «Прайсці паміж жбанамі»)
Дзяўчына 2: Добра хадзілі па лесе, а калі сустрэнуць мыш, жабу, альбо змяю? У іх ператвараюцца ведзьмы! Бажуся, што пачастую таго, хто з завязаннымі вачамі пападзе па вядру.
(Гульня «Бей, ды нерабей»)
Дзяўчына 3: Дзяўчаты, а што гэта мы ўсё хлопцам выпрабаванні робім, а давайце і з дзяўчатамі пагуляем.
(на сцэну запрашаюць 6 дзяўчат, гульня “Заплятанне касы”)
Ведзьма: Эх, не навіджу! Развесяліліся, я вам настрой папсую! Кікімара…
Кікімара: Ну, што табе?
Ведзьма: Маркотна.
Лешы: Якуюсь яшчэ пакасць прыдумала?
Кікімара: На гэта яна здатная!
Ведзьма: Квасу хачу! (Кікімара падае квас.) Не хачу квасу, хачу карасёў у смятане!
Кікімара:А больш ты нічога не хочаш?
Ведзьма:Зволю з пасады!
Кікімара: Ну і звальняй. Мяне Ведзьма з Чорных гор даўно да сябе запрашае.
Ведзьма: Жартую я, жартую! (Шэпча на вуха). Сазывай усіх нячыстых!
(Крадуць Кулалінку).
Купаліш: Людзі добрыя, нявеста знікла! (Купаліш і дзяўчаты бягуць шукаць). Лешы: Дапамажыце! Укралі Купалінку (да Ведзьмы) Твая чорная справа?
Ведзьма: Цяпер гэта называецца не чорнай справай. А кіднеппінгам. А Купалінку вярну, калі ажэнешся на мне.
(выходзіць Купаліш з Купалінкай і дзяўчатамі)
Купаліш: Не журыся, дзядзька.. Я Купалінку выратавыў, папараць-кветку знайшоў, і злыдняў прывёў.
Лешы: Ну вось і добра, значыць свята працягваецца, (на Ведзьму) а ты згінь з вачэй маіх! (Ведзьма уцякае), а гэтых пакараць (нячысцікаў прымушаюць скокнуць праз вогнішча, б’юць крапівай, абліваюць купальскай вадой)
Купаліш: Яшчэ раз віншуем вас людзі добрыя са святам і запрашаем вас на купальскі канцэрт.
Миронова
23.05.2011, 08:15
…і яшчэ:
Сцэнарый народнага свята Купалле
“А на Купала рана сонца грала”
/ Пляцоўка святочна ўпрыгожана кветкамі./
/ На сцэну выходзяць сяброўкі: Ганна і Мар’я з кошыкамі ў руках./
(фонавая музыка для суседак)
ГАННА: Хутчэй, Мар’я, бо на свята спазнімся, і крама закрыецца, а я ж яшчэ нічога не паспела прыкупіць.
МАР’Я: I навошта я з табой на свята пайшла, лепш бы займалася сваімі справамі.
ГАННА: Маўчы ўжо ты, лепш дапамажы знайсці кашалёк з грашыма. Куды гэта я яго паклала,можа дзе згубіла?
/ Map’я ў руках трымае кашалёк і паказвае Ганне./
ГАННА: Ах ты шэльма, давай яго сюды.
МАР’Я: Э-э, не спяшайся сяброўка, перш-наперш адгадай загадкі. Вось табе першая: чатыры вушкі і два брушкі.
Г АННА: Гэта жаба.
МАР’Я: Ой, сяброўка, рассмяшыла ты мяне і ў весь белы свет.
Дзе ты бачыла ў жабы чатыры вушкі і два бруші? Гэта ж падушка.
ГАННА: Усё б табе падушка ды прыпечак. Не, сяброўка мая, мяне не падманеш.
МАР’Я: Добра, слухай другую загадку: па хаце ходзіць, хвастом водзіць. (венік)
ГАННА: О, гэта я ведаю, гэта мыш.
МАР’Я: /смяецца/ Не, не адгадала.
ГАННА: Тады я звярнуся да гледачоў. Дапамажыце, людцы добрыя,
а то яна мне мой кашалёк не верніць і што мне у краме без грошай дадуць.
(загадвае яшчэ тры загадкі, гледачы выказваюць свае варыянты./
1.Між агуркамі, буракамі,
Каза з зялёнымі рагамі. (цыбуля)
2.Калматы, вусаты,
Есці пачынае, песенкі спявае(кот)
3.Што за палена з ямай да калена.(бот)
МАР’Я: Слухай, даражэнькая, сама мазгоў не маеш, чужыя запрашаеш.
/ На сцэну запрашаюцца гледачы./
МАР’Я: Вось трымайце, даражэнькія, па ветачцы купальскай. А ці хадзілі ж вы ўчора ў лазню?
/ Удзельнікі адказваюць./
МАР’Я: А мы зараз пабачым, ці можыце вы самі сабе зрабіць венік?
(гучыць вясёлая музыка для конкурса)
(Гульня «ВЕНIКI» Выносім бярозавае вецце і раздаём удзельнікам. Па камандзе кожны ўдзельнік павінен зрабіць сабе венік.Хто хутчэй і прыгажэй зробіць,той і пераможа, ідзе гульня.)
ГАННА: Бачыш Мар’я, якія ў мяне памочнікі ,аддавай мой кашалёк.
МАР’Я: Але ж, даражэнькая мая, венікі яны зрабілі, але каб у лазню ісці трэба мець мыла і мачалку. Вось вам падарункі.
ГАННА: Пойдзем хутчэй, бо крама закрыецца.
(гучыць музыка для харавода)
(Ганна і Мар’я зыходзяць са сцэны, выходзяць дзяўчаты водзяць карагод)
АЛЁНА: Ой, дзяўчаткі, куды ж гэта нашы хлопцы зніклі? Мусіць, нешта
нядобрае надумваюць.
ГЛАША: А нам і без іх нядрэнна. Хадзем лепш вянкі купальскія плесці.
(Чуюцца лаянка, крык, тупат. Выбягае Дзед Ян.)
ДЗЕД ЯН: Добры вечар, дзяўчаты! Якія вы прыгожыя ды вясёлыя! А пад
старасць, нябось, будзеце такімі злымі, як мая Баба.
ДЗЯЎЧАТЫ (абурана): Не, не будзем!
АЛЁНА: Ой, Дзед Ян, калі ваша жонка злуецца, то хто, калі не вы, яе раззлаваў!
ДЗЕД ЯН: (узрушана). Не вінаваты я! (мнецца) Калі толькі самую дробязь. Не верыце? Я вам цяпер усё раскажу…
ГЛАША: У іншы раз распавядзеце. Мы спяшаемся. Нам яшчэ трэба вянкі сплесці, пакуль сонца высока. Бо надыходзіць ноч на Яна Купалу.
АЛЁНА: Вядзьмарская ноч, калі дзяўчатам варажыць можна, вянкі па вадзе пускаць, карагоды вадзіць ды праз вогнішча скакаць.
ДЗЕД ЯН: Людзі на гулянне збіраюцца, а мяне мая старая працаваць прымушае! А усё таму, што сама гультайка і соня! Яна жа прывыкла ўставаць з пеўнямі. Певень заспяваў – мая Бабка на нагах! Прэцца карову даіць. А сёння певень наш праспаў, і жонка праспала! (Падвышае голас.) А я вінаваты! Ну, крыху правініўся! Учора ўвечар схаваў бутэлечку ў кошык са збожжам, а яна тамака перакулілася і разлілася. Бабка здуру гэтым збожжам курэй напаіла, гэта значыць накарміла. А певень малайчына – збожжа хмельнага пад’еў і спіць. І куры спяць. І Баба мая храпіць! (Зноў падвышае голас.) А я вінаваты ў тым, што жонка ў мяне соня і гультайка!
(Падчас маналогу Дзеда Яна дзяўчаты сыходзяць. З’яўляецца Бабка Марфа з матыгай, слухае, падпёршы яе галавой.)
БАБКА МАРФА: Дык вось у чым справа! А я спалохалася, што куры захварэлі, думала птушыны грып іх паваліў. (б’е дзеда матыгай), ірад ты гэтакі. Чым языком малоць – ішоў бы градкі палоць! Кажуць, хто не выпале агарод да Яна Купалы, таму чорт увесь год будзе траву падсяваць! (Сыходзіць.)
ДЗЕД ЯН: Добра, Марфачка, добра… Добра палоць, калі ведаеш, якую траву драць. А я, акрамя крапівы, ніякай травы не ведаю. І жонка ў мяне няўмёха – запусціла агарод.. .Эх, вярнуцца бы гадоў на пяцьдзесят назад…
(Дзед Ян незадаволена варочае матыкай, выходзіць Міхась. Адзін з іх падкрадаецца, дакранаецца да пляча Дзеда Яна, той спалохана падскоквае.)
ДЗЕД ЯН: Цьфу! Спалохаў, паганец! Думаў, Баба!
МІХАСЬ: Дзед Ян, няўжо ты жонкі баішся?
ДЗЕД ЯН: Я баюся?! Ды барані Бог! Гэта я для выгляду, каб яна думала, што я баюся!
МІХАСЬ:А-а-а, тады ўсё зразумела!
ДЗЕД ЯН: (храбрыцца). Што, што вам зразумела? І наогул, годзе! Разыйдуся я са
сваёй Бабай, вось сёння і разыйдуся!
МІХАСЬ: Сёння, цяпер? І як ты гэта зробіш?
ДЗЕД ЯН: Вы падумайце, які сёння вечар? Сёння дзяўчаты будуць карагоды
вадзіць, вянкі плесці, варажыць. Вось тамака і знайду сабе маладзенькую.
МІХАСЬ: Цікава было б паглядзець, як яны варажыць будуць! У такі момант да іх не падступішся.
ДЗЕД ЯН: Прыдумаў! Хадзем са мной.
(Дзед Ян з хлопцамі сыходзяць са сцэны, выходзяць суседкі)
(фонавая музыка для суседак)
МАР’Я: А ці чула ты, Ганна, хоць адну легендаў звязаную з Купаллем.
ГАННА: А што такое легенда, гэта навука якая?
МАР’Я:Ой, даражэнькая, дык ты ж зусім цёмная баба. Ёсць розныя легенды, якія складалі нашы продкі стагодзямі.У першую чаргу легенда пра папараць-кветку і той, хто яе адшукае можа авалодаць усімі зямнымі скарбамі і будзе самы шчаслівы на свеце.
ГАННА: Якая прыгожая легенда. Пайду і я папараць-кветку шукаць.
МАР’Я: Стой! Куды ты? Ці ведаеш ты,што гэтая кветка цвіце ў лесе ноччу, але знайсці яе можа толькі малады і смелы чалавек?
ГАННА: Ну вось, я як заўсёды спазнілася.Чаму ты раней аб гэтым не гаварыла?
Як была я маладая.
Была дзеўка удалая.
Я спявала,танцавала
I малойцамі гуляла.
I ўсе скарбы былі мае.
МАР’Я: Няма таго, што раней было.І навошта табе гэтыя скарбы?
ГАННА: Навошта-навошта, можа я замест лыскі «Таёту» куплю, а замест бульбы «Снікерсы» есці буду.
МАР’Я: Ой, Ганна, у мяне ад тваіх баек галава трашчыць. Годзе нам спрачацца, прайшлі тыя часы, калі ты як маладая кабылка бегала. Усяму свой час.
ГАННА: Праўда твая, сяброўка!
МАР’Я: Ведаеш, я ўчора ў лесе была, грыбоў назбірала, ледзь да хаты дайшла і сёння пайшла б, каб ты мяне на свята не пацягнула. А грыбоў там відзьма-нявідзьма, вунь аж адсюль відаць.
ГАННА: /у бок/ А я адна ў лес не пайду. Людцы добрыя, хлопцы маладыя, дапамажыце мне грыбоў назбіраць.
/ На сцэну выходзяць удзельнікі гульні «3бop грыбоў»./
(гучыць вясёлая музыка для конкурса)
(Гульня «Збор грыбоў».3 завязанымі вачыма трэба сабраць як мага больш грыбоў, якія параслі ў лесе. Хто хутчэй і больш назбірае, той і пераможца)
ГАННА: Ну вось і ў мяне на снеданне будуць маладыя грыбочкі.
МАР’Я: Вось як добра. Ганна паглядзі, што гэта за дзяўчаты да нас ідуць?
ГАННА: Дык гэта ж Янінка, вясковая дзяўчынка, са сваімі сяброўкамі.
Мабыць дзяўчаты ідуць варажыць, пойдзем не будзеі ім перашкаджаць.
(Ганна і Мар’я зыходзяць са сцэны, выходзяць дзяўчаты)
АЛЁНА: Шарэе. Хутка ноч купальская наступіць. Трэба нам, дзяўчыны, абраць Купалінку. А ёю павінна стаць самая прыгожая…
УСЕ: Я!
АЛЁНА: Самая вясёлая!
УСЕ: Я!
АЛЁНА: Самая працавітая!
УСЕ: Я!
АЛЁНА: Самая сціплая дзяўчына.
УСЕ: Я!
(Уваходзіць Дзед Ян, вядзе за рукі перапранутых у сукенку Міхася — у вялікіх вянках, з-за якіх амаль не відаць твараў. Хлопец ўпіраецца.)
ГЛАША: Хто гэта з вамі, Дзед Ян? У нашай вёсцы такой дзяўчыны няма.
ДЗЕД ЯН: Знаёмцеся, дзяўчаты, гэта мая ўнучка ў госці прыехала, Агрыпінка. Прыгажуня! Можа, яе Купалінкай абярэце?
НАСЦЯ: Дзесьці я іх бачыла… Кагосьці яна мне нагадвае…
(Дзяўчыны ўзіраюцца, перапранутыя Хлопцы жадаюць уцячы, Дзед Ян не адпускае.)
ДЗЕД ЯН: Унучачка на мяне падобныя! Глядзіце, Прайдзіся, прыгажуня мая! Пакажыся, дзетка! Вось якая кветачка– выліты я! А вам сорамна так гасцей сустракаць!
НАТАЛЛЯ: Сапраўды! Унучка – выліты дзедаў партрэт!
ДЗЕД ЯН: (пакрыўджана). Адразу б так!
АЛЁНА: Не крыўдуйце, лепш скажыце, дзе ваша Бабка Марфа? Яна б нам распавяла, як даўней варажылі на Купалу.
КАЦЯ: Пра варожбы з вяночкамі мы ведаем: іх можна на ваду апускаць, можна на галінкі дрэў кідаць: павісне вяночак на галінцы, значыць выйдешь замуж сёлета.
ДЗЕД ЯН: А навошта баба, як варажыць, я вам раскажу. (пра сябе) Ракі побач няма , ды і бярозы высокай таксама няма зблізку, затое людзей на гулянне шмат. Вось і кідайце свае вянкі па чарзе кожная, звярнуўшыся спіной да гледачоў. Калі жанчына вянок зловіць – не знойдзеш сабе пару сёлета, калі мужчына – сустрэнеш хлопца добрага, а калі хлопец вянок схопіць – тут ужо трымай вуха вастро!
(Ціха гучыць музыка. Дзяўчыны кідаюць вянкі ў натоўп гледачоў. Дзед Ян весяла каментуе. Хлопцы, перапранутыя дзяўчынамі, таксама жадаюць паваражыць, хапаюцца, забыўшыся, за вянкі, Дзед Ян іх своечасова спыняе.)
ДЗЕД ЯН: (Міхасю.) З розуму сышоў! Зараз усім паваражу. Вось у мяне ёсць чарадзейны купальскі мяшочак, з якога праз купальскі вянок кожны можа выняць прадмет, які прадказвае будучыню.
(Варажба. Набор прадметаў па жаданні арганізатараў. Дзед Ян варожыць, вяртаецца на пляцоўку. «Дзедавы ўнучкі», таухаючы адна адну, кідаюцца да мяшочка: Рыгор дастае ляльку, Дзед Ян у жаху тлумачыць, што «яна ў падоле прынясе». Міхась выцягвае бутэльку — значыць, «у беднай унучкі муж будзе п’яніца»).
АЛЁНА: Дзяўчаты, давай заспяваем прыпеўкі!
(Дзяўчыны па чарзе спяваюць прыпеўкі, Міхась
таксама спявае, памыляюцца.)
Прыпеўкі:
1.Пастараемся дзяўчаты
Усе канавы закапаць,
К нам такія хлопцы ходзяць,
Што з канавы не відаць
2.У мяне мілёнкі два
Абое інваліды
Аднаго заелі вошы,
А другога гніды.
3.мяне мілы праважаў
Да самой калітачкі,
Ён пайшоў, а я глядзела
На крывыя лытачкі.
4.нашы хлопцы задаюцца,
Што ўмеюць танцаваць.
А як выйдуць танцаваць,
Ногі цыркулем стаяць.
5.Як у нас па двары
Бегаюць цыпляты.
Хлопцы ловяць і цалуюць,
Думаюць дзяўчаты.
6.Усе хлопчыкі прыйшлі
Пры касцюмах пры часах
Маё чухала прыбухала
У парваных сапагах.
7. У нашу цэркву я пайду
На святу нядзельку,
Гляну раз на абразы,
А сем разоў на дзеўку.
Ой! На хлопца!
(Усё танчаць. Грыгорый і Міхась, забыўшыся, заігрываюць з дзяўчатамі. Дзяўчаты уцякаюць у бок. Хлопцы працягваюць скакаць, у аднаго з іх валіца з галавы вянок. Нямая сцэна.)
АЛЁНА: Глядзіце, дзедава ўнучка Агрыпіна – амаль лысая!
ГЛАША: (здымаючы з галавы іншага хлопца вянок). І з вусамі!
НАТАЛЛЯ І НАСЦЯ: Гэта ж наш Міхась! Ах ты!
(Рыгор і Міхась уцякаюць. Дзяўчаты заўважаюць Дзеда Яна,
які таксама збіраецца уцячы)
НАТАЛЛЯ: Гэта ж трэба такое прыдумаць! Агрыпінка! Мальвінка!
ГЛАША: А мы вушы развесілі! (Наступаючы на Дзеда Яна.) Ужо вы ад нас не ўцячэце!
ДЗЕД ЯН: А што я? Я нічога!
(Выбягае Бабка Марфа, спыняе Дзяўчат.)
БАБКА МАРФА: Караул! Забіваюць! Супакойцеся, дзяўчаты (Дзеду Яну.) Прызнавайся, што ізноў нарабіў?
ДЗЕД ЯН: Нічога! Гэта Хлопцы.
БАБКА МАРФА: Бессаромніцы! Напалі на пажылога чалавека, замест таго каб павіншаваць з надыходзячым святам. Бо заўтра Янаў дзень!
АЛЁНА: Прабачыце. Мы для вас добрую песню праспяем.
ДЗЕД ЯН: Э не! Дазвольце мне Купалінку выбраць?
БАБКА МАРФА: А ты ўсё такі ж! Сівізна ў бараду – нячысцік у рабро! Выбірать нікога не трэба. Хай кожная адчуе сябе ў гэты вечар Купалінкай. Сёння ў кожнай у вачах праскоквае вядзьмарская іскрынка чарадзейнага купальскага вогнішча.
ДЗЕД ЯН: Хлопцы, распальвайце купальскае вогнішча! Дзяўчаты, загадвайце запаветныя жаданні і кідайце ў агонь свае вянкі!
(раздае вянкі усім дзяўчатам на свяце, яны кідаюць іх у вогнішча,
Дзед і баба сыходзяць са сцэны,а дзяўчаты з хлопцамі застаюцца каля вогнішча,
у гэты момант на сцэну падымаюцца суседкі)
(гучыць народная фонавая музыка)
ГАННА: Паслухай Мар’я, што гэта тут робіцца, нешта запалілі, пакуль мы з табой хадзілі, цягні хутчэй вогнетушытель, будзем тушыць пажар. (хочыць бегчы, Мар’я яе спыняе)
МАР’Я: Куды ты пабегла як ашалелая, нічога страшнога не зрабілася. Во дзе дуркаватая. Ганначка, гэта ж вогнішча купальскае, нашы продкі верылі, што агонь мае ачышчальную сілу, і у ім згарае ўсё дрэннае, што мяшае нам жыць!
ГАННА: Вось як цікава, а я думала….
МАР’Я: Такое ўяўленне, суседачка, што ты ўсё жыццё пражыла ў лесе і ніколі з яго не выходзіла, нічога ніколі не бачыла, нічога ніколі не чула… цемра!
ГАННА: Ну, ты глядзі мне папрашу не абскарбляць.
МАР’Я: Добра добра не хвалюйся, давай лепш песню добрую паслухаем.
Блок песен
_______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
ГАННА: Я з гэтымі песнямі нашу маладосць успомніла. Некалі ж і мы весела адпачывалі, маглі песні спяваць, танцы танцаваць, гульні гуляць.
МАР’Я: Так-так Ганна, я з табой згодна. Давай крыху пагуляем, люблю я гэтую справу.
ГАННА: Вось тут вы бачылі як прыгожа спявалі нашы дзяўчаты, а няўжо сярод вас не знойдзецца певуноў.
/ Iдзе гульня «Прыпеўкі»,/
(музыка для прыпевак)
МАР’Я: Прыпеўкі напісаныя на лістах паперы раздаюцца ўдзельнікам конкурсу. Пад музыку ўдзельнікі па чарзе спяваюць прыпеўкі.
ГАННА: Хто лепш праспявае, той і прыз атрымае.
МАР’Я: Вось, як весела мы час праводзім, а давайце яшчэ паслухаем
як спяваюць самадзейныя артысты.
Муз.нумар
(фонавая музыка для суседак)
/ На пляцоўку выходзяць Мар’я 1 Ганна./
ГАННА: Якія цудоўныя песні спяваюць.
МАР’Я: Дзяўчаты, у нас да вас некалькі пытанняў:
ГАННА: Баку, важу, не вывезу, нашу, шашу , не вынесу. /Вада./
МАР’Я: Не стучыць, не грымчыць, у акенца глядзіць. /Сонца./
ГАННА: У вясковай с вітцы, полымя на нітцы. /Свечка./
МАР’Я: Кругленькі, маленькі, а за хвост не падымеш. /Клубок./
ГАННА: Румяны Піліп да палкі прыліп. /Яблык./
МАР’Я: Ходзіць пан па градзе, носіць блін на барадзе. /Пятух./
ГАННА: У вадзе купаўся, сухім застаўся. /Гусь./
МАР’Я: Лата на лаце, ніткі не зняці. /Капуста./
ГАННА: Дзеўка ў каморы, яе косы на двары. /Морква./
МАР’Я: На той свет бяжыць — скача,
Назад вяртаецца — плача. /Вядро з калодзека./
/ Тыя, хто правільна адказаў на пытанні, выходзяць на пляцоўку,
кожнае даецца па тры кветкі/
ГАННА: Які я прыгожыя дзяўчаты, як тыя кветачкі, што ў іх у руках.
I мы павінны зараз з іх сплясці два вяночкі. Для гэтага падзелімся на дзве каманды. 3 гэтай колькасці кветак якую маеце, кожная каманда пляце вянок.
(гучыць вясёлая музыка для конкурса)
/ Iдзе гульня «Спляці вянок»./
МАР’Я: Дзякуй за гульню.
ГАННА: Ой, якія спрытныя дзяўчаты. А якія ж яны прыгожыя вянкі сплялі.
/ Прымярае вянок да сваей галавы./
МАР’Я: Ой людцы добрыя паглядзіце на гэтую кабету. Ён жа табе як карове сядло. Цябе твой Яўхімка сустрэне не пазнае. Маладзіца знайшлася, сымай хутчэй.
ГАННА: Чаго ты да мяне прычапілася, ці можа зайздросціш маёй прыгажосці.
МАР’Я: Ой, няма патрэбы зайздросціць за мной і цяпер мужыкі гужам ходзяць.
ГАННА: Каго гэта ты называешь мужыкамі, можа Федьку, які п’е кожны дзень не прасыхаючы і да цябе ходзўе грошы пазычаць; ці можа Грышку, які год 50 бабылём ходзіць.
МАР’Я: А хоць і іх, дык што яны не мужыкі? А вось давай паглядзім хто сабе хутчэй мужыкоў набярэ.
(жанчыны ідуць шукаць мужыкоў, кожная бярэ сабе па 3 мужыкоў)
МАР’Я: Ну вось, а цяпер давай паглядзім, чые мужыкі дужэйшыя
(праводзіцца гульня перацягванне каната, прызы)
Муз.нумар.
(Мар’я выносіць на сцэну гіру)
ГАННА: Ну дуркаватая баба, знайшла час спортам займацца.
МАР’Я: Не языком бы малола, а лепш дапамаглаб.
ГАННА: Ну яшчэ чаго уздумала, ахвота мне кішкі рваць, табе трэба ты і цягні.
МАР’Я: Дзякуй табе суседачка на добрым слове, добра, добра папросіш ты ў мяне карову тваю падаіць, паглядзім, як я табе пабягу.
ГАННА: (схамянуўшыся) Ой, зараз, зараз суседачка, нашто ж ты такі цяжар адна цягаеш, у мяне б папрасіла, я б з ахвотай дапамагла б.
МАР’Я: Ну вось, а зараз нам патрэбна чатыры дужых хлопцы, трэба хочыць паказаць сваю моц у падняцці гірі.
(гульня “Падняцце гіры”, узнагароды)
ГАННА: Малайцы, хлопцы, ёсць яшчэ волаты і ў нашай вёсцы.
(Муз. Нума.)
МАР’Я: Дзякуй табе, Ганачка, што выцягнула мяне на свята, я хоць людзей пабачыла, ды сябе паказала.
ГАННА:Ну вось, а ты не хацела ісці, але ж нам на дому трэба збірацца.
МАР’Я: Як дадому, ну давай яшчэ крыху застанемся…
ГАННА: Ну добра, калі ты так просіш… а вас, людцы добрыя, яшчэ раз віншуем са святам Купалле і запрашаем на святочную дыскатэку.
alenagomel
01.07.2011, 15:40
ПРОГРАММНОЕ СОДЕРЖАНИЕ: знакомить с народными традициями и обычаями, привлекать детей к театрализованной деятельности, проверить , развивать творческие способности детей, художественно- речевую, музыкальную и мимическую выразительность, быстроту, ловкость, координацию движений в играх, соблюдение правил проведения игр; создавать веселое, праздничное настроение.
ДЕЙСТВУЮЩИЕ ЛИЦА: Ведущий,
Купалинка
Баба
Ведьма
ОБОРУДОВАНИЕ: костер, веник из трав, из веток деревьев, веночки, ведра с водой, для украшения стадиона флажки, рушники, цветы.
ХОД ПРАЗДНИКА:
Под народную музыку дети рассаживаются на места.
Ведущий: Сегодня мы собрались на праздник Купалья. Это очень стародавний праздник. Еще утром 6 июля люди ходили в поле и собирали Купальские травы, при этом пели народные песни, так как считалось, что Купальская ночь и народные песни придают травам целебную, чудодейственную силу. Собранные в Купальскую ночь травы использовали для купальских костров, венков, святили в церквях, чтобы потом лечиться ими от болезней и чародейства. Наша земля богата целебными травами.
Земля-мать
Благословила травы брать,
И вам давать.
Для того, чтобы лечиться от болезней. О лекарственных травах и как ими лечиться расскажет наша медсестра, Анна Ивановна.
Рассказ медсестры о ромашке, подорожнике, липе и зверобое.
Ведущий: Шла Купалка селом, селом,
Давала хлопцам челом, челом,
Под белорусскую народную мелодию «Рэчанька» входит Купалинка.
Купалинка: Приехала Купалинка
На 70 тележках,
Привезла Купалинка
Добра, здоровья,
Богатства и почести.
Ведущий: Купалинка принесла волшебный пучок из купальских трав и веток деревьев, до кого она дотронется им, тот будет здоровее, богаче и счастливее.
Купалинка обходит участников, дотрагивается пучком до всех.
Ведущий: Ребята, давайте пригласим Купалинку спеть и хоровод заведем.
Заводи хоровод,
Расступися, народ,
Потанцуй, Купалинка,
Наша девочка маленька.
Исполняется хоровод «Купалинка» (б.н.м.)
Ведущий: Ребята, в старину на Купалье играли в игру «Забери веночек». Какую девочку мальчик догонит, с той они потом дружили. (дети становятся парами друг за другом. Купалинка остается одна.)
Ведущий: Все пару нашли, а Купалинка одна осталась.
На море уточка купалась,
На бережку сушилась
А наша Купалинка
Горько зажурилась.
Иди, Купалочка,
Найди себе парочку.
Проводится игра «Ручеек»
Баба: Знаете, для чего жгли костер на Купалье? На нем сжигали старые вещи и целебные травы. И перепрыгивали костер для того, чтобы в его пламени сгорели, как эти старые вещи, все горести и болезни. Кому удастся перепрыгнуть костер, не будет болеть весь год.
Дети: Гори, гори ясно,
Чтобы не погасло.
Динь- дон, динь- дон,
Выбегайте быстр о вон!
Дети перепрыгивают через костер.
Баба: А еще в костер люди бросали пучок целебных ароматных трав и дышали этим дымом, чтобы очистится от болезней и всего злого. Вот понюхайтеЮ, это любистик.
Дети нюхают травы возле костра, вбегает Ведьма с ведром воды.
Ведьма: Не позволю лечиться! Потушу ваш костер! (пытается залить огонь, дети не пускают)
Баба: Уходи от костра, ведьма! Много ты зла наделала!
Ведьма: Пока вы гуляли,
Жито не сторожили,
Я жито ломала,
И корни копала!
Ведущий: Прогоним мы тебя, злая ведьма, ребята у нас смелые, сильные и ловкие!
Ведьма: А сейчас проверим.
Проводится игра «Саука ды Грышка» (б.н.м.)
Ведьма: Ну и что, что вы такие ловкие! Зато я лучше плясать умею!
А у бабы у Яги
Костяные 2 ноги!
А я бабка первый класс,
И танцую лучше вас!
Ведущий: Неправда! Наши дети тоже прекрасно танцуют! Выходи соревноваться.
Танцевальный конкурс под «Лявониху»(б.н.м.)
Ведущий: На Купалье самая короткая ночь, и люди выходят утром полюбоваться, как солнце играет единственный день в году. И наш костер тоже символизирует солнышко.
Проводится игра «Солнышко и дождик» муз. Раухвергера
Вот и солнышко взошло,
И тепло нам принесло,
По лужку пойдем гулять,
И цветочки собирать.
Будем прыгать и играть.
А тут тучка подошла,
Дождик деткам принесла.
Капельки стучат звончей,
Убегайте побыстрей!
Баба: Из белорусских купальских растений и веток мы сделали волшебный веник, с каждого дерева по одной ветке, опустим в купальскую воду, и Купалинка побрызгает всех вас, чтобы былы здоровы и не болели.
Купалинка с ведущей обходят детей, брызгают.
Ведущий: Мы помоемся росою,
И очистимся водою,
На здоровье, на богатство и на СЧАСТЬЕ!
Под белорусскую народную музыку дети уходят.
girei.liusjena
18.07.2011, 20:47
Дажынкі
( жнеячкі спяваюць песню і заканчываюць жаць поле)
паглядзіце, жнеячкі, якая стала вузенькая наша ніўка, як у той песні.
Ну, што ж , жнейкі, пара нам бараду завязываць.
( жнеі завязываюць бараду чырвонай стужкай і спяваюць)
— а цяпер трэба бараду прапалоць, каб ніколі не расла трава ў жыце.
— Гэта мы хуценька!
— А цяпер пакладзём хлеба і солі ў бараду, каб у нашага гаспадара заўсёды быў хлеб на стале.
— Праўда, праўда, каб было жыта на наступны год.
Жняя тройчы абыходзіць бараду і прыгаварвае:
Ніўка, ніўка, аддай маю сілку
На другую ніўку!
Судзі, божа, на лета жаць
І ядронейшае і гусцейшае!
каб знізу было ужыніста, зверху каласіста
на таку умалотна
а ў дзяжы падыходна.
А цяпер можна паваражыць. Самая праўдзівая варажба на саломе з барады. Калі выцянеш саломы ў цотку, выйдзеш замуж, ці хлопец ажэніцца, а калі ў лішку – будзеш хадзіць бабылём.
(прапанаваць паваражыць).
— пара дадому збірацца, ужо раса сцюдзёная пала, вечар вечарэе, ды і ніўку мы сваю сжалі.
— Рана яшчэ збірацца нам дамоў. Трэба вянок сплясці, гаспадара павіншаваць, а то гаспадар не будзе ведаць ці дажалі мы жыта.
— Ой, праўда. Гэта ж яшчэ раніцай наш Іваначка хадзіў, ключыкі насіў амбар адмыкаў, кружкі наліваў, нас жнеек паджыдаў, давайце хуценька вянок звіваць.
( жнейкі звіваюць вянок і спяваюць песню)
— Ой, паглядзіце, які вянок атрымаўся. Давайце адзенем на галаву самай старэйшай жнейцы, няхай вядзе нас да гаспадара.
Кружком, дзевачкі, кружком,
К гаспадару з паклонам,
Не самі мы ідзём,
Мы вяночак нясём.
( жнейкі падыходзяць да гаспадара)
— Паважаны гаспадар! Шчыра віншуем з дажынкамі!
— Жадаем вам добрага здароўя
— Сямейнага дабрабыту
— Каб у вас кожны год вырастала добрае жыта
— Каб у вас круглы год быў хлеб на стале
— Каб вы кожны год звалі нас на дажынкі.
— Дзякую, дзякую, жнейкі.Вы стаміліся, добра папрацавалі, а зараз частуйцеся салодкай саладухай.
— Глядзіце, а вунь і музыканцікі ідуць на Іванькаў двор.
— Грай, музыканцік, “Полечку-лужаначку” ( танец)
( могуць быць нумары песень і танцаў)
— Ой, і засядзеліся, пане-гаспадару, пара і дадому.
— Дзякуй, табе, гаспадару, за гасціннасць
— Дай, божа, год прыждаці,
Зноў вясёлым жыта жаці.
-Вам шчасце і долі і хлеба ўволю!
ВОСЕНЬСІ КІРМАШ
старэйшая група
1 дз: Усе хутчэй збірайцеся
Ды на свята выпраўляйцеся.
На кірмаш вас запрашаем
Песні, пляскі абяцаем.
2 дз: Маня! Ясь! Андрэйка!
Ціт! Міколка! Апанас!
Беларускі кірмаш запрашае ў госці вас!
Разам: Э-гэ-гэ! З ўсіх бакоў вас і вашых дружбакоў
Беларускі кірмаш запрашае ў госці вас!
Уваходзяць дзеці і дарослыя.
Песня “Бларускі кірмаш”
Займаюць месцы
Вяд: Увага! Увага!
Палаткі адчыняюцца, кірмаш пачынаецца!
Адчыняецца заслона. Стаюць латкі і гандляры.
1 ганд: Тут у нас на кірмашы
Скамарохі – бульбяшы,
Стужачкі ды хустачкі,
Пернікі ды курачкі!
2 ганд: Загляніце да нас у палатку:
Есць цукеркі – шакаладкі,
А захочаш бублікі –
Даставайце рублікі!
1 ганд: Падыходзьце!
2 ганд: Купляйце!
3 ганд: Гэй да нас сюды хутчэй
Падыходзьце весялей!
Усім мірам налятайце,
Нашы лапці закупляце!
г. “Лапці”
Вяд: Ціха, дзеці, цішей.
Барабаніць дожд па даху.
Трэба нам усім разам устаць
Ды пра дожджык заспяваць.
п. “Мокрыя вяровачкі”
Дзіця падыходзіць да палаткі з маскамі
3 дз: Ну і шмат туту усяго –
Вочы разбягаюцца.
Дайце нам вунь тую маску-
Вельмі падабаецца!
4 ганд: Хто загадкі адгадае –
Той іх і атрымае.
Загадкі пра гародніну
“Карагод агародніны”
Дзіця падыходзіць да палаткі з інструментамі
4 дз: Інструменты для вяселля мы купіць жадаем.
Калі вы нам прададзіце – мы для ўсіх сыграем!
5 ганд: Калі ласка, выбірайце.
Ды прагожа нам сыграйце.
Аркестр
Вяд: Гэй, панове! А што вы ўсе сядзіце? Прыйшлі на кірмаш дык купіце што – небудзь! Хоць рушнічок, а можа хусцінку! А пакуль вы развязваеце торбу з грошыкамі, мы пацешым вас вяселай пляскай!
Танец “Полька — трапятуха”
За дзвярыма чуецца: “Тпру! Прыехалі!”
Уваходзяць Дзед і Баба
Баба: Ледзь паспелі на кірмаш за тваей кабылы! Усе бакі адбіла, каб яна згарэла!
Дзед: Любачка мая не сварыся! Давай што купім…мне або табе!
Баба: Грошай няма! С пачатку трэба рагулю прадаць. Дзе ты яе пакінуў, недарэка?! Вядзі сюды! Вон колькі пакупнікоў!
Дзед вядзе карову
Дзед: Ах, сябры нашыя, радзіцелі, купіць рагулю не жадаеце? Другой такой няма, прадаем як дарма!
Баба: Паглядзіце. Якая ў яе паходка — пляве, нібы лодка. (карова ходзіць) Вось паглядзіце, якая яна ў мяне ласкавая. (карова мычыць, бадаецца)
Дзед: Гэй, шаноўныя! Кашалькі адчыняйце, сваім гаспадыням рагулю купляйце. Ну хто пачне торг? Устроім аукцыен! (Бацькі называюць цену, карова вертіцца)
Вяд: Чакайце дзед і баба. Можа мы за рагулю старгуемся?
Дзед: А колькі дасце?
Вяд: Грошай у нас няма. Можа прыпеўкамі возьміце?
Прыпеўкі
Дзед: Ну развесялілі вы нас. Добра бярэце рагулю. Гадайце яе добра. Карміце яе без нітратай – малака будзе багата!
Карова уходіт
Баба ідзе да гародніны
Баба: Дзядулька, ты паглядзі якую рэпку вырасцілі дзеткі! Трэба мне пераняць ў іх вопыт.
Вяд: А мы не толькі раскажам але і пакажам.
Казка “Рэпка”
Дзед: Пасадзіў я рэпку ў градцы мяккай,
Паліваў я рэпку смачнаю вадою.
Палюбіла моцна сонца нашу рэпку,
І сябруе рэпка з зорачкай адною.
Рэпка падрастала, вышэй градкі стала,
Рэпцы месца не стае, рэпка неба дастае,
Пачастую рэпкай ўвесь садок наш.
Эх! Наварыць бабка салодзенькай кашы. (цягне рэпку)
Певень: Куры! Куры! Ку-ка-рэ-ку!
Паглядзіце, цягнуць рэпу!
Куры! Куры! Ко-ко-ко!
Паглядзіце, хто каго?
Баба: Ну-ка, певень, кыш дамоў,
Туту зусім не да размоў.
Мы паглядзім, хто каго,
Я бабулька – ого-го!
Замест ранішняй зарадкі я палю заўседы градкі
І магу я для ўнучкі наварыць салодкай бручкі.
Зараз вырвем рэпку з дзедам, як я стану за ім следам.
Певень: Куры! Куры! Ку-ка-рэ-ку!
Паглядзіце, цягнуць рэпу!
Куры! Куры! Ко-ко-ко!
Паглядзіце, хто каго?
Унучка: Пачакай жа, бабка, пачакай жа, дзедка.
Пачакай і мяне ў гародзе, рэпка.
Я зраблю прычоску, туфелькі абую,
Крэмам змажу ручкі, вам дапамагу я.
Да чаго ж салодкая, параная рэпка.
Вось як трэба, бабка!
Вось як трэба, дзедка!
Певень: Куры! Куры! Ку-ка-рэ-ку!
Паглядзіце, цягнуць рэпу!
Куры! Куры! Ко-ко-ко!
Паглядзіце, хто каго?
Жучка: Што за шум? Што за гам?
Распачалі та-ра-рам!
У мяне так много спраў!
Гаў – гаў, гаў – гаў!
Я абгаўкаў рапуху, і суседчыну квактуху.
Потым я сядзела, ела, цэлы дзень хвастом вярцела.
Замарыўся, гаў-гаў! Вось як многа ў мяне спраў.
Яшчэ трэба працаваць. Добра, буду рэпу рваць.
Певень: Куры! Куры! Ку-ка-рэ-ку!
Паглядзіце, цягнуць рэпу!
Куры! Куры! Ко-ко-ко!
Паглядзіце, хто каго?
Кошка: Я Кэт, або Кэцці, завуць мяне Кошкай,
На мовах усіх я мурлыкаю трошкі.
Свае кіпцюрыкі з манікюрыкам люблю паказваць я курам.
Такія, як я, далікатныя, рэдкія,
Якая мне справа да дзедавай рэпкі?
Адкрыю я вам па сакрэту: я рыбу люблю, а не рэпу.
Але вам пярэчыць не магу, так і быць дапамагу!
Певень: Куры! Куры! Ку-ка-рэ-ку!
Паглядзіце, цягнуць рэпу!
Куры! Куры! Ко-ко-ко!
Паглядзіце, хто каго?
Мышка: Я – мышка, я вельмі дужая! І льва, і слана я адужаю.
Я не баюся ніякай работы, заўседы працую да семага поту.
Станавіся па парадку! Не тапчыце толькі градку.
Ну-ка, дзедка, за рэпку хапайся,
А ты бабака, за дзедку трымайся.
Ты, Унучка не ляніся, мацней за бабку ўчапіся.
Жучка – за Ўнучку, Кошка – за Жучку.
Мяне, кошка, не кусай, от задам я наганяй.
Дзед: Эй, ухнем!
Баба: Эй, охнем!
Унучка: Эй, ахнем!
Жучка: Эй, гаўкнем!
Кошка: Эй, мяўкнем!
Мышка: Эй, піскнем!
Певень: Куры! Куры! Ку-ка-рэ-ку! Мышка выцягнула рэпу!
Вось дык мышка, маладзец! Але казцы не канец!
Паглядзіце, вось дык рэпа! Ку-ка-рэ-ку! Ку-ка-рэ-ку!
Заняла яна увесь двор! Да якіх жа гэта пор?
Мышка: Рэпку выцягнула я. Рэпка, значыцца, мая!
Ведаю я паратунак – усіх заву на пачастунак!
Кланяюцца
Дзед: Усе занатавала, мая даражэнькая?
Баба: Ага. Усе. Ды не стой ты, як пень! Тыж прыехаў на кірмаш,
Бяры мяне за бокі і пойдзем ў скокі!
Дзед: Гэй, музыка! Рэж нам, ох! Польку дробну, як гарох!
т. “Лысы”
Вяд: Хто адгадае загадку, хто скажа, хто знае,
Што у нашым краі, як і колас паважаюць
Хлебам другім называюць?
Дзеці: Бульба!
Вяд: Так! Гэта бульбінка – беларусачка,
Паненачка – шэрая сукеначка!
Дзед: А зараз, сябры і сяброўкі, паглядзім, хто з вас спрытны і лоўкі.
г. “Бульба”
Дзед: Бабуленька! Купі мне дудуку. Я табе граць буду!
Баба: Вой, вой, вой! Тыж не ўмееш!
Дзед: А дзеці мяне навучаць!
п. “Мая дудка”
Баба: Вось як весела і добра калі ў полі чыста, а ў каморы поўна!
Дзед: А час ужо развітацца і дадому ўсім вяртацца!
Да пабачэння сябры!
Уходят
Вяд: Надыходзіць сумны час, нам пара растацца.
Але просім шчырпа вас зноў да нас завітацца.
Добра мы папрацавалі, добра пелі і гулялі.
Надышоў і смачны час – частаваць я буду вас!
vika***457
02.09.2011, 22:13
Фальклорнае свята
«Гуканне вясны»
Для дзяцей группы “Фантазёры”
Гучыць музыка. У залу уваходзяць дзец1.
Вяд. Дзец1, хто з вас ведае, якая пара года зарас наступ1ла? ( Вясна)
А з1ма аж пачарнела,
Годзе ее тут кросны ткаць,
Гэй, маленства, жыва, смела
Выйдзем веску прыв1таць.
Дз1ця: Сонейка вясновае радасна усм1хаецца,
Ззяе усе абноваю: « Прыв1танне, ран1ца!»
Дз1ця: За лясами с1н1м1 гром гудзе, стараецца,
Гурт дзяцей вяселых да сяла спяшаецца.
Вяд. А ц1 не пайсц1 нам , дзец1, у веску сустракаць Вясну?
Пад сонейкам добра будзе на двары гуляць.Чуеце, нешта зв1н1ць у небе срэбным званочкам? Прыклядзецца, дык не в1даць н1кога, а у небе ц1ха разл1ваецца тоненькая песенька, як грае хто на срэбнай дудачцы…? Чуеце, ну пайшл1 хутчэй!
Заслона адчыняецца, з хаты выходзяць дзед з бабай.
Вяд. Дзядуля, бабуля! Глядз1це, каго я прывяла да вас у госц1!
Баба. Добры дзень, даражэньк1я!
Не ведала ж я, не гадала,
Што стольк1 гасцей да мяне зав1тала!
Вяд. Як вы жыв1це?
Дзед. Ды вось, з1мачку пераз1мавал1, вясну дачакал1ся.
Вяд. А што ж ты, дзядок, роб1ш?
Дзед. Раблю з вярбы св1сцелк1 на радасць дзецям, вясну-красну чакаю.
Баба. Давайце усе разам пакл1чам яе, тады яна хутчэй прыдзе.
Дзец1 спяваюць песню « Мы цябе чакаем».
Чуецца музыка. У залу уваходз1ць Вясна.
Вясна: Добры дзень, мае даражэньк1я, 1 дарослыя, 1 маленьк1я!
Ус1м, хто мяне чакау, карагодз1к1 рыхтавау.
Вяд. Вясна-красна, што ты нам прынесла?
Вясна: А прынесла я малым дзетачкам па яечку,
Старым бабачкам па к1ечку,
Маладым цетачкам- па дз1цяц1,
Добрым дзядзечкам-па лапаце,
Каб зямельку усе ускапал1,
Буйным зерняткам засявал1,
Лета цеплае сустракал1!
Карагод « Прыйшла вясна»
Вершы аб вясне.
Вясна: А ц1 ведаеце вы, дзец1, птушак, як1я жывуць на Беларус1?
Вясна: Кал1 ведаеце, дык адгадайце загадк1:
1.Дохтар дзюбай стукае, трубкаю не слухае:
«Тук, тук, тук, тук, пэуна чул1 у лесе стук?»
Ледзь паспее адпачыць – 1 давай 1зноу л1чыць… (дзяцел).
2.Круглыя, як мячык1, быццам адуванчык1,
На дварэ ля хаты ходзяць, 1 зярнятк1 усе знаходзяць… (кураняты).
3.У церамку жыве, прыгожы голас мае,
Спявать вял1к1 ен мастак, ну а завецца птушка… (шпак).
Песня . «Прыляцел1 шпак1»
4.Звыраю першы вяртаецца, з песняй да свету звяртаецца.
Поля 1 неба сябрук – гэта вядома…(жаурук).
Гульня . «Птушачка», верш «Шпак».
Вяд. Вясна – красна, што ты яшчэ прынесла?
Вясна: Я прынесла вам песн1-песеньк1, каб спявал1 з года у год,
Я прынесла вам гульн1, карагоды, каб вадз1л1 кожны год!
Карагод. «Дударочку» («Саука ды Грышка»).
Дз1ця: Усе хутчэй пастауце вуха,
Будзе полечка «Трасуха»
Пляска. «Трасуха»
Дзед: Чуеце, курачка сакоча? Зноу яйка знесла!
Гульня. «Курачка»
Баба: Паглядз1це, кольк1 курк1 яек знесл1! Будзе чым вял1кдзень сустракаць, гасцей частавць!
Вясна: Дзец1, а я ж не сама да вас прыйшла, мяне птушачка на крылах прынесла. А якая, адгадайце.
Ходз1ць па балотах у чырвоных ботах.
Ножк1 высока падымае, жаб шукае.
Дзец1: Бусл1к!
Вясна: Давайце усе разам пакл1чам яго!
Дзец1: Бусл1к, бусл1к, прылятай, з нам1 трошк1 пагуляй!
Бусл1к: Хто ж мяне кл1кау, хто ж мяне чакау,
Хто ж мне жаб прыгатавау?
Дзец1: Мы!
Бусл1к: А дзе тыя жабкы?
Вясна: Дзетк1, пагуляем з бусл1кам? Вы будзеце жабкам1, а ты, Бусл1к, стой нерухома, жаб выглядай!
Гульня. «Бусел»
Дзец1: Бусел, Бусел, дзе ты быу?
Бусл1к: На балоце жаб лав1у,
Дзве злав1у, дзве згуб1у,
Астатн1я спужал1ся,
У балоце пахавал1ся.
(Пасля гэтых слоу дзец1 уцякаюць ад Бусл1ка, хаваюцца, ен 1х даганяе).
Бусл1к: Добра вы гулял1, спрытныя жабы! Птушка я вядомая. Зараз хачу паслухаць, што вы ведаеце пра мяне.
Вяд. Мы шмат ведаем пра цябе.
Дз1ця: Кал1 буслоу многа ходз1ць па балоце, дык лета мокрае будзе,
Няма буслоу на балоце – лета будзе сухое.
Дз1ця: Ведае мы, што ты шчасце людзям прынос1ш.
1 ведаем мы, як шчыра папрос1ш,
Ты, бусл1к, харошы дз1цятка прынос1ш.
Дз1ця: Таму, каму трэба сястрычка ц1 брац1к,
Пра гэта усе трэба мамцы сказац1.
Дз1ця: Мы люб1м цябе 1 вясною чакаем,
Ад шчырага сэрца цябе сустракаем.
Бусл1к: Вось як многа вы пра мяне ведаеце. Дзякуй вам за добрыя словы.
Вяд. Бусл1к! А мы пра цябе дражн1лку ведаем.
Бусл1к: Якую?
Дз1ця: Бусл1к, бусл1к, клекатун, цягай бабу за каутун,
Цягай, цягау, валачыу 1 у балоце намачыу.
(Бусл1к пасмурнеу, галаву апусц1у).
Баба: Птушачка мая жаданая, а чаго ж ты так1 спахмурнелы, што здарылася?
Бусл1к: Дык вось, дзец1 сказал1, што быццам я цягау цябе ды валачыу 1 намачыу нават. А я ж гэтага не раб1у.
Баба: А ты пакрыудз1уся? Гэтую дражн1лку я ведаю яшчэ з маленства. Але ж яна да нас не аднос1цца. Гэта пра бабу нядбайную 1 неахайную, якая хату сваю да свята не прыбрала. А я ж палатна наткала, кросенцы павык1двала, столь пабял1ла, сцены 1 падлогу памыла, хату прыбрала. А я з табою, Бусл1чак, сябрую яшчэ з маленства. Як вы думаеце, дзетк1, ц1 была я малой?
(Адказы дзяцей)
Баба: Была 1 чакала бусл1кау, як вы, а можа яшчэ трошк1 больш. У народзе есць такое павер*е: як бусл1ка у палеце убачыш, то будзеш птушкаю увесь год лятаць.
Будзеш дужы ды бадзеры. Вось як, бусл1чак, цябе зауседы чакал1 1 чакаем, 1 песню табе прысвячаем.
Песня « Родны Бусел».
Бусел: Дзякуй вам, за такую цеплую сустрэчу. Я усю з1мачку у чужых кра1нах сумавау па родных мясц1нах, па дзетках-гарэзах, па нашаму бэзу, па чыстых крын1цах, па песнях-жыв1цах. А зараз палячу я бусл1ху да гнязда кл1каць.( Адлятае).
Дзед: А зараз , мае даражэньк1я, трэба нам з бабай за працу брацца: у гародзе прыбрацца, зерне нарыхтаваць, дрэвы ды кусты абкапаць.
Баба: Будзце вяселы, як тая вясна, будзце здаровы,як тая вярба.
Слухайце бацьку, слухайце мац1,не забывайце ус1м памагац1.
Старэньк1м, маленьк1м, ц1 хворым , можа, а вам ус1м хай Бог дапаможа!
Дзец1 пак1даюць залу.
Сценарий нашла на прсторах нета. Спасибо автору. :smile3:
Сцэнарый “Запрашаем на вячоркі”
Перад сцэнаю калодзеж, дзяўчаты ідуць па ваду і спяваюць.
Падыходзяць адна да другой:
Алеся: — Добрай раніцы, Каця! Чаго зажурылася?
Каця: -Ой, Алесечка, гора ў мяне. Ніхто замуж не бярэ, а толькі сватае. Не ладзіцца ў нас нешта з Грышкам.
Алеся:-Чаго гэта?
Каця:- Не ведаю. Здаецца, і любіць мяне, а ўсё на другіх паглядвае.
Алеся:- А можа, лепш да знахаркі пайсці? Ці ж табе век па ім сохнуць. Яна ж так прыгаворыць, што заўжды за тваёй спадніцай бегаць будзе. А адну замову і я ведаю, паслухай:
Я іду каменным бродам, а мой Грышка гарою. Я стаю і дзіўлюся ў ваду. Яка з мяне цень: з вады – вадзяна, а з лазы лазіна, а з мяне — мая. Як мая нага за нагою, каб так Грышка за мною. Каб ён куды ішоў – не дайшоў, каб ён еў – недаеў, каб ён спаў – недаспаў. Каб ён дзень і ноч думаў аба мне – і ў ядзе, і ў хадзе, і ў сне думаў аба мне – і ў ядзе, і ў хадзе, і ва сне думаў аба мне.
Чуецца голас гаспадара. З’яўляецца і сам.
Гаспадар:- Алесю! Дзе вас чорт пабраў? Старая з кудзеляю пайшла недзе, маладая па ваду. Вас толькі па смерць пасылаць. А гаршкі ў печы павыкіпалі, і падліць няма чым. Алесю, хутчэй ваду нясі. Хіба аднымі рукамі ўправіш усё? Пакуль свінні ўправіў, куры з сядла павыляталі, з курамі навёў парадак – цяля вылезла, цяля загнаў – печ выгарала. От!
Махнуў рукою, пайшоў прэч. Дзяўчаты смяюцца.
Алеся: — Ой, загаварылася я з табою, бяры сёння работу ды прыходзь вечарам. (разыходзяцца)
Каця: -Добра, Алесечка! ( і пайшла )
Алеся з вёдрамі пайшла ў хату.
Прыходзяць хлопцы з кароваю да калодзежа.
Адзін з іх:-Васіль, ці чуў, сёння ў Алесі вячоркі збіраюцца.
Другі:-Ну дык што? Прыйдзем, павесялімся.
Адзін з іх: -Так- то яно так. Але трэба было б неяк дзяўчат напалохаць.
Другі: Добра, вось толькі карову напоім, ды што-небудзь прыдумаем.(уходзяць з кароваю)
Вечар. Занавес адкрываецца. Гаспадыня прадзе. Гаспадар коле лучыну, гарыць лямпа. Дачка Алеся ходзіць па хаце, наводзіць парадкі, прыбірае вопраткі, напявае песеньку:
Ой, рэчанька, рэчанька,
Чаму ж ты няпоўная?
Чаму ж ты няпоўная,
З беражком няроўная?
Забягае Каця спяваючы:
А як жа мне поўнай быць,
З беражкамі роўнай плыць.
Разам:
-Ой лі, ой лі, з беражкамі роўнай плыць.
Алеся: -Ой, Кацечка, добра, што ты раней прыйшла. Дапамагай хутчэй, а то госці хутка прыйдуць.
(дзяўчаты прыбіраюць)
Гаспадыня: -І сумна неяк. Як падумаеш, як мы яшчэ ў дзеўках хадзілі, як весела было нам. А як зачуеш, што збіраюцца вячоркі – свята было. Дзеўкі яшчэ з абеду рыхтавацца пачынаюць. А што хлопцы былі? Як схопіць якую на рукі, так і носіць, так і носіць, так і носіць.
Алеся: -А што, мамка, і татка насіў Вас?
Гаспадыня: -А што ты думала. Я дзеўкай спраўнай была.
Гаспадар:- А ўжо ж. Глянеш – хоць пацалуй, а прыгубішся – плюнеш. Як дзеўкаю была – іграла, спявала. А як замуж выйшла – ног не валачэ. От, дзе б маладую прыціснуць!
Алеся: -Чаго гэта Вы, татачка, вярзеце такое брыдкае? Лепш на печ лезьце спаць.
Гаспадыня: -А праўда, стары, лезь на печ, хопіць смяціць, а то госці зараз прыйдуць. А вы, дзяўчаткі, прыбірайце хутчэй.
Дзяўчаты прыбіраюць смецце, гаспадар лезе напеч.
Уваходзяць госці – Матруна, Ганна са сваёй работай.
Матруна:- Добры вечар усім у хату! Вось, прымайце на пасядзелкі. Кажуць, сёння ў вас збіраюцца.
Ганна: -Любіце гасцяваць, любіце і прымаць.
Гаспадыня: -Добры, вечар, праходзьце, жанчынкі, праходзьце. Сядайце. Расказвайце, што новага ў вас, якім клопатам жывяце?
Матруна: -Ой, кумачка, адзін клопат – аб дачцэ. Нешта сумуе яна. А мне глядзець на яе маркотна. Сэрца крывёю абліваеца.
Дзяўчаты гадаюць на картах, размову не слухаюць.
Гаспадыня:- Ой, не кажы, Матруначка, малыя дзеці – малы клопат, А парастуць – праблем не абярэшся.
Гаспадар: (з печы) -От, больш прыдумваеце. За сваімі дочачкамі на нас, мужыкоў забыліся. Гуляюць, весяляцца, жывуць на ўсім гатовенькім, чаго яшчэ трэба?
Гаспадыня: -Пра каго гэта мы забыліся? І наварыш, і накорміш, і паабмываеш. Чаго яшчэ трэба? Маўчаў бы ўжо. Ляжы лепш на печы, дрэнна яму жывецца.
Гаспадар махнуў рукой і замаўчаў.
Гаспадыня: -А ты Ганна, што маўчыш?
Ганна: -А, што там гаварыць. Мне лягчэй. У мяне хлопцы. Грышка мо жэніцца хутка. Пара думаць аб вяселлі, от і задумалася.
Гаспадар:-Хопіць языкамі малоць, паспявайце лепей.
Матруна:- І то праўда, Алесю, Кацю, хопіць на картах гадаць. Дапамажыце дагнаць маладыя гады.(Спяваюць песню “Ой сівы конь бяжыць”)
Прыходзяць яшчэ жанчыны і мужчыны.
1-я: — Прымай, гаспадыня, на пасядзелкі. Пачулі галасок. Нешта сумнае тут у вас гучала.
2-я: — мы з работаю сваёй пасядзім, пагутарым, бо гавораць: ідзі ў людзі – не загубішся.
1-ы мужчына: -Як то кажуць: і шыла, і мылы, і прала, і ткала, і ўсё – языком.
Гаспадыня: — Сядайце, дзеванькі, сядайце, бабанькі. У гурце нішто не страшна, ды і весялей вечар доўгі скаратаць.
Толькі расселіся, пачалі работы свае рабіць, як у гэты момант урываецца Тэкля з сітам.
Тэкля: (убачыўшы Матруну) – Матруначка, і ты тут. Я ж так і думала, што ты сюды дабегла. Каб ты так да працы бегла, як да вячорак!
(трасе дзіравым сітам перад ёю) – Ты што , у гэтым сіце каменне сеяла ці проса?
Матруна: -Ну, што ты, Тэклечка, вярзеш? Якое яшчэ там сіта? Якое каменне? Нічога я ў цябе не пазычала. Можа, гэта Аўдоля Мікітава? У мяне ж сваё сіта ёсць.
Тэкля:- Якая яшчэ Аўдоля? Я ж табе яго давала. Дык ты яшчэ і не прызнаешся! Паставіла цішкам дзіравае сіта ў сенцах. Вось я табе зараз пакажу, дзе ракі зімуюць.(Калоціць Матруну па галаве, здзірае хустку; абедзве б’юцца. Бабы раздымаюць іх, але не тут-то было.Злазіць з печы гаспадар).
Гаспадар:-Тэклечка, Матруначка, бабанькі, ці ж вы біцца-сварыцца прыйшлі? Паспявайце лепей песню.
Гаспадар і гаспадыня раздымаюць іх, садзяць на лавы, жанчыны заспявалі “Ой, у лузе пры даліне”)
Тэкля:-Песня напомніла мне пра гісторыю, якую калісь мне бабуля расказвала, калі будзеце слухаць, то раскажу.
Усе:-Будзем, будзем! .(Расказвае гісторыю)
Адна з жанчын: -Ой, і праўда ж, бабанькі, і мне такое свёкар расказваў.
Матруна:- Ой, бабанькі, і я вам таксама гісторыю раскажу, слухайце (Расказвае)
Госць: — Хопіць страхоццяў. Давайце лепш паспяваем.
Адна з жанчын: А якую?
Усе: -“О, ляцелі гусі з броду”.(Усе спяваюць)
Пасля песні ў хату ўвальваецца моладзь з частушкамі. Адзін з іх іграе, Грышка з дзяўчатамі ў абдымках спяваюць:
Мы з дзяўчатамі ўдваём Я надзену чаравікі
Вам прыпеўкі прапаём, Пайду на гулянне.
Пад вясёлы перабор Эх, гармонік, заіграй
Няхай пляша ў полі бор. Пра маё каханне.
На стале стаіць талерка, Беларуская старонка
А ў талерцы – ножыкі. Славіцца абрусамі.
Нашы хлопцы задаюцца, Салам, бульбай, пачастункам
Як у полі вожыкі . Ды хлапцамі русымі.
На мяне дзяўчаты кажуць, Гарманіста палюбіла –
Што я глухаватая Заругала мяне маць.
Маці сала не дала – Не ругай мяне, мамаша,—
Я не вінаватая. Развясёлы будзе зяць!
Гаспадар: — Ой, дзяўчаткі мае, сыраежачкі,
Пасаліў бы я вас – няма дзежачкі.
Гаспадыня: -Дзяўчаты, хлопцы, полечку паскачыце, і мы маладосць успомнім
Усе танцуюць полечку, пасля бяруцца ў скокі і гаспадыня з гаспадаром
Жанчына: -Ой і павесялілі ж вы нас, дзяўчаткі, хлопчыкі.А вы , цётачка, (павярнуўшыся да Матруны) кажаце, што моладзь у нас не такая нейкая.
Гаспадыня:-Ты б, гаспадар, прынёс чаго, пачаставаў гасцей. Яблыкаў мочаных, грушак, кваску прынясі. А я па печыва схаджу. (Калі гаспадары з’явіліся з пачастункамі, дапамагаць кінуліся Алеся з Кацяй).
Усе частуюцца, дзякуюць за пачастункі, хваляць квасок, печыва.
Дзяўчаты заспявалі песню “Купалінка”
Ганна: Малайцы, дзяўчаты! Добра спяваеце.Але ж і мы можам. А ну, Наталка, давай нашу, любімую!
Выконваеца песня “Цячэ вада ў ярок” або “Ў саду гуляла, цветы збірала”
Уваходзіць шаптуха, з торбаю, крыху пакульгвае, з кіёчкам у руцэ.
Шаптуха: -Добры вечар у хату! Вельмі добра, што ў вас так людна.
Гаспадыня: -Праходзьце, цётачка, праходзьце. Вы, мабыць, многа нахадзіліся, стаміліся, сядзьце, адпачыньце з дарогі, заадно і пачастуйцеся.
Алеся частуе Шаптуху, тая не есць, кладзе ўсё ў торбачку.
Гаспадар: -Ну, цётачка, раскажыце, дзе былі, што бачылі, чулі? А мы паслухаем.
Шаптуха:-Многа хадзіла, шмат лапцяў стаптала. Многа і гісторый розных чула . Адразу і не прыпомніш. Ну, вось нядаўна ў Мікіцічах расказвалі:
Маладая адна выйшла замуж за старога чалавека. І ўсё на яго: чорт стары ды чорт стары. Нарадзілася ў іх дзіця. Усё роўна жонка мужа чортам называе. Пайшла яна аднойчы ў лазню мыцца і сына з сабою ўзяла. А на мужа і кажа: “Прыйдзеш праз паўгадзіны, забярэш дзіця”. Праз паўгадзіны пастукалі ў дзверы. Жонка не гледзячы выпхнула дзіця за дзверы, а сама мыецца далей. Тут зноў хтось стукае:
-Давай сына, хопіць яго там парыць.
-Якога сына? Я ж табе яго аддала.
Так маці аддала сваё дзіця старому чорту-лазніку.
(Жанчыны з жахам заківалі галовамі, а моладзь захіхікала)
Шаптуха:- Але не хвалюйцеся, з вамі такога не здарыцца. Можа, каму лепш пашаптаць трэба?
Алеся (падбягае да Шаптухі): -Ой, цётачка, трэба, трэба.(адводзіць убок, да Каці, тая шэпча,
Алеся паказвае на Грышку, каб прышаптала яго да Каці, жанчыны ў гэты момант заспявалі песню “ Чаго вада каламутна?”
Прыходзяць хлопцы, прыносяць нешта ў меху
1-ы: -Добры вечар у хату!
2-і:- На пасядзелкі прымеце?
Дзяўчаты: -Прымем, прымем!
Гаспадыня: -Праходзьце, хлопчыкі, хоць і цесна ў хаце, але ў цеснаце, ды не ў крыўдзе.
Каця:- А што гэта вы, хлопцы, прынеслі? Можа, пачастункі якія?
Дакранаецца да меха, а ён паскакаў.
Каця: -Ой, дык гэты мех жывы? (дакранаецца яшчэ раз, а з меха выскачыў “чорт”—(пераапрануты хлопец) Дзяўчаты нарабілі віску.
“Чорт”: -Дзяўчаткі, вы што, мяне не пазналі? Гэта ж я – Паўлюк. Ужо і пажартаваць нельга.
Усе смяюцца, б’юць хлопцаў кулакамі ў спіны.
Адна з жанчын: -Ой, дзяўчаткі! Хопіць жартаваць, паспявайце што-небудзь вясёленькае!
Грышка падыходзіць да Каці, выводзіць яе на сярэдзіну хаты. Выконваюць песню
“Ты ж мяне падманула”
Уваходзіць Несцерка, у капелюшы, падпаясаны прыгожым поясам, у кажушку, прытоптвае і спявае: -Ой, Лявоніха, Лявоніха мая
Падабаецца мне музыка твая.
Ты з дзяцінства карагодная,
У юнацтве— навамодная.
Усе:-О, Несцерка! Несцерка прыйшоў!
Несцерка:-Добры дзень , сябры-браточкі!
Эге, колькі вас тут сабралася!
Не раўнуючы, як дроў у лесе.
Ой, прабачце, можа, каго абразіў?
Не, не, як кветак у полі!
Гаспадар: -Праходзь, праходзь, Несцерка, будзь госцем (падстаўляе табурэт)
Несцерка:- Ой вясёлае сёння свята, і гасцей тут вельмі багата
Адзін з гасцей: -Ну, Несцерка, раскажы, дзе быў, што чуў?
Несцерка:-О! Дзе я толькі не быў? Нават у самой Масковіі пабываў.
Мужчына: -Ідзі ты, нябось брэшаш?
Хлопец: -Брэшаш, брэшаш, Несцерка!
Несцерка: -От яшчэ будуць пярэчыць. А ведаеце, як у Масковіі наш боршчык называюць?
Жанчыны:- Як?
Несцерка: -Первое (расцяжна)
Адзін з гасцей:- Несцерка, яшчэ што-небудзь раскажы
Несцерка: -Гэта ў Спораве было.Іду я па вуліцы, бачу: хлапчук вядзе на вяроўцы цяля, якое кідалася ва ўсе бакі. А тут якраз ураднік праязджаў.
-Ты чаму перада мною шапкі не здымаеш, хам?!—закрычаў ён на хлопца.
-Калі ж мае рукі заняты, пане ўраднік. Злезце, калі ласка, з воза, патрымайце цяля, а я шапку здыму.
Усе смяюцца.
Адзін з гасцей: -А ці не ў гэтай вёсцы мужык на вяроўцы зацягнуў цяля на хлеў у галодны год, каб жыта , якое прарасло, паела,? А яно і задушылася.
Несцерка: -У гэтай, у гэтай. Там і такое было: адзін дзівак падпаліў сабаку хвост і пусціў у бок возера, а ён, ашалелы, пабег у вёску—палову сяла спаліў.
Мужчына: -Ёсць жа дзівакі на свеце!
Несцерка:- А я вось у Поразаве быў. Там вось у такую гульню моладзь гуляла.А ну, станавіцеся ў круг. Навучу. Вось яблычак. Трэба яго, трымаючы пад барадою, перадаць другому. Зразумелі? Але хто ўпусціць, той будзе цалавацца. Ну, пачынаем. (гульня праходзіць пад музыку бубна ці пад свісцёлкі).
Адна з жанчын: — Ох і насмяшыў жа ты нас, Несцерка, зараз моладзь і не супакоіш. Ніякай працы за вамі няма, рассаджвайцеся, лепш паспяваем.
Выконваецца песня “Ой у лузе пры даліне”
Грышка падыходзіць да Каці, адводзіць на край сцэны.
Грышка: -Што гэта, мая каханенькая, мяне сёння да цябе, як магнітам цягне. Ты сёння такая прыгожая, як ніколі, і танцуеш лепш за ўсіх, і спяваеш.
Каця(убок): -Дапамагла ж такі бабуля.
Каця (даГрышкі): -Ой, Грышачка, няўжо гэта праўда. Нарэшце ты мяне заўважыў. Я такая шчаслівая сёння.
Выходзіць шаптуха, кланяецца ўсім.
Шаптуха:- Ну, мне пара. Дзякуй, гаспадынька, за гасціннасць, за цяпло і за пачастункі. Пайду ў іншае сяло. Уходзіць
Грышка з Кацяй бяруцца ў пару і танцуюць “Лявоніху”, моладзь падтрымлівае.
Адна з жанчын: -Ой, ужо і пеўні заспявалі на плоце, пара па хатах.
Другая: — І праўда, засядзеліся мы не на жарт.
Гаспадыня: -Дык мо паспявалі б што напаследак?
Госць: -Ды хапіць ужо, гаспадынька. Дзякуем за ўсё: і за вяселле і за пачастункі.
Тэкля з Матрунай: — Жадаем мы вам, каб у вас, як і ў нас усё было ў місцы і ў калысцы.
Адна з гасцей: -Каб вашы дзяды не мелі бяды!
Другая: -Каб вашы ўнукі не зналі мукі.
Усе ў стаюць і спяваюць песню “Бывайце здаровы, жывіце багата”
Светлана — Слоним
06.10.2011, 19:18
Беларускі ўраджай
Сцэнарый восеньскага гульнёва-спартыўнага мерапрыемства
А. Л. МІХАЙЛАВА, выкладчык кафедры сацыяльна-педагагічнай работы Віцебскага дзяржаўнага універсітэта імя П. М. Машэрава.
На свята запрашаюцца бацькі, вучні іншых класаў. Праводзіцца папярэдняя работа: клас дзеліцца на тры каманды, дзеці даюць ім назвы, выбіраюць капітанаў.
Вядучы. Добры дзень, паважаныя госці і ўдзельнікі свята! На календары сярэдзіна восені, час, калі сабраны ўраджай на калгасных палетках і ўласных участках. Сваю назву — «Беларускі ўраджай» — свята атрымала не выпадкова, бо кожны яго этап будзе праходзіць у выглядзе спаборніцтва і мець назву пэўнай агародніны або культуры, што традыцыйна вырошчваецца на Беларусі. Назвы этапаў зашыфраваны ў загадках, і той, хто адгадае іх, атрымае восеньскі прыз. А вы ведаеце, якія культуры традыцыйна вырошчваліся і зараз вырошчваюцца на Беларусі? Калі ласка, капітаны каманд, падыдзіце да мяне. (Капітаны каманд прадстаўляюцца.) Па сігналу «Пачынай» вы па чарзе павінны называць агародніну, садавіну ці злакавую культуру, што расце на палетках нашай краіны. Той, хто назаве большую колькасць культур, будзе пераможцам. А вас, гледачы, я прашу быць суддзямі і кожны адказ капітанаў каманд ацэньваць хорам словамі «Так» або «Не». Згодны? Тады пачынаем. (Пераможца ўзнагароджваецца якой-небудзь агароднінай: морквай, бураком ці капустай.)Малайцы! Добра ведаеце назвы культур, што растуць на тэрыторыі нашай краіны. Значыць, можна пачынаць нашы спаборніцтвы. Адгадваем загадку.
Повен хлявец белых авец.
Круглы, смачны, паласаты,
Мы яму бясконца рады.
(Гарбуз.)
(Удзельнік свята, які першым назваў адгадку, атрымлівае прыз — садавіну ці агародніну.)
I этап. Гарбуз.
1. Гульня «Гарбуз».
На зямлі ці падлозе чэрціцца круг. Вучні па схеме «хлопчык — дзяўчынка» бяруцца за рукі, утвараючы круг унутры начэрчанага. Па камандзе вядучага дзеці рухаюцца па кругу па ходу гадзіннікавай стрэлкі, затым супраць ходу гадзіннікавай стрэлкі. На словы вядучага «Адчыніць вароты» загадзя выбраная пара (хлопчык, дзяўчынка) разрываюць круг — расчыняюць вароты. Вядучы выводзіць з круга ўсіх дзяцей ланцужком, потым зноў заводзіць у круг, толькі спінай уперад. На словы «Зачыніць вароты» круг змыкаецца, вучні цяпер ходзяць па кругу спінаю ўперад. Дзеці, якія пераступілі цераз намаляваную лінію круга, разарвалі яго ці ланцужок у час хадзьбы, з гульні выбываюць. Пераможцамі лічацца апошнія 4 — 5 удзельнікаў спаборніцтва. Ім уручаецца агародніна ці садавіна.
2. Гульня «Вынесі гарбуз».
Па сігналу вядучага ўдзельнікі кожнай каманды па чарзе павінны вынесці на далоні з агарода (пераступіць за начэрчаную на зямлі ці падлозе лінію) «гарбуз» — надзьмуты і размаляваны пад гарбуз паветраны шарык. Ігрок, які не змог утрымаць шарык на далоні, з гульні выбывае. Перамагае каманда, у якой большасць ігракоў выканаюць заданне. Яны атрымліваюць узнагароды.
(Вядучы падводзіць вынікі першага этапу, узнагароджвае каманду-пераможцу пэўнай агароднінай, загадвае загадку.)
Нарадзіўся сярод градкі,
Быў шурпаты — вырас гладкі,
I ляжыць пад кустом
Дагары крывым хвастом.
(Агурок.)
II этап. Агурок.
1. Гульня-спаборніцтва «Збіраем ураджай».
Ўдзельнікі дзвюх каманд бяруцца за рукі і ўтвараюць шчыльны круг. Гэта кошык. Члены трэцяй каманды бяруць па мячу (агурку), становяцца ў калону адзін за адным на адлегласці 3 — 4 метры ад круга. Па сігналу вядучага яны закідваюць мячы ў кошык. Колькасць закінутых мячоў падлічваецца. Затым гэта заданне па чарзе выконваюць першая і другая каманды. Пераможцай становіцца каманда, якая «назбірала» большую колькасць «агуркоў».
2. Конкурс-жарт сярод балельшчыкаў.
Трэба як мага хутчэй з’есці скрылёчкі агуркоў, што ляжаць на талерках, без дапамогі рук, іх трымаюць за спінай. У конкурсе могуць прымаць удзел 2 — 4 балельшчыкі. Пераможца ўзнагароджваецца прызам — вялікім агурком.
Вядучы. I зноў, адгадваем загадку, атрымліваем прыз.
Чорная світка,
Ды белая спінка,
Горкая на смак,
Ды карысная ў салаце.
(Рэдзька.)
III этап. Рэдзька.
1. Гульня «Рэдзька».
Выбіраюцца «пан» і «гаспадыня». Ўдзельнікі гульні садзяцца на кукішкі — гэта рэдзька. «Пан» і «гаспады¬ня» вядуць дыялог:
Пан. Стуку-груку!
Гаспадыня. Хто там?
Пан. Сам пан!
Гаспадыня. Чаго прыехаў?
Пан. Захварэла пані, захацела рэдзькі.
Гаспадыня. Рві-рві, нарывай, толькі карэньчыкі пакідай!
«Пан» становіцца на кукішкі, стараецца злавіць «рэдзьку», якая ўцякае ад яго. Каго ён зловіць, той выбывае з гульні. Гульня працягваецца, пакуль не застанецца адна «рэдзька» — яна і будзе пераможцай. Узнагарода дастаецца камандзе-пераможцы.
2. Конкурс сярод балельшчыкаў «Папялушка».
Тры дзяўчынкі на хуткасць выбіраюць гарох, боб, фасолю, якія змешаны ў адной талерцы. Пераможца атрымлівае ўзнагароду.
(Вядучы загадвае загадку).
Зялёныя і густыя
На градках выраслі кусты.
Падкапаў іх наш Андрэйка,
Пад ім — цэлая сямейка.
(Бульба.)
1. Эстафета «Садзім бульбу».
На падлозе малююцца кружкі (ямкі) па колькасці дзяцей, якія прымаюць удзел у эстафеце. Кожны з іх атрымлівае бульбіну і палачку. Па сігналу вядучага вучні павінны пасадзіць бульбіну (закаціць палачкай у кружок). Перамогу атрымлівае каманда, ўдзельнікі якой першымі справяцца з заданнем.
2. Конкурс для балельшчыкаў «Хто хутчэй».
Па аднаму балельшчыку ад кожнай каманды збіраюць «пасаджаную» ўдзельнікамі эстафе¬ты бульбу ў кошыкі. Перамагае той, хто першым выканае заданне. Падводзяцца вынікі спаборніцтваў.
Светлана — Слоним
06.10.2011, 19:21
Святы восені
Зала святочна прыбрана вышытымі ручнікамі, на сценах размешчаны плакаты, дзе вялікімі літарамі запісаны прымаўкі:
* Восень – на дзень пагод восем.
* Увосень за стол просім.
* Да восені рыхтуйцеся ранняй вясной.
* Верасень — месяц халодны, але сыты.
* У кастрычніку і хата з дрывамі, і мужык з лапцямі.
* У лістападзе кладзі капусту ў кадзі.
На лаве, пакрытай дываном, сядзяць дзеці.
1-ы чытальнік.
Штосьці ад бярозы
Лісце адлятае,
Кажуць, у дарозе
Восень залатая.
2-і чытальнік.
Восень, восень залатая
Сее радасць на зямлі,
Хмарка ў сінім небе тае,
Мкнуць у вырай жураўлі.
3-і чытальнік.
Ярка, хораша прыбрала
Ўсюды дрэвы і кусты,
Iзямлю памалявала
Ў колер жоўта-залаты.
4-ы чытальнік.
Ты ўсё бліжай, бліжай –
Не спяшайся, восень.
Ты прыходзь тады ўжо,
Як пажнём, пакосім.
5-ы чытальнік.
Хлебным караваем
Стрэнем цябе, восень,
Бульбу як скапаем,
Кошыкамі зносім.
Выходзіць дзяўчынка ў касцюме Восені.
Восень.
Шанаванне добрым людзям,
Хай вам радасці прыбудзе!
Гучыць беларуская народная музыка. Выходзяць шасцёра вучняў.
1-ы вучань.
Восень, восень, прывітанне!
Рады мы тваім дарам.
2-і вучань.
У цябе мы запытаем, што прынесла, восень, нам?
Восень. Я прынесла вам мукі.
Усе дзеці. Значыць будуць пірагі!
Восень. Я прынесла грэчкі.
Усе дзеці. Будуць перапечкі!
Восень. Бурачкоў, капусты, круп…
Усе дзеці. Будзе боршч і будзе суп…
Восень. Ці вы рады грушам?
Усе дзеці. На зіму насушым!
Восень. Ну, а яблыкі што мёд.
Усе дзеці. Нам на сочыва, кампот!
3-і вучань. Ты і яблыкаў, і мёду, ты і хлеба нам дала.
4-ы вучань. Ну, а добрае надвор’е ты для нас не прыпасла?
Восень. Я пашлю вам дожджык з неба!
Усе дзеці. Не, не хочам, нам не трэба!
5-ы вучань. Дожджык, не перашкаджай, мы збіраем ураджай.
6-ы вучань. Будзе ў нас багаты год, а цяпер – у карагод!
Дзеці водзяць карагод, выконваюць песню пра восень.
Восень.
Вы ў полі працавалі, там палолі, убіралі.
А цяпер я запрашаю вас на свята ўраджаю.
Гучыць беларуская народная музыка.
Чытальнік. Свята ўраджаю, ці Дажынкі – старажытнае свята, прысвечанае заканчэнню ўборкі збожжа. У гэты дзень сяляне рабілі так званы Багач. (Адзін з дзяцей бярэ Багач і абносіць ім гасцей.) Бралі посуд, напаўнялі яго жытам, устаўлялі ў зерне свечку. Багач пераносілі ад хаты да хаты, тым самым жадаючы кожнаму гаспадару шчасця і багацця.
Восень. Чым хата багата, тым і рада. А самая багацейшая тая, у якой гучаць песні.
Выконваецца песня”Беларуская танцавальная”.
Восень.
У гародзе каля градак шмат цікавых ёсць загадак.
Той, хто градкі даглядае, той загадкі адгадае.
Вучаніца.
От бабуля важна села і глядзіць навокал смела.
У зямлю схавала лапаць,
як зачэпім – будзем плакаць.
Гэта злосная бабуля называецца …
(цыбуля).
Паказвае малюнак-адгадку.
Вучань.
У бабулі родны брат ласкавейшы быццам,
А да слёз давесці рад так, як і сястрыца.
Ты не вельмі плач, сынок, калі шчыплецца …
(часнок).
Паказвае малюнак-адгадку
Вучаніца.
Гэта што за важны туз? Хвост зялёны, чэпкі вус?
Усім вядомы карапуз Пузан Пузанавіч …
(гарбуз).
Паказвае малюнак-адгадку.
Вучань.
З вусамі, а не стары, зайздросныя вочы.
За што-небудзь на двары учапіцца хоча.
Хопіць хітрасці на трох. Ну, на тое ж ён …
(гарох).
Паказвае малюнак-адгадку.
Выходзяць дзяўчынка і хлопчык, яны нясуць вялікую рэпку. Яе можна зрабіць з пап’е-машэ.
Вучаніца.
Я на градцы каля хаты рэпку пасадзіла.
I яна на радасць нам шчодра ўрадзіла.
Вучань.
Усе да нас хутчэй ідзіце
I на рэпку паглядзіце.
Што за дзіва, што за цуд!
Пачастункаў поўна тут!
Хлопчык з дзяўчынкай знімаюць з рэпкі вяршок і раздаюць гасцям пачастункі: яблыкі, грушы, моркву, бульбу і іншую гародніну. Затым дзеці спяваюць песню “Ураджай збірай”. Выходзіць восень.
Восень.
Ёсць дзень, калі з вякоў ссівелых
ідуць, ідуць да нас дзяды.
А мы з душой неачарсцвелай
сустрэць гатовых заўжды
1 -ы чытальнік. Дзяды – гэта дзень памяці нашых продкаў. Свята адзначалі ў суботу, рыхтаваліся да яго загадзя: прыбіралі ў хаце, мыліся ў лазні, вешала свежыя фіранкі, ручнікі. Засцілалі белым абрусам стол.
2-і чытальнік. У гэты дзень наведвалі магілы памерлых родзічаў. Вячэра была ўрачыстай. За сталом успаміналі ўсіх продкаў, іх характары, добрыя справы, пэўныя прыгоды.
3-і чытальнік. Усе верылі, што Дзяды наведваюцца ў хату, таму гаспадары адчынялі вокны ці дзверы, накрывалі Дзядам святочны стол з рознымі пачастункамі.
4-ы чытальнік. На тое, што Дзяды з’яўляліся на самай справе, указвалі розныя прыкметы – заляцела асенняя мушка, пачуўся ў цішыні пэўны скрып – значыць Дзяды прыйшлі, чакаюць успамінаў пра сябе.
Вучань.
Мая Радзіма – жытні колас,
Сінь мурагу, язміну цвет.
Яна – пілы гарачы голас,
Калёс цяжкіх глыбокі след …
Вучаніца.
Мая Радзіма,
Дзе зза бору
Узыходзіць месяц у начы,
Дзе ў братнім ладзе, у дружным зборы
Жылі калісьці дрыгвічы…
Вучань.
Дзяцей бацькі вучылі строга:
Любіць саху, пчалу, зямлю.
I аднаму маліцца богу —
Нялёгкай працы мазалю.
Вучаніца.
Умеў мой продак човен ладзіць
Паліць ікластыя карчы,
Таму, хто ў роспачы, — дарадзіць
Таму, хто ў горы, — памагчы…
Вучань.
Магутны Божа! Уладар Сусветаў,
Вялізных сонцаў і сэрцаў малых,
Над Беларуссю ціхай і ветлай
Рассып праменне свае хвалы.
Вучаніца.
Дай спор у працы будзённай, шэрай
На хлеб штодзённы, на родны край.
Вучань.
Павагу, сілу і веліч веры
У нашу праўду, у прышласць — дай!
Вучаніца
Дай урадлівасць жытнёвым нівам,
Учынкам нашым пашлі ўмалот,
Усе дзеці.
Зрабі свабоднай, зрабі шчаслівай
Краіну нашу і наш народ!
Т. Ф. ВАСІЛЕЎСКАЯ
настаўніца Калаціцкай школы-сада Глускага раёна
Светлана — Слоним
06.10.2011, 19:22
Сцэнарый “Запрашаем на вячоркі”
Перад сцэнаю калодзеж, дзяўчаты ідуць па ваду і спяваюць.
Падыходзяць адна да другой:
Алеся: — Добрай раніцы, Каця! Чаго зажурылася?
Каця: -Ой, Алесечка, гора ў мяне. Ніхто замуж не бярэ, а толькі сватае. Не ладзіцца ў нас нешта з Грышкам.
Алеся:-Чаго гэта?
Каця:- Не ведаю. Здаецца, і любіць мяне, а ўсё на другіх паглядвае.
Алеся:- А можа, лепш да знахаркі пайсці? Ці ж табе век па ім сохнуць. Яна ж так прыгаворыць, што заўжды за тваёй спадніцай бегаць будзе. А адну замову і я ведаю, паслухай:
Я іду каменным бродам, а мой Грышка гарою. Я стаю і дзіўлюся ў ваду. Яка з мяне цень: з вады – вадзяна, а з лазы лазіна, а з мяне — мая. Як мая нага за нагою, каб так Грышка за мною. Каб ён куды ішоў – не дайшоў, каб ён еў – недаеў, каб ён спаў – недаспаў. Каб ён дзень і ноч думаў аба мне – і ў ядзе, і ў хадзе, і ў сне думаў аба мне – і ў ядзе, і ў хадзе, і ва сне думаў аба мне.
Чуецца голас гаспадара. З’яўляецца і сам.
Гаспадар:- Алесю! Дзе вас чорт пабраў? Старая з кудзеляю пайшла недзе, маладая па ваду. Вас толькі па смерць пасылаць. А гаршкі ў печы павыкіпалі, і падліць няма чым. Алесю, хутчэй ваду нясі. Хіба аднымі рукамі ўправіш усё? Пакуль свінні ўправіў, куры з сядла павыляталі, з курамі навёў парадак – цяля вылезла, цяля загнаў – печ выгарала. От!
Махнуў рукою, пайшоў прэч. Дзяўчаты смяюцца.
Алеся: — Ой, загаварылася я з табою, бяры сёння работу ды прыходзь вечарам. (разыходзяцца)
Каця: -Добра, Алесечка! ( і пайшла )
Алеся з вёдрамі пайшла ў хату.
Прыходзяць хлопцы з кароваю да калодзежа.
Адзін з іх:-Васіль, ці чуў, сёння ў Алесі вячоркі збіраюцца.
Другі:-Ну дык што? Прыйдзем, павесялімся.
Адзін з іх: -Так- то яно так. Але трэба было б неяк дзяўчат напалохаць.
Другі: Добра, вось толькі карову напоім, ды што-небудзь прыдумаем.(уходзяць з кароваю)
Вечар. Занавес адкрываецца. Гаспадыня прадзе. Гаспадар коле лучыну, гарыць лямпа. Дачка Алеся ходзіць па хаце, наводзіць парадкі, прыбірае вопраткі, напявае песеньку:
Ой, рэчанька, рэчанька,
Чаму ж ты няпоўная?
Чаму ж ты няпоўная,
З беражком няроўная?
Забягае Каця спяваючы:
А як жа мне поўнай быць,
З беражкамі роўнай плыць.
Разам:
-Ой лі, ой лі, з беражкамі роўнай плыць.
Алеся: -Ой, Кацечка, добра, што ты раней прыйшла. Дапамагай хутчэй, а то госці хутка прыйдуць.
(дзяўчаты прыбіраюць)
Гаспадыня: -І сумна неяк. Як падумаеш, як мы яшчэ ў дзеўках хадзілі, як весела было нам. А як зачуеш, што збіраюцца вячоркі – свята было. Дзеўкі яшчэ з абеду рыхтавацца пачынаюць. А што хлопцы былі? Як схопіць якую на рукі, так і носіць, так і носіць, так і носіць.
Алеся: -А што, мамка, і татка насіў Вас?
Гаспадыня: -А што ты думала. Я дзеўкай спраўнай была.
Гаспадар:- А ўжо ж. Глянеш – хоць пацалуй, а прыгубішся – плюнеш. Як дзеўкаю была – іграла, спявала. А як замуж выйшла – ног не валачэ. От, дзе б маладую прыціснуць!
Алеся: -Чаго гэта Вы, татачка, вярзеце такое брыдкае? Лепш на печ лезьце спаць.
Гаспадыня: -А праўда, стары, лезь на печ, хопіць смяціць, а то госці зараз прыйдуць. А вы, дзяўчаткі, прыбірайце хутчэй.
Дзяўчаты прыбіраюць смецце, гаспадар лезе напеч.
Уваходзяць госці – Матруна, Ганна са сваёй работай.
Матруна:- Добры вечар усім у хату! Вось, прымайце на пасядзелкі. Кажуць, сёння ў вас збіраюцца.
Ганна: -Любіце гасцяваць, любіце і прымаць.
Гаспадыня: -Добры, вечар, праходзьце, жанчынкі, праходзьце. Сядайце. Расказвайце, што новага ў вас, якім клопатам жывяце?
Матруна: -Ой, кумачка, адзін клопат – аб дачцэ. Нешта сумуе яна. А мне глядзець на яе маркотна. Сэрца крывёю абліваеца.
Дзяўчаты гадаюць на картах, размову не слухаюць.
Гаспадыня:- Ой, не кажы, Матруначка, малыя дзеці – малы клопат, А парастуць – праблем не абярэшся.
Гаспадар: (з печы) -От, больш прыдумваеце. За сваімі дочачкамі на нас, мужыкоў забыліся. Гуляюць, весяляцца, жывуць на ўсім гатовенькім, чаго яшчэ трэба?
Гаспадыня: -Пра каго гэта мы забыліся? І наварыш, і накорміш, і паабмываеш. Чаго яшчэ трэба? Маўчаў бы ўжо. Ляжы лепш на печы, дрэнна яму жывецца.
Гаспадар махнуў рукой і замаўчаў.
Гаспадыня: -А ты Ганна, што маўчыш?
Ганна: -А, што там гаварыць. Мне лягчэй. У мяне хлопцы. Грышка мо жэніцца хутка. Пара думаць аб вяселлі, от і задумалася.
Гаспадар:-Хопіць языкамі малоць, паспявайце лепей.
Матруна:- І то праўда, Алесю, Кацю, хопіць на картах гадаць. Дапамажыце дагнаць маладыя гады.(Спяваюць песню “Ой сівы конь бяжыць”)
Прыходзяць яшчэ жанчыны і мужчыны.
1-я: — Прымай, гаспадыня, на пасядзелкі. Пачулі галасок. Нешта сумнае тут у вас гучала.
2-я: — мы з работаю сваёй пасядзім, пагутарым, бо гавораць: ідзі ў людзі – не загубішся.
1-ы мужчына: -Як то кажуць: і шыла, і мылы, і прала, і ткала, і ўсё – языком.
Гаспадыня: — Сядайце, дзеванькі, сядайце, бабанькі. У гурце нішто не страшна, ды і весялей вечар доўгі скаратаць.
Толькі расселіся, пачалі работы свае рабіць, як у гэты момант урываецца Тэкля з сітам.
Тэкля: (убачыўшы Матруну) – Матруначка, і ты тут. Я ж так і думала, што ты сюды дабегла. Каб ты так да працы бегла, як да вячорак!
(трасе дзіравым сітам перад ёю) – Ты што , у гэтым сіце каменне сеяла ці проса?
Матруна: -Ну, што ты, Тэклечка, вярзеш? Якое яшчэ там сіта? Якое каменне? Нічога я ў цябе не пазычала. Можа, гэта Аўдоля Мікітава? У мяне ж сваё сіта ёсць.
Тэкля:- Якая яшчэ Аўдоля? Я ж табе яго давала. Дык ты яшчэ і не прызнаешся! Паставіла цішкам дзіравае сіта ў сенцах. Вось я табе зараз пакажу, дзе ракі зімуюць.(Калоціць Матруну па галаве, здзірае хустку; абедзве б’юцца. Бабы раздымаюць іх, але не тут-то было.Злазіць з печы гаспадар).
Гаспадар:-Тэклечка, Матруначка, бабанькі, ці ж вы біцца-сварыцца прыйшлі? Паспявайце лепей песню.
Гаспадар і гаспадыня раздымаюць іх, садзяць на лавы, жанчыны заспявалі “Ой, у лузе пры даліне”)
Тэкля:-Песня напомніла мне пра гісторыю, якую калісь мне бабуля расказвала, калі будзеце слухаць, то раскажу.
Усе:-Будзем, будзем! .(Расказвае гісторыю)
Адна з жанчын: -Ой, і праўда ж, бабанькі, і мне такое свёкар расказваў.
Матруна:- Ой, бабанькі, і я вам таксама гісторыю раскажу, слухайце (Расказвае)
Госць: — Хопіць страхоццяў. Давайце лепш паспяваем.
Адна з жанчын: А якую?
Усе: -“О, ляцелі гусі з броду”.(Усе спяваюць)
Пасля песні ў хату ўвальваецца моладзь з частушкамі. Адзін з іх іграе, Грышка з дзяўчатамі ў абдымках спяваюць:
Мы з дзяўчатамі ўдваём Я надзену чаравікі
Вам прыпеўкі прапаём, Пайду на гулянне.
Пад вясёлы перабор Эх, гармонік, заіграй
Няхай пляша ў полі бор. Пра маё каханне.
На стале стаіць талерка, Беларуская старонка
А ў талерцы – ножыкі. Славіцца абрусамі.
Нашы хлопцы задаюцца, Салам, бульбай, пачастункам
Як у полі вожыкі . Ды хлапцамі русымі.
На мяне дзяўчаты кажуць, Гарманіста палюбіла –
Што я глухаватая Заругала мяне маць.
Маці сала не дала – Не ругай мяне, мамаша,—
Я не вінаватая. Развясёлы будзе зяць!
Гаспадар: — Ой, дзяўчаткі мае, сыраежачкі,
Пасаліў бы я вас – няма дзежачкі.
Гаспадыня: -Дзяўчаты, хлопцы, полечку паскачыце, і мы маладосць успомнім
Усе танцуюць полечку, пасля бяруцца ў скокі і гаспадыня з гаспадаром
Жанчына: -Ой і павесялілі ж вы нас, дзяўчаткі, хлопчыкі.А вы , цётачка, (павярнуўшыся да Матруны) кажаце, што моладзь у нас не такая нейкая.
Гаспадыня:-Ты б, гаспадар, прынёс чаго, пачаставаў гасцей. Яблыкаў мочаных, грушак, кваску прынясі. А я па печыва схаджу. (Калі гаспадары з’явіліся з пачастункамі, дапамагаць кінуліся Алеся з Кацяй).
Усе частуюцца, дзякуюць за пачастункі, хваляць квасок, печыва.
Дзяўчаты заспявалі песню “Купалінка”
Ганна: Малайцы, дзяўчаты! Добра спяваеце.Але ж і мы можам. А ну, Наталка, давай нашу, любімую!
Выконваеца песня “Цячэ вада ў ярок” або “Ў саду гуляла, цветы збірала”
Уваходзіць шаптуха, з торбаю, крыху пакульгвае, з кіёчкам у руцэ.
Шаптуха: -Добры вечар у хату! Вельмі добра, што ў вас так людна.
Гаспадыня: -Праходзьце, цётачка, праходзьце. Вы, мабыць, многа нахадзіліся, стаміліся, сядзьце, адпачыньце з дарогі, заадно і пачастуйцеся.
Алеся частуе Шаптуху, тая не есць, кладзе ўсё ў торбачку.
Гаспадар: -Ну, цётачка, раскажыце, дзе былі, што бачылі, чулі? А мы паслухаем.
Шаптуха:-Многа хадзіла, шмат лапцяў стаптала. Многа і гісторый розных чула . Адразу і не прыпомніш. Ну, вось нядаўна ў Мікіцічах расказвалі:
Маладая адна выйшла замуж за старога чалавека. І ўсё на яго: чорт стары ды чорт стары. Нарадзілася ў іх дзіця. Усё роўна жонка мужа чортам называе. Пайшла яна аднойчы ў лазню мыцца і сына з сабою ўзяла. А на мужа і кажа: “Прыйдзеш праз паўгадзіны, забярэш дзіця”. Праз паўгадзіны пастукалі ў дзверы. Жонка не гледзячы выпхнула дзіця за дзверы, а сама мыецца далей. Тут зноў хтось стукае:
-Давай сына, хопіць яго там парыць.
-Якога сына? Я ж табе яго аддала.
Так маці аддала сваё дзіця старому чорту-лазніку.
(Жанчыны з жахам заківалі галовамі, а моладзь захіхікала)
Шаптуха:- Але не хвалюйцеся, з вамі такога не здарыцца. Можа, каму лепш пашаптаць трэба?
Алеся (падбягае да Шаптухі): -Ой, цётачка, трэба, трэба.(адводзіць убок, да Каці, тая шэпча,
Алеся паказвае на Грышку, каб прышаптала яго да Каці, жанчыны ў гэты момант заспявалі песню “ Чаго вада каламутна?”
Прыходзяць хлопцы, прыносяць нешта ў меху
1-ы: -Добры вечар у хату!
2-і:- На пасядзелкі прымеце?
Дзяўчаты: -Прымем, прымем!
Гаспадыня: -Праходзьце, хлопчыкі, хоць і цесна ў хаце, але ў цеснаце, ды не ў крыўдзе.
Каця:- А што гэта вы, хлопцы, прынеслі? Можа, пачастункі якія?
Дакранаецца да меха, а ён паскакаў.
Каця: -Ой, дык гэты мех жывы? (дакранаецца яшчэ раз, а з меха выскачыў “чорт”—(пераапрануты хлопец) Дзяўчаты нарабілі віску.
“Чорт”: -Дзяўчаткі, вы што, мяне не пазналі? Гэта ж я – Паўлюк. Ужо і пажартаваць нельга.
Усе смяюцца, б’юць хлопцаў кулакамі ў спіны.
Адна з жанчын: -Ой, дзяўчаткі! Хопіць жартаваць, паспявайце што-небудзь вясёленькае!
Грышка падыходзіць да Каці, выводзіць яе на сярэдзіну хаты. Выконваюць песню
“Ты ж мяне падманула”
Уваходзіць Несцерка, у капелюшы, падпаясаны прыгожым поясам, у кажушку, прытоптвае і спявае: -Ой, Лявоніха, Лявоніха мая
Падабаецца мне музыка твая.
Ты з дзяцінства карагодная,
У юнацтве— навамодная.
Усе:-О, Несцерка! Несцерка прыйшоў!
Несцерка:-Добры дзень , сябры-браточкі!
Эге, колькі вас тут сабралася!
Не раўнуючы, як дроў у лесе.
Ой, прабачце, можа, каго абразіў?
Не, не, як кветак у полі!
Гаспадар: -Праходзь, праходзь, Несцерка, будзь госцем (падстаўляе табурэт)
Несцерка:- Ой вясёлае сёння свята, і гасцей тут вельмі багата
Адзін з гасцей: -Ну, Несцерка, раскажы, дзе быў, што чуў?
Несцерка:-О! Дзе я толькі не быў? Нават у самой Масковіі пабываў.
Мужчына: -Ідзі ты, нябось брэшаш?
Хлопец: -Брэшаш, брэшаш, Несцерка!
Несцерка: -От яшчэ будуць пярэчыць. А ведаеце, як у Масковіі наш боршчык называюць?
Жанчыны:- Як?
Несцерка: -Первое (расцяжна)
Адзін з гасцей:- Несцерка, яшчэ што-небудзь раскажы
Несцерка: -Гэта ў Спораве было.Іду я па вуліцы, бачу: хлапчук вядзе на вяроўцы цяля, якое кідалася ва ўсе бакі. А тут якраз ураднік праязджаў.
-Ты чаму перада мною шапкі не здымаеш, хам?!—закрычаў ён на хлопца.
-Калі ж мае рукі заняты, пане ўраднік. Злезце, калі ласка, з воза, патрымайце цяля, а я шапку здыму.
Усе смяюцца.
Адзін з гасцей: -А ці не ў гэтай вёсцы мужык на вяроўцы зацягнуў цяля на хлеў у галодны год, каб жыта , якое прарасло, паела,? А яно і задушылася.
Несцерка: -У гэтай, у гэтай. Там і такое было: адзін дзівак падпаліў сабаку хвост і пусціў у бок возера, а ён, ашалелы, пабег у вёску—палову сяла спаліў.
Мужчына: -Ёсць жа дзівакі на свеце!
Несцерка:- А я вось у Поразаве быў. Там вось у такую гульню моладзь гуляла.А ну, станавіцеся ў круг. Навучу. Вось яблычак. Трэба яго, трымаючы пад барадою, перадаць другому. Зразумелі? Але хто ўпусціць, той будзе цалавацца. Ну, пачынаем. (гульня праходзіць пад музыку бубна ці пад свісцёлкі).
Адна з жанчын: — Ох і насмяшыў жа ты нас, Несцерка, зараз моладзь і не супакоіш. Ніякай працы за вамі няма, рассаджвайцеся, лепш паспяваем.
Выконваецца песня “Ой у лузе пры даліне”
Грышка падыходзіць да Каці, адводзіць на край сцэны.
Грышка: -Што гэта, мая каханенькая, мяне сёння да цябе, як магнітам цягне. Ты сёння такая прыгожая, як ніколі, і танцуеш лепш за ўсіх, і спяваеш.
Каця(убок): -Дапамагла ж такі бабуля.
Каця (даГрышкі): -Ой, Грышачка, няўжо гэта праўда. Нарэшце ты мяне заўважыў. Я такая шчаслівая сёння.
Выходзіць шаптуха, кланяецца ўсім.
Шаптуха:- Ну, мне пара. Дзякуй, гаспадынька, за гасціннасць, за цяпло і за пачастункі. Пайду ў іншае сяло. Уходзіць
Грышка з Кацяй бяруцца ў пару і танцуюць “Лявоніху”, моладзь падтрымлівае.
Адна з жанчын: -Ой, ужо і пеўні заспявалі на плоце, пара па хатах.
Другая: — І праўда, засядзеліся мы не на жарт.
Гаспадыня: -Дык мо паспявалі б што напаследак?
Госць: -Ды хапіць ужо, гаспадынька. Дзякуем за ўсё: і за вяселле і за пачастункі.
Тэкля з Матрунай: — Жадаем мы вам, каб у вас, як і ў нас усё было ў місцы і ў калысцы.
Адна з гасцей: -Каб вашы дзяды не мелі бяды!
Другая: -Каб вашы ўнукі не зналі мукі.
Усе ў стаюць і спяваюць песню “Бывайце здаровы, жывіце багата”
Светлана — Слоним
15.10.2011, 16:25
Сцэнарый да свята Ураджаю
У фае школы працуе выстава “Жарт восені”. Кожны клас падрыхтоўвае свой стол.
На дошцы аб’яў – сценгазета, прысвечаная святу Ураджаю.
У сталовай кожны клас накрывае для сябе чайны стол. Рыхтуюць восеньскі талісман.
Асобна падрыхтаваны стол з ураджайнай кампазіцыяй экалагічнага гуртка. Гучаць беларускія народныя песні.
Вядучы. Добры дзень усім, хто сабраўся ў гэтай утульнай зале вітаць Ураджай.
Гаспадыня. Бачыце у мяне ў руках пірог. Пірог гэты не просты, ён атрымаўся, дзякуючы нашай агульнай працы. Ён сімвал таго, як дружна вучні і настаўнікі нашай школы працавалі дзеля таго, каб мы ўсе змаглі адзначыць гэта цудоўнае свята – свята ураджаю ў нашай школе №2. як вядома, Восень на Беларусі – самая доўгачаканая, самая багатая пара; час завяршэння ўборкі ураджаю, збору дароў прыроды; садавіны, гародніны, грыбоў, арэхаў, пара ўборкі нашага беларускага другога хлеба – бульбы.
Дазвольце запрасіць на наша свята прыгажуню Восень.
Гучыць лірычная мелодыя, з’яўляецца Восень, у руках кошык з дарамі прыроды.
Гаспадыня. Добры дзень Восень!
Восень. Добры дзень гаспадыня!
Сягоння на нашым цудоўным свяце, цудоўным свяце сумленных і чэсных працаўнікоў.
Гасцінна прымаем усіх, хто прыехаў, хто з добрым намерам быць з намі гатоў.
А прыехалі да нас ідзе пералік гасцей.
Восень. На нашым гэтым свяце
Ёсць і з калгасаў брацця.
З усяго раёна прыехалі сягоння.
Каб вынікі падвесці
Мацней дружбу завесці.
Гаспадыня. Як добра, што у дружбы межаў не бывае, што зноў вас тут сардэчна мы вітаем. Ёсць для гэтага нагода – вынікі падводзім года.
Дазвольце ж пазнаёміць, расказаць,
Як мы жывём працуем тут сягоння.
Падвесці вынікі, вучыцца і вучыць,
І меркаваць – рашаць, як далей будзем жыць,
Праз цяжкасці да лепшага імкнуцца.
Сцэнка “Дзед і шляхціч”
У дзеда у руках сетка з буракамі
Дзед. Ой, куды ж гэта я трапіў? Га? Чаго гэта вы тут? Ой, ёй – ёй! Колькі народу! Свята нейкае?! А я вось тут ішоў… Ну, дык гэта, ішоў я.. А куды ж я ішоў? Да жонкі? Да жонкі я не ішоў! На работу? Таксама не ішоў. Да цёшчы? Не-а! да цёшчы я таксама не мог ісці. Чэша патыліцу убачыў у руцэ буракі.
— А – мае родненькія! Успомніў! На свята ураджаю я ішоў!
Выходзіць шляхціч і напявае “Малады і не жанаты давядзі мяне да хаты…
Дзед. Гэй, мужык!
Шляхціч. Што гаворыць гэты смерд? Ты што пся крэв, зусім здурнеў, што не бачыш з кім гаворыш?
Дзед. Як гэта з кім? З табою мужык!
Шляхціч. Зноў мужык! Вочы у жменю вазьмі. Шляхціц я, зразумеў?
Дзед. Ну то а як жа. Зразумеў! Шляхціч! Гэта мы ведаем. Мы мо таксама адтуль. Ты мне вось што лепш скажы, мужык, як мне на выставу свае буракі прыстроіць?
Шляхціч. Ты што, брыдота, здзекі нада мною чыніць уздумаў? Колькі раз табе казаць, не мужык я, не мужык! Шляхціч, пазумееш, шляхціч! У гэты час выходзіць прыстаў.
Прыстаў. Хм. Дзед і шляхціч палохаюцца. Так-с! ну вось папаліся, мае даражэнькія! Грозна. Што за крык?
Дзед. Дык іць во, буракі!
Прыст. Маўчаць! Я вас пытаю!
Шляхціч. О! Пан начальнік! Справа у тым, што я надумаў жаніцца.
Прыстаў. Што?
Шляхціч. ну, пан жа начальнік, ведае, што сёння ў школе №2 свята ураджаю. Вось я і выбраўся сюды, сябе паказаць, ну і на дзяўчат прыгожых і працавітых паглядзець. Мая бабка, царства ёй нябеснае, казала: “Панасю!” гэта імя маё. “Панасю! І хто ж за цябе пойдзе?”
Прыстаў. Ну і што?
Шляхціч. а тое, што пан начальнік, я тут не проста праходжваюся, а выбіраю пачастунак. Як куплю смачных яблыкаў ці грушаў, дык любая за мяне не толькі пойдзе, а паляціць.
Дзед. Во! Мужык! Купі у мяне буракі.
Прыстаў. І што далей?
Шляхціч. а далей тое, што пан начальнік і сам бачыў. Іду я сабе, нікога не чапаю, пенкнай панне пачастунак выбіраю. А вось тут гэты, нават не ведаю, як і сказаць, мяне называе мужыком. А які ж я мужык, пан начальнік, то ж абраза якая.
Прыстаў. А хто ты?
Шляхціч. крыўдзіце, пан начальнік! Чысцейшай вады шляхціч я.
Прыстаў. Так! І сапраўды шляхціч! Ну што ж… Мы, як твар улады, пастанаўляем: табе, шляхціч, ісці купляць сабе яблыкі.
Шляхціч. ды не, пан начальнік…
Прыстаў. Ну, а зараз з табою…Чуецца музыка А ну, гець адсюль, зараз школьныя артысты выступаць будуць. Проша, проша артыстам. Гледачам: “Каб парадак быў”
Песня.
Слова шэфам.
Сцэнка “Дзед і баба”
Выходзіць баба, цягне дзеда за рукаво. Дзед азіраецца, баба злуецца.
Баба. Ну чаго ты, стары дурань, утаропіўся туды? Ці ж ты людзей не бачыў? Пайшлі хутчэй, а то зараз свята скончыцца. Унь, бачыш, колькі людзей сядзяць? Чаго сядзяць? Зараз разбяруць усё. Што мы тады рабіць будзем?
Дзед. А што ж зробіш? Нічога і не зробіш.
Баба. Во! Ці бачылі вы, людцы, гэтую варону? Нічога яму не патрэбна: ні бульбы, ні капусты. Усяго у яго хапае. Вось жа дурань стары! Толькі б на маладых дзяўчат пяліцца!
Дзед. Ды ты што, старая, зусім з глузду з’ехала? Якія дзяўчаты?
Баба. Ведаю, ведаю якія. Дзяўчаты яму патрэбны, стары пень. Пайшлі лепш хутчэй. Вунь там, мабыць прадаецца нешта. Грошы рыхтуй.
Дзед. Зараз знайду. Шукае і не можа знайсці.
Баба. Што? Няма? Згубіў? Ой людцы! Абакралі! Каравул! Выходзіць Прыстаў, дзед шукае грошы.
Прыстаў. У чым справа? Што за гвалт?
Баба. Ой, бяда, панічок, абакралі, усе грошы з кашальком у гэтага старога пня забралі.
Прыстаў. Ціха, ціха, разбяромся! Дык дзе былі грошы?
Баба. У яго.
Дзед. Знайшоў! Знайшоў!
Баба. Ах, божачкі, давай сюды.
Прыстаў. Ну, вось і уладзілі. Ідзіце, ідзіце, бо да нас зноў артысты з песнямі ідуць.
Танец.
Сцэнка “Шляхціч і панна”
Шляхціч. Пачакай панна.
Прыгажуня. Навошта мне цябе чакаць?
Шляхціч. Хачу гжэчнай панне штосьці падараваць.
Пр-ня. Ну то пачакаю. А што пан дарыць будзе?
Шл. Хай панна вочы заплюшчыць.
Прыгажуня заплюшчвае вочы, шл-ч ускладае хустку на плечы.
Шляхціч. Ну вось, хай панна гляне.
Пр-ня. Што гэта? Што ты на мяне начапіў? Хіба я пудзіла агароднае?
Шляхціч. Бачу панне не спадабаўся мой падарунак?
Пр-ня. Не успадабала! Скідае хустку. На рогі сабе начапі! Ты б яшчэ насоўку мне падсунуў, скнара!
Выходзіць Прыстаў.
Прыст. Так! Знаёмы твар. Што на гэты раз здарылася?
Шляхціч. пан начальнік, мая бабка мне казала…
Прыг-ня. Глупства, пан начальнік, нічога яна яму не казала. І наогул, ніякай бабкі у яго няма і не было.
Шляхціч. як гэта не было? Была бабка.
Прыст. Ціха! Зноў артысты ідуць. Проша панна. Бярэ прыгажуню пад руку, шляхціч пляцецца за імі.
Танец.
Сцэнка “Цыганы”выходзіць цыганка і цыган з мядзведзем.
Цыганка. Дзень добры добрым людзям! Хай вам радасці прыбудзе!
Цыган. Шаноўныя спадары! Глядзіце каго мы да вас прывялі! А ну, Міша, пакланіся. Мядзведзь кланяецца.
Цыганка. А зараз Мішачка давай з табой патанцуем. Танцуюць.
Цыган. Паважаныя госці, наш Міша шмат што паказваць умее.
Цыганка. Мішачка, пакажы як нашы дзеці у школу ідуць.
Цыган. А са школы, як яны ідуць.
Цыганка. А як нашы дзеці у калгасным полі бульбу збіраюць.
Цыган. А пакажы Міша як нашы дзеці лыжкамі у сталовай працуюць.
Цыганка. А пакажы як нашы дзеці на дыскатэцы забаўляюцца.
Цыган. Як раніцай у школу ісці не хочуць.
Цыганка. А як яны на уроках адказваюць?
Цыган. Міша пакажы які ты дужы.
Выходзіць прыстаў.
Прыст. Што тут за балаган?
Цыганка. То не балаган, то Міша.
Цыган. Дай лапу, Міша, пану Прыставу.
Прыстаў. Не трэба, да нас тут госці прыехалі, а вы тут балаган развялі. Хуценька марш адсюль!
Песня.
Гаспадыня. заканчваецца наша свята. Мяркуем вам, паважаныя госці было весела з намі.
Восень. Мы жадаем прысутным здароўя і шчасця,
Далейшых працоўных удач – перамог,
Дастойна пражыць усе ліхія напасці
І радасць сустрэне наш родны парог.
Гаспадыня. Жадаем поспехаў, здароўя, удачы.
Каб беды-нягоды згарэлі датла,
Каб жыць не тужыць нам сто год давялося,
Каб збылося усё, што яшчэ не збылося.
Восень. Ад роднае зямлі, ад гоману бароў,
Ад казак вечароў, ад песень дудароў,
Ад шолаху начэй, ад тысячы вачэй,
З якіх заснована і выткана жыццё,
І створана быццё і небыццё,
Збіраўся працы скарб.
Дык беражыце вы яго,
І пранясіце праз усё жыццё
І сваім дзецям потым перадайце,
І рамяства свайго не забывайце…
склала намеснік дырэктара па выхаваўчай працы СШ№2 г. Валожына, Краўневіч Валянціна Іванаўна.
Светлана — Слоним
15.10.2011, 16:27
Юр’е на двары – кароўку ў поле гані.
( па матывах каляндарнага свята )
Пастаноўка Алены Малашонак.
Дзеючыя асобы:
Гаспадар
Гаспадыня
Ганначка, іх дачка
Бабуля
Пастухі
Дзяўчаты
Хлопцы
На задніку гульнёвай пляцоўцы вісяць маскі свойскіх жывёл, ражок пастуха, пугі, стаіць бяроза.
Пад гукі пастуховай дудачкі на пляцоўцы з’яўляецца дудар, які наігрывае мелодыю “Юр’я, устань рана…”. Пад ляскат пугі на пляцоўку выходзяць гаспадары, якія трымаюць у адной руцэ галінку вярбы, а ў другой посуд са святой вадой і акрапляюць ёю ўсё памяшканне на чатыры бакі.
Гаспадар: Юрай, уставай рана, адмыкай зямлю,
Гаспадыня: Выпускай расу на цёплае лета,
Гаспадар: На буйнае жыта, на ядрыстае,
Гаспадыня: На каласістае, людзям на здароўе.
Гаспадар: Дзякуй усім, хто адарваўся ад хатніх спраў і знайшоў час прыйсці сюды.
Гаспадыня: Бо сёння Святы Юры па межах ходзіць, усім людзям дабро робіць, зямлю адмыкае, расу выпускае: і густую, і частую, і цёмную, і мокрую. На добрае лета, на буйнае жыта, на гэты свет, на ўсякі цвет, каб зямелька ажывала, ды дабром нас асыпала.
Выходзіць Ганначка , дзяўчына ў нацыянальным беларускім строі.
Ганначка: Вітаю вас, людцы добрыя! Добры дзень, бацькі!
Гаспадыня: Добрай раніцы, дачушка! Нешта ты спазняешся. Госцейкі ўжо даўно сабраліся, а цябе ўсё няма. Прыбіралася, мабыць, доўга?!
Ганначка: Не, мамачка, я ўжо зранку на нагах! А каб даведацца, куды я ходзіла, трэба адгадаць маю загадку.
Месяц убачыў – не забраў,
Сонца ўстала – падабрала!
Хто ведае, што гэта такое?
(Адказ з залы: ”раса”.)
Правільна, гэта раса, якая, згодна з народнымі павер’ямі, у Юраўскую раніцу мае жыватворную сілу для раслін, жывёл і чалавека. Таму людзі заўсёды імкнуліся памыцца расою на Юр’е.
Гаспадыня: Сапраўды, раса на Юр’я чароўная. Нездарма ў народзе кажуць “На Юр’еву расу, ды на божую красу”, памыешся ёю і заўсёды будзеш прыгожым і здаровым.
Чуваць моцны стук у дзверы.
Гаспадыня: Ці чуеш, бацька, нехта прыйшоў да нас. Заходзьце!
Бабуля: Пахвалёны ў хату!(Паказваючы на яйкі ў кошыку). Як гэтыя яйкі цэленькія, кругленькія, так і ваша скацінка, каб была поўная, цэлая і сытая.
Гаспадар: Дзякуй табе, суседачка. Праходзь, сядай.
Бабуля: Я чула, у цябе, сусед, ужо некалькі год коннага прыбытку не было.
Гаспадар: Ёсць такая напасць.
Бабуля: Прыйшла параіць табе, каб у ноч на Юр’я ты на яйку паспрабаваў заваражыць.
Гаспадар: Хм!. Можа й твая праўда.
Ганначка: Што гэта азначае: заваражыць на яйку?
Бабуля: У нас гэта так робяць: напярэдадні першага выгану коней на ноч у поле, гаспадар бярэ яйкі па колькасці коней і накіроўваецца да стайні, у якой знаходзяцца коні. Абыходзіць яе кругам тры разы, а потым кладзе яйкі пад ганак. Тры разы перахрысціўшыся, адчыняе ўваходныя дзверы і ўваходзячы кажа:
Прыйшла Юр’ева раса,
Не дам вам аўса!
Падыходзіць па чарзе да кожнага каня, гладзіць яго па ўсёй спіне, апранаючы вяровачную аброць, выводзіць з канюшні, і стараецца правай нагой ступіць на ганак стайні, дзе раней ён паклаў яйкі. У гэтым месцы і знаходзіцца “нячыстая сіла”, якая шкодзіць росту, здароўю і прыбытку коней, але на гэта ёй дадзена права толькі ў начы на Юр’я. Калі гаспадар ступіць на ганак, выводзячы коней, правай нагой, то д’ябальская сіла абяшкоджана на працягу ўсяго года. Але ж яшчэ трэба абавязкова адарыць чым-небудзь пастуха, які будзе ў гэту ноч пасвіць коней. Кілбас даць, сала, яек.
Гаспадар: Дзякуй, суседачка , за параду, абавязкова гэтак зраблю.
Гаспадыня: Ці чуеце? Пастушкі зайгралі ў ражок, пара кароўку на пашу выганяць.
Ганначка: Так, мамачка. Але ў мяне спачатку ёсць загадкі для нашых госцікаў, ці адгадаюць яны іх? Слухайце, калі ласка, уважліва:
Возіць усіх на сабе і за сабою,
Сам жа заўсёды ідзе пехатою.
(Конь)
З барадою, а не стары,
З рогамі, а не бык,
Дояць, а не карова,
Лыкі дзярэ, а лапці не пляце.
(Каза)
Ляжыць пад ганкам,
Хвост абаранкам.
(Сабака)
Калматы, вусаты,
Есці пачынае –
Песенькі спявае.
(кот)
Ходзіць цар па агародзе,
Носіць два бліны ў бародзе,
А трэці — на галаве.
(Певень)
Хто не хворы,
А усё стогне?
(Свіння)
Пасярод двара стаіць гара,
Спераду – вілы, ззаду – мятла.
(Карова)
Усе, хто адгадаў загадкі, атрымоўваюць цукеркі.
Гаспадыня: Нічога не скажаш, кемлівы народ тут сабраўся! Нездарма кажуць: “Кемлівы ні ў гародзе, ні ў горадзе не прападзе”. А цяпер, Ганначка, прынясі мне вербную галінку, на Вербніцу пасвенчаную, якою трэба выгнаць скацінку ў поле, каб засцерагчы яе ад хваробы.
Ганначка: А вербную галінку вам, мамачка, прынясуць нашы госцікі. Выйдзіце сюды, калі ласка, тыя, хто адгадаў мае загадкі. Перадавайце галінку з рук у рукі, у каго яна апынецца ў момант, калі змоўкне музыка, той выбывае з гульні. Хто застанецца апошнім, той і прынясе галінку мамачцы.
Гучыць мелодыя юраўскай песні. Ідзе гульня.
Гаспадыня: Дзякуй, даражэнькія, за паслугу.
Гаспадыня выводзіць карову. Тройчы абыходзіць яе, шэптам кажучы замову.
Гаспадыня: Выганяю я сваю кароўку
На шырокую вуліцу,
На шаўковую травіцу,
На глыбокую крыніцу
Па светлую вадзіцу,
Шаўковай травіцай наядайся,
У глыбокай крыніцы напівайся,
Карысці набірайся,
Ведзьме не паддавайся.
Галінкаю вярбы гаспадыня выганяе кароўку.
З Богам, кароўка, на пашу.
Бабуля: А ці ведаеш, гаспадарочак, і вы, паважаныя госцікі, што гэтыя абрадавыя дзеянні накіраваны на захаванне жывёлы ад звяроў, розных гадаў і ад злых чараў мясцовых вядзьмарак.
Ганначка: А што, у нас і ведзьмы былі?
Бабуля: Маці мая распавядала, што калісьці жыла ў нашых мясцінах адна маскоўка. Яе гаспадара як забрылі, дык з тых часоў неведама, куды ён дзеўся. Маскоўка перш наймалася на работу падзённа, а потым пачала то шаптаць, то даваць зелля, ды з таго і жыла. Але вось пайшла па сялу пачутка, што тая маскоўка стала вядзьмаркаю. То той, то сёй пачалі расказваць, што бачылі, як маскоўка на Вешняга Юр’я прасцілала па расе ручнік да збірала расу ў дайніцу, каб цягнуць да сябе малако з тых кароў, якія пройдуць па тым месцы. Другія казалі, што самі бачылі, як яна круцілася каля кароў і што з тых часоў у кароў не было малака, ці яно было змешана з кроўю. Многа чаго гаварылі людзі пра тую маскоўку і пачалі яе лічыць вядзьмаркаю.
Ганначка: А яшчэ некалі ў дзяцінстве мне бабуля расказвала шмат Юраўскіх прыкмет, але я трохі забылася, то, можа, зараз мне падкажаце?
Бабуля: Абавязкова.
Ганначка: Вось, напрыклад, як дождж на Юр’я?
Бабуля: То будзе хлеб і ў дурня!
Ганначка: А як на Юр’я пагода?
Бабуля: То будзе на грэчку няўгода!
Ганначка: А калі будзе раса?
Бабуля: То будзе ў дастатку коням аўса!
Ганначка: Калі ў Юр’еў дзень ідзе дождж густы і вялікі?
Бабуля: То будзе расці высокае жыта. Бо святы Юрый быў апекуном земляробства. А зараз, гаспадарочкі, трэба дахаты спяшацца, хуценька ўпраўляцца і на свята збірацца.
Бабуля выходзіць. За дзвярыма чуюцца песні. У хату заходзяць валачобнікі – удзельнікі юраўскага карагода.
Валачобнікі: Хай жывёла пасецца,
Хай курачка нясецца,
Хай свіння сыцее,
Хай кароўкі тлусцеюць, малачка даюць дзеткам.
Хай расце жыта коран снапамі,
У дзежы падходам, у печы прыпёкам,
У хаце спорам, на стале сыццю.
Гаспадары частуюць валачобнікаў і далучаюцца да шэсця.
Хлопец: Пастухі, кажуць, нас ужо заждаліся!
То йдзем, людзі добрыя, пастухоў нашых частаваць,
Юр’я святкаваць!
З песнямі ўсе накіроўваюцца да пастухоў.
Хлопец: Гэй, браты-пастухі, прымайце дары!
Дзяўчына: Два мяхі сала, кілбас, поўны кошык яек ад нас!
Сем караваеў хлеба для сытнага абеду.
Пастухі дзякуюць і прымаюць дары.
Дзяўчына: А вось адкажыце мне: без чаго пастух ніколі не выходзіць на пашу?
Пастухі: Вядома, без пугі.
Дзяўчына: Так. А ці ўмеюць нашы пастухі валодаць пугай?
Пастухі: А што ёю валодаць? Ляскай, ды ўсё.
Дзяўчына: “Ляскай”? Хіба ж у гэтым усё майстэрства сапраўднага пастуха? А вось хто з вас, даражэнькія, грамчэй стрэльне? Ці ёсць такія? Бо на гэта патрэбны і моц, і спрыт. У вас відаць такіх не знойдзецца…
Пастух: Гэта ў нас? Не хвалюйцеся, яшчэ як знойдуцца! Хлопцы, хто хоча паказаць сваю моц? Хто грамчэй стрэльне пугай?
Гульня “Стрэльба пугай ”.
Бабуля: Дзякуй усім удзельнікам. Хлопцам я прапаную крыху адпачыць. А вы, дзяўчаткі, ці ведаеце, што быў на Юр’я такі звычай “Юрыцца” – значыць, сяброўку сабе шукаць. Калі хто гэта не зробіць, то на ўвесь год застанецца без сяброўкі. А рабілі гэта так…(Распавядае правілы гульні “Ручаёк”)
Ідзе гульня “Ручаёк”.
Бабуля: Ну вось, дзяўчаткі, вы і знайшлі сабе сябровак. Але ж вы і хлапцоў не кідайце, запрасіце іх на скокі!
Хлопец: Ну, дык грай, жа дудка,
Каб аж было чутна,
Каб аж вушы драла.
Каб ты так іграла,
Каб зямля скакала!
Усе танцуюць польку
Дзяўчына: Мы маглі б да ранку танцаваць, гуляць, смяяцца,
Але, як ні сумна — трэба развітацца.
Хлопец: Пара ўжо нам дахаты. Вясной работы багата, вясной у цяжкай працы пачынаецца восеньскі хлебны каравай.
Дзяўчына: Таму мы вам жадаем: каб Юр’я сваім ключыкам адамкнуў зямлю.
Хлопец: Пусціў расу на ўсю зямлю – і густую, і частую, і цёплую, і мокрую.
Дзяўчына: І на ўвесь свет, і на кожны цвет.
Хлопец: Яшчэ раз вялікі дзякуй вам і са святам усіх вас, сябры. Прыміце, калі ласка, ад нас вось гэты Юраўскі каравай! (Дзеці частуюць гасцей).
Светлана — Слоним
15.10.2011, 16:28
МАСЛЕНIЦА ( Масленка, Сырная сядмiца, Запусты)
( паказ — расповяд )
Сцэнарый складзены настаўнiцамi этнашколы Вiкторыяй Яршовай, Бярнардай Iвановай i Фаiнай Таранавай.
Дзеючыя асобы:
4 зазывальнiкi – скамарохi
Карабейнiкi
Маладая пара
Хлопцы i дзяўчаты
Памяшканне ўпрыгожана посцiлкамi, вышыванкамi, малюнкамi, вырабамi з глiны i саломы, лялькамi, кветкамi. Карабейнiкi прапануюць свой тавар (вырабы з глiны, саломы, вышыўку:
1-шы карабейнiк: Цацкi, ласункi, прысмакi! Не стойце там, каля дзвярэй — да нас праходзьце весялей!
2-гi: Праходзьце хутчэй — пазнаёмлю з цацкай: з саламянай, вышыванай i з глiнянай — вось такой!
3 – цi: Вось глядзiце: цацкi глiняныя, па бабульчыных казачках знаныя. З глiны зробленыя — у агнi загартаваныя!
4 – ты: А вось цацкi саламяныя, як агеньчыкi — сонцам льюцца з iх на нас залатыя праменьчыкi!
5 – ты: Мудрыя словы хутчэй успамiнайце! Прыгожую выцiнанку, не скупiцеся, купляйце!
1 – шы: Марожанае, пiрожнае, пернiкi, цукеркi! Ласуйцеся, а ў рэшата адкладвайце паперкi!
З’яўляюцца Зазывальнiкi-скамарохi :
1-шы: Прыйшла да нас Масленiца, масленка, сырнiца!
2 – гi: Будзем запусты святкавацi, Масленку вiтацi!
3 – цi: Усiм людзям паглядзеннечка, усiм людзям пагуляннечка!
4 – ты: Вашыя вочы да дзiваў ахвочы!
1 – шы: Масленiца палiзуха — сыр, масла палiзала!
2 – гi: Будзе Масленка — будзе ля пупа красненька!
3 – цi: Масленка з блiнамi, а пост з грыбамi!
Уваходзяць удзельнiкi свята,дзяўчаты ў хустках з доўгiмi кутасамi «каб рос лён»
Яны нясуць Масленiцу, упрыгожаныя стужкамi шасты, гармонiкi. Усе спяваюць песню
«А на гарэ…»
А на гарэ,на гарэ дый на камянiцы,
Масленiца, масленiца!
Як убачыў дзяцюк дзеўку,скiнуў рукавiцы,
Масленiца, масленiца!
А на гарэ, на гарэ дый на камушочку,
Масленiца, масленiца!
Як убачыў дзяцюк дзеўку, скiнуў i сарочку,
Масленiца, масленiца!
Пачынаецца расповяд пра масленiцу, яго вядуць па чарзе ўсе ўдзельнiкi.
— Масленiца — старажытнае свята, якое ўзнiкла ў нашых продкаў задоўга да прыняцця хрысцiянства. У даўнiя дахрысцiянскiя часы Масленiцу святкавалi амаль на працягу месяца ў час веснавога сонцастаяння.
— Пасля прыняцця хрысцiянства гэта свята захавалася, але хрысцiянскага пераасэнсавання не атрымала.
-Фалькларысты i этнографы лiчаць, што святкаванне Масленiцы звязана з ушанаваннем ахоўнiка жывёлы — бога Вялеса. З прыняццем хрысцiянства адным з цэнтральных момантаў Масленiцы стаў чацвер — пачатак свята. У гэты дзень ўшаноўваўся Святы Уласiй. Уласiю ў 312 годзе язычнiкi адсеклi галаву за веру ў Хрыста. У многiх мясцiнах Беларусi i ў наш час масленiчны чацвер завуць «Святы Улас» або «Валос».
— У гэты дзень жанчыны з самага ранку завiхалiся каля печы, рыхтавалi багатую страву са свiнiны i ялавiчыны, пяклi блiны: іржаныя, аўсяныя цi ячныя. Першы блiн, яшчэ гарачы, клалi на дахавае акенца для продкаў.
— Дагэтуль захаваўся звычай наведваць родзiчаў на масленiчным тыднi. У пятнiцу зяцi хадзiлi на блiны да цешчы, а ў суботу сваякоў прымалi нявесткi. Абавязковымi гасця-
мi ўсiх святочных застолляў былi: бабка-павiтуха i хросныя бацька i мацi.
— Масленiчныя звычаi звязаны са старажытнымi звычаямi провадаў зiмы i сустрэчы вясны. Традыцыя святкаваць Масленiцу прасцiраецца ад Iспанii да Сiбiры. У краiнах Заходняй Еўропы свята вылiваецца ў агульны карнавал, у якiм пануе весялосць, роўнасць i адзiнства. Карнавальны характар мае святкаванне Масленiцы i ў асобных раёнах Расii.
— У нас на Беларусi Масленiца не такая разгульная, але таксама вясёлая i гуллiвая. Сiмволiка Масленiцы нагадвае сонейка, яна круглай формы. Круглыя масленiчныя блiны, круглае кола, якое часта падчас свята вазiлi на санях, а потым ставiлi на шчасце ў цэнтр вогнiшча.
— Дбайныя гаспадары на Масленiцу абнаўлялi санi: новыя санi зацягвалi на горку, на iх садзiлiся чалавек 20-25 i ляцелi з гары. Толькi такiя санi i будуць потым лёгкiя на хаду.
— У многiх мясцовасцях на Масленiцу вешалi арэлi — прывязвалi доўгую вяроўку да моцнага сука дрэва i раскачвалiся як мага вышэй. На Уласа, у чацвер, гушкалiся таксама на варотах у гумне.
— На Уласа аб’язджалi маладых коней, быкоў i валоў. Гэта традыцыя засталася ў дзiцячых гульнях i забаўлянках.
— Вечарам на Масленiцу дзеўкi i бабы адпраўлялiся да маладых, якiя справiлi вяселле апошнi мясаед. Маладых вызывалi з хаты асаблiвымi песнямi, бралi ў кола, з песняй вадзiлi карагод.
— Калi гурт жанчын сустракаў на вулiцы маладога нежанатага хлопца, да яго нагi прывязвалi кароткi, але тоўсты абрубак дрэва – як бы пакаранне за тое, што не ажанiўся ў мiнулы мясаед. Каб не насiць гэты цяжар, хлопец павiнен адкупiцца — даць жанчынам грашыма на пернiкi.
— А гурт хлопцаў абыходзiў усе хаты на сяле, дзе была дарослая дзяўчына. Хлопцы цягнулi калодку па вулiцы, патрабуючы за яе выкуп. Iншы раз загароджвалi калодкай выхад з хаты, а гаспадары павiнны былi адкупiцца. Не прыпынiцца з калодкаю перад хатай, дзе жыла дзяўчына, лiчылася для яе вялiкай крыўдай.
— Развiтальная, прабачальная бяседа адбывалася ў нядзелю. Пасля вячэры гаспадар садзiуся ў кут. Да яго падыходзiлi па чарзе ўсе родныя i, кланяючыся, гаварылi:
«Прабач, бацька родны, можа калi чым саграшыў перад табою, справаю цi языком.»
Пасля таго, як прабачэння папрасiлi ўсе сямейнiкi, гаспадар сыходзiў са свайго месца i, у сваю чаргу, прасіў даравання за свае грахi i памылкi.
Пачынаюцца святочныя дзеяннi:
1-шы Зазывальнiк: Душа наша, Масленiца — перапёлчыны твае костачкi, папяровае тваё цела, цукровыя вусны, салодкая мова, краса красная, каса русая, трыццацi братоў сястра, сарака бабуляў унучка, трох матуляў дачка ясачка, ты ж мая птушачка — мы цябе зазываем!
Усе: Мас-ленi-ца! Ма-сле- нi-ца-а-а! Масленiца! ( на розныя лады)
Прыязджае Масленiца «на канi».
2-гi Зазывальнiк (з паклонам): Масленка, масленка, бывай, зiма красненька! Пачастуй блiном, напаi малаком! Як белы сняжочак — дай сыру кусочак!
Песня «А ў нас сёння масленiца», выконваюць удзельнiкi
3-цi Зазывальнiк: Добры вечар, людзi дабрадзеi! Ехалi мы да вас хто на вазе…
4-ты Зазывальнiк: Хто на казе…
1 – шы: А хто на кожнай назе па чарзе!
2 – гi: Прывезлi ж мы вам смеху мяшочак…
3 – цi: Чароўны гаршчочак, на рыбу кручочак!
4 – ты: А мы Масленку даждалi, гару сырам набiвалi…
1 – шы: Зверху маслам палiвалi!
2 – гi: Хто з гары пракоцiцца, той яшчэ вароцiцца!
3 – цi: Масленка катлiва — пакатацца мiла!
4 – ты: Не зважайце на мундзiры — уступайце ў турнiры!
1 – шы: Зараз будзем строiць смешкi — запрашаем на пацешкi!
2 – гi: Пасмяяцца ўсе запрошаны — пачынаем скамарошыны !
3 – цi: Хто умее весялiцца — той гора не баiцца !
4 – ты: Вас чакаюць гульнi, жарты…
1 – шы: …Быць пахмурным тут не варта!
На вулiцу выходзяць маладыя, iх закiдваюць «снежкамi» з ваты або паперы, бяруць у кола i з песняй водзяць карагод,а маладыя «цалуюцца». Песня «Ой, Маслен-
ка…» выконваюць удзельнiкi.
Гульнi: перацягванне каната, гушканне на арэлях.
2 – гi: Танцы й карагоды не выходзяць з моды! Хай гучаць песнi ў нас на прадвеснi!
Гэй, народ, станавicя ў карагод!
Выконваецца танец-карагод «Крывы танок»,
3 – цi: Наша Масленка гадавая, яна госця дарагая!
4 – ты: Яна пешая к нам не ходзiць — усё на конiках раз’язджае.
1 – шы: Што бы конiкi былi вараныя, штобы слугi былi маладыя!
Ловяць i «аб’язджаюць» наравiстага жарэбчыка. Выконваецца песня «Запрагу я шэрага сабаку «
Запрагу я шэрага сабаку
Ды й паеду у горад па табаку.
Масленая, шчаслiвая
Расцягнiся да Вялiкадня!
Я думала Масленкi сем нядзель,
Ажно тае Ммасленкi — адзiн дзень.
Масленая, шчаслiвая,
Расцягнiся да Вялiкадня!
Гучыць у выкананнi ўдзельнiкаў вяснянка i добрыя пажаданнi:
— Тым, хто радзiўся, каб весялiўся !
— Хто пасварыўся, каб памiрыўся!
— Хто спрацаваўся, каб мацаваўся!
— Каб дзяды не ведалi бяды, а ўнукi не бачылi мукi!
Каб нiколi рукавок не быў за ручнiчок!
Каб вялiся свiннi i авечкi, а мы ўсе жылi як чалавечкi!!!
Ад’езд Масленiцы:
1 — шы Завiтальнiк: Палiць не будзем, тапiць не будзем: у свае харомы адпраўляем,
а самi Масленiцу на вечарыне дагуляем!
Аркестр iграе розныя танцы, усе танчаць.
1 — шы Завiтальнiк: Не спяшайцеся адыходзiць — запрашаем за цешчын стол
масленiчнай ежы пакаштаваць!
Светлана — Слоним
15.10.2011, 16:30
ГРАМНІЦЫ
( па матывах каляндарнага свята)
Сцэнарый склала настаўніца фальклорнага тэатра Алена Сямінская.
Дзеючыя асобы:
Грамаўнік
Грамаўніца
Дзяўчаты
Хлопцы
Андрэй з калодай
Пані
Паніч
Вазніца
Павадыр мядзведзя
Мядзведзь
Гарэлыш
Пужайла і Пужаніца – “нячысцікі”
Хлопец. Добры дзень!
Дзяўчына. Дзень добры!
Хлопец. Сёння мы вам раскажым..
Дзяўчына. Раскажым вам мы сёння…
Хлопец. Пра тое, як вясна з зімою сустракаецца…
Дяўчына. Пра тое, як зіма з вясною стракаецца..
Хлапец. І свята гэтае нашы продкі называлі Грамаўнік!
Дзяўчына. Называлі продкі нашы гэтае свята Грамаўніца!
Хлапец. Грамаўнік!
Дзяўчына. Грамаўніца!(Некалькі разоў паўтараюць, спрачаючыся)
З’яўляецца хлопец у фраку
Хлопец. Стрэчанне!
Дзяўчына і хлопец. (Разам) Стрэчанне?
Хлопец. Так адбылася, што на Беларусі свята гэтае мае некалькі назваў. Грамаўнік, Грамніца, Стрэчанне — гэта ўсё адно свята.
Дзяўчына. То трэба скончыць спрачацца..
Хлапец: Спрачацца скончыць трэба..
Дзяўчына. Свята трэба пачаць..
Хлопец. Пачаць трэба свята… Паважанае спадарства, час запаліць грамнічныя свечкі .
Кампазіцыя — эцюд «запальванне грамнічных свечак»
Дзяўчаты і хлопцы.( Кажуць па чарзе)
-Ой, выйдзем, дзевачкі, на новае лета, зімавалі — не спявалі, вясну чакалі.
— Грамніца- зімы палавіца.
— Грамніцы- хлеба палавіца, а зімы трэцяя частка.
— Прыйдзі, прыйдзі , вясна, прыйдзі, прыйдзі, красна, да нас у таночак, прынясі нам збожжа, прынясі нам красак, каб нам звіць вяночак.
З’яўляюцца Пужайла і Пужаніца, «нячысцікі» у страшных масках, пужаюць і казычуць усіх, гасяць агонь на свечках (музычная кампазіцыя «злыя духі»)
Пужайла. Го-го-го.. мароз!
Пужаніца. Гоо-го-го..завіруха!
Пужайла. Пойдзем мы ў згодзе ўдваіх скакаці. Людзям перашкодзім мы вясну гукаці.
Пужаніца. Каб хучэй мароз з’явіўся ды завіруха разгулялася, ды ўсіх бы разагналі, каб і з сваіх хацін не высунулі носа.
Пужайла. Вось калі б нам раздолле было, а то, бач ты, цяпла ім захацелася, —вясны чакаюць..!
Дзяўчына. Што рабіць?
Хлопец Трэба дапамогі прасіць.
Павадыр мядзведзя.
— Мядзьведзь, мядзьведзь, разгонь тучу, дам табе аўса кучу.
Мядзьведзь рыкае на «нячыстую сілу», яна хаваецца
Павадыр мядзведзя.
Добры мішка, прасі за сваю службу, чаго жадаешь?
Мядзведзь.
Сонейка, сонца, выгляні ў акенца,
Пасвяці нам трошку, дам табе гарошку.
Хлопец.
Соўнейка- ядрушка, выблесні, выгляні!
Твае дзеткі на паветке сыр калупаюць —
Людзям раздаваюць.
Людзям па ложцы, а нам ні па крошцы.
Дзяўчына.
Сонца, сонца, выблесні ў аконца!
Я тваю матку відзела: на камушку сядзела,
Іголачкі істрыла, мяшэчкі мыла, намётачкі бяліла!
Усе выконваюць песню «Свяці, свяці сонейка..»
«Нячыстая сіла» выцягвае драўляную калоду, моцна стукае па ёй, пужаючы ўсіх.
Дзяўчына.
Кацілася калода, каля панава гарода,
Пыталіся ў Бога, што заўтра дождж ці пагода?
Пагода, пагода гу-у-у..
Хлапец.
Гнілая калода, ці будзе заўтра пагода?
Калі будзе — адгукніся, а не будзе- заікніся.
(Б’е па калодзе і чакае, які будзе адказ)
Дзяўчына.
Андрэйка — калода, што заўтра будзе ,
Дождж ці пагода?
Б-з-з.
Андрэй.
Калода, калода, ці будзе заўтра пагода?
Як цяпер то пушчу, а заўтра, то заб’ю.
Усе.
Калода, калода, калі будзе пагода?
Як цяпер, то ляці, як у чацверг, то сядзі!
Дзяўчаты і хлопцы разганяюць «нячыстую сілу».
Музычная кампазіцыя «запальванне грамнічных свечак»
Дзяўчына. Святое стрэчанне свечы сукае, лета сустракае.
Хлопец. Каб запліць грамнічныя свечкі трэба здабыць жывы агонь.
Лічылкай выбіраюць таго, каму можна даручыць адказную справу здабывання агню
Дзяўчына.
Эна- бэна дудкі, — гаспадар малюткі,
Гаспадыня яшчэ менша, і, напэўна, разумнейша.
Села баба на барону, паехала ў госці
І нарвала траўкі,
Хто траўку знайшоў, той вон пайшоў.
Той, каго выбралі, распачынае здабываць агонь, тручы брусы дрэва адзін аб другі.
Усе.
Гары гары гарка,
Прыедзе кухарка,
Кухарка- на карове,
Кухар- на кабыле,
Цёці на цялятках,
Слугі на шчанятках.
Спроба запаліць агонь, тручы брусы дрэва адзін аб другі не ўдалася, таму зноў лічылкай выбіраюць таго, хто будзе здабываць жывы агонь.
Хлопец.
Петушок, петушок, залаты грабянёк,
На саломцы спаў, — ён рана ўстаў,
Па вадзічку пайшоў, маладзічку знайшоў,
Маладзічка дабра яму штонікі дала,
Ён і тыя не знасіў, і другія папрасіў.
Агонь імкнуцца здабыць удараючы камяні адзін аб другі.
Усе.
Гары, гары гарка,
Прыедзе кухарка
І прывязе кока
Дай залепіць вока.
Агонь не хоча загарацца.
Дзяўчына. Як жа нам грамнічныя свечкі запаліць?
Хлопец. Можа нам агню ў гарэлыша папрасіць?
Усе гуляюць у гульню “Гарэлыш”
(глядзі Гульні.Забавы.Ігрышчы./ Склад. Лозка А.Ю. Мінск.2000.)
Усе.
Гары, гары ярка, прыедзе Захарка
У чырвонай шапцы — сам на лашадцы
Жана на кароўцы, дзеці на сабачках,
Казёл ў кафтане, каза ў сарафане,
Вуткі ў будке! Тараканы! Біце ў барабаны!
Усе ўдзельнікі выконваюць танец.
Урэшце агонь загараецца, усе запальваюць ад яго грамнічныя свечкі.
Удзельнікі выконваюць песню “Святыя Грамніцы”
Дзяўчаты і хлопцы. ( З’яўляюцца і кажуць па чарзе)
-Грамаўнік!
-Грамніца!
-Стрэчанне!
З’яўляюцца «нячысцікі».
Пужайла. Хто нас клікаў? Хе-хе-хе! (Здзекліва)
Дзед пайшоў у грыбы, а баба ў апенькі,
Дзед свае прасушыў, а бабіны макрэнькі.
Пужаніца.
А дзед- дзядуленька , а дзе твая бабуленька?
Пужайла і Пужаніца. (Разам).
Нету, нету, да няма ж,- паехала на кірмаш.
А ці чорт яе панёс, не памазаўшы калёс.
Дзяўчына. (Звяртаючыся да «нячысцікаў»)Мікіта, ці ты та?
Пужайла. Не я то — мой тата.
Хлопец. Мікіціха дзяжу месіць,
Дзяўчына. А Мікіта чэшыць,
Хлопец. Мікіта дровы сячэць,
Дзяўчына. А Мікіціха бліны пячэць,
Хлопец. Сячэць дровы яловыя,
Дзяўчына. Пячэць бліны паловыя.
Хлопец. Касы заяц нанёс яец,
Дзяўчына. Вывеў дзяцей — касых чарцей.
Выганяюць «нячысцікаў», каб яны не першкаджалі добрай справе.
Усе. (Разам)
Наталля, пралля,
Кузьма- вераценнік.
Пайшоў у бярэзнік,
Сабакі дагналі,
Нагу адарвалі.
Пужайла. (Жаласна) Вясна красна наступае, вадой лугі залівае,
Што не прайсці не праехаць, свайго роду не праведаць.
Пужаніца. (Амаль плачыць) Ой, вясною, за вадою, а ў лецечку — за жнівамі, а зімою за снягамі, не прайсці і не праехаць.
Дзяўчына. (Супакойвае)
Дзіця ж маё маладое, ты вясною- на чоўнічку, ты ў лецечку- у нядзелечку,
А ў зімачку ў палазочку, — такі ж роду пераведай.
Хлопец.
А каб прыйшлі сапраўдныя Грамаўнік і Грамаўніца трэба нам добра павесяліцца!
На возе едуць двое: Вазніца і Паніч.
Паніч. Во, убіў я зайца, дык з яго сала было з цэлы пуд.
Вазніца. Во, пане, будзем ехаць праз мост, дык там Пярун брахуноў маланкай б’е.
Паніч. А далека той мост?
Вазніца. Ды не — во за гэтым лесам, дзе горка, а там луг, а там ужо зусім блізка.
Паніч. Каб ты бачыў таго зайца — аднаго сала з яго было хунтаў з дзесяць.
Вазніца. Вось ужо той мост хутка будзе відаць.
Паніч. Ну, можа не дзесяць, але ж хунтаў пяць з таго зайца сала было.
Вазніца. Мост той зусім слабы ад маланак Грамаўніка, ня ведаю ці вытрывае мост?
Паніч. Ну, хоць сала на ім не было, а ўсе ж заяц быў не такі худы. А дзе ж той мост?
Вазніца. А разышоўся, як заечае сала.
Дзяўчына.
Едзіць вясна, едзіць на залатым кані
У зяленым саяні,
На сасе седзячы, сыру зямлю аручы,
Правай рукой сеючы, а смыком скародзячы.
Едуць на возе Вазніца, Пан і Пані.
Пані. Было гэта даўно-даўно.Сяджу аднойчы адна дома і раптам з’яўляецца стары. Я, — кажа ён, — цудатворац і магу вам сказаць, што праз некалькі хвілін у ваш дом Грамаўнік маланкай трапіць. Я перапалохалася! Што хочаш бяры, толькі зрабі, каб гэта не здарылася. І што вы думаеце — не трапіў Грамаўнік…
Хлопец.
Вязець, вязець вясна
Вязець, вязець красна
Ясны дзянёчкі,
Чыстыя дажджочкі,
Зялёныя травы,
Красныя квяточкі
Дзеўкам на вяночкі.
Едуць на возе Пан, Пані, Паніч, Вазніца.
Вазніца. Абарані, Божа, ад Перуновай маланкі, дык пастаўлю табе свечку!
Паніч. Вазьніца, а дзе ж ты столькі воску возьмеш?
Вазніца. Маўчы смаркач — абы толькі з балота выехаць…
Удзельнікі выконваюць песню Песню «Вол бушуе…»
Дзяўчаты і хлопцы. (Клічуць па чарзе):
-Грамаўнік!
-Грамніца!
-Стрэчанне!
З’яўляюцца сапраўдныя Грамаўнік і Грамаўніца.
Пужайла і Пужаніца. (Спалохаўшыся). Не ўбіце, пашкадуйце нас. Пакрыйце нашу глупасць сваім розумам.
Грамаўніца. Мы вас не будзем караць, калі вытрымаеце наш іспыт.
Грамаўніца загадвае загадкі, «нячысцікі» просяць дапамогі і гледачоў
Загадкі:
-Вісіць сіта, залатое, навітае. Усе яго любяць, чакаюць, убачаць адразу заплачуць(Сонца).
-Як зойдзе ў дом — не выганіш калом, а пара прыходзіць — ён і сам сыходзіць. (Прамень сонца).
-Карова бяжыць, скура ляжыць. (Вада і лёд).
-Дзед мост масціў без сякеры, без долата. (Лёд).
-Без ног бяжыць, без вачэй глядзіць. (Вада).
-Бегла ліска каля ляску блізка, і не сцежкі, не дарожкі, толькі залатыя рожкі. (Маланка).
-Ляцеў птах, на ваду бах, вады не скалыхнуў, на дно патануў.(Снег).
Песня «А ў нас сёння Стрэчанне», выконваюць усе ўдзельнікі
Светлана — Слоним
15.10.2011, 16:32
Пяшчотная матуліна мова
Сцэнар ранішніка
Мэта: выхаванне ў вучняў нацыянальнай самасвядомасці праз асэнсаванне нацыянальных каштоўнасцяў, традыцый, творчай і сацыяльнай самарэалізацыі кожнага вучня.
Задачы:
1. Фармаванне сістэмы духоўных каштоўнасцяў, такіх як сям’я (аўтарытэт бацькоў), сяброўства.
2. Выхаванне любові да мастацкага слова.
3. Развіццё цікавасці да вывучэння роднай мовы.
4. Вызначэнне і падтрымка творчага патэнцыялу кожнага вучня.
5. Выхаванне пачуцця ўзаемадапамогі і ўзаемапавагі, а таксама павагі да суседніх народаў і іх моў.
6. Развіццё навыкаў самавыхавання, самакіравання.
Ход мерапрыемства
Гучыць сумная мелодыя, на сцэне дэкарацыі восеньскага пейзажу, з’яўляюцца вучні – вядучы і вядучая.
Вядучы. Прывітанне, Аніка.
Вядучая. Прывітанне, Казік! Чаму ты такі сумны?
Вядучы. Няма настрою. Хацеў матулю павіншаваць са святам, але не ведаю, як! А ты чаму невясёлая?
Вядучая. Нам настаўніца задала вершык вывучыць пра родную мову, а я ніяк не магу выбраць.
Вядучы. А хочаш, я табе дапамагу?
Вядучая. Я тое ж самае хацела табе прапанаваць. Давай думаць разам.
Вядучы. А мне мама казала: “За двума зайцамі пагонішся – ніводнага не зловіш”. Як мы будзем дзве розныя справы адначасова рабіць?
Вядучая. Не хвалюйся! Мы ж разам. Акрамя таго, можа, гэтыя справы не такія ўжо розныя.
Разам. Мама, мова, мова, мама…
Вядучы. Ой, прыдумаў!
Вядучая. Ой, прыдумала!
На экране з’яўляецца надпіс “Свята матулінай мовы”. Гучыць урачыстая мелодыя. Вядучыя звяртаюцца да гледачоў.
Вядучы. Добры дзень, паважаныя сябры!
Вядучая. Запрашаем вас на свята матулінай мовы!
Вучань чытае верш А. Пысіна “Дала мне маці гэту мову…”.
Дала мне маці гэту мову,
Каб не нямым прыйшоў у свет.
Дала мне маці гэту мову
Як спадчыну і запавет.
З такою моваю не сорам
I да суседзяў – хоць на Марс.
З любым народам мы гаворым,
I людзі разумеюць нас.
Вядучы. Мама, маці, матуля! Словы гэтыя гучаць музыкай жыцця, шчырасці, пяшчоты.
Вучаніца чытае верш Я. Крупенькі “Мама”.
Так, як маці, на свеце ніхто не ўмее
За дзяцей хвалявацца і перажываць.
Так, як маці, на свеце ніхто не ўмее
Немаўлят сваіх песціць, калыханку спяваць.
Так, як маці, ніхто цябе не зразумее,
Яна словам суцешыць заўсёды ў бядзе.
Ад матуліных слоў цэлы свет харашэе,
Не, ніхто не заменіць, матуля, цябе…
Вядучы. Аніка, як ты думаеш, якое самае запаветнае жаданне нашых мам?
Вядучая. Я думаю – бачыць сваіх дзяцей шчаслівымі.
Вядучы. А шчаслівымі – гэта як?
Вядучая. Ой, Казік, любіш ты загадкі загадваць!
Вядучы. Люблю! Я іх столькі ведаю!
Вядучая. А хтосьці любіць адгадваць загадкі.
Вядучы (звяртаецца да гледачоў). Ну, слухайце! А Аніка мне дапаможа.
Вядучыя загадваюць загадкі па чарзе, пасля адказаў гледачоў на экране з’яўляюцца малюнкі-адгадкі.
Нос вусаты, лоб паласаты,
хвосцік пушысты, сам кіпцюрысты.
(Кот)
У лазню ідзе чорным, выходзіць чырвоным.
(Рак)
Дзяўчынка кветку ўзяць хацела,
а кветка – пырх і паляцела.
Завецца як жа кветка тая,
што крылцы мае і лятае?
(Матылёк)
Круглы, як мяч, салодкі, як мёд,
зверху зялёны, а ўнутры чырвоны.
(Кавун)
На лузе браточкі з адной сямейкі:
залатыя вочкі, беленькія вейкі.
(Рамонкі)
Чорная карова ўсіх папарола,
белая прыйшла – усіх падняла.
(Дзень – ноч)
Хвалюе водарам, красою,
але няпроста ўзяць рукою:
галава – пахучая,
тулава – калючае.
(Ружа)
Маленькі сам, нос доўгі, колкі,
танчэй, вастрэй любой іголкі.
Пакуль ляцеў – усё крычаў,
а толькі сеў – і замаўчаў.
(Камар)
Я расту не на ствале,
я заўсёды на стале.
Мяне ўкусіш, небарача,
дык адразу і заплачаш.
(Цыбуля)
Вядучы. Колькі цікавага ў нашай мове! Калі мы былі маленькія, мамы вучылі нас першым словам, загадвалі загадкі, спявалі калыханкі.
Вядучая. З матчынай калыханкі, бы з чысцюткай крынічкі, пачынаецца ўсё лепшае ў чалавеку.
З’яўляюцца лясныя жыхары (вожычыха, зайчыха, салавей, варона).
Вядучы. Цікава, пра што яны там спрачаюцца?
Вядучая. Давай паслухаем!
Вядучы. А мне мама казала, што падслухваць чужыя размовы непрыгожа.
Вядучая. Гэта калі б мы да іх у лес прыйшлі, а калі яны да нас завіталі, значыць ім наша дапамога патрэбна.
Вядучы. Ну, гэта іншая справа! I няхай яны сябе адчуваюць у нас, як у казачным лесе.
На экране малюнак з надпісам “Казачны лес”.
Інсцэніруецца казка А. Ахмедавай “Калыханка” (гл. падручнік “Буслянка” 3 клас / уклад. А. В. Вольскі, I. А. Гімпель. – Мінск, 1997.) – Потым дзяўчынкі выконваюць песню “Калыханка”.
Вучаніца чытае верш М. Танка “Усіх нас гадуюць матчыны казкі”.
Усіх нас гадуюць матчыны казкі.
Яны вучаць родную мову любіць,
З няпраўдай змагацца,
а з праўдай дружыць
I аб недасяжным і сонечным марыць.
Вядучая. Цікава, лясныя жыхары у нас дапамогі прасілі, а самі нам дапамаглі – нагадалі пра матуліны казкі.
Вядучы. Вось як добра быць гасціннымі і ветлівымі: чаму-небудзь добраму ад гасцей навучышся.
Вядучая. Дарэчы, аб ветлівасці: прыгадаем, як трэба вітацца на нашай роднай мове.
Вучань чытае верш В. Віткі “Чатыры пажаданні”.
Добра, калі ты змалку
Можаш вітаць людзей.
Раніцай: “Добрага ранку!”
I апаўдня: “Добры дзень!”
Увечары пры сустрэчы
Знаёмым сказаць: “Добры вечар!”
А соннаму сонейку нанач
I ўсім добрым людзям: “Дабранач!”
Вядучы. Акрамя роднай, беларускай, мы вывучаем рускую, англійскую мову, а некаторыя пачалі вывучаць кітайскую. Цікава, навошта?
Вядучая. Я думаю, што нашаму госцю з іншай краіны будзе прыемна, калі мы зможам павітацца з ім на яго роднай мове.
Вучаніца чытае верш В. Жуковіча “Родная мова”.
Мілая мова твая паэтычная,
спеўная і гаваркая яна,
свеціцца ўсёй чысцінёю крынічнаю,
водарам дыхае,
быццам вясна.
Вучань чытае верш А. Канапелькі “Адкрываю, як свет, нанова…”.
Адкрываю, як свет, нанова
беларускае роднае слова,
пералівістае – як каменьчык,
вясёлкавае – як ручэй,
цёплае – як агеньчык
добрых тваіх вачэй.
Вядучы. Гэтыя словы прысвечаны маці, а таксама прыгажосці роднай мовы, на якой трэба размаўляць так, каб кожнае слоўца зіхацела і пералівалася.
Вядучая. Давайце паслухаем, што ў народзе кажуць пра маці.
Паказваецца відэазапіс з выказваннямі дзяцей:
• Пры сонейку цёпла, пры мамцы добра.
• Маміна крыло і ў дарозе цёплае.
• Маміны рукі самыя мяккія.
• Мякка спіцца на руках тваіх, мама.
• Смачна спіцца на руках тваіх, мама.
• Добра марыцца на руках тваіх, мама.
• Самыя дбайныя рукі – матчыны.
• Самае чуйнае сэрца – матчына.
• Самае шчырае сэрца – матчына.
• Самая светлая радасць – матчына.
Вядучая. Маці дае нам мову, але і мова не пашкадавала пяшчотных, ласкавых слоў, каб аддзячыць матулям.
Паказваецца відэазапіс з фотаздымкамі мам і выказваннямі дзяцей аб тым, якія ў іх мамы.
Вядучы. Сапраўднае свята ў нас атрымалася: былі і казкі, і песні, і загадкі, і вершы.
Вядучая. Я паспрабую напісаць верш сама, бо я столькі сёння пачула пяшчотных, вясёлкавых, пералівістых слоў, што яны самі сабою складаюцца ў верш.
Вядучы. Я таксама прыдумаю вершык і падару яго маме, бо няма лепшага падарунка, як той, што ты робіш ад шчырага сэрца.
Вядучая. Гэта табе таксама мама казала?
Вядучы. Вядома!
Гучыць музыка. Усе дзеці выходзяць на сцэну і па чарзе гавораць развітальныя словы:
• Дзякуй табе, мова родная, за тое, што падарыла нам гэтае свята!
• Дзякуй вам, матулі, затое, што падарылі нам жыццё!
• Дзякуй вам, госці, за тое, што не забыліся прыйсці на наша свята!
• Дарагія нашы матулі! Мы вас вельмі любім!
А. У. ЗІНКЕВІЧ,
Н. В. НЯБОРСКАЯ,
настаўнікі гімназіі № 23 г. Мінска.
Светлана — Слоним
15.10.2011, 16:34
Беларусь мая сінявокая
СЦЭНАР РАНІШНІКА
(На сцэне дзяўчынка і хлопчык у нацыяналь-ных касцюмах.)
Хлопчык.
Мяжуе з Польшчай, Украінай,
Расіяй, Латвіяй, Літвой
Твой родны край, твая Айчына,
Жыццё тваё і гонар твой.
I ты яе запомні імя,
Як неба, сонца і зару.
Твая зямля, твая Радзіма
Названа светла — Беларусь.
(Ю. Свірка.)
Дзяўчынка.
Я — дзяўчынка-беларуска
3 васільковымі вачыма.
Хоць малая, але знаю:
Беларусь — мая Радзіма.
Васількі ў світальным жыце.
Вербы ніцыя над Сожам.
Беларусь: Бярэсце, Свіцязь,
Налібокі і Каложа.
(П. Панчанка.)
Вядучы. Мы нездарма назвалі ранішнік «Бе-ларусь мая сінявокая». На нашай зямлі багата рэк, азёр, а ў жыце ўлетку цвітуць блакітныя васількі. Беларусь — наша Радзіма. А з чаго пачынаецца Радзіма? 3 песні маці, з роднага слова. Паслухаем вершы пра Беларусь.
Хлопчык.
Ёсць на свеце нямала прыгожых узлессяў,
Ёсць на свеце нямала чароўных дарог,
Толькі самыя лепшыя словы і песні
Для цябе я навекі збярог.
Як гаючы бальзам, п’ю твой вецер ласкавы
I шапчу табе словы адданай любві.
I не трэба ў жыцці мне пашаны і славы,
Толькі сынам сваім назаві.
(Г. Бураўкін.)
Дзяўчынка.
Ад ветру гнуцца вербалозы,
Бяжыць дарога напрасткі.
Мой край — бялюткія бярозы
Абапал сіняе ракі.
Высока ў небе вырай кружыць:
Ляціць за сіні небакрай.
Не забывай ніколі, дружа,
Сваю зямлю, свой родны край. ^
Мой край — лугі і пералескі,
Крыніцы звон і шум лясны,
Мой край — блакітныя пралескі
На сцежках ранняе вясны.
(Вера Вярба.)
Вядучы. Мы, беларусы, ганарымся сваімі славутымі продкамі: Ефрасінняй Полацкай, Кіры-лам Тураўскім, Францішкам Скарынам. Нашы выдатныя пісьменнікі Янка Купала, Якуб Колас, Максім Багдановіч, Элаіза Пашкевіч, Канстанцыя Буйло марылі аб незалежнай Беларусі з уласнай мовай і культурай і сваёй творчасцю, сваімі спра-вамі набліжалі гэты час. Яны любілі наш край і гэтую любоў адлюстроўвалі ў вершах.
Дзяўчынка.
Люблю наш край, старонку гэту,
Дзе я радзілася, расла,
Дзе першы раз пазнала шчасце,
Слязу нядолі праліла.
Люблю народ наш беларускі,
Іх хаты ў зелені садоў,
Залочаныя збожжам нівы,
Шум нашых гаяў і лясоў…
I песню родную люблю я,
Што дзеўкі ў полі запяюць,
А тоны голасна над нівай
Пераліваюцца, плывуць.
Усё ў краю тым сэрцу міла,
Бо я люблю край родны мой,
Дзе з шчасцем першым я спазналась
I з гора першаю слязой.
(К. Буйло.)
Вядучы.
Багатая беларуская мова прыказкамі, пры-маўкамі. Памерлі ўжо людзі, якія сказалі мудрыя словы, а прыказкі працягваюць жыць.
Дзяўчынка і хлопчык (па чарзе).
Дарагая тая хатка, дзе радзіла мяне матка.
Родная зямелька, як зморанаму пасцелька.
На Радзіме і паміраць лягчэй.
У родным лесе і куст родны.
У сваім краі, як у раі.
Вядучы. А зараз правядзём гульню-конкурс «Хто хутчэй?». Будзем чытаць скорагаворкі. 2— Ехаў Пракоп з Пракопіхаю і малым Пракапя-няткам.
На рэчцы Лука спаймаў рака ў рукаў.
Вядучы. Сёння мы падрыхтавалі і хвілінку-весялінку.
(Дзеці па чарзв расказваюць кароткія сме-шныя гісторыі.)
Маленькі хлопчык прынёс дадому чарапаху.
— Навошта яна табе? — пытаецца маці.
— Хачу праверыць, ці праўда, што яна жыве 200 гадоў.
* * *
— Марынка, ты вельмі непаслухмяная дзяўчынка. Адны непрыемнасці праз цябе. Я ўся пасівела.
— Мамачка, калісьці і ты, напэўна, не слуха-
лася. Паглядзі, колькі сівых валасоў у бабулі.
* * *
— Дзядуля, а ты быў маленькі?
— А як жа, унучак. I ў першы клас хадзіў, як і ты.
— Відаць, смешны быў ты ў школе са сваёю
барадою?
* * *
— Ты не бойся, — супакойвае маці сына перад кабінетам зубнога ўрача. — Нічога тут табе не зробяць.
— Тады чаго мы сюды прыйшлі?
Вядучы. Ці любіце вы загадкі? А як вы думаеце, для чаго загадваюць загадкі? Правільна, яны вучаць думаць, развіваюць кемлівасць, фантазію. Дык давайце падумаем разам.
Жывы — чорны, памрэ — чырвоны. (Рак.)
Зубастыя, а не кусаюцца. (Граблі.)
Высока стаіць, навокал глядзіць, у белай ка-
шулі і люльку курыць. (Комін.)
Каля носа ўецца, а ў рукі не даецца. (Дым.) А цяпер вы самі загадайце загадкі, і мы ўсе
будзем іх адгадваць.
(Дзеці прапануюць загадкі.)
Вядучы. Паслухайце адну гісторыю. Ці то полем, ці то лесам ішлі тры падарожнікі. Ішлі яны тры дні і тры ночы ды яшчэ паўдня. Прытаміліся. Прыселі. Раптам чуюць — спявае нехта.
Прыслухаўся першы:
— Відаць, жаўранак.
— Не, — кажа другі, — гэта лес шуміць.
А трэці прыпаў вухам да зямлі і прашаптаў:
— Ды гэта ж зямля наша спявае.
Вось якая яна, наша зямля беларуская. Таму ў нас і песні, і танцы такія прыгожыя.
(Дзеці выконваюць падрыхтаваны па выбару настаўніка танец і ўсе разам спяваюць белару-скую народную песню.)
К. М. ЛЯШКЕВІЧ, настаўніца
Астрамечаўскай сярэдняй школы
Брэсцкага раёна.
Светлана — Слоним
22.10.2011, 16:18
Калядаванне
Ідучы па вуліцы, калядоўшчыкі спяваюць “На двары чорна хмара ўецца”, “Ой дзе ж мы ходзім”, а зайшоўшы на двор, “Добры вечар таму, хто ў гэтым даму”.
Калі нехта з гаспадароў выходзіць на ганак, уперад выходзіць Пачынальнік.
Пачынальнік: Добры вечар таму, хто ў гэтым даму!
А ці рады вы нам?
Гаспадар: Рады, рады!
Пачынальнік: То і вы нам да парады!
Дазволіш , гаспадар, Каляду заспяваці ці так Калядзе даці?
Гаспадар: Хачу, каб заспявалі!
Звезданоша: А ўчора з вячора засвяціла зора
А Божая Маці сына нарадзіла
Мы прыйшлі, каб павіншаваць вас з Божым Нараджэннем.
Спяваюць кант “Неба і зямля”
Павадыр Казы : Мы не самі ідзём,
Казу з сабой вядзём.
Ідзём з далёкага краю,
З-пад самага раю.
Ну-ка, козачка, паскачы,
Гаспадарам на новае лета,
На добры ураджай!
Гучыць песня “Го-го-го, каза”. Каза скача, потым валіцца на падлогу і прыкідваецца мёртвай.
Павадыр Казы: Стамілася наша козачка з далёкай дарогі, упала, прапала. Трэба даць ёй на кожны ражок піражок, а на хвасток сала шматок.
Гаспадар ідзе за пачастункам калядоўшчыкам, а яны спяваюць песню
“На нова лета радзі, Божа, жыта”
Гаспадар прыходзіць з пачастункам.
Павадыр казы:
Устань, козанька, расхадзіся, нашаму гаспадару нізка пакланіся.
Пакланіся ўсім: і старым, і маладым,
Закладай свае рогі, падбірай свае ногі.
З гэтай хаты выхадзі, бяду-гора вынасі.
Каза падымаецца і кланяецца.
Павадыр Мядзведзя: Мы не самі ідзём,
Мядзведзя з сабой вядзём.
Мядзьведзь у нас вучоны,
Кіем ахрышчоны.
Вучыўся ў Смаргонскай Акадэміі
Ведае многія навукі,
Паказвае цікавыя штукі.
-Ну, Мішка, пакажы, як сын гаспадароў у школу збіраецца.
-А як сусед з працы вяртаецца?
-Як гаспадынька мужа сустракае?
-Як гаспадыня да калядаў рыхтуецца?
-Што гаспадыня робіць, калі гаспадар з хаты сыходзіць?
-Як гаспадар дровы коле?
-А як сусед да гаспадыні заляцаецца?
Мішка ўсё паказвае жэстамі.
Павадыр Мядзведзя: Ну, малайчына Мішка, гаспадарам пакланіся.
Мядзведзь кланяецца .
Пачынальнік: Мы ведаем, што ў нашага гаспадара сынок –разумнік ёсць.
Зараз мы праспяваем для яго песню.
Спяваюць песню “Бегла старожа з чыстага поля”.
Пачынальнік: Ведаем мы, што ў пана гаспадара дачушка ёсць,
А прыгажунька , нібы каліна красная.
Выйдзі, павярніся, нам, калядоўшчыкам, пакланіся.
Выходзіць дачка. Калядоўшчыкі спяваюць песню “Ой чыя то дачка”.
Пачынальнік: Табе, прыгажунечка, песня спета.
Песня спета ды насупраць лета,
Каб вялікая расла , ды замуж пайшла,
Бацьку з маткай вяселлем страсла .
Выходзіць Цыган з Кабылаю.
Цыган: Я таксама не адзін хаджу,
Кабылу з сабой ваджу.
Кабыла мая зусім маладая,
Аж тры зубы ў роце мае,
Як пачуе ў хаце сала,
Пачынае іржаць, як дурная.
Цыган: Ну, ці ёсць у гэтай хаце сала?
Кабыла іржэ.
Цыган : Гаспадар, купі маю кабылу.
Гаспадар: А што яна рабіць умее?
Цыган: Ой, ды яна ўсё робіць.
Можа ваду піць,
Можа са мною ў госці хадзіць,
Можа сена есці,
Можа са мною песні пеці.
Калядоўшчыкі спяваюць “Юрачку”. Цыган з Кабылаю танчаць.
Гаспадар: Добра, купляю тваю Кабылу.
Цыган: Ну вось, Манечка, прадаў я цябе.
Кабыла б’е Цыгана. Цыган уцякае ад Кабылы:
Ой, ня біся, не прадам я цябе.
Цыганкі прапануюць гаспадарам паваражыць па руцэ ці на картах,прадказваюць ім шчаслівыя падзеі ў гэтым годзе.
Калядоўшчыкі прамаўляюць пажаданні гаспадарам:
— Будзь, Ваша, здаровы ,
Як рыжык баровы.
Майце торбу грошай,
Жывіце ў раскошы,
Збожжа поўны клеці,
Павагу ў свеце,
Усяго даволі,
А бяды- ніколі!
А ці добра мы табе ,пан гаспадар, зрабілі?
Мы жа ж твае нівачкі ўсе пазалацілі!
— Судзі, Божа, гэтыя святы праважаці
Ды і новых дачакаці!
— А Каляда паехала далей
Ніводнага двара не мінаючы,
Са святам усіх вітаючы.
Калядоўшчыкі выходзяць з хаты, пры гэтым спяваюць песню:
“Ой, дзе ж мы ходзім, дзе пахаджуем”.
Светлана — Слоним
22.10.2011, 16:30
Раз два тры, елачка, гары!
Вядоўца. Добры дзень, дзеці!
(Дзеці адказваюць.)
Я, напэўна, не туды трапіла. Ішла на вясёлае навагодняе свята, чакала пачуць тут шмат смеху, жартаў, убачыць цудоўны навагодні настрой! А вы ўсе нейкія сумныя, прывіталіся са мной так ціха, што я амаль і не пачула… Давайце яшчэ раз паспрабуем павітацца. (Робіць невялікую паузу.) Добры дзень, дзеці!
(Дзеці адказваюць ужо гучней.)
Ну вось, цяпер зусім іншая справа. Цяпер я бачу, што трапіла якраз туды, куцы ішла. А каб канчаткова прагнаць адсюль сум, нудоту і наогул кепскі настрой, давайце, дзеці, возьмемся за рукі і ўсе разам спяём для нашай ёлачкі якую-небудзь вясёлую навагоднюю песеньку.
(Усе водзяць карагод і спяваюць. Раптам у зале з’яўляюцца Баба Яга, два лесавікі і дзве кікімары.)
Баба Яга. I куды гэта я трапіла, га?!
(Лесавікі і кікімары паціскаюць плячамі.)
У, дармаеды, нічога не ведаеце! (Вядоўцу) А куды гэта мы трапілі, га?!
Вядоўца. Вы трапілі на вясёлае навагодняе прадстаўленне.
Баба Яга. Якое яшчэ перастаўленне? Каго куды перастаўляць будзем?
1-ы лесавік. А давайце елку пераставім.
2-і лесавік. Правільна! Вось сюды! (Паказвае.)
1-ы лесавік. Не, вось сюды! (Паказвае у процілеглы бок.)
2-і лесавік. А я кажу: вось сюды! (Тупае нагой.)
1-ы лесавік. А я… а я… а я зараз яктрэсну табе па чым патраплю!
(Лесавікі пачынаюць бойку.)
1-я кікімара (2-й кікімары). А мы чаго дарэмна час трацім? Давай таксама біцца! (Піхае яе.)
2-я кікімара. Давай! (Піхае першую.)
Баба Яга. Ды цішэй вы, акаянныя!
(Лесавікі і кікімары спалохана заціхаюць.)
Я думаць буду!
(Прыстаўляе палец да лба і пачынае думаць. Уваходзіць Снегавік.)
Снегавік (урачыста). Даводжу да вашага ведама, што Дзядуля Мароз і Снягурка ўжо выехалі і хутка будуць тут! Чакаючы іх, вам дазваляецца спяваць, танцаваць, вадзіць карагоды, гуляць у розныя цікавыя гульні і наогул не сумаваць!
Вядоўца. Добра, мы пастараемся зрабіць усё так, як загадвае нам Дзядуля Мароз. Праўда, дзеці?!
(Дзеці хорам згаджаюцца.)
Баба Яга. Ур-р-а-а! (Падскоквае.) А я штосьці прыдумала!
Вядоўца. Што вы такое прыдумалі?
Баба Яга. Ух, што я прыдумала! Гэй, кікімаркі, лесавікі, за мной!
(Баба Яга і яе світа выбягаюць.)
Вядоўца (глядзіць ім услед). Дзіўныя нейкія госці… Не паспелі прыйсці, як зноў зніклі… (Снегавіку.) А ты, Снегавічок, з намі застанешся?
Снегавік. Я б з задавальненнем, толькі спраў яшчэ шмат. (Выходзіць.)
Вядоўца. Ну, добра. Пакуль Дзядуля Мароз і Снягурка яшчэ ў дарозе, давайце згуляем у якую-небудзь гульню. Ну, напрыклад… паадгадваем загадкі. (Вядоўца загадвае загадкі, дзеці адгадваюць.)
Вядоўца. Малайцы, дзеці! (Глядзіць на гадзіннік.) А зараз давайце ўсе разам паклічам Дзядулю Мароза і Снягурку.
Усе. Дзядуля Мароз! Снягурка!
Вядоўца. Напэўна, яны не пачулі. Да¬вайце яшчэ раз і гучней!
Усе. Дзядуля Мароз! Снягурка!
Вядоўца. Вось цяпер у нас з вамі проста цудоўна атрымалася! Толькі вось… Дзе ж Дзядуля Мароз?
(У зале зноў з’яўляюцца Баба Яга і яе світа. Яны ўпрыгожылі сябе бліскучымі навагоднімі цацкамі.)
Баба Яга. Прывітанне, дарагія кікі-маркі… вой, не… дарагія дзеткі!
Лесавікі. З Новым гадам вас!
Вядоўца. З чым, з чым?
Баба Яга. Ну, з Новым… гэтым… ну, годам жа! Няўжо незразумела?!
Вядоўца. Ды мне наогул незразумела, хто вы такія.
Баба Яга. Хто мы такія?! А што, па нас не бачна? (Паказвае ўпрыгожанні.) Я гэта… ну, як яе…
(1-я кікімара штосьці шэпча ей на вуха.)
Не, не гэта!
(2-я кікімара таксама штосьці ей шэпча.)
Ага, гэта, гэта! Я – снежная баба!
Вядоўца (паціскае плячамі). Нічога не разумею! Якая такая снежная баба?
Баба Яга. Ну, тая, якую вы чакаеце разам са снежным дзедам!
Вядоўца. Выбачайце, але ж мы чакаем Дзядулю Мароза і Снягурку.
Баба Яга. Вой, зусім забылася! Я ж і ёсць… гэта, як яе… Снягурка!
Вядоўца (са здзіўленнем). Вы – Снягурка?!
Баба Яга. А што, ненадобная?
Вядоўца. Ну… ва ўсякім разе, я ўяўл-ла сабе Снягурку крыху інакш… А гэта тады хто? (Паказвае на лесавікоў.)
Лесавікі (разам). Я – Дзядуля Мароз!
Вядоўца. Выбачайце, але я не зразумела. Дык хто ж з вас Дзядуля Мароз?
1-ы лесавік. Я, зразумела!
2-і лесавік. Я! Я – Дзядуля Мароз! (Адпіхвае першага ў бок.)
1-ы лесавік. Ах, ты вось як! Зараз як дам!
2-і лесавік. Сам атрымаеш!
(Лесавікі зноў пачынаюць бойку.)
1-я кікімара. А мы чаго чакаем? Давай і мы біцца!
2-я кікімара. Давай!
(Кікімары таксама пачынаюць бойку.)
Баба Яга. Ды стойце ж вы, акаянныя! (Расцягвае лесавікоў, а кікімары самі спыняюцца.) Абодва яны, гэта… ну, Дзядулі Марозы, вось!
Вядоўца (здзіўлена). Абодва? Хіба ж такое магчыма?
Баба Яга (махае рукой). У нас на балоце… цьфуты, на Поўначы… I не такое бывае!
Вядоўца (паварочваецца да кікімар). Ну, а вы тады хто?
Кікімары (танцуюць і спяваюць, дакладней, крычаць з усяе моцы).
Мы белыя сняжыначкі,
Сабраліся сюды!
Ляцім мы, як пушыначкі,
Халодныя заўжды!!!
Вядоўца (заціскае вушы). Досыць, досыць! (Дзецям.) Ну што, дзеці? Аказваецца, да нас у госці прыйшлі аж два Дзядулі Марозы, з імі адна Снягурка і дзве белыя Сняжынкі, хоць яны хутчэй не белыя, а шэрыя… Як вы лічыце, яны нас не падманваюць?
Дзеці (хорам). Падманваюць!
Вядоўца. Чуеце, дзеці вам не вераць! Яны кажуць, што вы несапраўдныя.
Баба Яга. Хто несапраўдныя?! Мы несапраўдныя?!
Лесавікі і кікімары. Мы несапраўдныя?!
Баба Яга. Дзеці, паглядзіце, якая я прыгожая! Вы верыце, што я Снягурка?
(Дзеці адказваюць, што не вераць.)
Вядоўца. Калі вы сапраўдныя, дык дзе ж вашы навагоднія падарункі?
Баба Яга (паварочваецца да яе). Што? Падарункі? Дзе падарункі? Давайце, давайце іх хутчэй мне! Я люблю падарункі!
Лесавікі і кікімары. I мы! I нам! Дзе падарункі?
Вядоўца. Пачакайце, пачакайце! Вы штосьці блытаеце! Хіба ж гэта дзеці дораць Дзядулю Марозу і Снягурцы падарункі?
Баба Яга. Ага! Ага! Дзе нашы падарункі? Калі іх прынясуць?
Вядоўца. А мне здаецца, што ўсё павінна быць наадварот – Дзядуля Мароз і Снягурка прыносяць падарункі дзецям.
Баба Яга. Што?! Мы самі павінны дарыць камусьці падарункі?!
Лесавікі і кікімары. Мы павінны дары ць падарункі?!
Вядоўца. Ну зразумела, калі вы Дзядулі Марозы і Снягурка.
Баба Яга. Тады… тады… (Задумваец-ца.) Тады я не Снягурка! Я – Баба Яга! А гэта мая світа: лесавікі і кікімары!
(Лесавікі і кікімары скачуць і крычаць: “Падманулі! Падманулі!”)
Вядоўца. Пачакайце, пачакайце! А дзе тады сапраўдныя Дзядуля Мароз і Снягурка?
Баба Яга. А я ім дарогу зачаравала! Каб заблудзіліся!
Вядоўца. I вам не сорамна?
Баба Яга. Анікропелькі!
Вядоўца. Што ж нам рабіць зараз?
Баба Яга. А разыходзьцеся хто куды! Бо якое ж гэта свята без Дзядулі Мароза! (Смяецца.) Як я вас?!
Вядоўца (задумляецца). Дзеці, а давайце яшчэ адзін раз паклічам Дзядулю Мароза! Дапаможам яму выбрацца!
Баба Яга. Аб гэтым я і не падумала!
Вядоўца. Толькі давайце паклічам як мага гучней, каб Дзядуля Мароз абавязкова пачуў.
(Дзеці клічуць Дзядулю Мароза.)
Вядоўца. Малайцы, дзеці. (Заклапочана азіраецца.) Толькі дзе ж Дзядуля Мароз?
Баба Яга. Ага! Не пачуў! Не пачуў! (Глядзіць кудысьці ў бок.) Вой, здаецца, пачуў!
(У залу ўваходзяць Дзядуля Мароз і Снягурка.)
Дзядуля Мароз. Фу! Змарыўся як! I трэба ж мне было дарогу не разгледзець! Першы раз са мной такое здарылася!
Снягурка. Дзядуля, гэта Баба Яга! Гэта ўсё яна!
Баба Яга (спалохана). Хаваемся!
(Хаваецца за вядоўцу, лесавікі і кікімары таксама хаваюцца хто куды.)
Дзядуля Мароз. Ах ты, шкодная ты бабуля! (Стукае кійком аб подлогу.)
Баба Яга. Я больш не буду!
Лесавікі і кікімары. I мы! I мы!
Баба Яга. Я буду добра сябе паводзіць!
Лесавікі і кікімары. I мы! I мы!
Дзядуля Мароз. Ну што, дзеці, даруем ім на першы раз?
(Дзеці згаджаюцца.)
Дзядуля Мароз. Ну добра, заставайцеся на нашым свяце! Толькі паводзьце сябе як трэба!
(Баба Яга і яе світа ўцякаюць за елку.)
Снягурка. Дзядуля!
Дзядуля Мароз. Што, унучачка?
Снягурка. Дзядуля, давай для пачатку павітаемся з хлопчыкамі і дзяўчынкамі
Дзядуля Мароз. А мы што, яшчэ не павіталіся?!
Снягурка. Яшчэ не.
Дзядуля Мароз. Старасць не радасць… (Уздыхае.) Вось ужо і павітацца забыўся… Давай разам, унучачка!
Дзядуля Мароз і Снягурка. Прывітанне, хлопчыкі і дзяўчынкі! З Новым годам вас! З новым шчасцем!
(Дзеці адказваюць.)
Дзядуля Мароз. А што цяпер трэба рабіць? Нешта я апошнім часам усё забываюся ды забываюся…
Вядоўца. Трэба запаліць агеньчыкі на навагодняй ёлцы.
Дзядуля Мароз. Правільна! Толькі як жа яны запальваюцца, ніяк не магу ўспомніць!
Снягурка. Трэба сказаць чарадзейныя словы.
Дзядуля Мароз. I сапраўды! А ты іх ведаеш,унучачка?
Снягурка. Вядома ж!
Каб весела ўсім было
на свяце нам сягоння,
Гарыце, ўсе агеньчыкі,
на ёлцы навагодняй!
(Лямпачкі не запальваюцца.)
Снягурка (разгублена). Дзядуля, чаму агеньчыкі не запальваюцца?
Дзядуля Мароз. Сам не разумею. Ану, яшчэ раз, усе разам!
(Усе паўтараюць чарадзейныя словы.)
Вядоўца. Зноў не запаліліся! Што ж гэта такое!?
Дзядуля Мароз. Я зразумеў! Проста мы выкарысталі леташнія словы! А яны ўжо згубілі сваю чарадзейную сілу. Трэба іншыя чарадзейныя словы.
Снягурка. Добра, дзядуля! Я зараз ска¬жу іншыя.
Святочныя агеньчыкі,
Гарыце ўсё ярчэй!
Свята навагодняе
Сёння у дзяцей!
Дзядуля Мароз. Што такое? Ні адзін агеньчык не запаліўся!
(З-за елкі выскакваюць Баба Яга са світай.)
Баба Яга. I не запаляцца! I не запаляцца!
Дзядуля Мароз. Гэта яшчэ чаму?
Баба Яга. А таму, што гэтыя чарадзейныя словы ажно залеташнія! А чарадзейныя словы гэтага года я ў Снягуркі толькі што выцягнула і з’ела!
(Лесавікі і кікімары смяюцца.)
Дзядуля Мароз. Як гэта, з’ела?!
Баба Яга. А вось так! (Паказвае, як яна ела словы, і са смехом хаваецца за елкай разам са світай.)
Дзядуля Мароз. Эх, дарэмна мы яе адразу не прагналі!
Снягурка. Што ж нам рабіць, дзядуленька?! Няўжо свята не адбудзецца?!
Дзядуля Мароз. Ну што ты, унучачка! Адбудзецца, абавязкова адбудзецца!
Снягурка. Але ж я не памятаю чарадзейных слоў!
Дзядуля Мароз. А мы абыдземся і без іх!
Снягурка (радасна). Праўда, дзядулька?!
Дзядуля Мароз. Праўда, унучачка! Трэба толькі, каб дзеці расказалі мне некалькі вершаў пра Новы год, і тады агеньчыкі на нашай елачцы запаляцца абавязкова!
Вядоўца. Чулі, дзеці, што трэба рабіць?! Дапаможам дзядулю?
(Дзеці згаджаюцца дапамагчы.)
Баба Яга (выбягаючы з-за елкі). Што?! Зноў не атрымалася вам свята сапсаваць? Ну, нічога! У мяне яшчэ шмат шкоднасцяў у запасе! (Хаваецца за елкай.)
Вядоўца. Не звяртайце, дзеці, увагі на гэтую…, на гэтую шкодную бабулю. Лепш пачынайце расказваць вершы!
(Дзеці па чарзе расказваюць вершы.)
Дзядуля Мароз. Ну, малайцы, дзеці! Парадавалі старога! А цяпер я паспра-бую ўсё ж запаліць агеньчыкі на нашай ёлачцы. (Пляскаеў далоні.)
Раз, два, тры –
Елачка, гары!
(Агеньчыкі не запальваюцца.)
Снягурка. Дзядуленька! Трэба ж усім разам гэтыя словы гаварыць.
Дзядуля Мароз. Ты глядзі! Зноў забыўся! Ану, давайце ўсе разам!
(Усе разам паўтараюць чарадзейныя словы, на елачцы запальваюцца агеньчыкі.)
Вядоўца. Ну вось, нарэшце наша елачка запаліла свае святочныя агеньчыкі! А мы за гэта спяём для яе навагоднюю песеньку пра елачку.
(З-за елкі зноў выбягае Баба Яга.)
Баба Яга. Раз, два, тры! Елка, не гары! Раз, два, тры! Ёлка, не гары! (Агеньчыкі па-ранейшаму гараць, Баба Яга злосна тупае нагой.) Ну, нічога! У мяне яшчэ што-кольвек ёсць!
(Вядоўца арганізуе карагод, дзеці спяваюць песеньку.)
Дзядуля Мароз. Ну дзякуй, дзякуй усім! (Азіраецца вакол.) А я бачу, тут у вас шматсняжынак…
Снягурка. Ану, сняжынкі, усе да мяне!
(Усе сняжынкі збіраюцца вакол Снягуркі.)
Парадуем дзядулю нашай песняй.
(Снягурка разам са сняжынкамі танчыць і спявае песню пра сняжынкі.)
Вядоўца. А зараз, дзеці, я адкрыю вам адзін сакрэт. Спадзяюся, Дзядуля Мароз за гэта на мяне не пакрыўдзіцца.
(Пачуўшы слова “сакрэт”, Баба Яга і яе світа пачынаюць падслухоўваць.)
Вядоўца. А сакрэт вось у чым: у Дзядулі Мароза ў гэтай вялікай торбе шмат прызоў і падарункаў, якія ён вам прынёс. (Баба Яга падкрадаецца бліжэй.) Але каб атрымаць прыз, трэба крышачку папрацаваць.
Баба Яга. Што?! I тут працаваць?! (Зноў уцякае за елку.)
Вядоўца. Давайце для пачатку ўсе разам пагуляем у вясёлыя навагоднія гульні.
(Вядоўца праводзіць з дзецьмі некалькі гульняў. Пераможцам уручаюцца прызы.)
Снягурка. Дзядуля, ты ж хацеў загадаць дзецям свае загадкі.
Дзядуля Мароз. Ледзь не забыўся! Але спачатку давайце зноў спяём песеньку для ёлачкі. Бо яна ўжо зусім засумавала без нас.
(Дзядуля Мароз і Снягурка разам з дзецьмі водзяць карагод вакол ёлачкі і спяваюць.)
Дзядуля Мароз. Фу-у! Зусім замарылі старога! Унучачка, што я збіраўся рабіць зараз?
Снягурка. Загадкі загадваць, дзядуля.
Дзядуля Мароз. Ну зразумела ж, загадкі. (Загадвае дзецям загадкі.)
Вядоўца. Малайцы, дзеці! Усе загадкі ад гадал і!
(З-за елкі выскакваюць Баба Яга са світай.)
Баба Яга. Стойце! Стойце!
Вядоўца. Бабуся-Ягуся, вы нам зноў перашкаджаеце!
Баба Яга. Хто?! Я?! Ды я не перашкаджаю, я, наадварот, дапамагаць буду!
Вядоўца (здзіўлена). Дапамагаць?
Баба Яга. Дапамагаць! Я вось зараз загадаю вам усім сваю загадку. I калі не адгадаеце – усе прызы мае будуць! (Змаўкае, чакае адказу, але Вядоўца толькі паціскае плячамі.) Ага, спалохаліся!
Вядоўца. А вось і не! Праўда, дзеці? (Дзеці згаджаюцца.) Ну вось, бачыш, дзеці не спалохаліся! Загадвай, бабуся, сваю загадку.
Баба Яга.
I не летам, не зімой,
I не твой, і не мой,
I без носа, без вачэй.
Адгадайце хутчэй!
(Усе збянтэжана маўчаць.)
Баба Яга. Ага! Не ведаеце!
(Світа Бабы-Ягі смяецца і радуецца.)
Вядоўца. I сапраўды, вельмі склада-ная загадка…
Баба Яга. Куды вам да маіх загадак! Ану, давайце сюды самы вялікі прыз!
Лесавікі і кікімары. I нам! I нам! За ўдзел!
Дзядуля Мароз. Ну добра, раз абяцалі. Толькі вы спачатку скажыце нам адгадку.
Баба Яга. Што?! Якую-такую адгадку?
Вядоўца. Ну, пра што ў гэтай загадцы гаворыцца.
Баба Яга. А я адкуль ведаю?
Вядоўца. Але ж вы толькі што загадалі нам гэтую загадку.
Баба Яга. Загадка мая, не адмаўляюся! А адгадкі я не ведаю.
Вядоўца. Так нельга! Трэба загадваць толькі такія загадкі, на якія ёсць адгадкі!
Баба Яга. Ну, добра, добра… зараз…
(Адна з кікімар штосьці шэпча ей на вуха, Баба Яга адмахваецца, потым шэпча другая.)
Правільна, гэту і загадаю! Адгадайце, што я ела на снеданне ў мінулую пятніцу.
Снягурка. I ніякая гэта не загадка! А вы, бабуля, або загадвайце сапраўдныя загадкі, або не перашкаджайце нам!
Баба Яга. А вось і буду, і буду перашкаджаць! Аж пакуль мне самы галоўны прыз не дадуць!
Лесавікі і кікімары. I нам! I нам! За ўдзел!
Дзядуля Мароз. Ну, добра! Будзе вам зараз нават не прыз, а самы сапраўдны сюрпрыз!
Баба Яга. А гэты сюрпрыз лепшы, чым прыз?
Дзядуля Мароз. Убачыш.
Баба Яга. Ну, глядзіце! Калі гэта не так, дык я вам яшчэ больш перашкаджаць буду!
Дзядуля Мароз. А вось за гэта можаш не хвалявацца. Больш перашкаджацьты нам не будзеш!
Баба Яга. Лесавікі, кікімаркі, дзе вы, дармаеды? Зараз нам самы галоўны прыз уручаць будуць!
Лесавікі і кікімары. Хутчэй, хутчэй! Давайце! Уручайце!
Дзядуля Мароз. Зараз, зараз! (Стукае кійком.) Раз, два, тры! Баба Яга, замры!
Баба Яга. Вой, што гэта?! З месца скрануцца не магу! Гэй вы, лайдакі, дапамажыце! (Світа хоча ей дапамагчы, але беспаспяхова.)
Дзядуля Мароз. Раз, два, тры! Лесавікі, замрыце!
1-ы лесавік. Вой, што са мной?!
2-і лесавік. Кікімары, ратуйце!
Дзядуля Мароз. Раз, два, тры! Кікімары, замрыце!
Кікімары. Зачараваў!
Баба Яга. Мы больш не будзем.
Снягурка. А мы вам больш не верым!
Баба Яга. Ну даруйце ў апошні раз!
Лесавікі і кікімары. У самы разапошні!
Дзядуля Мароз. Вось вы тут пастойце пакуль ды падумайце аб сваіх паводзінах, а мы з дзецьмі… Зноў забыўся, што я хацеў зрабіць.
Вядоўца. Як гэта “што”? У нас яшчэ засталася адна навагодняя песенька! Ану, дзеці, хуценька ў карагод!
Баба Яга. I мы! I нас вазьміце!
Лесавікі і кікімары. Мы ўжо выправіліся!
Дзядуля Мароз. Ну што, дзеці, паверым ім у самы апошні раз?
Дзеці. Паверым!
Дзядуля Мароз. Раз, два, тры! (Стукае кійком.) Адамрыце!
Баба Яга і яе світа. Дзякуй!
(Яны становяцца у карагод і танцуюць разам з усімі.)
Г. П. АЎЛАСЕНКА,
настаўнік Вайнілаўскай базавай школы Чэрвеньскага раёна
Светлана — Слоним
22.10.2011, 16:37
Навагодні ранішнік “Перасмешка запрашае на баль”
Актавая зала святочна упрыгожана. У цэнтры зала навагодняя ёлка. На задніку сцэны святочны плакат.
Дзеючыя асобы: Перасмешка.
Пераслёзка.
Баба Яга.
Ягік.
Дзед Мароз.
Снягурачка.
Гучыць мелодыя. На сцэну выходзіць Перасмешка)
Прсм.
Зіхаціць агнямі ёлка,
Баль наш пачынаецца.
Чараўніца Перасмешка
З дзетварой вітаецца.
Сышліся мы на свята
І нам тут не цесна,
Бо ўсе з аднаго мы
З вясёлага цеста.
Добры дзень, дзеткі! Я вельмі рада вас бачыць і павіншаваць з Новым Годам.. а ці ведаеце вы мяне? (Не). А вось зараз і пазнаёмімся. Я чараўніца, завуць мяне Перасмешка, бо я вельмі люблю смяяцца.А таксама у гульні гуляць, песні спяваць, танцы танцаваць. А вы? Давайце зараз крышку паспяваем і патанцуем.
Гучыць песня ці танец.
Прсм. Вось мы ўсё пра Новы год спяваем. А давайце ўспомнім, што ж гэта такое – Новы год? Я буду верш чытаць, а вы мне падказвайце.
Што такое Новы год?
Гэта дружны карагод.
Гэта смех сяброў вясёлых,
Гэта свята каля ёлак.
Што такое Новы год?
Смех шчаслівай дзетвары.
Бляск агней і мішуры.
Гэта танцы гульні песні,
І агней бенгальскіх іскры,
І канешне без падказкі
Гэта – казка, казка, казка!
Прсм. Цудоўна сябры. Цяпер мы ведаем што такое Новы год. А зараз я хачу пазнаёміць вас са сваёю сястрою Пераслёзкай. Яна таксама чараўніца, але ж вы будзьце з ёю вельмі асцярожныя, бо яна можа лёгка пакрыўдзіцца і нават раззлавацца. Але дзе ж Пераслёзка?
Прсл. (у бок) Пакрыўдзіцца, раззлуецца. Быццам я горшая за яе. А я чараўніца і што хачу, тое і раблю. І яшчэ не вядома хто тут гаспадарыць павінен. У яе свята, а ў мяне таксама свята.
Прсм. Паслухай Пераслёзка, свята наша Навагодняе пачалося. А зараз і галоўныя нашы госці павінны з’явіцца. Патрэбна іх сустрэць. Вось ты пабудзь тут трошкі з нашымі дзеткамі, а я пайду зазірну у сваю чароўную кнігу, ці не на падыходзе нашыя госці.
Персл. Госці! Госці! У мяне можа таксама госці. Ну як вы думаеце каго яна запрасіла? Ха-ха! Снягурачку. Ну чаго яна варта, гэтае дзяўчо? Свіснуць яна можа? Не. А з рагаткі стрэліць? Не. Нічога яна не умее. А вось мае госці, то ж будзце упэўнены, усім гэтым валодаюць з майстэрствам.
Дзеці танцуюць карагод.
Але ж там нехта ідзе. Зараз гляну. (складае рукі біноклем) А гэта і ёсць мае госці. Ну сустракайце іх!
(На сцэну бягуць Баба Яга і Ягік. У Ягіка у руцэ вялізны батон.)
Б.Я. Ну чаго ты там зачапіўся? Вось жа шалапай няшчасны. Пачакай ты у мяне. Куды ты? А-ну ідзі сюды! Зараз я табе.(Круціць вуха)
Я-к. Гэй ты бабка, ты чаго? Зусім ужо з вінцікаў з’ехала. Гэтак балюча, ды за вуха! А каб табе так?
Б.Я. Маўчы, ты абжора.
Я-к. Хто абжора, гэта я абжора? Паесці дзіцяці не дасць, а яшчэ бабка.
Б.Я. Ну, ну, супакойся! (Ягік пачынае галасіць мацней)
Б.Я. Унучок, ды не хацела я цябе пакрыўдзіць. Вось еш булачку, унучок, еш.(Ягік есць булку)
Б.Я. Вось і добра, вось і цудоўна! А цяпер жа дай і мне адкусіць. (Ягік хавае булку, гатоў плакаць)
Б.Я. Супакойся, супакойся, я пасмяялася! На вось табе цукерачку. (Ягік хапае цукерку, разгортвае, яна пустая)
Я-к. Ну бабуся, ну каргуся, трымайся! (Дастае рагатку і яны пачынаюць бегаць вакол ёлкі)
Персл. Гэй, што я бачу! Баба Яга, Ягік! Што гэта вы?
Я-к. Гэта не я.
Б.Я. І не я. Гэта усё шалапай нясчасны. З рагаткай ды на родную бабулю. Забыўся, чаму я цябе вучыла? Па кім можна страляць? Ну?
Персл. А мы зараз у дзяцей спытаем. А-ну ка дзеткі, адкажыце, па кім можна страляць? Па птушках можна? Па сабаках? Па кошках? А па вокнах?
Я-к. А яны гавораць нельга!
Б.Я. Як так нельга, што вы гаворыце, дзеткі? Вы усё пераблыталі, і унучка майго збіваеце. А у саміх напэўна і рагаткі з сабой? Не? Не парадак! Унучок, выварачвай кішэні!
Чуваць мелодыя,”У гасцях у казкі” (Баба Яга, Пераслёзка палохаюцца, Ягік хаваецца за бабку.)
Б.Я. Што гэта? Нейкі дух знаёмы!
Я-к. Ой страшна мне бабуля! Што гэта?
Прсл. Зараз глянем. (Складае рукі біноклем) Гэта Дзед Мароз са сваёю снягуркаю набліжаюцца.
Б.Я. Дрэнныя справы у нас з табой унучак.
Я-к. Цярпець не магу гэтую Снягурку!
Прсл. А мы ведаеце што зробім? На падыходзе сюды даволі цёмна. Ты, Баба Яга павінна зрабіць каб Дзед Мароз адстаў ад унучкі. А ты Ягік украдзеш у яго мяшок з падарункамі. (Баба Яга з Ягікам уцякаюць). А я тым часам зачарую ёлку, каб не запальвалася. (Зачароўвае ёлку, хаваецца, з песняй з’яўляецца Снягурачка, гучыць танец альбо песня)
Прсм. Вось і дачакалася я сваіх самых дарагіх гасцей.
Снг. Добры дзень дзеці, добры дзень Перасмешка.
Прсм. Але ж дзе твой дзядуля, Снягурачка?
Снг. Ой не ведаю, Перасмешка! У цемнаце дзядуля кудысці знік. І што мне цяпер рабіць, як Дзеда Мароза знайсці?
Прсм. Не хвалюйся, Снягурачка! Нам дзеткі дапамогуць, песенку заспяваюць.
Гучыць песня.
Снг. А цяпер давайце яшчэ крыкнем “Дзед Мароз, ідзі да нас!”(Дзеці крычаць)
Снг. Коні мчаць, што за крос?
Гэта едзе Дзед Мароз!
І на ранішнік да нас,
Прыйшоў Дзед Мароз якраз.
Д.М. Год за годам-карагодам.
І ўжо сёння з новым годам
Я сардэчна ад душы,
Вас віншую малышы.
А чаго я вам жадаю?
Зараз, зараз прыгадаю.
Каб бадзёрымі былі вы,
Каб разумнымі раслі вы.
Каб прынёс вам Новы год,
Многа радасных прыгод.
І здароўя ў вашы хаты,
Каб былі здаровы самі,
Каб былі здаровы мамы,
Каб былі здаровы таты.
Каб не ведалі напасці,
Каб шчаслівым кожны рос,
З новым годам, з новым шчасцем
Вас віншуе дзед Мароз!
Д.М. Так, я бачу вы мне рады, я таксама вам рад! Але што гэта за непарадак, ёлка наша навагодняя не гарыць?
Снг. Сапраўды не гарыць, трэба яе запаліць,Дзядуля.
Д.М. Каб ёлачка запалілася, мы павінны стаць у карагод і заспяваць.
Гучыць песня.
Снг. Дзядуля, а ёлачка не запальваецца.
Прсм. Тут відаць не абышлося без злых чар. Але ж мы можам з імі пазмагацца. Зараз Снягурачка загадае вам загадкі, і калі вы угадаеце усе, тады ёлачка запаліцца. (Загадвае загадкі)
Снг. Ну вось, усе загадкі адгадалі.
Д.М. А цяпер давайце усе дружна крыкнем “Ёлачка запаліся” (Чуваць крыкі, выбягаюць Баба Яга і Ягік, не могуць падзяліць падарункі)
Я-к Пусці мае!
Б.Я. Не, мае.
Я-к. Гэта я краў!
Б.Я. А красці дрэнна.
Снг. Што гэта?
Д.М. Мой мяшок з падарункамі дзеляць.
Прсм. Дапамажы мне чароўная сіла! (Узмахвае рукамі, Баба Яга і Ягік застыфваюць)
Б.Я. Ой пашкадуйце, мяне старую!
Я-к. І мяне, дзіця малое пашкадуйце!
Снг. Дзіця! Нішто сабе дзіця! Як гадасці рабіць, дык ты ужо дарослы!
Б.Я. Гэта не мы, гэта яна, сястрыца ваша, Пераслезка!
Прсм. Ах так! Раз, два, тры! (З’яўляецца Пераслезка)
Прсл. Прабачце мяне, пашкадуйце, я болей не буду, я буду добрай! Чэснае слова.
Б.Я. і Я-к. Мы болей не будзем!
Прсм. А вось мы зараз у дзяцей спытаем, дараваць вам ці не? Дзеці, сёння свята, дык можа даруем ім? паслухайце, дзеці шкадуюць іх. Раз дзеці згодны, так і быць, мы вам даруем, але ж глядзіце, каб без падману. І давайце разам з намі весяліць дзетак.
(Я-к і Б.Я.праводзяць гульню)
Д.М. Прытаміўся я з вамі. Вось сяду адпачыць, а вы патанцуйце, карагод павадзіце. А я на вашы касцюмы прыгожыя палюбуюся.
Ідзе карагод.
Д.М. Ну што ж, мае маленькія сябры, весела мне было з вамі сёння. І натанцаваўся і наспяваўся я з вамі. Але ж нас з унучкай яшчэ дзеткі чакаюць. А таму мы павінны развітацца!
Прсм. Сапраўды дзеці, задоўжылася наша гулянне. Але ж вы не сумуйце. Навагоднія святы яшчэ толькі пачынаюцца. Наперадзе у вас яшчэ шмат вясёлага, цікавага і смачнага.
Я-к. Дзед Мароз, а мы з бабуляй добрыя ужо! Можа ты і нас з сабою возмеш?
Б.Я. Вазьмі нас, Дзед Мароз.
Прсл. І мяне вазьміце!
Снг. Дзядуля, давай возьмем, другім дзеткам весялей бедзе!
Д.М. Ну што ж, дзеткі, бывайце! І з Новым Годам вас!
Снг. Хай будзе дзень і ясны вечар!
Хай свеціць сонейка для вас!
Усмешка добрая пры стрэчы!
І слова добрае у адказ!
Усе. З Новым Годам! З новым шчасцем!
Светлана — Слоним
24.10.2011, 08:38
Новы Год спяшаецца ў госці
Мэты: пазнаёміць з гісторыяй паходжання свята, традыцыямі яго святкавання ў розных краінах свету; развіваць творчыя здольнасці і індывідуальныя асаблівасці вучняў, пазнавальную актыўнасць; выпрацоўваць навыкі выразнага дэкламавання вершаў.
Вучні адгадваюць загадку:
Белым пухам замяло
I палеткі, і сяло.
Мост праз рэчку хутка ляжа.
А што гэта, хто адкажа?
(Зіма)
Настаўнік. Да нас у госці завітала чарадзейка зіма, якая прыбрала ў прыгожае белае футра ўсё наваколле. Што вы ведаеце пра гэту пару года?
Вучань.
Закружыліся сняжынкі
Нізка, нізка над зямлёй.
Ціха лётаюць пушынкі
Незлічонай чарадой.
Быццам тыя матылёчкі,
Весяляцца нездарма —
Адамкнула ўсе замочкі
Ў небе ім сама зіма.
А. Дзеружынскі
Вучаніца.
Зіма хадою смелаю
Да нас прыйшла здаля,
I стала белай-белаю
Уся вакол зямля.
Такія гурбы выраслі:
Як прывіды стаяць.
Эй, саначкі мы вынеслі
Давай гуртом гуляць.
У саначках бліскучыя,
Як струны, палазы.
Не страшны нам траскучыя,
Тугія маразы.
В. Жуковіч
Вучань.
Гай маўчыць – лістоў няма,
Даль азябла сіняя.
Зноў да нас прыйшла зіма
Рупнай гаспадыняю.
Вымела без памяла
Поле з першапуткамі.
Хусту з галавы зняла –
Рунь малую ўхутала.
У зімы работы шмат:
Ходзіць зрання гонямі,
Рассцілае абрусы,
Дорыць шапкі цёплыя…
Спяць азёры,
Спяць лясы,
Спяць стагі на поплаве.
Р. Барадулін
Настаўнік. Чым падабаецца вам гэтая пара года?
Вучаніца.
Ой, зіма,
Зіма,
Зіма!
Весялей цябе
Няма!
Горка,
Санкі,
Гоман,
Смех.
Сіні вечар.
Белы снег.
Усе дзеці
На каньках.
Колькі
Радасці ў вачах!
П. Броўка
Вучань.
Ніхто з дамашніх не згадае,
Чым рэчка Костуся займае,
Якая іх звязала сіла
I чым яна так хлопцу міла.
Бывала, толькі чуць разднее,
Чуць толькі ў лесе пасвятлее,
Глядзіш — на рэчку ён шыбуе
I лёд сякераю мацуе…
То падбяжыць і скаўзанецца,
I сам сабе ён засмяецца…
Я. Колас
Настаўнік. Прыйшла зіма, а разам з ёй і доўгачаканае свята Новы год. Сёння мы даведаемся, як з’явілася гэта свята, як адзначаюць Новы год у розных краінах, і завітаем у госці да беларускага Дзеда Мароза.
Новы год – адно з самых радасных і любімых свят ва ўсім свеце. Надыход Новага года адзначаюць з незапамятных часоў. Аднак ён не заўсёды прыпадаў на 1 студзеня. У розных народаў ён пачынаўся ў розны час. Звычайна гэта адбывалася вясной і супадала з пачаткам адраджэння прыроды. Прайшлі стагоддзі, пакуль гэта свята заняло сваё месца ў календары. У Расіі цар Пётр I у 1699 годзе загадаў адзначаць Новы год на еўрапейскі лад – 1 студзеня. Апоўначы Пётр I выйшаў на плошчу з факелам у руках і выпусціў у неба першую ракету. Так пачаўся салют у гонар навагодняга свята. Людзі спявалі, танцавалі, віншавалі адзін аднаго і падносілі навагоднія падарункі. Цар сам сачыў за тым, каб новаўведзенае свята адзначалася ў Расіі не горш, чым у іншых еўрапейскіх краінах. Шмат гадоў мінула з таго часу. Але кожную зіму ў ноч з 31 снежня на 1 студзеня мы сустракаем Новы год.
Вучаніца.
Што прыносіць Новы год?
Новы снег і новы лёд.
Новы ў полі лыжны след.
Новы ў новы цырк білет.
Новыя канькі, свісткі.
Новыя канікулы.
Новы дождж. I новы гром.
Пераезд у новы дом.
Новы смачны апельсін.
Не злічыць усіх навін!
Дык па-новаму жывіце,
Толькі ўважліва сачыце,
Каб у торбе Дзед Мароз
Новых двоек не прынёс.
Настаўнік. У кожнай краіне Новы год сустракаюць па-рознаму. У кожнага народа існуюць свае навагоднія традыцыі і абрады.
Паказваецца інсцэніроўка верша В. Лукшы «Карнавал».
Шчодры і руплівы снежань
Клопатна зямлю аснежыў.
З лесу ёлка завітала
Першай госцяй
Карнавалу.
Мы на ранішнік вясёлы
Запрасілі шчыра ў школу
Безліч дарагіх гасцей –
Будзе свята весялей!
Ў залу светлую прыйшлі
Пасланцы ўсяе зямлі –
Рады ўсе заўсёды Новаму году.
— Добры вечар!
— Добры вечар!
Вы прыехалі дарэчы!
Станем дружна ў карагод
Ды сустрэнем Новы год!
Патанцуем,паспяваем
Ля ялінкі прыгадаем
Дзе і як гуляюць
Свята адзначаюць.
Дзед Мароз,
На выгляд строгі,
Ўсе прайшоў шляхі-дарогі.
— Раскажы нам, Дзед Мароз,
Што цікавага прынёс?
Не спяшайся, Дзед, з адказам.
Па чарзе — не ўсё адразу.
— Поруч ля мяне — Снягурка
Ў вышываных белых бурках.
Звоняць звонкія званочкі –
Год стары падаўся ў прочкі.
I вітае ўвесь народ
Добры, мірны
Новы год.
У брытанцаў –
Дзіўны звычай:
Да сябе гасцей не клічуць.
Але кожны падарожны
Стаць жаданым госцем можа.
А як трапіш да балгараў,
Не крыўдуй, прашу, таварыш, –
Сябра б’юць сучком кізілу,
Каб заўсёды меў ён сілу.
Посуд вобзем кінуць шведы,
Каб міналі хату беды:
Больш асколкаў ля дзвярэй –
Будзе год шчаслівей!
А румынскі хлопчык жвавы –
Да сястры: “Што ходзіш павай?
Не вазьму я твой пірог!”
Здагадацца ён не мог –
Ў пірагу лісток паперы:
У навуках будзеш першы!
У індусаў каляровы
Змей у небе папяровы.
Ён над джунглямі лунае,
Першым свята сустракае.
У галандцаў параходы
Покліч шлюць прыветны году.
Ўсмак тут піражкі ядуць –
Шмат да свята іх пякуць.
У Гвінеі зноў і зноў
Вуліцай вядуць сланоў,
I танцуюць, і спяваюць –
Гэтак Новы год вітаюць.
Ну.а ў Бірме,
Ну, а ў Бірме
Замест снегу
Хвошчуць ліўні.
Тут са святам так вітаюць:
Ўсіх вадою абліваюць!
А на свята у В’етнам
Не паспець у тэрмін нам –
Карнавал віруе тут
I ў студзені, і ў лютым, –
Месяцовы каляндар
Карнавалу гаспадар.
Не сустрэнеш тут ялінак,
Карагод — ля мандарына.
Чэхію б наведаць мне
На чароўным скакуне.
Цацкі дзецям дораць людзі,
А як зноў надыдзе будзень,
Можна цацкі тыя ўзяць
Ды ў краме абмяняць.
Над паперай гнецца ўкрук
У Японіі хлапчук.
“Што малюеш, –
Кажуць людзі, —
I на яве тое будзе…”
Новы год шумлівай хваляю
Праімчаўся па Італіі.
З дому ўсю старызну вон!
Ў дом — курантаў перазвон!
Дзед Мароз пытае:
— Можа,
Час нам скончыць падарожжа?
Дзеці дружна у адказ:
– У добры час!
– Удобры час!
Не сціхаюць песні ў зале
На святочным карнавале.
Нездарма, відаць, у школу
Мы на карнавал вясёлы
Запрасілі шмат гасцей –
Стала свята весялей!
Рады мы заўсёды
Новаму году!
Настаўнік. Як сустракаюць Новы год у іншых краінах, мы даведаліся. А як сустракаеце Новы год вы?
Вучань.
Перад самым Новым годам
Будзе ранішнік у нас.
Свята гэтае рыхтуем
Першы раз мы, першы раз.
Ёсць у нас свая Снягурка
I вясёлы Дзед Мароз;
Будуць вершы, будуць песні –
Кожны ў сэрцы іх прынёс.
Хочуць нашыя дзяўчынкі
Гожы танец паказаць,
Пачалі яны “Сняжынкі”
З захапленнем танцаваць.
Запрашаем, мамы, таты,
Вас усіх да нас на свята.
В. Жуковіч
Настаўнік. Дзеці, хто творыць цуды ў навагоднюю ноч? (Дзед Мароз.)
Вучаніца.
Браты Алеська і Максім ,
Жывуць на свеце белым.
Не ўсё пакуль вядома ім,
Не ўсё ім зразумела.
Пытанне ўзнікла усур’ёз
У двух братоў аднойчы:
“Калі прыходзіць Дзед Мароз?”
“Калі ж? Напэўна, ноччу”.
Якраз у ноч пад Новы год
Браты амаль не спалі,
Мароза-дзеда ўсё ж прыход,
Падобна, прамаргалі.
Бо раніцой знайшлі браты
Пад ёлачкай пакункі,
Ляжалі у пакунках тых
Сямейцы падарункі.
Было там дзіва для братоў –
Яны не разумелі,
З двара як Дзед Мароз прыйшоў,
Што й дзверы не рыпелі.
Які цудоўны Дзед Мароз:
Нясе такую ношу!
Вось падарункі ўсім прынёс
I ўсім настрой харошы.
В. Жуковіч
Настаўнік. У адным з паданняў гаворыцца, што Дзед Мароз нарадзіўся ў Лапландыі больш за дзве тысячы гадоў таму. Спачатку гэта быў магутны і злы стары, які прыносіў на зямлю холад і завеі. У той час ён не дарыў дзецям цацак, наадварот, людзі рабілі яму падарункі, спрабуючы задобрыць.
Вучань.
Іду я, сняжысты, ўсясільны,
Па сцежках-пуцінах пустых,
I ночкай, і днём безупынна
Пільную абшараў сваіх.
Палац мой –
лес буйны, вяцвісты –
Ірдзіцца брыльянтамі скрозь,
Мне воўк і мядзведзь у паслугах,
Мне служаць вавёрка і лось.
Як пухам, сняжком пасыпаю
I хвою, і ёлку, і клён;
Хто ў госці ка мне забярэцца,
Тулю тых, галублю іх сон.
Я. Купала
Вучаніца.
Ходзіць дзед белабароды
Полем, лесам, пералескам,
Засцілае рэчкі лёдам,
Брыльянцістым снежным блескам.
Сыпле іней на бярозы,
Туліць дрэвы лёгкім пухам,
Крые руні, травы, лозы
Белай воўнаю – кажухам.
Дзеда ўсюды носяць ногі,
I к нам прыйдзе на хвілінку
Адпачыць крыху з дарогі,
Важна сеўшы на ялінку.
А ялінка!… Чаго толькі
На яе няма галінках!
Свецяць зоркі і вясёлкі
У бліскучых павуцінках.
Я. Колас
Настаўнік. З часам характар Дзеда Мароза змяніўся: ён стаў дабрэйшы і пачаў прыносіць дзецям падарункі ў навагоднюю ноч. Побач з ім яго нязменная спадарожніца – унучка Снягурачка. Яна дапамагае старому разносіць падарункі і распавядае казкі.
Вучань.
Дзе пушчы і балоты,
Між елак і бяроз
На іртах па сумётах
Шыбуе Дзед Мароз.
Зіхцяцца, як карункі,
Сняжынкі ў барадзе,
А ў торбе — падарункі
Дзіцячай грамадзе.
I радасна на свяце,
I весела — да слёз! —
Калі у цёплай хаце
Гасцюе Дзед Мароз.
С. Сокалаў-Воюш
Вучаніца.
Што увечары заснула,
Шкадавала Каця.
Ноччу Дзед Мароз прыходзіў,
Ёй сказала маці.
Кнігу казак разгарнула
Каця з захапленнем.
Дзед Мароз прынёс ёй кнігу –
Тут няма сумнення.
Ды ў дзяўчыны Каці ўсё-ткі
Ёсць адно пытанне:
Як жа Дзед Мароз уведаў
Пра яе жаданне?
В. Жуковіч
Настаўнік. Дзед Мароз штогод разносіць дзецям падарункі, імкнецца выканаць усе просьбы і здзейсніць усе дзіцячыя мары. З кожным годам у яго ўсё больш работы, таму ў нас з’явіўся яго памочнік – беларускі Дзед Мароз. З 25 снежня 2003 года на тэрыторыі Нацыянальнага парку «Белавежская пушча» пачала працаваць рэзідэнцыя Дзеда Мароза. Рэзідэнцыя складаецца непасрэдна з маёнтка Дзеда Мароза, доміка Снягуркі, музея Дзеда Мароза, ветрака, чароўнага калодзежа, скульптурных кампазіцый з дрэва – “Дванаццаць месяцаў”, «Беласнежка і сем гномаў». На тэрыторыі рэзідэнцыі расце самая вялікая ў Еўропе 120-гадовая яліна – яе вышыня 40 метраў, і яна цудоўная ў сваім навагоднім уборы!
На першым паверсе ў доме Дзеда Мароза ёсць зала з разным драўляным тронам – для прыёмаў. На другім паверсе – спальня з печкай і шырокім драўляным ложкам з сямю падушкамі. На стварэнне ўсіх атрыбутаў маёнтка пайшло больш за 200 кубічных метраў дубу і сасны — адзін плот мае працягласць 1,5 кіламетры. А для ілюмінацыі выкарыстоўваецца 40 тысяч лямпачак!
Рэзідэнцыя Дзеда Мароза працуе круглы год з 9.00 да 23.00 гадзін без выхадных дзён. Летам Снягурачка ад’язджае да бабулі на Паўночны полюс і гасцей разам з Дзедам Марозам сустракае Лясная Фея.
Паштоўку са сваімі пажаданнямі можна адправіць на адрас: 225063, Брэсцкая вобл., Камянецкі р-н, п/а Каменюкі. Ці проста: Белавежская пушча. Дзеду Марозу. (Аповед суправаджаецца паказам слайдаў або малюнкаў.)
Вучань.
Завітала ў госці ёлка –
З намі Новы год спаткаць,
Ззяе ёлка, як вясёлка,
Рада пець і танцаваць.
Зухаваты, барадаты
Сыпле жарты Дзед Мароз.
Са Снягуркаю на свята
Падарункі ён прынёс.
Вочы весняцца ў Снягуркі,
Добра ўсім каля яе:
Нам Снягурка падарункі,
Як усмешкі, раздае.
Што за дзіва — наша ёлка!
Што за свята — Новы год!
Ззяе ёлка, як вясёлка,
Водзіць з намі карагод.
М. Чарняўскі
Настаўнік. Да Новага года засталося зусім мала часу. Каб сустрэць яго здаровымі і дужымі, запрашаю вас на навагоднія спаборніцтвы і гульні (па выбары дзяцей).
М. П. КАНАПАЦКАЯ,
настаўніца Лахвенскай СШ Брэсцкай вобласці.
Пачатковая школа 11.2007
Любитель05
24.11.2011, 08:36
прапаную сцэнарый гульневай праграмы «Фэставыя гульнi» можа каму і спатрэбіцца…
Перад пачаткам дзеяння гучыць мелодыя жнiунай песнi
«А у садочку цвiла лiлея».
Гучыць тэкст : Гаварыла поле шырокае, жыта ядранае:
Жнейкi, жнейкi мае маладыя,
Сярпы залатыя,
Прыходзьце ка мне заутра рана,
Каб я недажатым не стаяла.
Не хачу я у полi стаяцi,
Апошнiмi каласамi махацi,
А толькi хачу у полi – стагамi,
А у гумне – капамi.
Дзiцячы танцавальны калектыу выконвае танец «Жнейкi»
Вядучая 1: Добры дзень паважаныя сябры!
Вядучая 2: Добры дзень шаноуныя госцi .
Вядучая 1: Сеняшнiм цудоуным дзяньком мы запрасiлi вас на свята Багач.
Вядучая 2: У мiнулым людзi адзначалi яго, калi апошнi сноп быу дажаты.
Сноп урачыста прыносiлi у хату, абмалочвалi i зерне ссыпалi у
лубку. Затым устаулялi свечку i запальвалi яе.
Вядучая 1: Такiм чынам рабiуся багач, якi заносiлi у кожны двор, тым самым
жадаючы багацця. Багач згодна павер*я , забяспечвау нiву жытам i
прыносiу у хату дастатак i шчасце.
Вядучая 2: Як кажа беларуская прымаука – «не радзiцца хлеб без справы»
Доугi шлях цяжкай працы трэба пераадолiць, каб духмяны хлеб
ляжау на стале.
Вядучая 1: Адкажыце калiласка шаноуныя госцi, а цi згодны вы самi папрацаваць
каб духмяны хлеб атрымаць?
(адказ гледачоу)
Вядучая 2: Хто нашыя загадкi адгадае, той i пагуляе,
А пераможца нават прыз атрымае.
За правiльныя адказы 2 дзяучыны дапаможнiцы раздаюць гледачам кляновыя
лiсты з дрэу
Вядучая 1: Было жоутым вырасла зяленым, сонца пацалавала – зноу жоутым
стала. (Жыта)
Вядучая 2: Тысячу браткоу адным поясам перавязаны. (Сноп)
Вядучая 1: Пад лiпавым кустом мяцелiца мяце. (Муку сеюць)
Вядучая 2: Яго бьюць каламi, рэжуць нажамi, за тое яго так галубяць, што усе
любяць. (Хлеб)
Вядучая 1: Тыя, хто атрымау лiсты, бярыце з сабой аднаго сябра або сяброуку i
выходзьце, калi ласка, да нас на пляцоуку.
Вядучая 2: Я прапаную вам гульню «Касьба». Вы усе па чарзе будзеце касцамi,
уявiце сабе, што перад вамi поле (дзьве дзяучыны дапаможнiцы
выносяць нiць, на якую прывязаны каласкi i адны нажнiцы)
i вам трэба будзе з зачыненымi вачамi скасiць каласок сярпом.
Вядучая 1: Касiць вы будзеце па чарзе – у каго атрымаецца зрэзаць каласок,
той прыз атрымае, ну а каму не пашанцуе – тому дыркi ад абаранак.
А вы, паважаныя гледачы, можаце дапамагаць – накiроуваць
удзельнiкау. Умовы гульнi зразумелы? Тады пачалi.
Гучыць мелодыя беларускай полькi. Праводiцца гульня «Касьба»
Пасля гульнi пераможцы атрымоуваюць прыз, а каму не пашанцавала частуюцца абаранкамi.
Вядучая 1: На Багач да усходу сонейка гаспадар засявау нiву жытам. Да азiмай
сяубы прыступалi урачыста: у доме усе мылася, чысцiлася, а вечарам
спраулялi урачыстую вячэру.
Вядучая 2: А якiя вы ведаеце багачоускiя стравы з мукi?
За правiльныя адказы 2 дзяучыны дапаможнiцы раздаюць гледачам кляновыя
лiсты з дрэу. У кожнай павiнна быць 5 лiстоу.
Вядучая 1: Тыя, хто атрымау лiсты, выходзьце, калi ласка, да нас на пляцоуку.
Вядучая 2: Загудзела, як трэба, жыта скрозь галасамi,
Заглядзелася у неба да аблок каласамi.
Будзе хлеба багата – млын муку вырабляе
Мацi булак згатуе – каб з*ясi потым з чаем.
Вядучая 1: Зараз мы з вамi перавязем каласы у млын, каб iх абмалоць,
Вядучая 2: Але спачатку падзялiцеся калi ласка на дзьве каманды.
Вядучая 1: Уявiце сабе, што ваша каманда – няспынны канвеер, якi будзе малоць
зерне.
Вядучая 2: Першы з каманды павiнен узяць каласок з падлогi i перадаваць яго
над галавой пакуль не дойдзе да апошняга удзельнiка.
Апошнi павiнен зноу перадаць каласок наперад першаму iграку,
але ужо памiж нагамi. першы павiнен пакласцi каласок у карзiну.
Вядучая 1: Але увага: браць наступны каласок першы iгрок можа толькi тады,
калi у карзiну будзе пакладзены папярэднi каласок, перададзены у
нiзе. Умовы гульнi зразумелы? Тады пачалi.
Гучыць мелодыя беларускай полькi. Праводiцца гульня «Млын»
Пасля гульнi пераможцы атрымоуваюць прыз, а каму не пашанцавала частуюцца абаранкамi.
Вядучая 1: Усе святкаванне Багача было святасцю – выказваннем вялiкай,
асобай пашаны да хлеба.
Вядучая 2: Людзi здауна ствiлiся да хлеба, як да святынi: ен жыцце, галоунае
багацце. Нездарма хлеб услаулены у многiх народных песнях i яму
прысвечана шмат прымавак.
Вядучая 1: I цi ведаеце вы прымаукi пра хлеб? (Адказ)
Вядучая 2: Я буду пачынаць прымауку, а вы працягваць.
Шмат снегу… (працягваюць) – шмат хлеба. Той хто правiльна
адказвае – бяры свойго сябра i выходзь да нас на пляцоуку.
Вядучая 1: Без хлеба… – няма абеда.
Вядучая 2: Хлеб не зяць – паглядзяць ды … з*ядзяць
Вядучая 1: Хлеб усяму … галава
Вядучая 2: Калi есць хлеб i вада, то усе не … бяда
Вядучая 1: Ну вось наш ураджай сабраны i абмалочаны. Хлеб трэба звесцi
з току у свiран. Чым мы зараз з вамi i зоймемся. Падзялiцеся
калi ласка на дзве каманды. вы павiнны як мага хутчэй перавесцi
усе зерне, але увага, нi адно зярнятка не павiнна апынуцца на доле.
Ну что, гатовы? Пачалi!
Гучыць мелодыя беларускай полькi. Праводiцца гульня.
Пасля гульнi пераможцы атрымоуваюць прыз, а каму не пашанцавала частуюцца абаранкамi.
Вядучая 1: Ну вось, наш ураджай зладкваны.
Вядучая 2: А гэта азначае, што самы час пачаць сапрауднае вяселле.
Вядучая 1: А зараз, даражэнькiя, зазiрнiце, калiласка, сабе пад крэсла,
i хто знойдзе там кляновы лiст, выходзьце да нас.
Выходзяць 4 удзельнiка.
Вядучая 2: Што ж, добра папрацавалi, а зараз паглядзiм як вы умееце спяваць.
Першую прыпеуку спявае выдучая а потым удзельнiкi па чарзе.
Вядучая 1: Няма у мяне голасу
Стала я хрыпучая
А то любоу, а то iзмена
Яна мяне замучала.
1 — Гарманiст, ану давай
Весялей нам заiграй
Заспяваю я прыпеукi
Ты за мною падпявай.
2 — Толiк з Пiцеру прыехау,
Гармонь новую прывез
Гармонь новая раве
Бацька хлеба не дае.
3 — Не хадзiце дзеукi у лазню
Не хадзiце парыцца
Ад гарачае прыпаркi
Пудра уся адвалiцца.
4 — Не забуду гэта свята
Не забуду гэты дзень
Па усяму сялу музыкi
Вандравалi цэлы дзень.
Пасля прыпевак вядучыя усiх узнагароджваюць падарункамi.
Вядучая 2:Багачовы фэст адрознiвауся ад астатнiх размахам свайго гуляння,
i зараз на прыканцы нашага свята я запрашаю усiх жадаючых да сябе
на пляцоуку.
Праводзiцца гульня «Вяселая полька»
Удзельнiкi становяцца па кругу, вядучыя гавораць умовы гульнi,
а усе выконваюць.
Вядучая 1: Пачынаем усе з кружочку –
Ручкi у нiз — у форму замочка,
Музыканцiк – рэж нам ох –
Польку дробну, як гарох,
Полька у лева аккуратна –
Полька у права – дэлiкатна.
( усе танчуць польку спачатку у права, а потым у лева
Вядучая 2: А цяпер каб не згубiцца –
Трэба локцем зачапiцца.
( усе танчуць польку спачатку у права, а потым у лева)
Вядучая 1: А цяпер такiя рэчы –
Бяромся за суседа плечы.
( усе танчуць польку спачатку у права, а потым у лева)
Вядучая 2: Аб*яуляю разам з тым –
Што цяпер у нас iнтым,
Хлопцы i паненкi –
Бяромся за суседскiя каленкi.
( усе танчуць польку спачатку у права, а потым у лева)
Вядучая 1: А цяпер такiя стачачкi –
Бяромся за суседа пятачкi.
( усе танчуць польку спачатку у права, а потым у лева)
Вядучыя выказваюць подзяку усiм хто гуляу — запрашаюць усiх заняць
свае месцы у глядзельнай зале.
Вядучая 1: Дзякуй вам даражэнькiя за тое, што свята з намi спраулялi…
Вядучая 2: Прыпеукi спявалi, танчылi, ды у гульнi гулялi,
Вядучая 1: Хай у вашай хаце заужды будзе мiр i пакой,
Вядучая 2: Шчасця вам i дабрабыту…
Вядучая 1: Здароуя i поспехау!
Разам: Да новых сустрэч!!!
Гучыць беларуская полька.
Прыпеукi:
1 — Гарманiст, ану давай
Весялей нам заiграй
Заспяваю я прыпеукi
Ты за мною падпявай.
2 — Толiк з Пiцеру прыехау,
Гармонь новую прывез
Гармонь новая раве
Бацька хлеба не дае.
3 — Не хадзiце дзеукi у лазню
Не хадзiце парыцца
Ад гарачае прыпаркi
Пудра уся адвалiцца.
4 — Не забуду гэта свята
Не забуду гэты дзень
Па усяму сялу музыкi
Вандравалi цэлы дзень.
Любитель05
24.11.2011, 08:41
Сцэнарый
свята працаўнікоў сельскай гаспадаркі
Дом культуры святочна ўпрыгожаны. Над уваходам — заклік: «Запрашаем на свята ўраджая!» У фае — выстава дасягненнящ сельскай гаспадаркі, працуюць гандлёвыя рады. Да пачатку свята гучыць фанаграма з песнямі аб Радзіме, працы, беларускія народчыя песні. Затым — дыктарскі тэкст.
Дыктар: Не знаю, хто той чалавек,
Хто першы засеяў раллю –
Сябе ён праславіў навек,
Шчаслівай зрабіўшы зямлю.
Ляжала пустэльнай зямля.
Ёй гэтак маркотна было
І сонца дарэмна здаля
Сваё пасылала цяпло.
І вось ён прыйшоў — чалавек
І стала раллёй цаліна,
Ягонаю славай спрадвек
У полі звініць збажжына.
Пралятаюць над зямлёй вякі, а сялянскаму роду няма пераводу бо селянін корміць хлебам увесь свет. Пакуль на зямлі ёсць селянін-працаўнік — будзе хлеб, будзе жыццё!
Хлебароб!.. Святое слова! Святая справа! Гонар усіх часоў і народаў! Вы першымі на золку вітаеце ніву, кланяецеся ёй, шануеце яе. Вы — стомленыя працай — апошнімі развітваецеся з сонейкам. Гэта вашыя рукі — шурпатыя, мазолістыя, напрацаваныя — самыя прыгожыя і пяшчотныя! Бо з іх працы – багацце, радасць, шчасце зямлі!
Гучыць музыка. У фае з’яўляецца дзяўчына ў беларускім касцюме.
Дзяўчына: Ой, зайграйце, музыкі,
Бо настаў дзень вялікі,
Хай вяселле звініць навакол.
Хай працоўнае свята
Ўвойдзе ў кожную хату,
Хай дастаткам накрыецца стол!
З’яўляецца Несцерка…
Несцерка: Добры дзень, сябры! Ого, колькі вас тут сабралася! Не раўнуючы як дроў у лесе. (разглядае залу). А, божа, як тут ясна, як тут красна!
Дзяўчына: Несцерка, ты што гэта ўварваўся як віхор! У нас тут свята пачынаецца, а ты…
Несцерка: Якое свята?
Дзяўчына: Свята працаўнікоў сельскай гаспадаркі.
Несцерка: А я таксама жадаю павіншаваць гэтых людзей са святам. Дык няхай, паважаныя сябры, гэты дзень будзе для вас сапраўдным святам — з віншаваннямі, кветкамі, падарункамі, песнямі, святам, якое вы заслужылі!
Гучыць беларуская музыка. У фае заходзяць дзяўчаты з фальклорнага гурта.
— Дзень добры, госці жаданыя!
Людзі добрыя, працавітыя!
— Сёння ў нас свята!
Свята нібы казка!
Падыходзь бліжэй, калі ласка!
— Хлеб-соль будзем есці,
Карагоды весці,
— На чай гарачы дзьмухаць,
Ды песні слухаць!
Выступленне фальклорнага гурта. Пасля выступлення дзяўчаты запрашаюць усіх у глядзельную залу. Працаўнікі сельскай гаспадаркі і госці займаюць свае месцы. Гучаць пазыўныя свята. Адчыняецца заслона. На сцэне — карагод дзяўчат у беларускіх касцюмах. У цэнтры — дзяўчына з караваем. Выходзяць вядучыя.
Вядучы 1: Добры дзень, дарагія сябры!
Вядучы 2: Добры дзень, удзельнікі сённяшняга свята!
Вядучы 1: Сёння мы рады вітаць лепшых працаўнікоў сельскай гаспадаркі!
Вядучы 2: Адшумелі калгасныя нівы,
Знік з палеткаў самаход-камбайн
І прамовіў хлебароб рупліва:
«Прымай, Прыдзвінне, ураджай.»
Вядучы 1: У гэтых звычайных словах подых шчасця, вытканага з радасных турбот. Мы вітаем ураджай-багацце і славуты 2011 год!
Пачынаецца абрад дажынак.
У канцы абраду ўдзельнікі выстройваюць «копны» і «вянок»
і выконваюць народную жніўнію песню, утварыўшы дзве дыяганалі.
Добры вечар!
Ой, калі дома — выйдзі паслухай.
Добры вечар!
Выйдзі паслухай, што ў бары гудзе.
Добры вечар!
Што ў бары гудзе. жнейка к табе ідзе.
Добры вечар!
Жнейка к табе ідзе і гасцей вядзе.
Добры вечар!
Госці к табе ідуць, снапочкі нясуць.
Добры вечар!
На сцэне з’яўляецца дзяўчына ў нацыянальным беларускім строі з хлебам-соллю ў суправаджэнні дзяўчат, якія нясуць у руках снапы. Дзяўчына спявае.
Рада, рада,
Што перапёлка
Лета даждала.
Рада, рада.
Рада, рада,
У сям’і гаспадыня,
Што жыта дажала,
Ды ў снапы звязала.
Дзяўчаты падыходзяць да авансцэны і вітаюць усіх прысутных песняй.
Добры дзень!
Жыту яравому,
Хазяіну палявому,
Добры дзень!
Вядучы 2: А зараз, дарагія сябры, я запрашаю на сцэну старшыню выканаўчага камітэта ___________________________.
У гэты час дзяўчаты спяваюць песню «Ой, у садочку цвіла лілея.»
Ой, у садочку цвіла лілея,
Дажала жыта старшая жнія.
Па нашым полі плылі лябёдкі,
Дажалі жыта красныя малодкі.
Вядучы 1: Няхай будзе для вас сапраўднае свята — з віншаваннямі, кветкамі, падарункамі, песнямі! Свята, якое вы заслужылі!
Дзяўчына ўручае каравай старшыні выканкома.
Вядучы 2: Слова прадастаўляецца старшыні выканкама.
Напрыканцы выступлення ідзе размова аб укладзе ўсіх працаўнікоў сельскай гаспаоаркі ў агульны каравай 2011 г.
Гучыць музыка. Сцэну займаюць удзелінікі харэаграфічнага ансамбля, імітуючы ўраджайнае поле. На «поле» выходзяць дзяўчынкі ў нацыянальных строях з падносамі, засланымі рушнікамі. На рушніках — караваі хлеба, загадзя парэзаныя на скібы, але з захаванай формай.
Вядучы 1: Сёння на найвялікшым сялянскім свяце мы выказваем шчырую падзяку за працу, за сонечнасць хлеба лепшым з лепшых! Мы вітаем вас — пераможцы жніва 2011 года! Няхай усе ведаюць, дзякуючы каму на сталах нашых ёсць і да хлеба!
Вядучы 2: Сёння свята тых, хто цяжкай працай у спёку і непагадзь, з ранку да ночы, шчыраваў на хлебнай ніве! Вы — соль зямлі, яе гонар і надзея! Дзякуючы вашай працы будзе з чаго жыць і вяскоўцам і гараджанам!
Вядучы 1: Нізкі вам паклон за працу і руплівасць!
Вы стаміліся крыху, а можа да поту
І ад дзённых турбот мо пагляд ваш прыгас?
Адкладзіце, людзі, турботы на потым,
Словам шчырым і ветлым вітаем мы вас!
Вядучы 2: Хай багацце і гонар вам дорыць прырода
І адыйдзе бяда, і суцішыцца боль,
Як адчуеце зерня сабранага водар.
Дзякуй вам, дарагія, за хлеб і за соль!
Гучыць музыка.
Вядучы 1: Як палаца вялізнага столь,
Неба ззяе ў блакітнай красе,
Дзверы дню ўжо адчынены ўсе,
Хлебароб і хлеб нам і соль
На падносе бы сонца нясе.
Хлебам свежым так пахне навакол,
Хай зямля ператворыцца ў стол.
Прыбярэм мы яго і за ім
Хопіць месца працоўным усім.
Вядучы 2: Шаноўныя госці свята! Запрашаем да святочнага каравая! Мы верым, што паспытаўшы яго, вы адчуеце шчырую ўдзячнасць да людзей, чыёй працай здабыты гэты сонечны цуд.
У глядзельную залу ўваходзяць жанчыны і частуюць усіх удзельчікаў свята караваямі.
Вядучы 1: Каравай ты наш прыгожы,
Хто з табой зраўняцца можа?
Бо у гэтым караваі:
Ад сямі палёў пшаніца,
Ад сямі крыніц вадзіца,
Ад сямі каровак масла.
Вядучы 2: Частуйцеся, людзі добрыя, госці слаўныя і дзякуйце хлебаробам!
У гэты час удзельнікі фальклорнага гурта спяваюць песню
Вядучы 1: Дарагія сябры! Сёння на свяце-віншаванні сышліся лепшыя працаўнікі раёна — наш гонар і слава розных прафесій! Гэта механізатары, жывёлаводы, паляводы, аператары машыннага даення і даяркі, шафёры, спецыялісты сельскай гаспадаркі.
Сябры! Ва ўсе часы на зямлі быў патрэбны добры клапатлівы гаспадар. Зямля стане кармілецай тады, калі чалавек прыкладзе сваю працу, свае працавітыя рукі.
Вядучы 2: Сёння камбайнёр — галоўная на зямлі фігура. Поспех і вынікі хлебаробчай працы у многім залежаць ад яго. Ён вытрымлівае нялёгкія выпрабаванні жніва і дэманструе сваю сілу і волю,свой характар.
Вядучы 1: Запрашаем на святочную пляцоўку для ўрачыстага ўшанавання пераможцаў раённага спаборніцтва сярод экіпажаў збожжаўборачных камбайнаў.
Ідзе віншаванне хлебаробаў.
Вядучы 2: Слава полю калгаснаму, слава!
Мы багаты сабралі ўраджай
І дажынкі спраўллем па праву,
Гэй, музыка, нам польку зайграй!
Вядучы 1: Сёння з вамі, дарагія хлебаробы, лепшыя гарманісты вобласці — удзельнікі раённага і аблаенога свята «Грай, гармонік!»
Гарманісты граюць польку. На канцы мелодыі на сцэну выходзянь Сцяпан і Ганна.
Сцяпан: Дзе мы едзем, дзе мы йдзём
Свята не мінаем,
Дзе заедзем, дзе зайдзём –
Таго і вітаем.
Ганна: Не смяшы ты людзей! Якое тут свята? Якое віншаванне? Воз з усімі пажыткамі, з усімі падарункамі, для перадавікоў купленых на нашым восеньскім кірмашы, згубілі і ўжо тры месяцы знайсці не можам.
Сцяпан: Маўчы, баба! Ты нічога не разумееш! Валасы доўгія, а розум кароткі. Падумаеш, падарункі! Лепшы падарунак — гэта я!
Ой, там на гарэ
Мужык на жонку арэ,
А другая падбягае:
«Запражы ж ты мяне!»
Сцяпан абдымае Ганну.
Ганна: (адпіхнуўшы Сцяпана) Ах, ты, гнілая качарэжка! Можа табе яшчэ чаго захочацца?
Сцяпан: Чаго сварышся, кабетачка мая? Ці свята не падабаецца?
Ганна: Усё падабаецца. Але вось што я думаю. Дзе вочанькі мае былі, калі замуж за цябе ішла? І гаспадар з цябе ніякі. І метр росту, пуд з чаравікамі. Вось дзе сапраўдныя мужыкі! (паказвае ў глядзельную залу) Усім мужыкам мужыкі!
Сцяпан: Ах, вось у чым справа! Табе падабаюцца іншыя мужчыны?!
Ганна: Ды не. Я аднаго цябе кахаю. Ідзі лепш пашукай воз з падарункамі. Час ужо ўзнагароды прыпадносіць. А я зараз праспяваю ўсім гасцям прыпеўкі.
Спявае прыпеўкі.
Ганна: Дзякую за апладысменты. А дзе ж мой Сцяпан? Пайшоў і знік.
Ганна адкрывае заслону і бачыць Сцяпана, які на возе есці сала з хлебам.
Ганна: А божухна! Няўжо гэта наш возік? Знайшоўся ўсё ж. Ой, паглядзіце, людцы добрыя! Бульбачка калгаса__________________________, малачко саўгаса ____________________. А які смачны і духмяны хлеб калгаса ________________________.
Гучыць вясёлая музыка. На сцэну з песняй выходзяць дзяўчаты.
Вечарынка ў раёне,
Клуб напоўнілі да краю
І шафёры, і даяркі,
Брыгадзіры і свінаркі,
Камбайнёры, трактарысты,
Усіх масцей спецыялісты.
А гармонік грае, грае,
Усіх на свята запрашае!
Эх, і будзем жа, дзяўчаты,
Да раніцы танцаваць,
На палях рабілі ўдарна –
Дык не сорам пагуляць.
Усе мы з вамі тут сяброўкі,
Цераз вуліцу жывём,
Пад баян пад галасісты
Мы прыпеўкі прапяём.
У зялёненькім у садзе
Распусцілась вішанька.
Лепшы ўдарнік у калгасе —
Трактарыст мой Мішанька.
Выйду, выйду я за рэчку,
На зялёненькі лужок,
Пагляджу як на камбайне
Жне мой міленькі дружок.
Мой каханы ганарысты
І яму я парачка –
Ён ў калгасе трактарыстам,
Ну. а я свінарачка.
Эх, сяброўка, радасць маю:
Трактарыста я кахаю.
Мне сказаў Сярожа мой –
Будзе сватацца зімой.
Плацце белае адзену,
Белае ў гарошынкі,
Гляне — сэрцайка заб’ецца
У камбайнёра Лёшанькі.
Я па травачцы хадзіла.
Травачка хілілася,
Сваім мілым трактарыстам
Усім я пахвалілася.
Выйду, выйду на крылечка
І вазьму гітарачку,
Ну, няўжо ды я не сяду
З брыгадзірам ў парачку?
Весялей іграй, гармонь,
Іграй чарнамехая,
А я з мілым на камбайне
Па сялу праехала.
Мы з сяброўкамі ў калгасе
Ад цямна і да цямна,
Яшчэ ноч папрацаваць –
Трактарамі будуць зваць.
Я на Коліну гармошку
Лентачку павесіла,
У калгасе працаваць
Хораша і весела.
Эй, цвіці, красуй навокал,
Беларускі родны край!
Хай звініць, расце высока
Вельмі добры ураджай!
Ганна: Ой, дзяўчаткі! Як добра, што вы зайшлі да нас. Так дарэчы!
Дзяўчына: Цётка Ганна, а адкуль у вас столькі дабра?
Ганна: Ой, дзевачкі! Гэта не простыя пакупкі, гэта вынікі працы нашых калгасаў. А тут на лавах у кошыках узнагароды нашым пераможцам раённага спаборніцтва сярод трактарыстаў, шафёраў, даярак, аператараў машыннага даення, паляводаў, спецыялістаў сельскай гаспадаркі. Разбірайце, дзяўчаты, кошыкі! Дапамажыце павіншаваць пераможцаў спаборніцтва! (да Сцяпана) Сцяпан, запрашай на святочную сцэну прадстаўніка выканкома для ўручэння прэмій нашым слаўным трактарыстам.
Дзяўчаты спяваюць прыпеўкі, прысвечаныя трактарыстам.
Ідзе іх віншаванне і ўручэнне падарункаў, прэмій.
Вядучы 1: Раней усіх устаў шафёр,
Пабег да гаража,
Не любіць соннай цішыні
Гарачая душа.
Вадзіцель — знаўца ўсіх машын
З калгаса нашага раёна.
Бясконцы груз ён перавёз –
Зайздросны хлебаробскі лёс.
Вядучы 2: Без гэтых хлопцаў ні адна работа не абыходзіцца. Усе яны — шафёры. Не аруць, не сеюць, не жнуць, не косяць. Але ўся работа ў калгасе пачынаецца з іх. Аб кожным можна расказваць бясконца. Яны маюць багаты вопыт і самі працавітыя, сумленныя. Да сваіх машын адносяцца як да жывых істот. Ды што многа казаць, зараз вы ўбачыце іх сваімі вачыма.
Ідзе віншаванне шафёраў.
Вядучы 1: Устаць на досвітку і цемрай праз сяло –
Туды, дзе ферма, дзе яе чакаюць,
Ну, а сцяжынку ўсю перамяло
І так вось кожны дзень, і так без краю.
А спраў на ферме — толькі паспевай,
Буронкі просяць рук яе ды ласкі,
Без малака не здобны каравай
І ў сем’ях стол, што цеста без закваскі.
Кармоў за дзень перанясе даволі,
Прыгожай застаецца, маладой,
Пякуць далоні, а не чутна болю –
То гераізм і вечны подзвіг твой!
Гэтыя добрыя словы мы прысвячаем даяркам і аператарам машыннага даення!
Ідзе віншаванне.
Вядучы 2: Ой, даярачкі-дзяўчаты
Працавіты і багаты.
Прыгажосцю славяцца,
Многім падабаюцца.
Паважаныя сябры, дзякуй вам за добрыя справы і добрыя сэрцы! Здароўя і шчасця! Мы дорым вам песню!
На сцэне з’яўляецца Сцяпан, які нешта выглядае. Яму насустрач выходзіць Ганна.
Ганна: Сцяпан, каго гэта ты выглядаеш? Можа дзяўчыну прыгожую нагледзеў на нашым свяце?
Сцяпап: Ды не. Ты ў мяне самая прыгожая. Ніяк не магу знайсці нашых дзяўчат. Вось толькі што былі…
Ганна: Ну, ды ладна. Я думаю пара запрасіць на сцэну лепшых спецыялістаў сельскай гаспадаркі.
Сцяпан: Ганна, дык я ж таксама добры спецыяліст.
Ганна: Які ты спецыяліст? Можаш толькі добра пад’есці, паспаць ды за дзеўкамі пабегаць. Вось на гэта ты спецыяліст!
А ў гэтай зале сапраўдныя спецыялісты сваёй справы сабраліся. якія добра працуюць. І такіх спецыялістаў у раёне многа. З лепшымі я вас зараз пазнаёмлю.
Зачытваецца спіс спецыялістаў, якім ўручаюцца падарункі.
Вядучы 1: Дарагія сябры!
Мы кажам вам шчасліва!
Усякіх даброт вам
1 асабліва,
Каб будучы год быў слаўным годам,
У меру даждлівым, у меру лагодным!
Вядучы 2: А восень была каб незвычайнай,
Надзіва хлебнай і ўраджайнай!
Яшчэ раз са святам вас, паважаныя сябры!
Поспехаў, шчасця, здароўя!
Гучыць песня «Дажыначкі».
Powered by vBulletin® Version 4 Copyright © 2023 vBulletin Solutions, Inc. All rights reserved. Перевод: zCarot
Традиционная белорусская свадьба
Обряд создания семьи, который корнями уходит в древние времена. Описание основных свадебных этапов и их значение.
Дожинки (Дажынкі)
Фестиваль «Дожинки» («Дажынкі») считается одним из самых ожидаемых ежегодных праздников современной Беларуси. Особенно для тружеников села.
Коляды
Один из самых почитаемых и ожидаемых зимних праздников, символизирующих начало нового года.
Купалье (День Ивана Купала)
Традиционный и один из самых известных белорусских народных праздников, отмечаемых в ночь с 6 на 7 июля.
Масленица
Ежегодный праздник, который проходит перед началом Великого поста. В Беларуси его отмечают в зависимости от даты Пасхи. Едят блины, просят прощения у близких, ходят в гости.
Пасха
Один из самых главных христианских праздников, связанных с Воскресением Христовым
Громницы
Громничные традиции имеют давнюю историю, уходя корнями в период язычества, а нынче соединившись с христрианскими верованиями славян, продолжают оставаться одним из главных зимних праздников.
Гуканне вясны
Веселая традиция призыва весны. Праздник жизни с украшением жилищ и растений яркими ленточками и картонными птицами.
Дзяды
День памяти усопших, который до сих пор почитается белорусами и празднуется несколько раз в год.
Петров день (День Петра и Павла)
Традиционный праздник, ежегодно отмечаемый 12 июля и символизирующий покровительство крестьян и их тяжелого труда на земле.
Семуха (Троица)
Один из самых красивых и любимых летних церковных праздников среди белорусов. Почитание природы и трех святых духов.
Крестины (Крещение)
Крещение в Беларуси — особенности церковного таинства и история религиозного обряда. Крестины детей и взрослых.
Сороки
День весеннего равноденствия, издревле отмечаемый белорусами в качестве символичного перехода зимы в весну.
Спас
Яблочный спас — любимый белорусами праздник, отмечаемый в августе (последний летний месяц).
Юрьев день
Традиционный белорусский деревенский праздник, связанный с приходом настоящей теплой весны.