Қатысқандар: 14 ата-ана
Сәлеметсіздерме құрметті ата-аналар! Бүгінгі дөңгелек үстелге қош келдіңіздер! Дөңгелек үстелді бастамас бұрын сіздерге сұрақ қойғым келіп тұр. Жалпы сіздер суицид дегенді бұрын естідіңіздер ме және ол нені білдіреді? (ата-аналардың ойлары тыңдалады)
Өз-өзіне қол салу қазіргі таңда әлемді қатты алаңдатып отырған үлкен мәселе. Дүниежүзінде жыл сайын 1 миллион адам өз-өзін ажалға қиса, 10-20 миллиондай адам өзін өлтіруге әрекет жасайды. Ең жаманы өз-өзіне қол жұмсайтын адамдардың арасында жастар өлімінің көбеюі.
«Суицид» латын тілінен алынған «өзін-өзі өлтіру, өзіне қол салу» деген мағынаны білдіреді.
Әлем бойынша өзін-өзі өлтіруге қол жұмсайтындар жайлы мәлімет келтіретін болсақ өз-өзіне қол жұмсау жоғары және өте жоғары елдер(100 мың адамнан 20-дан көп адам), оны пайызбен көрсеткенде
Өз-өзіне қол жұмсаудың қазіргі таңда 80-ге жуық тәсілі анықталып отыр. Әлемде кең тараған түрлері: асылу, суға кету, улану, биік жерлерден секіру, қару қолдану.
Дүниежүзілік денсаулықты сақтау ұйымы өзін-өзі өлтірудің мынадай себкебін анықтап отыр: жеке өмірдегі кикілжіңдер, үмітсіздік, махабаттағы сәтсіздік, жалғыздық, қорлық, зомбылық көру, мүгедектік т. б.
Өзіне-өзі қол салу үш топқа бөлінеді: ашық, жасырын және демонстрациялы.
Ашық суицидке қашан да жабырқау дағдарыстық жағдай немесе өмірден баз кешу жайлы ойлап, өмір сүрудің мәні жайлы ойланып күйзелу жатады. Өйткені, өзін ешкімге керексіз сезінеді.
Демонстрациялы суицидке өлуге деген ниеті жоқ, жай ғана басқалардың назарын өзіне аудару үшін өз-өзіне қол жұмсау әрекеті жатады.
Жасырын суицидке өлуді мәселенің шешімі деп санамайды, одан басқа жол таба алмай қиналатындар баратын мінез қылығының бір түрі. Жасөспірімдер арасында еліктеуіш күш те қарқынды әсер етеді. Олар теледидар, радиохабарлар, интернет арқылы өз үлгілерін табады да, оларға «көшірме» ретінде еліктейді.
Жасөспірімдердің мінезі тұрақсыз келгендіктен, сенгіш келеді, жел сөздерге еріп, әр түрлі әрекеттер жасайды. Жасөспірім көбінесе өліммен қорқытып, өзінің қарсыласын бағындыру мақсатында және бұл әрекетті ең дұрыс тәсіл деп түсінеді, қайғылы жағдайларға ұшырайды.
Біз жасөспірімдерге өз-өзіне қол салу-табиғаттың ең қымбат сыйынан қол үзу, яғни, ауыр күнәға бару болып саналатынын түсіндіруіміз қажет.
Мен осындай жағдайға душар болған бір баланың хатын оқып берейін.
«Құрметті анам, әкем және бауырларым. Менің істеген ісімнен кешірім сұраймын, бірақ мен сіздердің барлығыңызды жақсы көремін. Өтінемін, өтінемін, өтінемін мені осы үшін кіналамаңдар. Бұл менің қателігім, сіздің немесе басқа біреудің қателігі емес. Егер бұл жағдайды қазір істемесем мен мұны келесі жолы істер едім. Біз барлығымыз бір күні өлеміз, тек мен ертерек өмірмен қош айтыстым.»
Мен сіздерді жақсы көремін, Серік
17 жастағы Серіктің өлімі ауыр жағдай. Жастардың өзіне қол жұмсауы бақытсыз жағдайлар және созылмалы аурудан өлетін жастардан кейін үшінші орында тұр. Соңғы уақытта үкімет және қоғамның назары ұлттық денсаулық сақтау проблемаларының ішінде жастар арасындағы суицидтің көбеюіне байланысты болып отыр. Соңғы онжылдықта ата-анасынан, оқу-тәрбиелік орындардан қашып кеткен, сонымен бірге хабарсыз кеткен балалар үш есеге көбейді. Прокурорлық тексерістер мәліметі бойынша мұндай ауыр тенденцияның көбеюінің негізгі себебі жанұя және қоғам тәрбиесінің жоқ болуы; үлкендер және құрдастарының аяусыз қарауы, жасөспірімдерді қашуға және оларды суицидке итермелейді.
Рухани және дене күшімен күштеу, тәрбиелеудің төмендеуі, адамдық қасиеттерін төмендету көптеген балалар мен жасөспірімдер жанұясында және білім беру орталықтарында көп кездеседі. Мемлекеттік статистика мәліметі бойынша өзіне қол жұмсаған балалар және жасөапірімдер саны 12, 7%- ті құрайды. Соңғы бесжылдықта кәмелетке толмай өзіне қол жұмсағандар саны-14157. Әрбір осындай болған жағдай артында-апат, шешім таба алмау, өмір алдындағы үрейді өлім үрейінің жеңіп кетуі. Кәмелетке толмағандардың өзіне қол жұмсау себептерін, қылмыстық істер және жағдайды тексеру анализін басты прокуратура көрсеткендей барлық өзіне қол жұмсаған жасөспірімдердің 62%- ті жанұядағы кикілжің және жағдайдың болмауы, үлкендер жағынан қорлық көруден қорқу, мұғалімдермен, кластастармен, достармен кикілжің, қоршаған қатігездігі құрайды. Мұндай қадамға негізінен көп үндемейтін, өзін жалғыз сезінетін тез ренжігіш жасөспірімдер, өзінің керек еместігін сезінетін, стресстер және өмір мағынасын жоғалтқандар барады. Мұндай жағдайды болдыртпау үшін дер кезінде психологиялық көмек және оның жағдайына шынайы қатысу қажет.
Егер адам өзіне қол жұмсауды нақты ойланса, онда оны бірнеше себептер арқылы тауып, оларды үш топқа бөлеміз: ауызша, мінез-құлық, ситуациялық.
Ауызша белгілері:
Өзіне қол жұмсағысы келіп жүрген адам өз жан-дүниесі туралы жиі айтады:
«Мен өзіме қол жұмсаймын»;
«Мен әрі қарай өмір сүре алмаймын»;
«Мен ешкімге масыл болмаймын»;
«Енді сен мен туралы уайымдамайсың»;
Өзіне қол жұмсау тақырыбында көп қалжыңдайды.
Өлім туралы сұрақтарды көп қояды
Мінез-құлық белгілері:
1. Адамдарға өзіне қымбат заттарын таратады, істерін аяқтап, бұрын конфликтіге түскен адамдармен достасуға тырысады.
2. Мінез-құлықта түбегейлі өзгерістер болады. Олар: тамақта-шамадан тыс аз немесе шамадан тыс шамадан көп тамақтану; ұйқы-аз немесе көп ұйықтау; сыртқы бейне-ұқыпсыз болу; әдеттерде-сабақтан қалу; жанұядан және достарынан оқшайланып қалу және т. б.
3. Дәрменсіздіктің, үмітсіздіктің және қажу белгілерінің көрінуі.
Ситуациялық белгілері:
Адам өзіне қол жұмсауға дайын болады, егер:
1. Әлеуметтік оқшаулану (достары болмау немесе тек бір досы бар), өзін қоғамнан тыс қалдым деп сезінуі;
2. Тепе-теңдік күйде өмір сүрмеу (жанұяда маңызды кризистін болуы-ата-аналарға немесе ата-анасының бір-бірімен қарым-қатынасы; алкоголизм-жеке немесе жанұялық проблема);
3. Өзін зорлық-зомбылық құрбаны ретінде сезіну-физикалық, жыныстық және эмоциональдық.
4. Суицидтік жағдай бұрын болған.
5. Достарының біреуі, таныс адамы немесе жанұя құрамындағы біреу суицидтік әрекетке барған болса, онда осы адам да өзіне қол жұмсауға әрекет етуге бейімделуі мүмкін.
6. Ең жақын адамын жоғалту (тумаларының біреуінің өлімі, ата-аналарының ажырасуы)
7. Өзіне деген сынның шамадан тыс болуы
«Жол» ертегітерапиясы.
Дөңгелене отырамыз. Ертегі тыңдағыларыңыз келе ме?
Ертеде бір адам болыпты. Енді ғана өмір есігін ашып, тәй-тәй басып келе жатқан кезде бейкүнәге жолығыпты.
Бейкүнә:
— Сәлем, балақай. Сенің жолыңда жақсылық, қуаныш кездесуіне тілектеспін-дейді. Осылай жүріп келе жатып жеткіншек шаққа кездеседі, жетеді. Оған бір өткем дауыс:
— Тоқта, қайда барасың? Кері қайт-естіледі. Бұл-ашу-ыза екен! Осы кезде бір сыбырлаған дауыспен:
— Бері кел, мен саған ашу-ызадан бөлек жақсы жас тауып берем дейді. Қараса-үлкен көздер екен.
— Сен кімсің? – дейді.
— Мен қорқынышпын дейді.
— Мен адамдардың ашу-ызаның жолына түсіп кетпеуі үшін осы жерді күзетіп тұрамын дейді. Бала сол жолмен жүріп келе жатады. Алдынан ну орман шығады, бірте-бірте жол көрінбей тұйыққа тіреледі. Осы жерде қатты жылап отырған қызды көреді.
— Сіз кімсіз? – дейді
— Мен қайғымын – деп тіл қатады.
— Сізге не болды?
— Менің дертім ашу-ызаның жолынан бұрып алып мені осында алып келді. Мен адасып қалдым-дейді.
— Онда сіз менімен жүрініз.
— Дертімді не істеймін – дейді.
— Сен оны ну орманға қалдыр. Сөйтіп қайғы мен жігіт кейін қайтады. Алға қарай қадам басқан сайын бойлары жеңілдей түседі. Ашу-ыза:
— Алға қарай қадам бассаң қиын болады, кейін қайт дейді.
Жігіт: Енді мен ешнәрседен қорықпаймын, кей күні сынасайық дейді.
Қорқыныш:-Сен мен көрсеткен жолдан неге қайтып келдің?
Жігіт: Мен өзімнің даңғыл жолымды тапқыш келеді. Осы кезде, ашу-ыза сылқ етіп отыра кетті. Мен сенің ерік-жігеріңді, табандылығыңды байқадым. Жүре бер өз жолыңмен. Осылайша ашу-ыза, қорқыныш жолдан шығып кетеді. Жігіт қайғыға қараса күліп тұр екен.
— Сіз кімсіз? – дейді.
— Мен қуанышпын-дейді.(күлімсіреп)
Ойтолғау (ата-аналар сұраққа жауап беру арқылы өздерінің ой-пікірлерін айтады)
«Өмір туралы» флэштренинг көрсетіледі.
Ата-аналарға кеңестер ұсынылады.
Ата – аналарға арналған кеңес:
• Ата-аналар үшін стресс болмайтын жайттардың балалар үшін стресс алу себептерінің бірі болуы әбден мүмкін. Әрбір ата-ана әрбір қадамын ойланып жасауы қажет;
•Баланың көзімен әрбір жайттарды көруге тырысыңыз;
• Бәрін түсіну үшін балаға уақыт беріңіз;
• Жатар алдыңда баланы қандай жағдайлар мазалап жүргені туралы айтуға мүмкіндік беріңіз. Бала өзінің сезімдерін түсіндіруі үшін оны үндемей тыңдауға тырысыңыз;
• Балаға көп уақыт бөліңіз, сырласыңыз. Баланың ойымен санасыңыз. Бала әр кезде бала болып қалуы керек;
• Балаға үнемі қол ұшын созыңыз. Бала сіздің қорғаушы, көмекші, келеңсіз жағдайларда кеңесшісі екеніңізді білуі керек;
• Баланың әңгімесіне іс – әрекетіңе назар аудара жүріңіз (өлім туралы әңгімелер, өзінің өлімі туралы түс, адам өлтіру құралдарына аса қызығушылықпен қарау, өмір мағынасын жоғалту жайында ой толғаулары, өмірмен, жақындарымен қоштасу мазмұнындағы хаттар т. б.)
• Баланың физикалық әлсіреуі, өмірде тәжірибесіздігінен қиындықтарды жеңуге икемсіздігі т. с. с.
• Баланың көңіл – күйінің өзгеруі, абыржушылық, асығыстық, т. с. с.
• Ұйқысының тынышсыздануы (кейде баланың қорқынышты түс көрулері т. б.)
• Баланың үнсіз жүруі, оқшаулануы;
• Өзіне – өзі сенімсіздік сезімінің болуы;
• Достарының жоқ болуы;
Баламен сөйлесу барысында келесі заттарға сендіру қажет:
А) қазіргі таңда басынан өтіп жатқан жағдайдың өткінші екендігін айту;
Б) оның өмірі туғандарына, тумаларына және достарына керектігін, егерде бұл өмірде болмай қалған жағдайда қоршаған адамдарға соққы екендігін жеткізу;
В) өз өмірін қалай құру керектігін құқылы екенін айту, бірақ өмірден кетуді кейінге қалдырып, барлығын толық ойлану қажеттігін айту.
«5 құндылық» тренингі
«Мейірімділік» флэштренинг
Бірге ән шырқайық. «Құстар қайтып барады»
«Сыйқырлы карандаш» Сіздің қолыңызға Ғажайып әлемнің карандашын ұсынамын. Осы карандашты қолыңызға ұстағанда өмір туралы құнды бір сөз айтасыз.
Мұқағали Мақатаевтың мына бір өлең жолдарымен бүгінгі дөңгелек үстелімді аяқтағым келіп отыр.
Өміріме өзімнің таңданамын
Қалмаймын деп қатардан қарманамын
Бүгінгіні өткізсем қиындықпен
Ертеңіме үмітпен алданамын
Сіздің өміріңіздің мәні-бала, сәні-бала! Салтанаты, махабаты, мәртебесі-бала! Өйткені баланың өсуі отбасының көрмесі сияқты. «Жақсы әке-балаға өмірлік азық. Жақсы ұл әулетке-өмірлік қазық» деген бар. Сондықтан тәрбие мәселесі жөнінде бөлісіп шешетін маңызды істер сан алуан. Біз маман педагог ретінде, сіз баланың ең басты тәрбиешісі, әрі айнадай өнегесі ретінде бір-бірімізге кеңес берейік, сөйлесейік, бірігейік. Біздің мәпелеген, өсірген талымыз түзу өссін! Сізге көлеңкесі, бізге ізгілігі қымбат.
К?мелетке толма?андар арасында ?зіне-?зі ?ол ж?мсаушылы?ты? алдын алу жолдары
(д??гелек ?стел)
?атыс?андар: 14 ата-ана
С?леметсіздерме ??рметті ата-аналар! Б?гінгі д??гелек ?стелге ?ош келді?іздер! Д??гелек ?стелді бастамас б?рын сіздерге с?ра? ?ой?ым келіп т?р. Жалпы сіздер суицид дегенді б?рын естіді?іздер ме ж?не ол нені білдіреді? (ата-аналарды? ойлары ты?далады)
?з-?зіне ?ол салу ?азіргі та?да ?лемді ?атты ала?датып отыр?ан ?лкен м?селе. Д?ниеж?зінде жыл сайын 1 миллион адам ?з-?зін ажал?а ?иса, 10-20 миллиондай адам ?зін ?лтіруге ?рекет жасайды. Е? жаманы ?з-?зіне ?ол ж?мсайтын адамдарды? арасында жастар ?ліміні? к?беюі.
«Суицид» латын тілінен алын?ан «?зін-?зі ?лтіру, ?зіне ?ол салу» деген ма?ынаны білдіреді.
?лем бойынша ?зін-?зі ?лтіруге ?ол ж?мсайтындар жайлы м?лімет келтіретін болса? ?з-?зіне ?ол ж?мсау жо?ары ж?не ?те жо?ары елдер(100 мы? адамнан 20-дан к?п адам), оны пайызбен к?рсеткенде
Жас?спірімдерді? мінезі т?ра?сыз келгендіктен, сенгіш келеді, жел с?здерге еріп, ?р т?рлі ?рекеттер жасайды. Жас?спірім к?бінесе ?ліммен ?ор?ытып, ?зіні? ?арсыласын ба?ындыру ма?сатында ж?не б?л ?рекетті е? д?рыс т?сіл деп т?сінеді, ?ай?ылы жа?дайлар?а ?шырайды.
Біз жас?спірімдерге ?з-?зіне ?ол салу-таби?атты? е? ?ымбат сыйынан ?ол ?зу, я?ни, ауыр к?н??а бару болып саналатынын т?сіндіруіміз ?ажет.
Мен осындай жа?дай?а душар бол?ан бір баланы? хатын о?ып берейін.
«??рметті анам, ?кем ж?не бауырларым. Мені? істеген ісімнен кешірім с?раймын, біра? мен сіздерді? барлы?ы?ызды жа?сы к?ремін. ?тінемін, ?тінемін, ?тінемін мені осы ?шін кіналама?дар. Б?л мені? ?ателігім, сізді? немесе бас?а біреуді? ?ателігі емес. Егер б?л жа?дайды ?азір істемесем мен м?ны келесі жолы істер едім. Біз барлы?ымыз бір к?ні ?леміз, тек мен ертерек ?мірмен ?ош айтыстым.»
Мен сіздерді жа?сы к?ремін, Серік
дар, радиохабарлар, интернет ар?ылы ?з ?лгілерін табады да, олар?а «к?шірме» ретінде еліктейді.
кикілжі?дер, ?мітсіздік, махабатта?ы с?тсіздік, жал?ызды?, ?орлы?, зомбылы? к?ру, м?гедектік т. б.
?зіне-?зі ?ол салу ?ш топ?а б?лінеді: ашы?, жасырын ж?не демонстрациялы.
Ашы? суицидке ?ашан да жабыр?ау да?дарысты? жа?дай немесе ?мірден баз кешу жайлы ойлап, ?мір с?руді? м?ні жайлы ойланып к?йзелу жатады. ?йткені, ?зін ешкімге керексіз сезінеді.
Демонстрациялы суицидке ?луге деген ниеті жо?, жай ?ана бас?аларды? назарын ?зіне аудару ?шін ?з-?зіне ?ол ж?мсау ?рекеті жатады.
Жасырын суицидке ?луді м?селені? шешімі деп санамайды, одан бас?а жол таба алмай ?иналатындар баратын мінез ?ылы?ыны? бір т?рі. Жас?спірімдер арасында еліктеуіш к?ш те ?ар?ынды ?сер етеді. Олар теледидар, радиохабарлар, интернет ар?ылы ?з ?лгілерін табады да, олар?а «к?шірме» ретінде еліктейді.
Жас?спірімдерді? мінезі т?ра?сыз келгендіктен, сенгіш келеді, жел с?здерге еріп, ?р т?рлі ?рекеттер жасайды. Жас?спірім к?бінесе ?ліммен ?ор?ытып, ?зіні? ?арсыласын ба?ындыру ма?сатында ж?не б?л ?рекетті е? д?рыс т?сіл деп т?сінеді, ?ай?ылы жа?дайлар?а ?шырайды.
Біз жас?спірімдерге ?з-?зіне ?ол салу-таби?атты? е? ?ымбат сыйынан ?ол ?зу, я?ни, ауыр к?н??а бару болып саналатынын т?сіндіруіміз ?ажет.
Мен осындай жа?дай?а душар бол?ан бір баланы? хатын о?ып берейін.
«??рметті анам, ?кем ж?не бауырларым. Мені? істеген ісімнен кешірім с?раймын, біра? мен сіздерді? барлы?ы?ызды жа?сы к?ремін. ?тінемін, ?тінемін, ?тінемін мені осы ?шін кіналама?дар. Б?л мені? ?ателігім, сізді? немесе бас?а біреуді? ?ателігі емес. Егер б?л жа?дайды ?азір істемесем мен м?ны келесі жолы істер едім. Біз барлы?ымыз бір к?ні ?леміз, тек мен ертерек ?мірмен ?ош айтыстым.»
Мен сіздерді жа?сы к?ремін, Серік
17 жаста?ы Серікті? ?лімі ауыр жа?дай. Жастарды? ?зіне ?ол ж?мсауы ба?ытсыз жа?дайлар ж?не созылмалы аурудан ?летін жастардан кейін ?шінші орында т?р. Со??ы уа?ытта ?кімет ж?не ?о?амны? назары ?лтты? денсаулы? са?тау проблемаларыны? ішінде жастар арасында?ы суицидті? к?беюіне байланысты болып отыр. Со??ы онжылды?та ата-анасынан, о?у-т?рбиелік орындардан ?ашып кеткен, сонымен бірге хабарсыз кеткен балалар ?ш есеге к?бейді. Прокурорлы? тексерістер м?ліметі бойынша м?ндай ауыр тенденцияны? к?беюіні? негізгі себебі жан?я ж?не ?о?ам т?рбиесіні? жо? болуы; ?лкендер ж?не ??рдастарыны? аяусыз ?арауы, жас?спірімдерді ?ашу?а ж?не оларды суицидке итермелейді.
К?мелетке толма?андар арасында ?зіне-?зі ?ол ж?мсаушылы?ты? алдын алу жолдары
(д??гелек ?стел)
?атыс?андар: 14 ата-ана
С?леметсіздерме ??рметті ата-аналар! Б?гінгі д??гелек ?стелге ?ош келді?іздер! Д??гелек ?стелді бастамас б?рын сіздерге с?ра? ?ой?ым келіп т?р. Жалпы сіздер суицид дегенді б?рын естіді?іздер ме ж?не ол нені білдіреді? (ата-аналарды? ойлары ты?далады)
?з-?зіне ?ол салу ?азіргі та?да ?лемді ?атты ала?датып отыр?ан ?лкен м?селе. Д?ниеж?зінде жыл сайын 1 миллион адам ?з-?зін ажал?а ?иса, 10-20 миллиондай адам ?зін ?лтіруге ?рекет жасайды. Е? жаманы ?з-?зіне ?ол ж?мсайтын адамдарды? арасында жастар ?ліміні? к?беюі.
«Суицид» латын тілінен алын?ан «?зін-?зі ?лтіру, ?зіне ?ол салу» деген ма?ынаны білдіреді.
?лем бойынша ?зін-?зі ?лтіруге ?ол ж?мсайтындар жайлы м?лімет келтіретін болса? ?з-?зіне ?ол ж?мсау жо?ары ж?не ?те жо?ары елдер(100 мы? адамнан 20-дан к?п адам), оны пайызбен к?рсеткенде
?з-?зіне ?ол ж?мсауды? ?азіргі та?да 80-ге жуы? т?сілі аны?талып отыр. ?лемде ке? тара?ан т?рлері: асылу, су?а кету, улану, биік жерлерден секіру, ?ару ?олдану.
Д?ниеж?зілік денсаулы?ты са?тау ?йымы ?зін-?зі ?лтіруді? мынадай себкебін аны?тап отыр: жеке ?мірдегі кикілжі?дер, ?мітсіздік, махабатта?ы с?тсіздік, жал?ызды?, ?орлы?, зомбылы? к?ру, м?гедектік т. б.
?зіне-?зі ?ол салу ?ш топ?а б?лінеді: ашы?, жасырын ж?не демонстрациялы.
Ашы? суицидке ?ашан да жабыр?ау да?дарысты? жа?дай немесе ?мірден баз кешу жайлы ойлап, ?мір с?руді? м?ні жайлы ойланып к?йзелу жатады. ?йткені, ?зін ешкімге керексіз сезінеді.
Демонстрациялы суицидке ?луге деген ниеті жо?, жай ?ана бас?аларды? назарын ?зіне аудару ?шін ?з-?зіне ?ол ж?мсау ?рекеті жатады.
Жасырын суицидке ?луді м?селені? шешімі деп санамайды, одан бас?а жол таба алмай ?иналатындар баратын мінез ?ылы?ыны? бір т?рі. Жас?спірімдер арасында еліктеуіш к?ш те ?ар?ынды ?сер етеді. Олар теледидар, радиохабарлар, интернет ар?ылы ?з ?лгілерін табады да, олар?а «к?шірме» ретінде еліктейді.
Жас?спірімдерді? мінезі т?ра?сыз келгендіктен, сенгіш келеді, жел с?здерге еріп, ?р т?рлі ?рекеттер жасайды. Жас?спірім к?бінесе ?ліммен ?ор?ытып, ?зіні? ?арсыласын ба?ындыру ма?сатында ж?не б?л ?рекетті е? д?рыс т?сіл деп т?сінеді, ?ай?ылы жа?дайлар?а ?шырайды.
Біз жас?спірімдерге ?з-?зіне ?ол салу-таби?атты? е? ?ымбат сыйынан ?ол ?зу, я?ни, ауыр к?н??а бару болып саналатынын т?сіндіруіміз ?ажет.
Мен осындай жа?дай?а душар бол?ан бір баланы? хатын о?ып берейін.
«??рметті анам, ?кем ж?не бауырларым. Мені? істеген ісімнен кешірім с?раймын, біра? мен сіздерді? барлы?ы?ызды жа?сы к?ремін. ?тінемін, ?тінемін, ?тінемін мені осы ?шін кіналама?дар. Б?л мені? ?ателігім, сізді? немесе бас?а біреуді? ?ателігі емес. Егер б?л жа?дайды ?азір істемесем мен м?ны келесі жолы істер едім. Біз барлы?ымыз бір к?ні ?леміз, тек мен ертерек ?мірмен ?ош айтыстым.»
Мен сіздерді жа?сы к?ремін, Серік
?атыс?андар: 14 ата-ана
С?леметсіздерме ??рметті ата-аналар! Б?гінгі д??гелек ?стелге ?ош келді?іздер! Д??гелек ?стелді бастамас б?рын сіздерге с?ра? ?ой?ым келіп т?р. Жалпы сіздер суицид дегенді б?рын естіді?іздер ме ж?не ол нені білдіреді? (ата-аналарды? ойлары ты?далады)
?з-?зіне ?ол салу ?азіргі та?да ?лемді ?атты ала?датып отыр?ан ?лкен м?селе. Д?ниеж?зінде жыл сайын 1 миллион адам ?з-?зін ажал?а ?иса, 10-20 миллиондай адам ?зін ?лтіруге ?рекет жасайды. Е? жаманы ?з-?зіне ?ол ж?мсайтын адамдарды? арасында жастар ?ліміні? к?беюі.
«Суицид» латын тілінен алын?ан «?зін-?зі ?лтіру, ?зіне ?ол салу» деген ма?ынаны білдіреді.
?лем бойынша ?зін-?зі ?лтіруге ?ол ж?мсайтындар жайлы м?лімет келтіретін болса? ?з-?зіне ?ол ж?мсау жо?ары ж?не ?те жо?ары елдер(100 мы? адамнан 20-дан к?п адам), оны пайызбен к?рсеткенде
Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?
Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.
Быстро и объективно проверять знания учащихся.
Сделать изучение нового материала максимально понятным.
Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.
Наладить дисциплину на своих уроках.
Получить возможность работать творчески.
Просмотр содержимого документа
«д?нгелек ?стел «К?мелетке толма?андар арасында ?зіне-?зі ?ол ж?мсаушылы?ты? алдын алу жолдары» »
Пікірталас түрлері көп. Бір мүддені көздеген жандар әңгімелесіп, пікір алмасады, белгілі бір тақырыпты талдап, талқылайтын ақпараттық-насихаттық сипатындағы кездесу-сұхбаттар өткізіледі.
Пікірталасқа бастайтын пікірлесудің қарапайым түрі – әңгіме, ал жоспарлы түрде өткізілетін жүйелі түрі – дөңгелек үстел.
Әңгіме. Мақсаты: Белгілі бір тақырып төңірегінде жиналған көпшіліктің
сұрақ қойып не өз пікірін айтуына мүмкіндік беру. Мұнда қатысушыға өз пікірін білдіруіне еркіндік беріледі.
Ерекшелігі: Жоспарлы түрде болмағандықтан, күтпеген сұрақтар қойылып, жеке бастың мүддесін көздейтін пікірлер айтылуы орын алады. Жүргізуші пікірталас мәдениеті талаптарын сақтай отырып,мәселені ушықтырмай шешуі тиіс.
Дөңгелек үстел. Мақсаты. Белгіленген тақырып, талқыланатын жоба құжат бойынша арнайы маман шақырылып, алдын ала ойластырылған жоспар бойынша жүргізіледі. Сұрақтар да алдын ала берілуі мүмкін.
Ерекшелігі. Дөңгелене отырған топтың осы мәселеге қызығушылығын, өзін толғандыратын нәрсе туралы толық мәлімет алу мүмкіндігін қамтамасыз ету қажет. Арнайы маман мен тыңдарманның қарым-қатынасы пікірталас мәдениетіне сай орын алуы керек.
Дереккөз: Қазақ тілі: жалпы білім беретін мектептің 11-сыныбының қоғамдық-гуманитарлық бағытына арналған оқулық. / Т.Н.Ермекова,
Г.М.Найманбаева, Б.М.Найманбаева
Ұқсас материал:
- Ойкөкпар дегеніміз не?
- Сөзталас дегеніміз не?
- Эссе және оның түрлері
- Ресми ісқағаздар стилінің түрлері
- Ғылыми стильдің тілдік амал-тәсілдері
- Шешендік өнер тарихы
- Қазақ әдебиеті бойынша тақырыптық тест жинағы
- Қашаған Күржіманұлының өміріне байланысты тест сұрақтары
Сценарий
проведения торжественной линейки, посвященной 80-летию разгрома советскими войсками немецко-фашистских войск
в Сталинградской битве
Автор:
Ионичева
Татьяна Алексеевна,
педагог-организатор
МАОУ СОШ № 1
города Лабытнанги
Лабытнанги
2023
Сценарий
проведения торжественной линейки, посвященной 80-летию разгрома советскими войсками немецко-фашистских войск в Сталинградской битве
Цель: воспитание чувства патриотизма, любви к Родине, чувство гордости за свою страну
Задачи:
— обогатить знания об истории нашей Родины; — расширить представления учащихся о Сталинградской битве;
— воспитать чувства уважения и гордости к участникам Великой Отечественной войны
Звучит военный марш, в актовом зале идет построение учащихся
Сцена актового зала оформлена георгиевской лентой и шарами,
на экране заставка «80 — летию Победы в Сталинградской битве посвящается…»
Ведущий 1: Из чистых-чистых поднебесных далей
На внуков и на правнуков глядят
Те, кто за нас бесстрашно воевали
Во имя мира, жизни не щадя.
Каких нечеловеческих усилий
Потребовала Родина от них!
Как беспощадно пули их косили
Всех без разбора – старых, молодых…
Далёкие военные страницы
Нам открывает жизнь из года в год,
И мы с тобой обязаны гордиться
Тем подвигом, что совершил народ!
Ведущий 2: Есть в календаре даты, навечно вписанные в героическую летопись страны. Одна из них — Сталинградская битва, продолжавшаяся с 17 июля 1942 года по 2 февраля 1943 года. Ведущий 1: Битва, подобной которой не знала история войн, история человечества. 2 февраля… Это день памяти и скорби, мужества и героизма русского народа, одержавшего Великую Победу в битве под Сталинградом.Ведущий 2: Торжественная линейка, посвящённая 80-й годовщине Победы в Сталинградской битве, считается открытой.
(Звучит гимн РФ)
Ведущий 1: Сталинградская битва – одна из крупнейших битв второй мировой войны. 200 дней и ночей — с 17 июля 1942 года до 2 февраля 1943 года — продолжалась Сталинградская битва при непрерывно возрастающем напряжении сил обеих сторон.
Ведущий 2: Слово предоставляется председателю Совета ветеранов __________________
Ведущий 2: В течение первых четырех месяцев шли упорные оборонительные бои, сначала в большой излучине Дона, а затем на подступах к Сталинграду и в самом городе. За этот период советские войска измотали рвавшуюся к Волге немецко-фашистскую группировку и вынудили ее перейти к обороне. В последующие два с половиной месяца Красная Армия, перейдя в контрнаступление, разгромила войска противника северо-западнее и южнее Сталинграда, окружила и ликвидировала 300-тысячную группировку немецко-фашистских войск.
Ведущий 1: Сталинградская битва – решающее сражение всей Второй мировой войны, в котором советские войска одержали крупнейшую победу. Эта битва ознаменовала начало коренного перелома в ходе Великой Отечественной войны и Второй мировой войны в целом. Закончилось победное наступление немецко-фашистских войск и началось их изгнание с территории Советского Союза.
Ведущий 2: Сталинградская битва по продолжительности и ожесточенности боев, по количеству участвовавших людей и боевой техники превзошла на тот момент все сражения мировой истории. Она развернулась на огромной территории в 100 тысяч квадратных километров. На отдельных этапах с обеих сторон в ней участвовало свыше 2 миллионов человек, до 2 тысяч танков, более 2 тысяч самолетов, до 26 тысяч орудий.
Ведущий 1: Под Сталинградом советские войска разгромили пять армий: две немецкие, две румынские и одну итальянскую. Немецко-фашистские войска потеряли убитыми, ранеными, плененными более 800 тысяч солдат и офицеров, а также большое количество боевой техники, оружия и снаряжения.Ведущий 2: Под Сталинградом советские войска разгромили пять армий:
две немецкие, две румынские и одну итальянскую. Немецко-фашистские войска потеряли убитыми, ранеными, плененными более 800 тысяч солдат и офицеров, а также большое количество боевой техники, оружия и снаряжения. Не вернулись из боев под Сталинградом около 1 миллиона наших солдат.
Ведущий 1: Победа под Сталинградом стала крупнейшим военно-политическим событием Второй Мировой войны. Она окончательно развеяла миф о несокрушимости германских войск. На Волге в 1943 году 2 февраля начался великий освободительный поход советской армии. Так началась наша Победа!
Звучит песня в исполнении вокального коллектива «Веселые нотки» «Огонь памяти»
Ведущий 2: Память… Единственное, что дает возможность не забыть и быть благодарными людям, которые отдали свои жизни за чистое небо над головой, за возможность учиться и получать образование, радоваться детскому смеху, не видеть печаль и слезы матерей и просто быть счастливыми. Мы благодарны всем тем, кто подарил нам мир на земле ценой своей жизни.
Ведущий 1: Неугасима память поколенья
И память тех, кого так свято чтим,
Давайте, люди, встанем на мгновенье,
И в скорби постоим и помолчим…
Ведущий 2: Почтим память всех погибших солдат за нашу мирную, светлую жизнь минутой молчания.
(Звучит метроном, объявлена минута молчания)
Ведущий 1: Проходят зимы и весны, сменяются поколения, звенят над Россией новые грозы и новые песни, а они, не пришедшие с кровавых полей той великой и страшной войны, остаются все теми же, какими ушли в огонь. Они вечно живы – пока жива Россия, пока не иссякла наша светлая память о них.
Ведущий 2: Но из того, о чем мы слышим,
И из того, что мы вершим пока,
Солдатский подвиг, я считаю высшим
И самым бескорыстным на века.
Ведущий 1: Торжественная линейка, посвященная 80-й годовщине Победы под Сталинградом, объявляется закрытой. Мира и добра Вам!
Дөңгелек үстел тақырыбы:«Үш тіліді білу-заман талабы»
Мақсаты: Елбасы бағдарлап берген межелерге жету жолдарын талқылауға салу, мемлекеттік тілдің қолдану аясын кеңейту, мемлекеттік тілдің мәртебесі мен маңызын кеңінен насихаттау, өзге ұлт өкілдері арасында қазақ тілін білу деңгейін көтеру және оқып үйренуге деген ықыласы мен қызығушылығын арттыру. Патриоттық сезімін оятып, тілін, Отанын, елін, жерін сүюге, салт — дәстүрін, тарихын құрметтеуге тәрбиелеу
Көрнекілігі: тіл туралы ұлылар ойлары, баспасөз материалдары, слайдтар
Түрі: дөңгелек үстел
Ғасырлар бойы қазақтың ұлт ретіндегі мәдени тұтастығын ең негізгі ұйытқы болған — оның ғажайып тілі. (Н. Назарбаев)
Ұлттық руханиятымыздың өзегі — тіл. (Әбіш Кекілбаев)
Қазақ тілі — қазақтың маңдайындағы жалғыз жарық жұлдызы. (Асылы Осман)
Халықтың мәңгі ғұмыры оның тілінде. Әрбір тіл өзінің халқы үшін Ұлы (Ш. Айтматов)
Дөңгелек үстелдің барысы:
Кіріспе сөз:
Құрметті бүгінгі дөңгелек үстелге жиналған қонақтар, тіл жанашырлары! Сіздерді өткір тілді, дархан пейілді, қазақ елінің «Тілдер мерекесі» күнімен шын жүректен құттықтаймыз!
Дүбірлетсін өңірді,
Дүрілдетсін дүлдүлі.
Қазақ деген елімнің
Құтты болсын, бұл күні!- дей отырып, дөңгелек үстелімізді ашу үшін Қазақстан Республикасының мемлекеттік Әнұраны орындалсын.
I. Қазақстан Республикасының Әнұраны орындалады.
II. Мұғалім сөзі:
Қазіргі таңда еліміз өз тәуелсіздігіне қол жеткізгеннен кейін мемлекеттік тіліміз – қазақ тілі болып бекітілді. Қазақстан Республикасының «Тіл туралы Заңы» күшіне енді. Болашағымызды баянды етер басты қаруымыз – тіліміз.
«Адамға екі нәрсе тірек тегі,
Бірі – тіл, бірі – ділің жүректегі», — деп Жүсіп Баласағұн бабамыз айтқандай кез — келген мемлекеттің, елдің ең негізгі рәмізі де, ұраны да, тірегі де сол елдің ана тілі болмақ. Осындай атаулы күнде бәріміздің де мерейіміз өсіп, қойынымыз қуанышқа толып отырғаны сөзсіз.
Қуан далам, қуанатын күн бүгін,
Серпіп таста мұңды көңіл түндігін.
Тіл туралы заңым енді күшіне,
Паш еткендей кескен жаңа кіндігін.
Қуан халқым, күшіне енді тіл заңы,
«Сүйінші» деп ақындарың жырлады.
Ел елдігі сыналады тілімен
Сол арқылы жайқалады гүл бағы,- дегендей, Тіл апталығы аясында өткізіліп отырған «Үш тілід білу-заман талабы»» атты дөңгелек үстел басындағы ой бөліске қош келдіңіздер!
Ей, тәкаппар дүние,
Маған да бір қарашы.
Танимысың сен мені
Мен қазақтың баласы!- деп ақын Қ. Аманжолов ағамыз айтқандай осы дөңгелек үстелдің арнайы қонақтарымен таныстырып өтемін.
III. Дөңгелек үстелімізді бастамас бұрын «Тілім менің ғасырлардан аманат» тақырыбына арналған слайд — шоуға назар аударайық.
IY. Дөңгелек үстелдің мақсатымен сұрақтарына тоқталып өту.
Бүгінгі жас ұрпақ — мемлекеттің болашағы, ертеңгі күннің азаматы. Ал, оның бақытқа жетер даңғыл жолы — туған Отанын, туған тілін сүюден басталады. Сондықтан да, бүгінгі дөңгелек үстелдің мақсаты — ұлтшыл емес, ұлттық сана — сезімі мол, Отанын, ана тілін өз анасынан кем сүймейтін азамат пен азаматша тәрбиелеу, мемлекеттік тілдің қолдану аясын кеңейту, мемлекеттік тілдің мәртебесі мен маңызын кеңінен насихаттау, өзге ұлт өкілдері арасында қазақ тілін білу деңгейін көтеру және оқып үйренуге деген ықыласы мен қызығушылығын арттыру, патриоттық сезімін ояту.
Қазіргі заман жеке адамдардың ғана емес, тұтас ұлттардың да өткеніне үңіліп, болашағын бағдарлауға жол ашты. Ендігі жерде қазақ тілінің беделін көтеру, оның арын арлап, жоғын жоқтау, олқысын толтыру өз қолымызда, сіз бен біздің қолымызда. Сондықтан бүгінгі дөңгелек үстелде талқыланатын сұрақтарға назар аударайық.
Дөңгелек үстелде талқыланатын сұрақтар:
1. Мемлекеттік тілдің қазіргі таңдағы жағдайы қандай?
Мемлекеттік тілдің дамуын тежеп тұрған не?
2. Тілдің үш тұғырлығы
3. Жаһанданудағы тілдің көрінісі, орны қандай болуы керек?
Y. Әр сұрақтан кейін сыныптағы оқушылардың да жауаптары, пікірлерітыңдалады.
YI. Қорытынды сөз:
Бүгінгі дөңгелек үстеліміз өз мәресіне жетті. Егеменді еліміздің тұғыры қашан да тіліменен биік. Тіл тағдыры туралы көкейді тескен көл ойлармен сусындадық. Туған тілім — тұғырым. Бұл сіздердің басқа тілді меңгерулеріңе ешқандай бөгет болмайды, қайта адамгершілікке, шын патриот болуға жетелейді. Өмірдің алмастай қырын, абзал сырын түсіне білуіне басты себепкер — сол ана тілің. Ана тілінің бүге — шүгесіне, терең иірімдеріне бойлай білу — саналы азамат болғысы келетін жас адамның бірінші парызы. Ол — туған жерді, отанды, ата мекенді сүйе білу деген сөз. Осы азғантай уақыттағы айтылған сөз, өнер толғаған сезім, ұлылардан қалған ой — пікірлерді көкіректеріңе мәңгі қалдырыңдар дей отырып Абайдың мына сөзімен аяқтағым келіп отыр.
Білімдіден шыққан сөз,
Талаптыға болсын кез.
Нұрын, сырын көруге
Көкірегіңде болсын көз.
Көңіл бөліп тыңдағандарыңызға көп — көп рахмет!
— Мемлекеттік тілді үйренуге байланысты Көркем әдебиеттер, әдістемелік құралдар,Қазақ ертегілері,қазақша мултьфилмдер, дыбыс таспалары аланып, жар тақталар жасалып үкімет тарапынан көптеген қолдаулар көрсетілуде. Тіл байлығы, тіл тазалығы – ұлт қасиетінің, салт-сананың негізгі өнегесі, нағыз белгісі.
Біздің тіліміз – көркем, бай. Мәселе соны дұрыс пайдалана білуде. Өз тілінің сұлулығын сезбей, өзге тілдің сұлулығын сезіну екіталай. Анамыздың ақ сүтімен бойымзға дарыған тілімзді ұмыту – бүкіл ата-бабамызды, тарихымызды ұмыту. Ана тілімізге мән берушілік, оны құрметтеушілік – шынайы патриоттарды тәрбиелеу жұмысына үлкен зиян.
Қазақ тілі – нағыз қазақ барда ешуақытта жоғалмайды. Қазақ тілінің қайнар бұлағы — халық ауыз әдебиеті. Бүгінгі жастарымыз түгілі, орта буынның өзі де сол негізден алыстап, рухани жұтаңдыққа душар болып отыр. Қаза ұлтының осынау мұраларын қасиет санап, қастерлей білген ұрпақтың мерейі әрқашанда үстем болмақ. Бүгінгі көшедегі жастардың бір-бірімен өзге тілде шүйіркелесіп тұруы өткен ғасырда жіберілген қатеміз болды. Қазақ елі өте сенгіш, бейімделгіш халық. Тілдің өзегі, өріс алар жері – ең әуелі отбасы, үй іші. «Әуелі бесігіңді түзе» деген сөзді кемеңгер М.Әуезов бекерге айтпаса керек. Ұлт азаматы болып қалыптасу үшін ең алдымен ана тілін сүю парызың, Отан алдындағы қарызың. Әрине, орыс, ағылшын және өзге тілдерді дамыту мәселесін де қолдайтын боламыз. Мемлекеттік тілді ең алдымен біздің жастарымыз білулері қажет. Заманымыздың заңғар жазушысы М.Әуезов «Кім де кім өз ана тілін, әдебиетін, өз елінің тарихын білмесе, бағаламаса, оны сауатты, мәдениетті адам деп санауға болмайды» деген екен. Олай болса, қоғамның толыққанды, тең дәрежелі, мәдениетті адамына айналу үшін мемлекеттік тілдің мәртебесін әлі де көтеру қажет меңгеруіміз керек.
— Жаһанданудың жал толқындары көптеген мемлекеттер мен халықтарға оған қарсы тұрудың амалдарын ойлатуда, дабыл қақтыруда. Десек те, дабылшы көпшілік емес, аттөбеліндей ұлт қамын жеген азшылық болып тұр. Ол қай заманда да солай болған. Осындай қайшылық Абайды, Ахметті тудырған, Алаш қозғалысын қалыптастырған. Көптің еліктегіштігі, тарихтан сабақ, ғибрат алмайтындығы бүгінгі ұлт зиялыларын да ойлантуда. Егемендік алғалы отаршылдықтың салқыны шарпыған ұлттық діліміз, тіліміз, дәстүріміз жөнінде қаншама сөз айтылды, қаншама әрекеттер жасалды. Жалпы жаһанданудың, оның ішінде, тілдік жаһанданудың байыбына барсақ, оның мәні бір ғана тілге тіреліп тұрмағанды¬ғын аңғарар едік, егер мәселе тіл төңірегінде ғана болса, ол қазіргіден де оңайырақ соғар еді. Мәселе – өзге тілдің үстемдігінде емес, қандастарымыздың ана тіліне, отан¬дастарымыздың мемлекеттік тілімізге немқұрайдылығында, сондықтан да дү¬ниеге өзгелердің көзқарасымен қарауында. Яғни өзімізге қаратып айтсақ, бүгін қазақ баласының, әсіресе қалалық оқығандары айналаға, әлемге өзгелердің көзімен қарап, қазақша емес, басқаша ойлайтын болды. Дүниеде себепсіз нәрсе болмайды десек, мұндай көзқарастың төркіні күнделікті өмір салтынан, тұрмысымыздан, әрбірден соң қолданатын затымыздан, киетін киімімізден, ішетін асымыздан. Оған теледидарды, ғаламторды, елімізді жаулап алған өзгетілді ақпарат құралдарын қосыңыз.Өзгелердің дайын үлгілерін пайдалану, заттарын қолдану санамызға әсер етпей қоймайды. Есемізді жібермей, егелік ету үшін мықты экономика, алғыр саясатпен бірге осы елді мемлекет етіп отырған басты ұлттың, яғни қазақтың тілінің, мәдениетінің, дәстүрінің салтанат құрмағы, яки рухының асқақ болмағы аса маңызды. Ұлттық рухтың негізі де, тұғыры да тіл. Тіл асқақтаса, рух биіктемек. Алмас
«Қазақ тілі – қазақтың ғана тілі емес, менің тілім» деп айтуымыз қажет.
Тілді үйренуге ең басты қажет дүние – тілдік орта. Ал, тілдік ортаны алдымен балабақша мен мектепте жасау керек. Мектепте де, балабақшада да, мемлекеттік жүйеде оқытып-үйреткен тілдікқор, әріқарай қолданыста болмаса, ол құриды, жойылады. Алған тілдік білім әрі қарай даму үшін ол тілде сөйлеу керек. Сондықтан тілге қатысты атқарылар шаруа, бітірер іс ешқашан тәмәмдалмайды деп білеміз. Бүгінгі Қазақстан жастары осы сенімді ақтауға лайықты болуға тиісті.
Егер жас қауым бір тілде сөйлеп, бір мақсатқа жұмылатын болса, біздің күшіміз бен қуатымыз да арта түседі. Біздің барлығымызды баурайтын «Біз — тілегі мен тілі бір Қазақстандықпыз» деген идея болуға тиіс. Қазақ тілі біздің тәуелсіз мемлекетіміздің тілі болғандықтан, біз оны міндетті түрде білуге тиіспіз. Мәдениеті мен рухы жоғары, өркениеті дамыған ел боламын десек, осы іске жастар белсенділік танытып бастамшы болуға тиіс деп ойлаймын.
— Қазіргі кезде мемлекеттік тілді білуге, қастерлеуге деген талап күннен-күнге жоғарылап келеді. Соның ішінде мемлекеттік қызметкерлер ана тілінде сөйлеп, ана тілінде сауатты жаза білуге, сөйтіп өзге ұлт өкілдеріне үлгі-өнеге көрсетулері тиісті.Қай кезде болмасын тіл мәселесі – сөйлейтін, сол тілден сусындаған, ұлттық, ділдік белгісі болып саналатын халықтың мәселесі. Әрбір халықтың ана тілі бар десек, өз ана тіліміздің барша болмысы, тіпті оның әрбір дыбысы мен жалғау жұрнағы әрбір шынайы азаматқа танымал, мәдени — әлеуметтік өмірде өзіндік мәні бар киелі ұғым. Қазақ тілі – қазақтың мәдениетімен біте қайнасып жатқан рухани қазына. Қаймақты тілді пайдаланбай, қаспақтың түбін қырғыштап жүргендерге айтарым: әркімнің ана тілі тірлік үшін керек, мемлекеттік тіл бірлік үшін керек. Соны әрбір Қазақстан азаматының жүрегімен ұққаны жөн. Тіліміздің қадірін тек тіл мерекесінде ғана емес, күнделікті көтерейік!
— Ата Заңымыздың 7-бабында Қазақстан Республикасындағы мем¬лекеттiк тiл – қазақ тiлi деп көрсетілген. Мемлекеттiк ұйым¬дарда және жергiлiктi өзiн-өзi бас-қару органдарында орыс тiлi ресми түрде қазақ тiлiмен тең қолданылады. Мемлекет Қазақстан хал¬қы¬ның тiлдерiн үйрену мен дамыту үшiн жағдай туғызуға қамқорлық жасайды.
Десек те, тіл тағдыры – барша саналы қазақ азаматтарын толғандырып, кейбір жағдайда қынжылтып та жүрген мәселе. Осы орайда бүгінгі таңда мем¬лекеттік тіл мәселесі неліктен әлі де көкейтесті деген сұрақ туындайды. Мәселенің бірұшы – қазақ тілі мәртебесін мойындайтын, бірақ күнделікті тіршілігінде ресми тілді кең ауқымда пайдаланып жүрген, саясат, билік, бизнес, мемлекеттік қызмет салаларындағы орыс тілді азаматтардың мемлекеттік тілді іс жүзінде көтеруге деген ынталарының жоқтығында болып отыр.
Әйтсе де қоғам да, билік те бұл мәселеде қол қусырып қарап отырған жоқ. Қазақ тілі мемлекеттік тіл мәртебесін алғалы қоғамдық және мемлекеттік салада баяу да болса қолдану аясы кеңею және тереңдеу тенденциясына ие болды. Елбасымыздың жарлығымен бекітілген «Тілдерді қолдану мен дамытудың 2001-2010 жыл¬дарға арналған мемлекеттік бағдарламасы» тіл саясатын жү¬зеге асырудағы маңызды тетіктердің біріне айналды.Тіл – ұлттың бетпердесін, ерекшелігін, қадір-қасиетін, ділін қалыптастыратын ең маңызды кұрал. Қазақ тілін қадір тұтуға әр¬бір шаңырақ, әр адамның жеке басы борышты. Себебі, ұлттың уызы – тіл, ұйытқысы – отбасы. Мемлекеттік тіл тұғырын алдымен өзіміз, яғни заңның ор¬ындалуын қадағалайтын органдар заңға сай көтере білсек, ана тілімізге деген адалдық пен құрмет болары кәміл.
— Елбасы Н.Ә.Назарбаев «Қазақстанның болашағы – қазақ тілінде” деген тұжырымдаманы үнемі айтып келеді. Қазақ тілі мәселесі мемлекеттік деңгейге көтерілген кейінгі жылдары бұқара жұртшылық та ана тілі үшін белсенділік танытуда. Бірақ әлі шешілмей жатқан түйінді мәселелер де баршылық.Халық тәуелсіздігінің ең басты белгісі — оның ана тілі, ұлттық мәдениеті. Өзінің ана тілі, ұлттық мәдениеті жоқ ел өз алдына мемлекет болып өмір сүре алмайды. Дүниедегі барлық халық тәуелсіздікке ұлттық қадір-қасиетін, мәдениетін, ана тілін сақтап қалу үшін ұмтылады. Сондықтан, кез-келген мемлекет өзінің аумақтық салт-дәстүрін, ана тілін ерекше қорғайды. Алтынбек
Тіліміздің мәртебесін арттыру үшін жүргізіліп жатқан іс-шараларымыз, рухани байлығымыз – ана тілімізді атадан балаға, ұрпақтан ұрпаққа қалдырудың бір жолы деп санаймыз.Ал біздің, қоғамның бүгінгі таңдағы ең басты мәселесінің бірі – мемлекеттік тіліміздің мәртебесін жоғары ұстап, оның қолдану аясын кеңейту. Сондықтан да елі¬міздің әрбір азаматы ұлты мен нәсіліне қа¬рамастан тіл мәселесін терең түсініп, жауапкершілікпен атсалысуы тиіс.
— Мемлекеттік мәртебеге ие болған, бірақ ол мәртебесі толыққанды жүзеге аспай отырған қазақ тілінің қазіргі құқықтық аспектілері. Мұның адами, әлеуметтік жағы да жетерлік. Ең бастысы — ұлттық тіл ұлттық сананың, ұлттық намыстың жоғарылығына, оның қажеттілік деңгейіне байланысты екенін де ескермеуге болмайды. Өзін ешкімнен артық та, кем де емес дәрежеде сезіну халқымызға жетпей отыр. Әзір тәуелсіздік рухы баршамызды толыққанды түлете алмай отырғаны шындық. Осы арада бүкіл түркі әлемінің асыл перзенттерінің бірі Мұстафа Шоқайдың: «Ұлттық рухсыз ұлт тәуелсіздігі болуы мүмкін бе? Тарих ондайды көрген жоқ та, білмейді де. Ұлт азаттығы – ұлттық рухтың нәтижесі. Ал ұлттық рухтың өзі ұлт азаттығы мен тәуелсіздігі аясында өсіп дамиды, жеміс береді» дегенін де еске сала кетсек, артық болмас. мемлекеттік тілдің тағдыры ұлттық оң болмыстың оянуын қажет етіп отыр. Шынтуайтына келгенде, мәселеге тереңірек үңілсек, істің тетігі, яғни қазақ тілінің тағдыры қазақтың өзінің қолында. Өркениетті елдерде тіл тағдыры көбіне-көп бұқараның белсенділігімен, биліктегі қазақ азаматтарының ұлтжандылық қасиеттерінің биіктігімен шешіледі. Мемлекеттік тіл туралы заң қабылданып, халқымыз тәуелсіздіктің рухани қуатын толық сезінгенде ғана Елбасымыздың «Қазақстанның болашағы қазақ тілінде» деп қойып отырған қазіргі стратегиялық мақсаты күнделікті шындыққа айналар сөзсі