Ертегілер сайысы сценарий

Ертегілер
елінде «Көңілді тапқырлар сайысы»

Сабақтың
мақсаты: Ізгілік үнемі зұлымдықты жеңетін ертегілерге, яғни хайуанаттар, құстар
туралы ертегілерге арналған Ертегілер елінде «Көңілді тапқырлар» сайысын өткізу
арқылы ой-өрісін дамыту.

Дамытушылық
мақсаты: Кейіпкерлердің бет әлпетіне, дауыс ырғағына байланысты оқушыларды
сөйлете отырып,  қай ертегіден үзінді екенін тапқызу арқылы ізденіп оқуына
білгендер ауызша жеткізе білуге үйрету. Рольдерде ойнау, елестету, қиялдау
арқылы шығармашылық қабілетін дамыту.

Тәрбиелік
мәні:О қушыларды халқымыздың  ауызәдебиетін рухани байлығын игеруге, ұлттық
оздық дәстүрлерімізден үлгі алуға,еңбек қуанышын сезінуге баулу. Адамдарда
болатын жағымды- жағымсыз, мінез – қылықтарды ертегі кейіпкерлері арқылы бейнелеп
әдептілікке, адамгершілікке,   ақылдылыққа тәрбиелеу

Көрнекілігі:
Жазылған нақыл сөздер, тақырыбы, хайуанаттардың,құстардың суретін бастарына
тағу, Қуыршақ театр ойыншықтары және т.б

                                                                  
  ЖҮРІСІ

І.
Ашылуы./ Кіріспе сөз мұғалім/

ІІ.Топқа
бөлу және таныстыру.

1.топ:
«Қанатты достар»

2. топ: Хайуанаттар

ІІІ.Әр топтың құттықтауы.

ІҮ. Топтар сайысы «Ертегіні жақсы
білесің бе?»

Ү. Мақал- мәтел жарысы «Қай топ
мақал- мәтелді» көп біледі.

ҮІ. Рбіс шешу. «Ребусты шешу арқылы
шыққан сөзге байланысты көрніс қою»

ҮІІ. Ертегілен көрініс Қуыршақ
театры.

ҮІІІ.Топ басшылар сайысы. Жұмбақ
шешу, Сұрақ жауап.

                          ІІІ.
«Қанатты достар» тобының сәлемдесуі.

Біз, «Қанатты достар» тобы «Көңілді
хайуанаттар» сіздерге жер шарының түпкір – түпкірінен әелген сәлемімізді, бір
ауыздан сіздерге жолдаймыз.

«Көңілді хайуанаттар» тобының
сәлемдесуі.

Барлық бөлтіріктерден, барлық
көжектерден, төрт-  түліктерден жалынды сәлем.

ІҮ. Ертегіні жақсы білесіңбе?

1.      
Қанатты
достар тобы.

2.       А) «Бетіңнен сүйейін деп
едім, сен – ақ түрпілеріңді тастамай жүреді екенсің, өмірі». Бұл қандай
ертегіден үзіндіі?/ Қасқыр мен кірпі/.

3.       Ә) «Ей саған ешкімге айтпа
дегенім қайда?!

-енді сені жеймін.

— жеме ,жеме ең әуелі үй – ішіммен,
ағайын тумамен қоштасайын

— жарайды, жарайды үш күнге
рұқат бердім»-бұл қай ертегіден үзінді?/ Түлкі қойшы аю/.

Б)құрметті әтеш жан төменге
түссеңші?! Қалғып – шұлғып отыра беруден саулығыңызғы хиян келер. Спортпен
шұғылдану керек. былай — -былай менше секірсең, денең шынығып, көңілің сергиді,
үніңде ашылады. / әтеш пен түлкі /.

2. «Көңілді хайуанаттар»
тобы.

А) «- Қара тоқты, қара тоқы
мен сені жеймін.

— жеме –жеме – ана жерде
бес ешкі тұр соны же». / Бес ешкі/.

Ә) «Ей, түлкі би,. Айтсаңшы?!
Неге күлесің?

— Әлемде болып жатқан
оқиғаларды көрсең сенде күлерсің».

/ түлкінің күлкісі/

Б) «- Ей, мен сені
жеймін…-

— Қой күшеке, қой!иӘуелі
мені тойғыз сосын жерсің.

— жарайды! Менімен бірге
еріп жүр».

/Күшік пен мысық/

Ү.ҚАЙ ТОП МАҚАЛ – МӘТЕЛДІ  КӨП
 БІЛЕДІ?

ШАРТЫ:

1 Әр топ өз тобының атына
байланысты  мақал – мәтел кезекпе – кезек айтады.

2.әр топ ертегіні нақышына
келтіре, мимикасын сала айтады.

1 қанатты достар тобы: а)
әтеш пен тоты

                                             
ә)Қарлығаш пен дәуіт.

                                             
б)Қотыр торғай.

                                             
в)Сауысқан мен көкек.

2 көңілді хайуанаттар тобы:
а)Құмыра мен түлкі.

                                                       ә)Қарға
баласын аппағым дер.

                                                        
Кірпі баласын жұмсағым дер.

                                                      
б)Қайырымды қоян.

                                                      
в) Түлкі мен тырна.

ҮІ. «Ребус» шешу(берілген
ребусты шешіп оқиды)

ҮІІ.  Ертегіден көрініс
көрсету  «Қай топ қуыршақ театрында жақсы ойнайды?»

1-топ. «Түлкі, қасқыр,
түйе», «Төлдер айтысы» ертегісі

2-топ. «Әтеш пен түлкі»,
«Күшік пен мысық» ертегісін көрсетеді

ҮІІІ. Топ басшыларының
сайысы

Жұмбақтар шешу

1-топ. 1. Бір құс бар,
түнде ұшып,

                Күндіз
ұшпайтұғын.

                Құлағы мен
екі көзі,

                 Мысыққа
ұқсайтұғын  (Үкі)

2. Ағашта жабысып тұрады,

    Тұмсығын аямай ұрады.
(Тоқылдақ)

2-топ. 1. Далада  жүр
шапқылап,

                 Өзі
айрықша сақ құлақ.

                  Тек
есектен  басқалау,

                  Оған
ұқсас жоқ құлақ.  (Қоян).

2. Белестен шыққан бесті
ат,

     Бүкір келген жемісті

     Бейғам елді
іздейді…,

     Малдан күдер үзбейді.
(Қасқыр)

Сұрақ – жауап

1.       Топталып  бұрыш жасап
ұшатын құс?

2.       Биенің сүтінің  өзге малдың
сүтінен ерекшелігі  неде?

3.       Қоян көзін ашып ұйықтай ма,
жұмып ұйықтай ма?  Себебі не?

4.       Жабайы сүт қоректілерді
атаңдар.

Соңы 

«Ерте, ерте ертеде»

1.Жүргізуші:

Құрметті қонақтар, бүгінгі сайысымызға, ойынымызға қош келіпсіздер. Бүгінгі іс-шарамыз ерекше тамаша және де қызықты өтетініне сенімдіміз.

Ал келіңдер, келіңдер,
Біріңе-бірің еріңдер.
Біліміңді тексеріп,
Ойынға қатысып көріңдер,-дей отырып, «Ертегі білесіз бе?» атты сайысына қош келдіңіздер!

2. Жүргізуші:

Сайысымыз бес бөлімнен тұрады.

1. «Ерте,ерте,ертеде…» ертегінің атын тап

2. Үй тапсырмасы. ( Сахналық қойылым)

3.Әуенді тап.

4. «Мақал сөздің мәйегі» мақалдарды табу

5. Ойын «Көңілді айналмақ»

6. Қорытынды.

1.Жүргізуші:

әр кезең 10 балмен бағаланады.
Ғылымның сырын ұғына,
Шығыңдар білім шыңына!
Ұқыптылық пен зеректік.
Жеткізер сіздей өренді
Білімдінің сырына!
Қадамдарың оң болсын,
Сәт-сапар енді тілейміз!

2. Жүргізуші:

Ертегі – фольклордың негізгі жанрларының бірі. Ертегі жанры – халық прозасының дамыған, көркемделген түрі, яғни фольклорлық көркем проза. Оның мақсаты – тыңдаушыға ұсынумен бірге эстетикалық ләззат беру. Ертегінің атқаратын қызметі кең: ол әрі тәрбиелік, әрі көркем-эстетик. әдеби қазына. ертегінің бүкіл жанрлық ерекшелігі осы екі сипатынан көрінеді. Ертегінің мынадай түрлері бар

Қиял — ғажайып;
Хайуанаттар туралы;
Шыншыл ертегі; (тұрмыс- салт ертегілер )

1) жануарлар туралы ертегілер;
2) қиял-ғажайып ертегілер, батырлық ертегілер;
3) хикаялық ертегілер, сатиралық ертегілер;

І – бөлім: «Ерте,ерте,ертеде…»

1.Жүргізуші: құрметті қонақтар біз сіздерге ертегіден үзінді оқимыз,сіздер осы ертегінің атын табу керексіздер.

(ертегілерді оқу кезекпен)

«Алтын сақа» ертегісі

Өткен заманда бір бай болыпты, ол бір перзентке зар болыпты, зарыға жүріп перзентті болыпты. Бай бір күні жылқысын суара көлге келсе, көлдің ішінде бір қып-қызыл өкпе жүзіп жүр екен. Байдың айдап келген жылқылары көлдегі жүзіп жүрген өкпеден үркіп, суға жуымайды. Сол кезде бай тұрып судағы жүзіп жүрген өкпені құрықпен түртіп көреді. Өкпе суға батып кетіп, әлден уақыттан соң жалмауыз кемпір болып судан шығады да, байдың жағасынан ала кетеді. Бай көзі алақандай болып, қорқып кетеді. Бай жалмауыз кемпірге:

— Ат басындай алтын берейін, қоя бер, — дейді. Жалмауыз кемпір жібермейді.

— Осы жылқыларымның бәрін берейін, қоя бер, — дейді. Кемпір көнбейді. Кемпірден сасып:

— Енді не берейін? — дейді бай. Кемпір:

— Жалғыз балаңды бер, жіберейін, — дейді. Бай жалғыз баласын бермек болады, кемпір байды қоя береді

«Ұр тоқпақ» ертегісі

Бір жерге келіп: – Бұл кімнің қойы? – деп, қойшыдан сұрайды. Қойшы: – Бұл Қазбайдың қойы,– дейді. Шал жаңағы қойшы баладан: – Шырағым, Қазбайдың бұдан басқа несі бар?– дейді. Бала шалға: – Қазбайдың үш жақсы нәрсесі бар. Біреуі: «Піс, қазаным, піс!»–десе, әр түрлі тамақ пісіп шығады, енді біреуі: «Құс, есегім, құс!»–десе, есегі алтын құсады, тағы біреуі:

«Қарлығаштың құйрығы неге айыр» ертегісі

Жыл артынан жыл, күн артынан күн өтіп жатады. Күндердің күнінде Жыланекең: «Бүкіл әлемге патша болып, барлық билікті өз қолыма алсам, бұдан да жақсы тұрар едім. Көзіме көрінген тамақты ішпей, дүниедегі жандылардың ең тәтті қандысын жер едім», – деп қиялдайды. Қан дәмін айыра алатындарды шақыртады. Қос қанатын делдитіп, аяқтарын шілтитіп, қуарып Шіркей, тұмсығын едірейтіп Маса, патшаның көңілін табам деушілердің бәрі келеді.

«Қарлығаш пен дәуіт» ертегісі

Қарлығаш жардың қуысына ұя салып, балапан шығарыпты. Анасы азық әкелуге кеткенде, балапандары шыдамсыздана күтумен болады екен.. Бір күні қарлығаштың ұясына жылан өрмелеп бара жатады. Мұны көрген қарлығаш шыр-шыр етіп, балапандарына арашашы іздейді. Ұшып көкекке барады.Қарлығаш: «Көкек, маған көмек бере гөр, балапандарымды жылан жейін деп жатыр!» – дейді.

  — Бүркіт қонаққа шақырып еді, уақытым жоқ, – дейді көкек.

2.Жүргізуші: дұрыс, құрметті қонақтар.енді үй тапсырмасы. 2-ші бөлім

Сахналық қойылым. Әр топ өз дайындаған ертегілерін сахналап қояды.

1.Жүргізуші: рахмет, тамаша сахналық қойылым болды. Енді 3-ші тапсырма

Сайысымыздың ІІІ- кезеңі «Әуенді тап».Бұл сайыста экранда көрсетілген ұяшықтар ұсынылады, әр ұяшықтың астында жасырылған әуенді тыңдап табу керек

2.Жүргізуші: жақсы, бәрін тез таптыңыздар.

4-ші бөлім «Мақал сөздің мәйегі» мақалдарды табыңдар

1.Жүргізуші: құрметті қонақтар барлық тапсырмаларды өте жақсы орындадық. Енді соңғы тапсырма ойын. Бәріміз ортаға шығамыз. Мына мата айналмақтың шетін ұстап музыка әуеніне билеп жүреміз. Музыка тоқтағанда астына кіру керек. Кім үлгермейді сол өз өнерін көрсетеді.

Қорытынды. Енді әр топ өзінің ұпай сандарын санаймыз кім жеңді екен. бәріңізге рахмет. Енді тәтті шай ішеміз.

Жеңімпаз топты анықтау марапаттау.

Арайлым Калмаганбетова

Сабақтың мақсаты. Балаларға ертегілер туралы түсінік беру. Ертегі кейіпкерлерін қонаққа шақыра отырып,қиялы мен қабілетін жетілдіру. Балалардың сөздік қорын, байланыстырып сөйлеуге дағдыландыру. Балаларға жағымды, жағымсыз қасиеттерді айыра білуді үйрету. 
Тәрбиелігі: Өзара сыйласып, достық қарым-қатынаста болуға, біреуге қызғанып қарамауға, бірін-бірі құрметтеп, үлгі тұтуға тәрбиелеу. 
Технологиясы: «Тәй-тәй» технологиясы
Қойылымның кейіпкерлері: Ертекші, шал, кемпір, бауырсақ, қоян, қасқыр, аю, түлкі. 
Көрнекілігі: тақта, орман, орманды мекендеген аңдар, ағаштар. 
Сәлем, сәлем, басым!
Сәлем, сәлем, көзім!
Сәлем, сәлем, бетім!
Сәлем, сәлем, тісім!
Сәлем, сәлем, балалар!
Сәлем, сәлем, апайлар!
Ертегі- халқымыздың ертеден бері келе жатқан мәдени мұраларының бірі, ауыз әдебиеті. Ертегіні мазмұнына қарай, әр алуан ерекшеліктеріне қарай бір неше түрге бөлуге болады. 
—         жануарлар жайында (суреті, немесе кітабын көрсету) 
—         қиял-ғажайып ертегілер 
—         шыншыл ертегілер 
Ертегіден халқымыздың тұрмыс-салтын, әдеп-ғұрыпын білеміз. 
Онда шындық оқиға мен қиял-ғажайып оқиға аралас келіп отырады. 
— Біз бүгінгі тіл дамыту сабағында ертеден келе жатқан «Бауырсақ» ертегісімен танысамыз. 
— Күнделікті сабақта осы уақытқа дейін көп ертегілермен таныстық. Қане, қандай ертегілер естеріңде қалды? (Балалар 2-3 сөйлемнен ертегілер айтады.) 
Балалар, ертегі не жайында? 
— Балалар, сабағымызға ертегі кейіпкерлері қонаққа келіп отыр екен. 
Әуен естіледі (сол кезде балалар бір жерге жиналып, ертегі кейіпкерлеріне айналып кетеді). 
«Бауырсақ» ертегісінің сахналық қойылымы: 
Тәрбиеші: 
Құрметті қонақтар! Ертегілер еліне қош келдіңіздер! І-ші сәбилер тобының тәрбиеленушілерінің қиалынан туындаған «Бауырсақ» ертегісін тамашалаңыздар.  
Тәрбиеші
Кемпір мен шал болыпты. Бірде шал жалынып: 
Шал 
—         Кемпір-ау, маған бауырсақ пісіріп берсеңші. 
Кемпір 
—    Неден пісірейін? Ұн жоқ қой! 
Шал 
—         Әй, кемпірім-ай ! Қойманың түбін қырнап көрсең ғой бауырсақтық ұн табылып қалар. 
Тәрбиеші
Кемпірі солай істейді: қойма түбін қырып-қырнап екі уыс ұн табады да, қаймаққа шылап, қамыр илеп, бауырсақты майға пісіріп, терезе алдына суытқалы қояды. 
Жата-жата жалыққан бауырсақ терезе алдынан үйдің іргесіне домалап түседі, іргеден көгал үстіне домалайды, көгалдан жылжып жолға жетеді. Одан әрі жолмен зырлай жөнеледі. Бауырсақ жолда зымырап бара жатса, қарсы алдынан қоян шыға келеді. 
Қоян 
Бауырсақ! Бауырсақ! Мен сені жеп қоямын! 
Бауырсақ 
Жоқ, сен мені жеме, саған қандай өлең айтып берер екем, онан да соны тыңда. 
Тәрбиеші
Қоян құлағын түреді, ал бауырсақ әнге басады:   
Бауырсақ 
Әжей қойма қырнаған, екі уыс ұн жинаған. 
Балқаймаққа шылаған, пісіріп маймен сылаған. 
Суытып та сынаған, бауырсақпын зулаған!        
Атайдан да құтылдым, әжейден де құтылдым. 
Қоян 
Қоян: -қой, бауырсақ сенің өленің жақсы сен одан да менің тапсырмамды орында . Ал балалар қояннан бауырсақты құтқарып сұрағына жауап берейік. 
 Қоянның тапсырмасы: 
-Ұн неден алынады ? (Бидайдан) 
Бауырсақтың түсі қандай? (Сары.) 
 Тәрбиеші
Бауырсақ жалғыз аяқ жолмен келе жатса, оның алдынан қасқыр шыға келіп: 
Қасқыр 
Бауырсақ! Бауырсақ! Мен сені жеп қоямын! 
Бауырсақ 
— Сен мені жеме, мен саған өлең айтып берейін. 
Тәрбиеші
Бауырсақ әндете жөнеледі 
Бауырсақ 
Әжей қойма қырнаған,екі уыс ұн жинаған. 
Балқаймаққа шылаған, пісіріп маймен сылаған. 
Суытып та сынаған, бауырсақпын зулаған!        
Атайдан да құтылдым, әжейден де құтылдым. 
Қояннан да сытылдым, қасқыр, сенен құтылу 
Қиын емес бұл маған 
Қасқыр 
—    жоқ, бауырсақ, өлеңің керек жоқ сен менің тапсырмамды орында. 
Қасқырдың тапсырмасы: Ал, балалар, қояннан бауырсақты құтқарып  алдық, енді қасқырдың сұрағына жауап берейік. 
1. берілген сөздерді буынға бөл: алмұрт, бала, машина, қалам. 
Тәрбиеші
Бауырсақ орман ішімен домалап келе жатса оған аю қарсы шығады.   
Аю 
—         Әй , бауырсақ ! Мен сені жеп қоямын! 
Бауырсақ 
— Сен мені жеме, мен саған өлең айтып берейін. 
Әжей қойма қырнаған, екі уыс ұн жинаған. 
Балқаймаққа шылаған, пісіріп маймен сылаған. 
Суытып та сынаған, бауырсақпын зулаған!        
Атайдан да құтылдым, әжейден де құтылдым. 
Қояннан да сытылдым, қасқырдан да құтылдым, 
Маймақ, сенен құтылу, қиын емес бұл маған! 
Аю 
  Аю: Әй, балалар, балалар! 
        Менде қызық ойын бар, 
        Ал ықылас қойындар 
        Кәне, тәртіп сақтайық, 
        Мен берген тапсырманы, 
        Бұлжытпай орындайық. 
Аюдың тапсырмасы: Ұннан жасалатын тағамдарды ата: Бауырсаққ. Нан. Торт. Печенье. Бәліш. Түрлі макарон өнімдері. 
Тәрбиеші
Осылай бауырсақ әрі қарай домалай жөнеледі. 
Түлкі 
-Амансың ба, бауырсақ! Көргендерге ұнайды, жүзің қызыл шырайлы! 
Тәрбиеші
Бауырсақ мақтағанға мәз болып, өлеңін айта бастайды. Түлкі болса құмарта тыңдаған боп, қыбырын білдірмей,бауырымен сырғып, жақындай береді. 
Бауырсақ 
Әжей қойма қырнаған, екі уыс ұн жинаған. 
Балқаймаққа шылаған, пісіріп маймен сылаған. 
Суытып та сынаған, бауырсақпын зулаған!        
Атайдан да құтылдым, әжейден де құтылдым. 
Қояннан да сытылдым, қасқырдан да құтылдым, 
Аюдан да сытылдым, түлкі, сенен құтылу 
Қиын емес бұл маған!   
Түлкі 
—    Оңай құтала алмасың, менің тапсырмамды орында 
Түлкі : (қолында бір бума қағаз). Онда менің жұмбақтарымды шешіп көріңдер. 
     1.  Қыста ақ, 
          Жазда сүр. 
                     (қоян) 
  2.Қорбаң- қорбаң етеді, 
Орманда ол жүреді (аю) 
  3.Орманда тұрады, өзі бір қу, 
Жүрген жері айқай-шу. 
                          (түлкі). 
  Түлкі бауырсақты бас сап жейіндеп жатқанда, балалар айғайлап жібереді. 
Балалар: -жоқ, қу түлкі олай болмайды біз сенің тапсырмаларынды түгел орындадық. Сен бауырсақты жей алмайсың деп бауырсақты алып кетеді. 
Түлкі ештене істей алмай жөніне кете береді. 
Ал балалар, бауырсақты жетектеп ата мен әжеге келеді. 
Тәрбиеші
Әже келе жатқан Тәуелсіздіктің 21 жылдық мерекесіне арнап 21 бауырсақ пісіріп, дастарқан жасап қойыпты. 
Әже: Кәне, балалар, қонақтарға да беріңдер бауырсақтан жеңдер, (отырған қонақтарға бауырсақ ауыз тигізу).    
Қорытындылау: 
— Балалар ертегі сендерге ұнады ма? 
Ертегінің мазмұны не жайында екен? Ал, енді балалар, ертегідегі жағымды және жағымсыз кейіпкерлерді айыру үшін мынадай тапсырмалар орындайық. 
Неліктен бұл жерде аю, қасқыр, жағымды кейіпкерлерге жатады? (Өйткені олар бауырсақты жеген жоқ.) 
— Өте жақсы! 
— Ал, түлкі ше? 
-Түлкі қу, айлакер. 
Жағымды-Жағымсыз 
Балалар, бауырсақ неден жасалады? (Ұннан) 
-Ұн неден алынады? (Бидайдан) 
 Тәрбиеші: Бауырсақтың түсі қандай? 
Бауырсақ: Сары. 
Тәрбиеші: Бауысақтың пішіні қандай? 
Бауырсақ:  Домалақ, шеңбер. 
Ұннан жасалатын тағамдар: Бауырсақ. Нан. Торт. Печенье. Бәліш. Түрлі макарон өнімдері. 

Тақырыбы: Ертегілер еліне саяхат

Мақсаты: Балаларды кітап оқуға қызықтыру, оны таза ұстауға
үйрету; кітаптың пайдасы мен маңыздылығын ұғындыру мектеп
кітапханасымен таныстыру.

Көрнекілігі: кітап көрмесі, кітап туралы қанатты сөздер,
слайдтар.

Жүргізуші: Құрметті ұстаздар, ата-аналар, бірінші сынып
оқушылары. Бүгінгі бірінші сынып оқушыларына мектеп кітапханасымен
таныстыру мақсатында өткізілгелі отырған

« Ертегілер еліне саяхат» атты ертеңгілігімізге қош келдіңіздер!

Қуан, шаттан, алақай,

Қуанатын күн келді,

Күліп шықты күн бүгін.

Қайырлы таң, қайырлы күн.!

Тамаша болсын бүгінгі күн!.

Кітап — ол ең жақын дос, егер сен оны шынымен жақсы көрсең ол
сені қуантады.

«Кітап — ақылына ақы сұрамайтын алтын қазына».

Білесің бе кітап білім ұясын,

Келсең мұнда, өмірге азық жиясың.

Оқып біліп, зерттеп көріп санаңа,

Терең білім, ой маржанын құясың.

Дейді ойшылдар «Кітап- білім бұлағы».

Кітапхана — сол ойшылдар тұрағы.

Көп үйреніп, көп оқыған баланың

Анық тағы білімпаз болып шығары.

1-оқушы:

Адамның досы — кітап, өмір кілті.

Тең келмес оған жиған дүние мүлік.

Ақылшы, жанға серік жол бастаушы,

Асыл ой қазынасы, өмір көркі.

2- оқушы:

Тұрады басын құрап әріп неден,

Басталған білім басы Әліппеден.

Қарасаң шалқар теңіз түпсіз мұхит,

Оқысаң кітап сырын ашып терең.

3- оқушы:

Оқы талмай, түй санаңа, жас достар,

Сыр құямын, нұр құямын бойыңа.

Таза ұстап, оқы мені қастерлеп,

Бар білімді мен құямын миыңа.

4- оқушы:

Кітапхана — қасиетті шаңырақ,

Сенен шығар сансыз жүйрік, көп саңлақ.

Сенен шығар ғасырлардың данасы,

Сенен тарар саналарға нұр шуақ.

5 -оқушы:

Бұл — қастерлі кітапхана,

Мұнда бары кітап қана.

Ғылым іздеп келгеннен соң

Алаңдама, кітап қара.

Жүргізуші: Балалар, мектеп кітапханасын сендерге таныстыру үшін
мектебіміздің

кітапханашысы Бота апайға сөз кезегін береміз.

Кітапханашы: Сәлемтсіздер ме құрметті ұстаздар, оқушылар ! Бүгін
сіздермен бірге мектеп кітапханасына саяхат жасаймыз. Адам
баласының жер басып өмір сүрген уақытынан бүгінгі күнге дейінгі
басты үш құндылығы — Білім, Ғылым, Өнер. Ал осы құндылықтардың қыр
-сырын білуге, түсінуге қол ұшын беретін, алуан түрлі ғылыми
жаңалықтарды ашуға апаратын бірден -бір жолдың ордасы — Кітапхана.
Кітапханаға оқырмандар (оқушылар) жие келіп қажетті әдебиеттерін
жазғызып, түрлі ертегілерді оқиды , шығармашылықпен шұғылданады,
ізденеді. Мектеп кітапханасында оқырмандарға қызмет көрсету үшін
оқу залы, абонемент бөлімдері қызмет жасайды. Ал анықтамалар мен
энциклопедиялар, газет -журналдарды оқу залында отырып керегінше
пайдалануға болады. Кітапхана да кітаптар жүйе бойынша сөрелерге
орналастырылған түрлі қызықты кітаптарды сол сөрелерден табасың.
Сонымен қатар тақырыптық көрмелер жасалған. Ал сендерге арналған
бөлім « Әлемді тану ертегіден басталады» бұл бөлімнен қызыққа толы
кітаптарды алып оқуларыңа болады.

Балалар сендерге кітаптың құрылымымен таныстырып өттейін.

1. Мұқабасы

2. Беттері

3. Кітаптың не туралы екендігін түсіндіретін аннотоциялық
   анықтама.

4. Баспаның аты, шыққан жылы және авторы

5. Мазмұны.

Сендер кітапханаға келіп кітап таңдауда біз әр дайым көмек беріп
отырамыз.

Ал , енді өздеріңе арналып жасалған кітап көрмесімен
таныстырайын кітап көрмесі үш бөлімнен тұрады бірінші бөлім
«Кітаппен дос болсаң бәрін білесің», екінші бөлім «Білгенге
маржан», үшінші бөлім «Дыбысты кітаптар» бөлімінде аудио кітаптар
қойылды. Кітапханаға келіп оқу залында отырып газет-журналдар мен
кітаптар оқуларыңа болады сонымен қатар абонемент бөлімінен үйге 15
күнге кітап алуларыңа болады. Ол үшін бірінші сендерге формуляр
толтырып кітапханаға тіркейміз, тіркелген әрбір оқушы біздің
оқырмандар болады. Оларды кітапхана ережесімен толық таныстырамыз.
Кітаптың мұқабасы бүлінбес үшін сыртын қағазбен қаптап ал.

Тамақ ішіп отырып кітапты оқыма, оны ластауың мүмкін.

Кітаптың арасына қарандаш, қалам және басқа осындай нәрселер
салма, түбі жыртылады.

Кітаптың беттерін бүктеме, қыстырғыш жасап ал.

Кітап беттерін жыртпа, сурет салма, оған жазба.

Кітапты майыстырып бүктеме, бұдан оның беті жыртылады.

Кітапты таза ұқыпты ұстау керек сен кейнгі іні -қарындастарыңда,
осы кітаптарды оқиды осыны естен шығармай қолдарыңдағы оқулықтарды,
әдеби кітаптарды таза ұстаңдар. Бүгінгі «Ертегілер еліне саяхат»
атты ертеңгілігіне қош келдіңдер.

Жүргізуші:

Үлкенге де сіз,кішіге де сіз.

Баршаңызға құрметпен

Бас иеміз біз.

-Балалар бүгін көніл -күйдерің қалай?

-Жақсы болса, 3 «а» сынып оқушысы Ерболқызы Дилназдын
орындауында «Өнерге құштармын» әнін тамашалайық (бәріміз әнге
қосыламыз)

Жүргізуші:

Айтады ертегі сыр, ертегі ой,

Ертегі айтса еліктіріп балалар

Қиялға қызықтырып ертеді ғой

-Балалар, ертегілер әлемін қандай деп ойлайсыңдар?

-Ертегілер елінде кімдер тұрады?

-Қандай жағымды жағымсыз кейіпкерлерді білесіңдер?

— Ертегі қалай басталады, қалай аяқталады.

-Ертегілер бізді неге үйретеді? (Балалардың жауабы тыңдалады. )

Жүргізуші: Иә, кітаппен достассаң бәрін білесің. Бірде ұялтса,
бірде мақтайды, бүкіл әлем сырын алдыңа жайып салады.

Ал енді кішкентай біздің оқырмандарымызға арнап 4 ә сынып
оқушылары ертегіден қойылым көрсетсін бірге тамашалайық.

-Ертегі сендерге ұнадыма?

-Біз тамашалаған ертегі қалай аталады?

-Қай халықтың ертегісі?

-Ертегідегі қай кейіпкер ұнады?

(оқушылардан сұрақ-жауап алынды. Бұл ертегі орыс халқының
«Бауырсақ» ертегісі)

Жүргізуші: «Ойлан тап» Бұл бөлімде ертегіден үзінді оқылады, сол
ертегінің атын тауып айту керек.

1. — Аурумын, жүруге әлім жоқ — деп барлық аңдарға хабар
   таратты. (Арыстан мен түлкі)

2. — Мен күшті болсам, құмырсқаға ін салдырмас едім. (Кім
   күшті)

3. — Түйк бойына сеніп құр қалыпты. (Жыл басына таласқан
   хайуанаттар)

4. — Қарғажан, көмектес менің балапандарымды жылан шаққалы
   жатыр. (Дәуіт пен қарлығаш)

5. — Олай тартқылады, бұлай тартқылады, тартып алды. (Шалқан
   ертегісі)

Жүргізуші: Енді балалар 4 «ә» сынып қыздарының орындауына
«Флешмоб» биін тамашалайық

Жүргізуші: «Сұрақ -жауап» бұл бөлімде жұмбақтар жасырылады
сендер балалар жумбақтын шешуін табасыңдар.

1. Өзі ширақ, өзі қу, жүрген жері айқай-шу. (Түлкі)

2. Басы -тарақ, арты -орақ. (Қораз)

3. Өзі ащы. Біріқ, дәмді етер асты. (Тұз)

4. Шыр көбелек айналар, беліне жіп байланар. (Ұршық)

5. Бір құтыда екі түрлі су жатады, қайнатсаң мұз болып қатады.
   (Жұмыртқа)

6. Көк лағым көгенде тұрып семіреді. (Қарбыз)

7. Асты тас, үсті тас, ортасында піскен ас. (Таба нан)

8. Кіруге адам батпайды, затыңды аман сақтайды. (Сандық)

9. Қара сиырым қарап тұр, қызыл сиырым жалап тұр. (Қазан мен
   от)

Жүргізуші: Балалар енді кезекте «Кітап нені сүйеді?» ойыны. Мен
сұрақ қоямын .

• Келіссеңіздер шапалақ ұрасыздар.

• Келіспесеңіздер шапалақ ұрмайсыздар?

1. Кітап қаптағанды -ия

2. Лас қолмен ұстағанды -жоқ

3. Қар мен жаңбырға тастағанды- жоқ

4. Аялап ұстағанды — ия

5. Кітап сөрелерінде ұстағанды -ия

6. Еденде жатқанды — жоқ

7. Құрметтегенді — ия

8. Кітаппен дос болғанды — ия

Жүргізуші: Балалар рахмет сендер ертегілерді жақсы біледі
екенсіңдер, талаптарың өрлей берсін! Міне Ертегілер еліне саяхаттап
болған сияқтымыз. Енді балалар кітап оқимыз ба? Кітапханаға келіп,
кітап алып тұрамызба.? Ендеше балалар осы асыл қазынамызды оқып, үй
реніп, ойға тоқысақ еліміздің, өнегелі де ұл-қызы болатындарың
айқын. Осы шараға қатысқандарыңыз үшін барлықтарыңызға көптен көп
рахмет. Келесі кездескенше күн нұрлы болсын — дей келе бүгінгі
ертеңгілігімізді 4 «ә» сынып оқушысы Сақтаған Қарақаттың
орындауындағы «Ертегілер әлемі» атты әнмен аяқтаймыз. Қош сау
болыңыздар!

А Н Ы Қ Т А М А

Қызылорда қаласы

№253 орта мектебі 27.02.2016 жыл

Тақырыбы: «Ертегілер еліне саяхат»

(1-сынып оқушыларын мектеп кітапханасымен таныстыру ертеңгілігі
)

Мақсаты: Балаларды кітап оқуға қызықтыру, оны таза ұстауға
үйрету; кітаптың пайдасы мен маңыздылығын ұғындыру мектеп
кітапханасымен таныстыру.

Көрнекілігі: кітап көрмесі, кітап туралы қанатты сөздер,
слайдтар.

Ертеңгіліктің өтілу барысы:

1.Ертеңгілігімізге 4 «ә» сынып оқушылары қатысып, кітап туралы
өлеңдер оқыды.

2. Кезек мектеп кітапханашысы А.Сейдахметова апайға берілді.
Апай бүгінгі біздің кішкентай оқырмандарымызға арнайы дайындалған
кітап көрмесімен таныстырды. Көрме «Әлемді тану ертегіден
басталады» деп аталды. Кітап көрмесі үш бөлімнен тұрды. Әр бөлімге
жеке-жеке тоқталып, бүлдіршіндерге толық мағлұмат берілді. Сонымен
бірге кітапханаға келген кезде оқырманға көрсетілетін қызмет
түрлерімен де таныстырып өтті.

3. Мектебіміздің 3а сынып оқушысы Ерболқызы Дилназ «Өнерге
құштармыз» әнінен бүгінгі кішкентай оқырмандарға әннен шашу шашты.

4. Кітапхана оқырмандары 4 ә сынып оқушылары олрыс халқының
«Бауырсақ» ертегісінен қойылым көрсетті.

5. «Ойлан тап» бөлімінде ертегіден үзінділер оқылды, оқушылар
сол ертегінің атын тауып айтты.

6. Бір топ қыздардың орындауында «Флешмоб» биі орындалды.

7. «Көк сандық» атты сөз жұмбақ шешу бөлімінде оқушылар
жұмбақтар шешті.

8. «Кітап нені сүйеді?» атты сергіту сәті болды.

9. 4 ә сынып оқушысы Сақтаған Қарақаттың орындауында «Ертегілер
әлемі» әні орындалды.

10. 1-сынып оқушыларын мектеп кітапханасымен таныстыру
ертеңгілігін мектеп директорының тәрбие ісі жөніндегі орынбасары
Жалғасбаев Әбілқасым ағай қортындылап оқушыларға кітаппен дос
болсаңдар өскенде жақсы азамат боласыңдар, сондықтан көп кітап оқып
білімді де сауатты ұрпақ болу керектігін айтып өтті.

Мектеп кітапханашысы А. Сейдахметова бүгінгі ертеңгілігімізге
атсалыса қатысқан 3-4 сынып оқушыларына, кітапхана оқырмандарына
үлкен рахмет айта отырып, кітапханаға келіп көбірек кітап оқуға
шақырды. Ертеңгілік соңы естелік суретке түсумен аяқталды.

Төрайымы: А.Сейдахметова

Хатшы: А.Жолаева

Тақырыбы:   «Ертегілер елінде»

Мақсаты:

білімділігі: Оқушыларға ертегіні суреттеп, сахналап қою. Мән-мағынасын ашу. Халық ауыз әдебиеті шығарма кейіпкерлерінің істеріне баға беріп, өз көз қарастарын білдіруге үйрету.

дамытушылығы: Оқушы бойындағы адамгершілік қасиеттерді дамыту, логикалық ойлауын және шығармашылық қабілетін дамыту.

тәрбиелігі: Эстетикалық талғам мен эстетикалық мәдениетін қалыптастыру; ертегі арқылы адамгершілік, достық, мейірімділік, еңбексүйгіштік қасиеттерге тәрбиелеу. Жақсыдан үйреніп, жаманнан  жиренуге бейімдеу.

Көрнекілігі: слайд, тақырып жазылған плакат, ертегілерге қажетті жабдықтар

Шарты: Әр сынып ертегіден көрініс көрсетіп, сахналайды.

Шараның барысы:

І. Кіріспе сөз:

— Құрметті ата-аналар, ұстаздар, оқушылар! Барлығыңызда бастауыш сынып апталығында оздырылғалы отырған « Ертегілер елінде» атты шарамызға қош келдіңіздер! Ертегі  — балалардың қиялын шарықтататын, балалық шақты елестетіп, келешекке сеніммен қарауға тәрбиелейтін  ауыз әдебиетінің бір түрі. «Ертегі» деген ат ертеде, ерте күндегі деген сөздерден туған. Кейде «ертек» деп те айтылады. Әрқайсымыз балалық шағымызда таңғажайып сиқырға толы ертегілерді оқыдық. Ертегілер-тұнып тұрған қиял-ғажайып: жануарлар, жәндіктер адамша сөйлеседі, батырлар жау әскерімен ғана емес, айдаһарлармен, жын-перілермен шайқасады.

Бүгін 1-4 сынып оқушылары өздерінің дайындаған ертегілерін  біздің алдымызда сахналап көрсететін болады.  Олай болса «Ертегілер елінде» атты шарамызды бастауға рұқсат етіңіздер.

Әр сыныптың ертегіні сахналау шеберліктерін анықтап, әділ бағасын беретін әділқазы мүшелерімен таныс болыңыздар:

1. Тәрбие ісінің меңгерушісі: Сейтмуханова А.Ж.

2.Кітапханашы: Тасмаганбетова А.Б.

1. Қосымша білім беру педагогі: Тасмаганбетова А.С.

Көрермендерге сұрақтар:

1. Қандай ертегілерді білесіздер?
2. Ертегілер неше түрге бөлінеді? /тұрмыс-салт, қиял-ғажайып, шыншыл./
3. Өзің білетін ертегі кейіпкерлерін ата?
4. Ертегілер қалай басталады? /«Баяғы өткен заманда бір шал мен кемпірдің ……. болыпты» немесе «Ерте, ерте, ертеде, ешкі жүні бөлтеде» деп те басталады./
5. Ертегілер қалай аяқталады? / Ертегі үнемі жақсылықпен аяқталады. «сөйтіп мұратына жетіпті»

Жүргізуші: Балалар,  «Жұлдыз айы көркем,

Әдемі еді неткен, құстары сөйлейді,

Бұлттары билейді…» деген шумақтар нені еске түсіреді?
— Бұл әрине «Ертегілер әлемі» әні. Өлең ертегі әлеміндегі ғажайып көріністерге елес береді. Олай болса  кезекті әсем әнге берейік.

Ән: «Ертегілер әлемі». Орындайтын: 3-сынып оқушысы: Шарипова Гүлназ

Кел, көрейік ертегі,
Естіген жанды елтеді.
Талай ғажап оқиға,
Қызық сырын шертеді,- демекші алдарыңызға 1-2 сынып оқушыларын шақырамын.

1 «А» сынып – «Шалқан» ертегісі

1 «Б» сынып –«Қызыл телпек» ертегісі

1 «В» сынып – «Үйшік» ертегісі

2 «А» сынып – «Бауырсақ» ертегісі.

2 «Ә» сынып –  «Дос іздеген бота» ертегісі

2 «Б» сынып –  «Жеті лақ» ертегісі

Көрермендерге:  «Кім білгір?»

Шарты: Сурет бойынша ертегілердің атын табу керек.

• Алдар көсе
• Ер Төстік
• Алтын балық
• Күлше қыз
• Маша мен аю

Жүргізуші: Балдырғандар көп біледі ертегі,
Ерінбестен ертегіні шертеді.
«Ерте,ерте, ертеде» деп, бастайды,
Бірнешеуін қабат айтып тастайды, демекші ендігі кезекті 3-сыныптың оқушыларына берейік.

3 «А» сынып – «Мақта қыз» ертегісі

3 «Ә» сынып —  «Жыл басына таласқан хайуанаттар» ертегісі

3 «Б» сынып – «Мақта қыз» ертегісі

3 «В» сынып – Кім күшті? ертегісі

Көрермендерге: «Кім тапқыр?»

Шарты: Ертегіден үзінді  және кейіпкерлер жасырынған жұмбақтар оқылады. Ертегінің атын  және кейіпкерді атау.

• «Үшінші рет салғанда,түсті, әйтеуір, бір балық.Балыққа тіл бітіп: « Жібер мені, қарт, еңбегінді жемеймін, қалауыңды айт», -деді. /«Алтын балық»/
• «Тышқан өз бойына сеніп «күнді менен бұрын ешкім көрмейді» деген түйенің өркешіне мініп алып, күн сәулесін бұрын көріп қалды. Ал аңқау түйе бәрінен де құр қалды.» Қандай ертегіден алынған үзінді? / Жыл басына таласқан хайуанаттар/
• Қу түлкі барлық балықты
  Түсіріпті бір-бірлеп,
  Түсіріп бәрін болған соң
  Түсіп қапты бүлкүлдеп.

Суатқа барып құйрықты
Кешке қарай малып қой,
Таң атарда тартасың
Балыққа жарып қайтасың./Түлкі мен қасқыр/

• «- Көкек-көкек! Қайырымды көкек! Балапандарымды жылан жейін деп жатыр, маған көмек бере гөр!» -дейді жан ұшыра.   (Қарлығыш пен дәуіт )
• «Жақсылыққа дұшпанмын.

Жамандыққа құштармын,

Тісімді жұлып, лақтырып,

Сыпырғышқа мініп ұшқанмын.

Жас емеспін, кәрімін,

Ертегінің сәнімін.» Кім туралы айтылған? / мыстан кемпір/

Жүргізуші: Еліктіріп,ертек бізді баурайды,
Қызықпасқа ешбір лажың қалмайды – дей отырып, ендігі кезек 4-сынып оқушыларында.

4 «А» сынып- «Алдар көсе мен Шық бермес Шығайбайдың кездесуі»

4 «Ә» сынып – «Көктем сәні» ертегісі

4 «Б» сынып – «Егінші мен қасқыр» ертегісі

Қорытынды: Құрметті жас достар, ертегілердің тілі көркем, қарапайым, түсінікті жеңіл келеді. Сондықтанда ертегілер сендердің қиялдарыңа қанат бітіріп, армандарыңды асқақтатады, қайратты істерге құлшындырады. Шешен сөйлеуге, өз ойларыңды әдемі баяндауға үйретеді. Тіл құдіреті сені небір құпия сырлар әлеміне жетелейді, көзіңді ашып, кереметтерді танытады. Халық ертегілерін сүйе біл, сүйсіне оқы, одан тіл үйрен, мәнін, мазмұнын аңғар!Жақсы қасиеттерін бойға сіңір!  Өйткені ертегі саған өмір бойы адал серік бола алады.

Қатысқандарыңызға рахмет! Сау болыңыздар!

Тақырыбы:   «Ертегілер елінде»

Мақсаты:

білімділігі: Оқушыларға ертегіні суреттеп, сахналап қою. Мән-мағынасын ашу. Халық ауыз әдебиеті шығарма кейіпкерлерінің істеріне баға беріп, өз көз қарастарын білдіруге үйрету.

дамытушылығы: Оқушы бойындағы адамгершілік қасиеттерді дамыту, логикалық ойлауын және шығармашылық қабілетін дамыту.

тәрбиелігі: Эстетикалық талғам мен эстетикалық мәдениетін қалыптастыру; ертегі арқылы адамгершілік, достық, мейірімділік, еңбексүйгіштік қасиеттерге тәрбиелеу. Жақсыдан үйреніп, жаманнан  жиренуге бейімдеу.

Көрнекілігі: слайд, тақырып жазылған плакат, ертегілерге қажетті жабдықтар

Шараның барысы:

І. Кіріспе сөз:

— Ертегі  — балалардың қиялын шарықтататын, балалық шақты елестетіп, келешекке сеніммен қарауға тәрбиелейтін  ауыз әдебиетінің бір түрі. «Ертегі» деген ат ертеде, ерте күндегі деген сөздерден туған. Кейде «ертек» деп те айтылады. Әрқайсымыз балалық шағымызда таңғажайып сиқырға толы ертегілерді оқыдық. Ертегілер-тұнып тұрған қиял-ғажайып: жануарлар, жәндіктер адамша сөйлеседі, батырлар жау әскерімен ғана емес, айдаһарлармен, жын-перілермен шайқасады.

Сұрақтар:

1. Қандай ертегілерді білесіздер?
2. Ертегілер неше түрге бөлінеді? /тұрмыс-салт, қиял-ғажайып, шыншыл./
3. Өзің білетін ертегі кейіпкерлерін ата?
4. Ертегілер қалай басталады? /«Баяғы өткен заманда бір шал мен кемпірдің ……. болыпты» немесе «Ерте, ерте, ертеде, ешкі жүні бөлтеде» деп те басталады./
5. Ертегілер қалай аяқталады? / Ертегі үнемі жақсылықпен аяқталады. «сөйтіп мұратына жетіпті»

— Балалар,  «Жұлдыз айы көркем,

Әдемі еді неткен, құстары сөйлейді,

Бұлттары билейді…» деген шумақтар нені еске түсіреді?
— Бұл әрине «Ертегілер әлемі» әні. Өлең ертегі әлеміндегі ғажайып көріністерге елес береді. Олай болса  кезекті әсем әнге берейік.

Ән: «Ертегілер әлемі».

Кел, көрейік ертегі,
Естіген жанды елтеді.
Талай ғажап оқиға,
Қызық сырын шертеді. / ертегі тамашалау /

І топ: «Үйшік» ертегісі                           ІІ топ: «Мақта қыз» ертегісі

• «Кім білгір?» тапсырмасы:

Шарты: Сурет бойынша ертегілердің атын табу керек.

1. Алдар көсе
2. Ер Төстік
3. Алтын балық
4. Күлше қыз
5. Маша мен аю
6. Қожанасыр

• « Кім қандай ертегі біледі?»/ оқушылар өздерінің білетін ертегілерін айтады/

Балдырғандар көп біледі ертегі,
Ерінбестен ертегіні шертеді.
«Ерте,ерте, ертеде» деп, бастайды,
Бірнешеуін қабат айтып тастайды, демекші ендігі кезекті оқушыларға береміз.

• «Кім тапқыр?» тапсырмасы:

Шарты: Ертегіден үзінді  және кейіпкерлер жасырынған жұмбақтар оқылады. Ертегінің атын  және кейіпкерді атау.

1. «Үшінші рет салғанда,түсті, әйтеуір, бір балық.Балыққа тіл бітіп: « Жібер мені, қарт, еңбегінді жемеймін, қалауыңды айт», -деді. /«Алтын балық»/
2. «Тышқан өз бойына сеніп «күнді менен бұрын ешкім көрмейді» деген түйенің өркешіне мініп алып, күн сәулесін бұрын көріп қалды. Ал аңқау түйе бәрінен де құр қалды.» Қандай ертегіден алынған үзінді? / Жыл басына таласқан хайуанаттар/

1. Қу түлкі барлық балықты
   Түсіріпті бір-бірлеп,
   Түсіріп бәрін болған соң
   Түсіп қапты бүлкүлдеп.

Суатқа барып құйрықты
Кешке қарай малып қой,
Таң атарда тартасың
Балыққа жарып қайтасың./Түлкі мен қасқыр/

1. «- Көкек-көкек! Қайырымды көкек! Балапандарымды жылан жейін деп жатыр, маған көмек бере гөр!» -дейді жан ұшыра.   (Қарлығыш пен дәуіт )
2. «Жақсылыққа дұшпанмын.

Жамандыққа құштармын,

Тісімді жұлып, лақтырып,

Сыпырғышқа мініп ұшқанмын.

Жас емеспін, кәрімін,

Ертегінің сәнімін.» Кім туралы айтылған? / мыстан кемпір/

Мұғалім:     Еліктіріп,ертек бізді баурайды,
Қызықпасқа ешбір лажың қалмайды – дей отырып, ендігі кезекте барлығымыз ертегіні тамашалайық. /компьютерден қарау/

Қорытынды: Құрметті жас достар, ертегілердің тілі көркем, қарапайым, түсінікті жеңіл келеді. Сондықтанда ертегілер сендердің қиялдарыңа қанат бітіріп, армандарыңды асқақтатады, қайратты істерге құлшындырады. Шешен сөйлеуге, өз ойларыңды әдемі баяндауға үйретеді. Тіл құдіреті сені небір құпия сырлар әлеміне жетелейді, көзіңді ашып, кереметтерді танытады. Халық ертегілерін сүйе біл, сүйсіне оқы, одан тіл үйрен, мәнін, мазмұнын аңғар!Жақсы қасиеттерін бойға сіңір!  Өйткені ертегі саған өмір бойы адал серік бола алады.

Қатысқандарыңызға рахмет! Сау болыңыздар!

V бөлім – «Кім шапшаң?»

Шарты: Кез-келген ертегіден үзінді айтылады, сол ертегі кейіпкерлерін ретімен айту керек.

• – Ей күшік мен сені жеймін! – депті

— Қой, көкешім, қой! (Күшік, қасқыр, мысық)

• Дерменші үшінші рет қолын суға малғанда, қара темір балта ілігеді. (Кедей, дерменші

бай)

• Жыл басына таласып түйе күнді көрмей қалыпты. (Тышқан, сиыр, барыс, қоян, ұлу,

жылан, жылқы, қой, мешін, тауық, ит, доңыз).

• – Тышқан, тышқан сен неден күшті болдың? (Мұз, күн, бұлт, жусан, қошақан, қасқыр,

мерген, тышқан, құмырсқа).

Шырақтарым, ешкімге есік ашпаңдар. Орманда қасқыр жүр. Мен келгенде
-«Шырақтарым — лақтарым, аналарың келді, сүт әкелді», — деп әндетемін. «Қасқыр мен жеті лақ» ертегісі

Тышқан: Сонда мені қай ертегіден екенімді білмей тұрсыз ба?  Мен бар әлемдегі айлакер Тышқанмын.

Мақта Қыз:

Мен, Мақта Қыз, үйді тазаладым,

Сен, мысық қайта-қайта мазаны алдың.

Қатық төктің, еңбекті қадірлемей,

Құйрығыңды жұлып ап жазаладым.    МЕН ДЕ ӨЗ ТАПСЫРМАЛАРЫМДЫ БАЛАЛАРҒА  АРНАП  АЛЫП КЕЛДІМ  ДЫМБІЛМЕС ОҚИ ҒОЙ СҰРАҚТАРДЫ

Мысық:
Көзіме көрінбей тышқан,

Мен мысықпын іші пысқан

Қатығыңды қайтардым төккен,

Қайырымды алдым көптен.

Шал: Жарайсыңдар. Мен де осы ертегі елінің кейіпкерінің бірімін. Қазбайдың өмірін сақтап қалып, мына сиқырлы заттарға ие болдым. Олар қазан, есек, тоқпақ. Балалар, мені таныдыңдар ма? Ертегінің атын білесіңдер ме?  ( «Ұр, Тоқпақ!»).

Мыстан:

Мен мыстанмын, мыстанмын,

Жақсылыққа дұшпанмын.

Жамандыққа құштармын,

Су астынан шыға кеп,

Алқымыңнан қысқанмын.

Тісімді жұлып, лақтырып,

Сыпырғышқа мініп ұшқанмын.

Жас емеспін, кәпрімін,

Ертегінің сәнімін.

Көркейтуге келгенмін,

Ертегілер ауылын.

Аптап ыстық кең даланы қуратқан

Егін күйіп, бұлақтарды суалтқан.

Сол кезде

Тау көтеріп ел үшін,

Жаңбыр әкеп, отанын қуантқан.

Ол кім? (Толағай)

Кіп-кішкентай ғана бойы бар,

Қысылғанда сөз тапқан

Қырық өтірік пе, керегі?

Жаңылмай айтып береді. (Тазша бала)

Кедергі еткен масаға,

Адамдармен дос болып,

Тек жақсылық  жасаған

Айыр еткен құйрығын,

Зұлым жылан тасада

Білесің бе, қандай құс? (Қарлығыш)

Шал: Бұл сұмдықты өзім тоқтатпасам болмайды. Балалар осы қай ертегі болмасын, жақсылықпен аяқталады. Біздің халық ертегілері қандай сөздермен аяқталады? («Сөйтіп өз мұратына жетеді»,  «Одан кейін ұзақ жылдар өмір сүріп  мақсаттарына жетеді», «Еліне қайтып, мұрат-мақсаттарына жетіпті»).

Үйшік ертігісі

Бұл орманда болған оқиға еді. Ашық алаңқайда кіп-кішкентай ескі үйшік тұрған. Бірде оны қасынан жүгіріп өтіп бара жатқан тышқан көреді. Тышқан тоқтап:

– Сүп-сүйкімді, кіп-кішкентай бұл үйшікте кім бар? – деп сұрайды.
Ешкім жауап қайтармайды.Тышқан бос үйшікке кіріп, осында тұрып жатады.
Біраз уақыттан кейін үйшіктің маңына секіріп бақа келеді.
– Сүп-сүйкімді, кіп-кішкентай бұл үйшікте кім бар?
– Мен тықырлауық тышқанмын! Ал сен кімсің?
– Мен бақылдауық бақамын. – Кел, бірге тұрайық.
Бақа «бақ-бақ!» деп бақылдап, үйшікке секіріп кіреді. Тышқан екеуі тіл табысып, бірге тұрады.
Енді үйшік қасына ытқып-ытқып қоян жетеді.
– Сүп-сүйкімді, кіп-кішкентай бұл үйшікте кім бар? – деп сұрайды.
– Мен тықырлауық тышқанмын!
– Мен бақылдауық бақамын. Ал сен кімсің?
– Мен қорқақ қоянмын!– Кел, бірге тұрайық.
Қоян да үйшікке кіреді. Осылай үшеуі бірге өмір сүре бастайды.
Алыстан бұл үйшікті түлкі көреді. Ақырын басып жақын келіп, терезесін қағады да:
– Сүп-сүйкімді, кіп-кішкентай бұл үйшікте кім бар? – деп сұрайды.
– Мен тықырлауық тышқанмын!
– Мен бақылдауық бақамын.
– Мен қорқақ қоянмын! Ал сен кімсің?
– Мен қу түлкімін!– Кел, бірге тұрайық.
Үйшіктен түлкіге де орын табылды. Достар енді төртеу болды.
Үйшікке тілі салақтап, айналасына алақ-жұлақ қарап қасқыр жетеді. Ол есікті қағып, қырылдаған дауысымен:
– Сүп-сүйкімді, кіп-кішкентай бұл үйшікте кім бар? – деп сұрайды.
– Мен тықырлауық тышқанмын!
– Мен бақылдауық бақамын.
– Мен қорқақ қоянмын!
– Мен қу түлкімін! Ал сен кімсің?

– Мен сұр қасқырмын!– Кел, бірге тұрайық.
Қасқыр қысыла-қымтырыла ішке кіреді. Әйтсе де кіп-кішкентай үйшікке бесеуі де сыйып кетеді. Барлығы қосылып, ән айтады. Тату-тәтті өмір сүреді.Бір күні жидек теріп жүрген аю үйшік тұрғындарының салған әнін естиді. Ол үйшікке жақын келіп, бар дауысымен:
– Сүп-сүйкімді, кіп-кішкентай бұл үйшікте кім бар? – деп ақырады.
– Мен тықырлауық тышқанмын!
– Мен бақылдауық бақамын.
– Мен қорқақ қоянмын!
– Мен қу түлкімін!
– Ал мен болсам, сұр қасқырмын! Ал сен кімсің?
– Мен қорбаңбай аюмын!
– Кел, бірге тұрайық.
Аю ары-бері тырбыңдап үйшікке кірмекші болады. Бірақ оның басы енгенімен, денесі сыймайды. Амалы таусылған аю:
– Ендеше мен үйшіктің шатырына шығып тұрайын, – дейді.
– Жоқ, сен дәусің! Сені кішкентай үйшігіміз көтере алмайды. Қиратасың ғой, – деп шырылдайды іштегілер. – Қорықпаңдар, түк те болмайды, – деп аю олардың сөздеріне құлақ аспайды.
Кіп-кішкентай үйшіктің тұрғындары амалсыздан келіседі. Аю қорбаңдап үйшіктің төбесіне шығады. Сол-ақ екен, ескі үйшік сықырлап, шашылып қалады. Тықырлауық тышқан, бақылдауық бақа, қорқақ қоян, қу түлкі, сұр қасқыр  – барлығы аман-есен үйшіктен шығып үлгереді.
Аюға олар ренжімейді. Қайта барлығы бірігіп, бөренелерді тасып, тақтайларды сүргілеп, жаңа үйшік тұрғызуға кірісіп кетеді.  Осылайша, достар өздеріне әп-әдемі, жап-жаңа үйшік соғып алады.

Үйшік ертігісі

Автор: Бұл орманда болған оқиға еді. Ашық алаңқайда кіп-кішкентай ескі үйшік тұрған. Бірде оны қасынан жүгіріп өтіп бара жатқан тышқан көреді.

Автор: Ешкім жауап қайтармайды.Тышқан бос үйшікке кіріп, осында тұрып жатады.
Біраз уақыттан кейін үйшіктің маңына секіріп бақа келеді.

Автор: Тышқан екеуі тіл табысып, бірге тұрады.
Енді үйшік қасына ытқып-ытқып қоян жетеді.

Автор: Қоян да үйшікке кіреді. Осылай үшеуі бірге өмір сүре бастайды.
Алыстан бұл үйшікті түлкі көреді. Ақырын басып жақын келіп, терезесін қағады да:

Автор: Үйшіктен түлкіге де орын табылды. Достар енді төртеу болды.
Үйшікке тілі салақтап, айналасына алақ-жұлақ қарап қасқыр жетеді. Ол есікті қағып, қырылдаған дауысымен:

Автор: Қасқыр қысыла-қымтырыла ішке кіреді. Әйтсе де кіп-кішкентай үйшікке бесеуі де сыйып кетеді. Барлығы қосылып, ән айтады. Тату-тәтті өмір сүреді.
Бір күні жидек теріп жүрген аю үйшік тұрғындарының салған әнін естиді. Ол үйшікке жақын келіп, бар дауысымен:

Автор: Аю олардың сөздеріне құлақ аспайды.Кіп-кішкентай үйшіктің тұрғындары амалсыздан келіседі. Аю қорбаңдап үйшіктің төбесіне шығады. Сол-ақ екен, ескі үйшік сықырлап, шашылып қалады. Тықырлауық тышқан, бақылдауық бақа, қорқақ қоян, қу түлкі, сұр қасқыр  – барлығы аман-есен үйшіктен шығып үлгереді.Аюға олар ренжімейді. Қайта барлығы бірігіп, бөренелерді тасып, тақтайларды сүргілеп, жаңа үйшік тұрғызуға кірісіп кетеді.  Осылайша, достар өздеріне әп-әдемі, жап-жаңа үйшік соғып алады.

Тышқан тоқтап:

1.– Сүп-сүйкімді, кіп-кішкентай бұл үйшікте кім бар? – деп сұрайды.

1. – Мен тықырлауық тышқанмын! Ал сен кімсің?
   3. – Кел, бірге тұрайық.
2. Жоқ, сен дәусің! Сені кішкентай үйшігіміз көтере алмайды. Қиратасың ғой

Бақылдап бақа келеді:

1. – Сүп-сүйкімді, кіп-кішкентай бұл үйшікте кім бар?
2. – Мен бақылдауық бақамын. Бақа «бақ-бақ!» деп бақылдап, үйшікке секіріп кіреді.
3. — Мен бақылдауық бақамын. Ал сен кімсің?
4. – Кел, бірге тұрайық.

Ытқып секіріп Қоян келіп:

1. – Сүп-сүйкімді, кіп-кішкентай бұл үйшікте кім бар?
2. – Мен қорқақ қоянмын!
3. Мен қорқақ қоянмын! Ал сен кімсің?
4. Кел, бірге тұрайық.

Ақырын басып жақын келіп, терезесін қағады да:

Түлкі:

1. – Сүп-сүйкімді, кіп-кішкентай бұл үйшікте кім бар?
2. Мен қу түлкімін!
3. Мен қу түлкімін! Ал сен кімсің?
4. – Кел, бірге тұрайық.

Үйшікке тілі салақтап, айналасына алақ-жұлақ қарап қасқыр жетеді. Ол есікті қағып, қырылдаған дауысымен:

Қасқыр:
1. – Сүп-сүйкімді, кіп-кішкентай бұл үйшікте кім бар?
2. Мен сұр қасқырмын!

1. Мен сұр қасқырмын. Ал сен кімсің?
2. – Кел, бірге тұрайық.

Қасқыр үйшікке жақын келіп, бар дауысымен:
1. – Сүп-сүйкімді, кіп-кішкентай бұл үйшікте кім бар?

1. Мен сұр қасқырмын.
2. – Ал мен болсам, сұр қасқырмын! Ал сен кімсің?
3. – Кел, бірге тұрайық.

Аю:

1. Сүп-сүйкімді, кіп-кішкентай бұл үйшікте кім бар?
2. – Мен қорбаңбай аюмын!
3. – Ендеше мен үйшіктің шатырына шығып тұрайын.
4. Қорықпаңдар, түк те болмайды

Ертегілер елінде

Маңғыстау облысы, Жаңаөзен қаласы
№12 бастауыш мектеп
Шалабаева Алмагүл Утешқызы

Тәрбие сағаты

Сабақтың тақырыбы: Ертегілер елінде.

Сабақтың мақсаты:  

1. Қазақ халқының шығармасы, халық мұрасы ертегі, оның шығу тарихы туралы түсінік беру.
2. Оқушылардың қиялдауға, шешен сөйлеуге, өз ойын еркін жеткізуге және қайратты істер жасауға жұмылдыру.
3. Төзімділікке, адамгершілікке, бірлесе жұмыс істеуге, жақсы қасиеттерді бойына сіңіруге тәрбиелеу. Ертегілерді оқуға деген қызығушылығын ояту.

Сабақтың көрнекілігі: Нақыл сөздер, суреттер, үлестірме карточкалар.

Сабақтың барысы:   
I. Ұйымдастыру кезеңі:
Сынып оқушыларын түгендеу, көңілдерін сабаққа аудару. Сабақтың мақсатын түсіндіру.

II. Кіріспе бөлімі:
Қазақ ауыз әдебиетінің көне түрлерінің бірі — ертегілер болып табылады. Онда қазақ халқының ғасырлар бойы бастап кешкендері  суреттеледі. Ертегіден халқымыздың тұрмыс-салтын, әдет-ғұрпын білеміз. Онда шындық оқиға мен қиял-ғажайып оқиға аралас келіп отырады.
Ертегіден халықтың ертеңге деген сенімі мен үміт-арманы, бақыты туралы ойларын көруге болады.

Ертегі ғасырлар бойы сақталып, жалғасып біздің дәуірімізге жеткен.

Әдетте ертегілер «ерте, ерте, ертеде» немесе «баяғы заманда» деп басталып, соңы жақсылықпен аяқталады.
                             Бар екен де жоқ екен,
                             Ертек- ертек, ерте екен.
                             Ешкілері бөртеекен,
                             Қырғауылы қызыл екен.
                             Құйрық жүні ұзын екен,  
                             Ертегіден қызық екен.
Міне балалар бүгінгі сабағымыз сайыс түрінде өтеді. Сайысымыз бірнеше бөлімнен тұрады.
I-бөлім. Таныстыру.
I-топ. Бауырсақ.
II-топ. Шалқан.
III-топ. Қызыл телпек.

II-бөлім. Кім білгір?
Қай топ ертегілерді көп біледі?

III-бөлім. Кім тапқыр?
Суреттің қай ертегіден алынғанын табу, кейіпкерлерін атау.

IV. Кім ойшыл?
Ертегіден үзінді оқылады, жалғастырып айту.

V. Кім шапшаң?
Ертегі көрінісінің қиындыларын құрастыру.

Қауындықта ақ қораз,  
Дайындады қақ біраз.

Ұйқы көрмей ұзақ таң,
Бақ күзетті бұзауқан.  

Бау–бақшаны аралап,
Жеміс терді қара лақ.

VI. Кім дарынды?
Сурет бойынша ертегі құрастыру.

VII. Қорытынды.
Жеңімпазды анықтау.
Міне, балалар бізге ата-бабадан мұра болып қалған құнды шығарманың бірі ертегі екен. Оның қай-қайсысын алсақта тәрбиелік мәні өте көп  екен. Мысалы, тұрмыс-салт ертегілерін естігенде өмірдің неше түрлі қырлары мен сырларын түсінуге, әр дүниені танып білуге көмектессе, қиял-ғажайып ертегілерін оқығанда елді қорғаған қаһармандардың  іс- әрекетіне қызығып, олардың жақсы істерін үйреніп, жаман істерінен жиренуге көмектеседі. Ал хайуанаттар туралы ертегілерден табиғаи пен жан- жануарлар  дүниесін тереңірек тануға, олардың іс-әрекеттерін мәнін түсінуге көмектеседі. Сондықтан көбірек оқып, атадан қалған мұраны яғни халық шығармасын келесі ұрпаққа жеткізуге біз міндетті екенімізді ұмытпайық .  
Ата-мұра бізге өнеге деп бүгінгі сабағымызды аяқтаймыз.

Тақырыбы:   «Ертегілер елінде»

Мақсаты: білімділігі: Оқушыларға ертегіні суреттеп, сахналап қою. Мән-мағынасын ашу. Халық ауыз әдебиеті шығарма кейіпкерлерінің істеріне баға беріп, өз көз қарастарын білдіруге үйрету.

дамытушылығы: Оқушы бойындағы адамгершілік қасиеттерді дамыту, логикалық ойлауын және шығармашылық қабілетін дамыту.

тәрбиелігі: Эстетикалық талғам мен эстетикалық мәдениетін қалыптастыру; ертегі арқылы адамгершілік, достық, мейірімділік, еңбексүйгіштік қасиеттергетәрбиелеу. Жақсыдан үйреніп, жаманнан  жиренуге бейімдеу.

Көрнекілігі: слайд, тақырып жазылған плакат, ертегілерге қажетті жабдықтар

Шарты: Әр сынып ертегіден көрініс көрсетіп, сахналайды.

Шараның барысы: І. Кіріспе сөз:

• Құрметті ата-аналар, ұстаздар, оқушылар! Барлығыңызда бастауыш сынып апталығында оздырылғалы отырған « Ертегілер елінде» атты шарамызға қош келдіңіздер! Ертегі  — балалардың қиялын шарықтататын, балалық шақты елестетіп, келешекке сеніммен қарауға тәрбиелейтін  ауыз әдебиетінің бір түрі. «Ертегі» деген ат ертеде, ерте күндегі деген сөздерден туған. Кейде «ертек» деп те айтылады. Әрқайсымыз балалық шағымызда таңғажайып сиқырға толы ертегілерді оқыдық. Ертегілер-тұнып тұрған қиял-ғажайып: жануарлар, жәндіктер адамша сөйлеседі, батырлар жау әскерімен ғана емес, айдаһарлармен, жын-перілермен шайқасады.

• Бүгін 1-4 сынып оқушылары өздерінің дайындаған ертегілерін  біздің алдымызда сахналап көрсететін болады.  Олай болса «Ертегілер елінде» атты шарамызды бастауға рұқсат етіңіздер.

Көрермендерге сұрақтар:

1. Қандай ертегілерді білесіздер?

2. Ертегілер неше түрге бөлінеді? /тұрмыс-салт, қиял-ғажайып, шыншыл./

3. Өзің білетін ертегі кейіпкерлерін ата?

4. Ертегілер қалай басталады? /«Баяғы өткен заманда бір шал мен кемпірдің ……. болыпты» немесе «Ерте, ерте, ертеде, ешкі жүні бөлтеде» деп те басталады./

5. Ертегілер қалай аяқталады? / Ертегі үнемі жақсылықпен аяқталады. «сөйтіп мұратына жетіпті»

 Жүргізуші: Балалар,  «Жұлдыз айы көркем,

Әдемі еді неткен, құстары сөйлейді,

Бұлттары билейді…» деген шумақтар нені еске түсіреді?
— Бұл әрине «Ертегілер әлемі» әні. Өлең ертегі әлеміндегі ғажайып көріністерге елес береді. Олай болса  кезекті әсем әнге берейік.

Ән: «Ертегілер әлемі». Орындайтын: 1-сынып оқушылары

Кел, көрейік ертегі,
Естіген жанды елтеді.
Талай ғажап оқиға,
Қызық сырын шертеді,- демекші алдарыңызға 1-2 сынып оқушыларын шақырамын.

1 сынып – «Шалқан» ертегісі «Маса мен аю» ертегісі

2 сынып – «Бауырсақ» ертегісі.

Көрермендерге:  «Кім білгір?»

Шарты: Сурет бойынша ертегілердің атын табу керек.

• Алдар көсе

• Ер Төстік

• Алтын балық

• Күлше қыз

• Маша мен аю

 Жүргізуші: Балдырғандар көп біледі ертегі,
Ерінбестен ертегіні шертеді.
«Ерте,ерте, ертеде» деп, бастайды,
Бірнешеуін қабат айтып тастайды, демекші ендігі кезекті 3-сыныптың оқушыларына берейік.

3 «А» сынып – «Мақта қыз бен мысық» ертегісі

Көрермендерге: «Кім тапқыр?»

Шарты: Ертегіден үзінді  және кейіпкерлер жасырынған жұмбақтар оқылады. Ертегінің атын  және кейіпкерді атау.

• «Үшінші рет салғанда,түсті, әйтеуір, бір балық.Балыққа тіл бітіп: « Жібер мені, қарт, еңбегінді жемеймін, қалауыңды айт», -деді. /«Алтын балық»/

• «Тышқан өз бойына сеніп «күнді менен бұрын ешкім көрмейді» деген түйенің өркешіне мініп алып, күн сәулесін бұрын көріп қалды. Ал аңқау түйе бәрінен де құр қалды.» Қандай ертегіден алынған үзінді? / Жыл басына таласқан хайуанаттар/

• Қу түлкі барлық балықты
  Түсіріпті бір-бірлеп,
  Түсіріп бәрін болған соң
  Түсіп қапты бүлкүлдеп.

Суатқа барып құйрықты
Кешке қарай малып қой,
Таң атарда тартасың
Балыққа жарып қайтасың./Түлкі мен қасқыр/

• «- Көкек-көкек! Қайырымды көкек! Балапандарымды жылан жейін деп жатыр, маған көмек бере гөр!» -дейді жан ұшыра.   (Қарлығыш пен дәуіт )

• «Жақсылыққа дұшпанмын.

Жамандыққа құштармын,

Тісімді жұлып, лақтырып,

Сыпырғышқа мініп ұшқанмын.

Жас емеспін, кәрімін,

Ертегінің сәнімін.» Кім туралы айтылған? / мыстан кемпір/

Жүргізуші: Еліктіріп,ертек бізді баурайды,
Қызықпасқа ешбір лажың қалмайды – дей отырып, ендігі кезек 4-сынып оқушыларында.

4 «А» сынып- «Алдар көсе мен Шық бермес Шығайбайдың кездесуі»

Қорытынды: Құрметті жас достар, ертегілердің тілі көркем, қарапайым, түсінікті жеңіл келеді. Сондықтанда ертегілер сендердің қиялдарыңа қанат бітіріп, армандарыңды асқақтатады, қайратты істерге құлшындырады. Шешен сөйлеуге, өз ойларыңды әдемі баяндауға үйретеді. Тіл құдіреті сені небір құпия сырлар әлеміне жетелейді, көзіңді ашып, кереметтерді танытады. Халық ертегілерін сүйе біл, сүйсіне оқы, одан тіл үйрен, мәнін, мазмұнын аңғар!Жақсы қасиеттерін бойға сіңір!  Өйткені ертегі саған өмір бойы адал серік бола алады.

Қатысқандарыңызға рахмет! Сау болыңыздар!

Ақтүйесай орта мектебі

Тақырыбы:

Ертегілер әлеміне саяхат

Өткізген: Айтжанова М.Б.

2016-2017о.ж.