«Карлаг
– зұлмат жылдар елесі»
(
Еске алу кеші)
Өткізілген
мерзімі мен уақыты:30 .05.2014 ж.,сағ.12:00
Өткізілген орны: 345 дәрісхана
Безендірілуі:
«Карлаг-қасірет аймағы» атты слайд-шоу және буклеттер.
Шараның
мақсаты: Сол жылдардың ауыр салмағын көтерген тарих
тағлымымен көз алдарынан өткізіп, бүгінгі ұрпақты патриоттық сезімге тәрбиелеу,
ұзақ жылдар бойы «үнсіз» жатқан тарихи құндылықтарды жарыққа шығарып, жас
ұрпаққа жеткізу. Қазақ халқы тарихында өшпес із қалдырған қасіретті беттерді
қайта зерделеп, ашаршылық жылдарындағы тарихи шындықтарды ашу, тәуелсіздік
жолында жан аямай күрескен қазақ зиялылары жайлы мәлімет беру.
1
жүргізуші: Армысыздар құрметті қонақтар! «Карлаг –
зұлмат жылдар елесі» атты саяси қуғын-сүргін құрбандарын еске алу кешіне қош
келдіңіздер.
2
жүргізуші: Біздің мемлекетіміз қалыптасу, тұғырлы ел
болу жолында қаншама қиындықтарды бастан кешіріп, талай ауыр күндерді артқа
тастады. 31 мамыр – Саяси қуғын-сургін құрбандарын еске алу күні, бұл күннің
орны айрықша.
201
КСД тобының білім алушысы. Мамыр Айдана.
«Боздақтар монологы»
Бұл боз
дала сан алуан күйге енген,
Ерлікке
де, қорлыққа да үйренген.
Күлге
айналған қалалардың кесегі,
Көз
жасымен қызыл қанға иеленген.
Бірақ
біздер бәріне де шыдаппыз,
Қасіреттен
үнсіз кейде жылаппыз.
Жауымыздан
сан жығылып, сан жеңіп.
Бағымызды
әр таң сайын сынаппыз.
1
жүргізуші: Тарих беттерінен мәлім болғандай, қазақ жері
миллиондаған кеңес азаматтарының еріксіз қоныс аудару орнына айналды.
Сондай-ақ, саясаттың салдарынан «халық жауларын» жазалау кезінде қуғын-сүргінге
ұшырағандармен қатар, олардың жақын-жуықтары да зардап шекті.
2
жүргізуші: Қазақстанда 103 мыңнан астам адам саяси
қуғын-сүргінге ұшырады және 25 мыңнан астам адам ату жазасына берілді. Олардың
ішінде қазақ зиялылары: ғылым, мәдениет, саясат салаларының көрнекті өкілдері,
қазақ мемлекетімен ел еркіндігі үшін күрескендер, алаш зиялылары болды. Әлихан
Бөкейханов, Тұрар Рысқұлов, Халел Досмұхамедов, Ахмет Байтұрсынұлы, Жүсіпбек
Аймауытов, Мағжан Жұмабаев, Міржақып Дулатов сынды біртуар қазақ зиялылары
қуғынға ұшырап итжеккенге айдалды, атылды.
1 жүргізуші: (Мұңлы күй ойнап тұрады)
…Сұп-сұр дала,
сұп-суық,
сұрқай дала,
Жаумай өтіп барады бұлт айнала.
Қоңыртөбе,
қоңыр жон,
қоңыр қырда,
қоңыр-қоңыр керуен өмір мұнда…
Көшті көріп көңілді қозғады ағын,
Бозінгені боздады боздаланың…
Жапа шексең, жазықсыз жаза қиын,
Қайғы торлап қаралы қазақ
үйін.
… 360 пианист тіріліп кеп —
тартып жатты қосылып Аза
күйін..,-
бұл Қарлагтан естіліп жатқан
күй.
Қобыздың үні.
ойналады
2
жүргізуші: Халық ірілігін танытып, көшпелі-көргенді
екенін паш етіп, тарихи сананың сабақтастығы үшін, мына ғасырда жүзі жарқын
болу үшін дүниеден күніреніп көшкен боздақтардың рухына тағзым етеміз. Жері
кең, пейлі жомарт қазақтың картасында «Қарлаг», «Алжир» секілді азап лагерлері
пайда болды. Елімізде 1993 жылы саяси қуғын-сүргін құрбандарын ақтау туралы Заң
қабылданды. 1997 жылдың 31 мамыры ел тарихында «Саяси қуғын-сүргін құрбандарын»
еске алу жылы болып жарияланды.
1 жүргізуші: Осы сәтті пайдаланып, Құрбан болған азаматтарға 1 минуттық үнсіздік арқылы еске алу
құрметін жасасақ.
1
жүргізуші: 103 Ком тобының білім
алушысы Садуақасова Меруерт «Жаралы жылдар» жыры қабыл алыңыздар.
Не
көрмеген, бəрін көрген азаптың,
Сол
болды ғой сорақысы мазақтың.
Сардалаға
ақ сүйегі шашылып,
Ит
мүжіді алтын басын қазақтың!
Бауырына
басу үшін даласын
Қынадай
ғып қырды қазақ баласын.
Тең
жарымы жер бетінен жоқ болған
Кімге
айтады момын халық наласын?
Қиянатпен
қолдан жасап аштықты,
Қалың
елдің көмейіне тас тықты.
Елін
жойып, жерін басып алатын
Кім
болжаған мұндай сұмдық қастықты?!
Аштық
жалмап небір жайсаң, нар ұлын,
Таппай
қалдық боздақтардың қабірін.
Қадірлеуге,
аялауға міндетті
Бүгінгі
ұрпақ тоқшылықтың қадірін!
Жойылмады
Алаш елі алайда,
Аман
қалып, үлгі болды талайға.
Елбасымыз
күні-түні толғанды,
Қазақ
елін ел қылам деп қалай да.
Қазақ
елі, Қазақстан, Қазағым,
Сенің
ұлы тарихыңды жазамын.
Аштықтағы
Алашымның азабын
Ескерткіш
қып мəңгілікке қалдырған
Азат
елге арналады ғазалым!!!
2 жүргізуші: Сіздердің
назарларыңызға «Қарлаг- зұлмат жылдар елесі» презентациясындағы
слайдтар арқылы студенттер өз ойларын білдіреді, сөз кезегі өздеріңізде.
1-5 слайд: «Қарлаг
— қасірет аймағы».
Орталық Қазақстанның мәдениеті 30-шы жылдары
Гулагтың филиалдары болған: Қарлаг, Степлаг, Песчанлаг, Алжир т.б. кең көлемді
концлагерлер зонасында қалыптасқан. Бұл кезең өлкені жедел индустриаландыру
кезеңі болатын. Және мұнда мыңдаған жер аударылғандар мен тұтқындардың, бай,
кулактардың еңбектері кеңінен пайдаланылды. Қарағандының еңбекпен-түзеу лагері
30-шы жылдары бір жағынан бұрынғы саяси партиялар өкілдері мен бай, кулактардан
тұрса, екінші жағынан айыпты деп саналған жұмысшылар мен шаруалардан құрылған. Гулагтың
(лагерлердің мемлекеттік басқармасы) ең ірі филиалы болған Қарлаг Қазақстан
аумағындағы кіші мемлекет сияқты, дербес мекеме ретінде қалыптасты. Еңбекпен
түзеу лагерінің негізгі мақсат-бағыты, тұтқындағылардың тегін еңбектерін
пайдаланып, Сталиннің социализм құрылысы туралы бағдарламасын жүзеге асыру.
6-11 слайд:
Қарлагтағы тұтқындардың айналысқан шаруашылығы:
Мал шаруашылығы
Қарлагта мал
шаруашылығын дамытуға қолайлы 104638 га жерді алып жатқан көлемді табиғи мал
жайылымдары болды. 1931ж. бұл жерлерге ауқатты қазақтар мен «кулактарға»
жатқызылған еуропалықтардан тәркіленген 25 мың бас мүйізді ірі қара мал және 19
мың бас қойлар жеткізілді. 1934ж. Қарлаг мүйізді ірі қара малдың санын 31194
басқа, қойдың санын 80873 басқа жеткізіп, 6639 бастан тұратын шошқа
шаруашылығын құрды. Өз тәжірибелік базасы бар ғылыми-зерттеу стансасы
ұйымдастырылды. Тұрақты түрде тұқым асылдандыру жұмыстары жүргізіліп тұрды.
Мүйізді ірі қара малдың «қазақтың ақ бас сиыры» атты жаңа тұқымы шығарылды.
1941ж. бастап еті семіз, терісі тон тігуге жарайтын қой шаруашылығын дамыту
қолға алынды. Қарлаг бойынша ет және жүн тапсыру жоспарлары үнемі артығымен
орындалып отырды. Мүйізді ірі қара малдың саны 1932ж. 16603 бастан 1951ж. 31400
басқа, тиісінше қой-ешкі саны 26293 бастан 267728 басқа, жылқы саны 250 бастан
12818 басқа, түйелердің саны 145 басқа, шошқалардың саны 444 бастан 14337 басқа
ұлғайды. Сонымен қатар, Қарлаг әскерді мініс аттарымен қамтамасыз етіп тұрды.
Соғыстан кейінгі жылдары Қарлаг Орталық Қазақстандағы мал шаруашылығының
негізгі базасына айналды.
12-17 слайд: Қарлагтағы әйелдер мен
балалар өмірінен:
Қарлагта
үлкендермен қатар «халық жауларының» балалары да тұтқында болды. Оларды
мектептерінен алып кетіп отырған, ешкімнің ойына да олардың әкелерінің жалған
қылмыстарына кінәлі еместігін ойламады. Жаңа туған балаларды аналарынаран тартып алып, Балалар
комбинаттарына тапсырады. Оның да вахтасы, қақпасы бар. Олар
өздерінің тегіне жауап берді, берілген мерзім бойынша толығымен өтеді.
Балаларды лагерде сақтау жағдайы өте төмен болды. Жалаңаш және жалаңаяқты
балалар қамышты жаймаларда ұйықтаған. Барактары және тікенек сымдары кәдімгі зонадан еш айырмашылығы жоқ.
«Қарлагта» осындай жеті мекеме болған. 1940 жылдың 1 қаңтарында
Карлагта 16 жасқа дейінгілер саны– 19 бала, 18 жасқа дейінгілерден – 132 бала
болса, ал 1942 жылы 16 жасқа дейінгілер саны- 38, 18 жасқа дейінгілер саны –
178 бала болды.1947 жылы кәмелетке толмағандар саны- 814 бала болса, 1950 жылы
кәмелетке толмаған 209 бала қалды. «Мамочкино моласында» «Қарлаг» тұтқындары –әйелдер мен балалардың
мүрделері жерленген. Зират Қарағанды облысы, Абай ауданы, Жартас кентінің
аумағында. Мұрағат деректері
бойынша, мұндай үйлерде балалар өлімі өте жоғары еді. Мәселен, 1941–1944
жылдары 924 бала, ал 1950–1952 жылдары 1130 сәби опат болған…
18-23 слайд:
Қарлагтағы тағдырлы тұлғалар;
Тұтқында болғандардың адам
төзгісіз, қайғылы қиын жағдайлары туралы олардың кейіннен мерзімді басылымдар
беттерінде жарияланған естеліктері мен мұрағаттар қорында сақталған құжаттардан
айқын көрінеді. Қарлагта тұтқындар өз міндеттерін саналы түрде түсінулері үшін
олармен саяси-тәрбие жұмыстары жүргізілді. Тәрбиелік іс-шаралардың
жан-жақтылығы сонша, ол: дұрыс тамақтандырудан бастап «әлеуметтік қорғаудың ең
жоғарғы шарасы» – атуға дейін қамтыған. Сондай-ақ, социалистік жарыс, әртүрлі
үгіт-насихат жұмыстары да қарастырылған. Қарлагта отырғандар Ұлы Отан соғысы
жылдары Кеңес Елінің әскери экономикасын дамытуда айтарлықтай үлес қосты.
Қарлагта мерзімдерін өтеу үшін өте ірі оқымыстылар отырған. Олар кейіннен
Қарағандының мекемелері мен оқу орындарында ғылыми-зерттеу жұмыстарының негізін
құрған.XX ғасырдың ғажап істерінің бірі Қарлагта азап шеккен Кеңес елінің және
шет елдер мәдениеті мен ғылымының жүздеген қайраткерлері Қарағандыдағы алғашқы
Мәдени ошақтарын ашқандар болды. Олар өмірлерінің ең бір қисылтаяң, қайғылы,
ауыр жағдайларына қарамастан арттарында өнердің өте сирек кездесетін бірден-бір
туындыларын қалдырды.
2 жүргізуші:
Жүректерге
қайғы болып үн қатқан,
Жазықсыздан
жапа шеккен жандарды
Ұмытпайды
үлкендер мен ұрпақтар.
Жара
салар адамзаттың жанына,
Қайталанбасын
енді мұндай зұлматтар
1 жүргізуші:
Жем шашайын,
кел құсым,
балапанға,
Аялайын бәріңді алақанда.
Жиырмасыншы ғасырдың жүрегінде –
Қарағанды лагері – қара таңба.
Адамзаттың арда емген
асылдары,
арығаны,
атылып,
асылғаны…
Қарағанды лагері – қара орамал
Жиырмасыншы ғасырдың
басындағы…
— деп Ғалым Жайлыбай жырлағандай тарих бетіне қанмен жазылып
қалған зұлмат жылдарды ұмыту мүмкін емес. Бұл жылдардың елесі болып саналатын Долинка кентіндегі «Саяси қуғын-сүргін құрбандарын еске алу» мұражайын
дәріптеп, ұрпақтан-ұрпаққа тарихымыздың ұмыт қалмауына жағдай жасайық!
Ән: «Намыс» Нұрсұлтанның
орындауында
2
жүргізуші: Қадірлі қонақтар «Карлаг – зұлмат жылдар
елесі» атты еске алу кеші аяқталды. Кешімізге келіп, қатысқандарыңызға
көптен-көп рахмет, келесі кездескенше қош, сау болыңыздар!
Семей қаласы
№39 мектептің қазақ тілі және әдебиет пәні мұғалімі
Бейсембаева Шолпан Қайырбекқызы
Тәрбие сағатының тақырыбы: «Жазықсыз құрбандар»
Мақсаты: Оқушылардың ойында елжандылық сезімін қалыптастыра
отырып, туған елі мен жеріне деген сүйіспеншілігін тәрбиелеу, тіліміз бен тарихымызға құрметпен қарауға тәрбиелеу;
Көрнекілігі: «Жазықсыз құрбандар» тақырыбында шығарылған плакат, слайд, нақыл сөздер жазылған плакат, желтоқсан оқиғасының құрбандарына, желтоқсан оқиғасына байланысты жасалған буклеттер.
Барысы:1) ұйымдастыру
Әнұранды шырқаумен сабақ басталады.
1-жүргізуші:
Ерлерді ұмытса да ел, сел ұмытпас,
Ерлерді ұмытса да ел , жел ұмытпас,
Ел үшін жанын қиып, жауды қуған
Ерлерді ұмытса да ел, бел ұмытпас
Ел үшін төккен ерлер қанын жұтып,
Ерлерді ұмытса да ел, жер ұмытпас
Арқаның селі, желі, шөлі, белі, —
Ерлерді ұмытпаса ел ұмытпас, — деп Мағжан Жұмабаев ағамыз айтқандай дүниені дүр сілкіндіріп, қазақ елінің бостандық туын көтерген ерлеріміз мәңгі есте қалары сөзсіз.
«Желтоқсан ызғары» атты тәрбие сағатымызды ашық деп жариялаймыз.
2-жүргізуші:
Құрбандарым, жазықсыз құрбандарым
Бет бағдарын бақиға бұрғандарым,
Қаралы жылдардай боп қарауытып,
Халқымның мәңгі есінде тұрғандарым
Құрбандарым, жазықсыз құрбандарым,
Кеудемдегі қоламта қоздатқаным
Тұншықса да түрмеде тозбапты әнім.
Жазықсыз жапа шегіп бұл жалғаннан,
Жалтақтап кете барған боздақтарым.
Көрініс: «Көңіл толқыны» күйі жәймен орындалып, ортада Ана отырады. Сахна сыртынан Қайраттың рухы: Елбең, елбең жүгірген
Ебелек отқа семірген
Арғымақ мінген жаратып
Ақсауыт киген темірден
Алатаудай бабалар
Аруағыңмен жебей көр! – деген
Қайраттың дауысы естілді.
Ана: Ойпырмай, биіктен құлаған тау суындай буырқанған тасқынды бұл
үн кімдікі өзі? Жас тұлпар тұяғының дүбірі естілгендей ме өзінен?
Оқыстан шыққан айқай – шуды, сол шуға бүйірі қызған дара боздың шабысындай мына үнді қайдан естіген едім? Ойпырмай, ия, ия, сол дауыс қой мынау, Қайраттың дауысы ғой, таныдым. Тоқыраудың тоғышарлары тобықтан қағып құлатқан Қайратымыздың үні ғой бұл. Ия, ия, дәл сол!
Қалай болып еді өзі?!
1- жүргізуші: Ия, ол күн тәуелсіздіктің туын ең алғаш көтерген әйгілі 86-ның
16 желтоқсаны еді. Таңертеңгілі сағат 10-да бар-жоғы 18 минутта
26 жыл Қазақстанды үздіксіз басқарып келген Дінмұхамед Ахметұлы
Қонаев орнынан түсіріліп, орнына Генадий Васильевич Колбин
ешкімнің пікірінсіз тағайындалған еді ғой.
(Ана ортадан ақырындап кетеді)
Көрініс:
Ортаға дабырлай басып бір топ жастар шығады. Барлығы дабырласа: Естідіңдер ме? Бұл не масқара? Неге халықпен санаспайды? Қашанғы шыдаймыз? Ең болмаса ішімізден неге сайламаған? Ел қамын біз ойламағанда кім ойлайды? Жан-жаққа жатақханаларға, институттарға, қыздарға хабар бардыма екен?
1-оқушы: Дүрсілкінді қайдан да қоңыр аймақ,
Бағы жана ма қала ма соры қайнап
Ұран жазып қып-қызыл ту көтерген
Бізде шықтық алаңға «Елім-ай – лап»
2-оқушы: Ербол Сыпатаев: демократияны бұғаудан босатыңдар, әр халыққа
өзінің көсемі керек.
1-қыз: Сәбира Мұхамеджанова: бұл дегенің ҚКП-да беделдің қалмағаны,
құрып барады емес пе?
3-оқушы: Ескерусіз дін жатыр сүресінде
Қақпақ қойып ауызға, көзді байлап.
Санаспайды-әй, бұлар тегі ешкіммен
Жариялылық дегенің елес, білем.
2-қыз: Ләззат: Сүрмейтұғын болдық қой күймей ғұмыр
Көлеңке күннен де тимейді нұр.
Колбин деген кім екен, қайдан келген,
Уа, сыртымыздан қашанғы билейді бұл?
3-қыз Гүлнәр: Өгей қозы біз болдық енемізге
Келімсектер шықты ғой төбемізге
Ақиқат жоқ маңайың толған аңыз
Жүр екенбіз тұманды жолда нағыз.
Осы кезде жан-жақтан милиция, солдаттар қоршай бір дөкей шығады.
— Тараңдар әйтпесе күш қолданамыз.
(Ешкім қозғалмайды, осы кезде жаңағы дөкей қолын сілтеп қалады. Сойылмен соғу, қыздардың шашынан сүйреу, тепкілеу, айқай шу, қызыл қанға боялады)
Сол кезде оқушы: Бар болғаны осы еді «қылмысымыз»
Савитскийді көрген жоқ бір кісіміз
Кейін соның қазасы таңылғанда
Аң-таң болып, қан жылап тұрды ішіміз
Қыз: Темір құрсау біздерді бүргені шын
Мұң шағады қапаста кімге құсың
Ақ-қараңды тексерер түрме деген
Концлагерь болды ғой біздер үшін
2- жүргізуші: Ия, тарихта «Құйын-86» деген атпен мәңгі қалатын бұл жойқын
шабуылдың құрбаны болып қазақ қыздары мен жігіттері біздің арамыздан кете барды.
1— жүргізуші:
Көзбен көрген көріністер. Сол кездегі мына бір көрініс менің жадамда мәңгілік қалып қойды. Ойға түссе әлі күнге дейін денем түргішіп жанымды қоярға жер таппаймын. Бұған кінәлі кім деген сансыз сауалдар санамды жергідей жеп, бір орынға отырғызбай дедектетіп әлде қайда алып кетті …
2- жүргізуші:
Бүгінге дейін сол бір өрімдей қазақ жігіттің бет жүзі есімнен кетпейді. Жыртқыш аңның қандыбалақ қолынан еліктің лағындай өлсіреп жатқан жас аруды арашалап алғаны үшін кінәлі ме? әлде қазақ ұлтының намысын аяққа таптатқысы келмей, өзінің жанын қиғаны үшін кінәлі ме? Айтып айтпай не керек, сол бір желтоқсанның қанды кешінде қанша жастың соры қайнады. Қаншама қазақтың қыздары шаштарынан сүйретіліп, тепкінің астында қалды. Қаншама жас жұмыстан немесе оқудан жазықсыз қуылды. Қаншасы қыршынынан қиылды? Бұл сауалдарға кім жауап береді? Кім? Кім?
Ортаға Сәбира, Ләззат, Қайрат, Ерболдың суреттерін ұстаған төрт оқушы шығады.
4-оқушы: 19-желтоқсан. Ауруханаға бас сүйегі мен миынан жарақаттанған
энергетика институтының екінші курс студенті Ербол Сыпатаев
әкелінді. 23-желтоқсанда есін жимастан қайтыс болды. Ербол біреудің
жалғыз баласы еді. «Құйын-86» операциясының құрбаны болды.
5-оқушы: Сол бір ерте түскен қыс тоқырау жанжалының табанында аяусыз,
армансыз тапталған ар-намыстың ышқынған дауысы құлағымызда әлі
шыңылдап тұрғандай. Бұл дауыстың ішінен қызғалдақтай Ләззат сенің
де ләззат үнің талып естіледі. Сен тірі болсаң, қазағыңның мәдениетін
дамытуда үлкен үлес қосар едің-ау.
Еліңнің сен намысы үшін
Құрбан еттің жаныңды
Мазақ етіп қорлай алмас
Ешкім сенің арыңды.
6-оқушы: Сәбира, Сәбира Мұхамеджанова бар жоғы 16 жаста еді.
26-желтоқсан күні Астанадағы дүрбелеңге үн қосқаны үшін өзінің ар-
намысына, анасына, атасына масқара сөздер айтып, балағаттағанына
училищеден жазықсыз шығарылғаны үшін шыдай алмай, Өскемен
педучилищесінің 1- курс студенті Сәбира Мұхамеджанова
жатақхананың 5-ші қабатынан құлап өлді.
Желтоқсанда шындық жырын шырқаймын деп шарқ ұрдың,
Желтоқсанда егеменді ел болсақ деп талпындың
Айналайын, айналайын, жас өркені халқымның
Ерте айтылды, сондықтан да келте айтылды бұл әнің.
Көрініс:
Тергеуші Қайраттан сұрақ алады.
Тергеуші: Сен өзіңнің Совицкийді өлтіргеніңді мойындайсың ба, жоқ па?
Қайрат: Жоқ. Мен Совицкийді өлтіргенім жоқ!
Тергеуші: Ақымақ! Әкетіңдер, Атыңдар! Көзін құртыңдар!
Қайрат: Күнәдан таза басым бар
Жиырма бірде жасым бар
Қасқалдақтай қаным бар
Бозторғайдай жаным бар.
Алам десең алыңдар!
Қайрат деген атым бар,
Қазақ деген затым бар
«Еркек тоқты құрбандық»
Атам десең атыңдар!
— Ия, бұл жазықсыз құрбан болған қазақ азаматы Қайраттың соңғы күні. Ол 1987 жылдың 1-қаңтар күні үйінде жаңа жылды тойлау үстінде тұтқындылған еді.
1— жүргізуші: Пешенесіне жазылған аз ғана ғұмырдың соңғы сағатына дейін
рахым күтіп, кім үшін, не үшін мерт болуға тиіс екендігі сезе алмаған еді.
2- жүргізуші: Бостандықтың жарық сәулесі үшін аянбай арпалысып
жатқанда, оның тағдырына бүкіл әлем құлақ түрген еді. 1987 жылдың шілдесінде КСРО Жоғарғы Кеңесінің төрағасы А. Громыконың атына Венгрияның 41 адамы қол қойған хат келді. Чехословакияда 77 адам қол қойып, үндеу көтерді. Варшава да үн қосты. 70 адам қол қойған Лех Валенса бастаған хат кешірілім беруін талап етті. Германияда 1987 жылы 31 тамызда ГХДП жастар бөлімінің төрағасы Христоф Боркет Қайрат Рысқұлбековты босатуын талап етті. Америкада Рональд Рейган 1987 жылы 19 шілдеде М. Горбачев пен бас прокурор А. Рекуновқа телеграмма жолдады.
1- жүргізуші: Халықаралық осы пікірлердің өлім жазасының 20 жылға
ауыстырылуына сөзсіз ықпалы болған еді. 500 күннен астам өлім камерасында өзегі талып үміт пен үрей құшағында отырған Қайрат енді 20 жылға Свердловскіге айдалып бара жатып, кенеттен Семейден шықты. 21 -мамырда Семей түрмесінде 21-камерада қаскөйлікпен қаза тапты.
7- оқушы:
Әр дәуірдің еркіне сай нарқы өзгерген алтынның
Айналайын, айналайын, жас өркені халқымның
Желтоқсанда шындық жырын шырқаймын деп шарқ ұрдың,
Желтоқсанда егеменді ел болсақ деп талпындың
Кеудеңде әлі сызы жатыр сол кездегі салқынның
Айналайын, айналайын, жас өркені халқымның!( М.Шаханов )
Ана: Ия, айналайын балапандарым!
Өсер елдің қай сәттерде бірлік болмақ қалауы
Лаула, лаула Желтоқсанның мұзға жаққан алауы!
Өздеріңдей ар — намысты жас өркені бар елдің,
Ешқашанда тиісті емес еңкеюге жалауы.
Желтоқсан құрбандарын еске алып 1 минуттық үнсіздік жарияланады.
Б. Аяжанның орындауындағы «Желтоқсан желі» әнін
желтоқсан құрбандарын еске алып, тағзым етіп қосыла шырқайық!
МУНИЦИПАЛЬНОЕ ДОШКОЛЬНОЕ ОБРАЗОВАТЕЛЬНОЕ УЧРЕЖДЕНИЕ
«ДЕТСКИЙ САД «БУРАТИНО» Г. НАДЫМА»
Сценарий Дня именинника
для детей старшего дошкольного возраста
«Предсказания Киндер — Сюрприза».
музыкальный руководитель
Максимова Г. В.
Надым
2016г
Зал празднично украшен, под музыку дети входят в зал.
Ведущий:
Сегодня у нас именинников день
И мы собрались здесь не зря
Чтоб песни пропеть и поздравить скорей
Всех вас с днем рожденья, друзья!
Поприветствуем наших именинников громкими аплодисментами!
Ведущий поочереди называет и вызывает именинников в центр круга.
У меня есть поздравлялки!
Если этого желаем,
То кричим мы дружно «да»
Иль кричите дружно «нет»
Шире ротик открывайте
И детишек поздравляйте!
Поздравляем с днем рожденья!
Дети: ДА!
Ведущий: Всем плохого настроенья!
Дети: нет-нет-нет!
Ведущий: Пусть растет большим смышленым!
Дети: Да!
Ведущий: Словно крокодил зелёным!
Дети: Нет-нет-нет!
Ведущий: Пусть он будет смелым, сильным!
Дети: Да!
Ведущий: Словно мухомор красивым!
Дети: Нет-нет-нет!
Ведущий: Добрым будет и счастливым!
Дети: Да!
Ведущий: Непослушным и драчливым!
Дети: Нет-нет-нет!
Ведущий: Чтобы мамочка любила!
Дети: Да!
Ведущий: Ремешком почаще била!
Дети: Нет-нет-нет!
Ведущий: Пусть же ждёт его успех!
Дети: Да!
Ведущий: Вы детишки лучше всех!
Дети: Да!
Хоровод «Каравай»
садятся на стульчики
Выходит Киндер-Сюрприз с сундучком-шкатулкой.
Киндер-Сюрприз. Меня вы узнали?
Я Киндер-Сюрприз!
Не упустите свой шанс —
Получите приз!
Сундучок мой не простой —
Пусть достанет билетик любой.
Дети достают билетики с надписью.
Киндер-Сюрприз.
Выпала монетка — найдешь клад,
Конфета — получи шоколад.
Ключик — откроешь потайную дверь,
Открытка — в мечту поверь.
Воздушный шар — жди полета,
Трубка — позвонит кто-то.
Звездочка — исполнится мечта,
Цветок — порадует красота.
Сердце — влюбишься непременно,
Часы — твои показывают верно.
Машинка — путешествие ждет,
Веревка — удача дорогу найдет.
Мы к знакомству держим путь,
Друг, назваться не забудь!
Киндер-Сюрприз вручает колокольчик одному из детей. Передавая колокольчик друг другу, следует позвонить и назвать свое имя.
Киндер-Сюрприз. Именинник дорогой, загадай желание,
Произнеси, не торопясь, это заклинание: «Снип-снап-снурре, пурре, базелюрре!»
Протягивает мешочек имениннику.
Выбери, малыш, себе подарок-талисман,
Капсулу с желанием положи в карман.
Именинник вытягивает киндер-сюрприз.
А еще одним сюрпризом будут игры,
В которые мы поиграем все вместе!
ИГРЫ И КОНКУРСЫ
«Пожалуйста»
Игроки выполняют разные команды ведущего, только если слышат волшебное слово «пожалуйста».
«Веселый микрофон»
Игроки должны передавать микрофон по кругу. Тот, у кого он окажется, когда музыка прервется, должен исполнить куплет любой песни.
«Не урони кегли»
В один ряд через одинаковые интервалы расставлены кегли.
Кто сможет пройти с завязанными глазами, переступая через них, не уронив ни одной?
Киндер-Сюрприз. Все хорошее когда-нибудь кончается,
Жаль, что наша встреча завершается!
Уходит.
Ведущий: Наш гость ушел, но а мы закончим наш праздник любимой песенкой про день рождение.
«День рождение» муз Шаинского
29 мамыр күні №8 кітапхана-филиалында «Ақниет» және «Достық» БЖК балалары үшін «Жазықсыз жапа шеккендер» атты экспресс-ақпарат өтті. Іс-шараның мақсаты: саяси қуғын-сүргін құрбандарын еске алу күнінің маңызын түсіндіріп, тарихтан тағылым алуға, өткенге тағзым етуге тәрбиелеу. Қасіретті кезеңде солақай саясаттың құрбаны болған қазақ халқының зиялылары туралы мәлімет беріп, олардың есімдерін құрметтеуге, ұмытпауға тәрбиелеу. Экспресс-ақпарат 31 мамыр қуғын-сүргін құрбандарын еске алу күніне арналды. Іс-шараны кітапхананың оқырмандары №7 мектеп-гимназиясының 10 сынып оқушылары Абдикахарова Ақтоты және Аканаева Айдана жүргізіп, 30 — шы жылдардағы оқиғаларға, саяси қуғын-сүргін құрбандары жөнінде оқырмандарға түсінік беріп өтті. 1936 жылдың 5 желтоқсанда Кеңестердің Жалпыодақтық VIII төтенше съезінде жаңа сталиндік Конституциясының қабылданғандығы жайында, ол бойынша КСРО — да бюрократиялық орталықтандыру орнықтырылып, социализм тоталитарлық казармалық сипат алғандылығы жайлы сөз қозғалды. Елде сталиндік саясаттың жүзеге асқандығы, жазалау органдарының қызметі күшейтілгендігі, осылайша жеке адам құқығы жерге басылып, пікір айтқан, ұсыныс жасаған адам «халық жауы» қатарына жатқызылып жазаланғандығы туралы мағұлмат берілді. Шара барысында қуғын-сүргін құрбандарын еске алып 1 минут үнсіздік жарияланды. Қатысушылардың назарына бейнеслайд көрсетілді. Саяси құрбандардың өмір жолдарымен оқырмандарды тереңірек таныстырып, өткен тарихымыздан тағылым ала отырып, бүгінгі ұрпаққа әр кітап арқылы өнегелі тәрбие беру, оларды Отанын сүюге, елінің, жерінің адал патриоттары болуға баулу, олардың санасына тарихи шындықты жеткізу міндеті іске асырылды. Балалардың қойған сауалдарына жауап беріліп, танымды өтті. Кеш соңында қатысушылар хормен «Атамекен» әнін шырқады. Шараға «Зұлмат жылдар» атты тақырыптық сөре безендірілді.
- Әдебиет
- 29 Мамыр, 2014
Жазықсыз жапа шеккендер
Ел тарихындағы аса бір қасіретті кезеңнің жабық беттерін ашу тәуелсіздік таңы атқаннан кейін ерекше қарқынмен жүргізілді. 1993 жылдың 14-сәуірінде Президент Нұрсұлтан Назарбаевтың Жарлығымен «Жаппай саяси қуғын-сүргін құрбандарын ақтау туралы» Заңының қабылдануы бұл сауапты іске екпін бергені анық. Саяси қуғын-сүргін құрбандарын еске алу, оларды жазықсыз жағылған қара күйеден аршу бүгінгі ұрпақтың парызына айналды.
Кейбір дереккөздері сұрқия саясаттың салдарынан Қазақстанда сол бір қасіретті жылдары 103 мың адам қуғын-сүргінге ұшырап, олардың 25 мыңдайы атылғанын айтады дегенді алға тартады. Ал Жамбыл жерінде саяси қуғын-сүргінге ұшырағандар 5 мыңнан асады, оның 850-і атылды деген мәлімет айтылуда. Алайда осы деректі нақтылайтын құжаттар жеткіліксіз. Сондықтан да біз дереккөздерін сараптап, зерделегенімізде әртүрлі деректерді білдік.
Кейбір дереккөздері әлі жабық екенін прокуратура мен ұлттық қауіпсіздік басқармасына жолдаған хатымызға алған жауаптан оқыдық. Бұл облыс аумағында саяси қуғын-сүргінге ұшырағандардың құжаттары толық ашылмағын айғақтайды. Сондықтан да біз олардың есімдерін әлі толық білмейміз. Тіпті кейбір «халық жауларының» туған-туыстары жазықсыз жапа шеккен жақынының қашан сотталғанын да, одан кейін ақталғанын да біле бермейді. Бұған көп мысал келтіруіме болады. Бүгінгі айтпағымыз бұл емес. Айтпағымыз-жазықсыз сотталып, халқымыздың қаймағы «халық жауы» атанғанын, оларға нақақтан-нақақ жала жабылғанын, жан азабын тартқанын тағы да еске салу және еске алу.
Қызыл империя қазақ зиялыларына Ұлы Отан соғысынан кейін шүйілгені тарихтан белгілі. Солардың бірі академик Түймебай Әшімбаев. Көпшілік белгілі экономист, қаржыгер, 1973 жылдан өмірінің соңына дейін Қазақ КСР Ғылым Академиясының Экономика институтын басқарған Түймебай Әшімбаевты жақсы біледі.Әшімбаевтың РСФСР-дың Қылмысты істер кодексінің 58-бабы бойынша сотталғанын екінің бірі біле бермейді. Шу ауданының түлегі екінші дүниежүзілік соғыс басталар тұста Ленинград қаржы институтына оқуға түсіп, сонда коммунистік партияның қатарына қабылданады. Ұлы Отан соғысы жылдары Ленинградтағы «На страже Родины» газетінде аудармашы болады. Майдандағы ерлігі үшін «Қызыл Жұлдыз» орденімен, Ұлы Отан соғысы жылдарында 1941-1945 жылдары «Германияны жеңгені үшін» медалімен марапатталған. Аға лейтенант әскери шені болған. Міне, осы шен-шекпендерінен 1945 жылы тыңшылардың жеткізген хабарлары бойынша айырып, Ленинград әскери округінің әскери трибуналы оны алты жылға соттайды. Түймебай Әшімбаевқа КСРО-ның ұлт саясатына жала жапты, «халық жауларын» мақтап, ардақтады, Қазақстандағы колхоз құрылысына орынсыз сын айтты деген кінә тақты. Шындықты айтқаны үшін ол Алтай өлкесінде алты жыл жазасын өтеді.
Абақтыдан босап шыққаннан кейін еңбек жолын Алматы қаласындағы отын базасында экономист болудан бастап, Ленинградта аяқтай алмаған оқуын Қазақ Мемлекеттік университетінде жалғастырып, оны 1957 жылы (ол осы жылдың 12-сәуірінде КСРО Жоғарғы соты пленумының қаулысымен ақталады) бітіріп шығады. Міне, сол жылдан бастап ол ғылыми еңбек жолын Экономика институтымен сабақтастырады. Осы жылдары 17 монография, 350 ғылыми мақалалар жазды. 1994 жылы «Қазақстан экономикасы рынок жолында» атты еңбегі тәуелсіз елдің экономикасын қалыптастырудағы үлкен еңбек еді. Ол ешқашанда өзінің пікірінен қайтқан емес. Айтқандарының ақиқат екенін өмірдің өзі дәлелдеді.
1917 жылғы Қазан төңкерісінен кейін жаңа өкімет халық шаруашылығын жүргізу жолдарын табуда көптеген қателіктерге бой ұрғаны тарихтан белгілі. Әсіресе, ауылдарда еңбек ұйымдастыруда өрескел қателіктер болып, халық аштыққа ұшырады. Мұны қазақ елі мен жері де басынан өткізді. Бұл жағдайды ауылда өскен Түймебай жақсы білетін. Жансақтау үшін бауырлары мен туыстары қырғыз жеріне қарай ойысқан еді. Халықты зорлап, ұжымдық шаруашылыққа қауымдастыру елді аштыққа ұрындырды. Сондықтан да көзі ашық, көкірегі ояу Түймебай Әшімбаев Қазақстанда колхоз құрылысының дұрыс жүргізілмей жатқанын жасқанбай айтқандардың бірі. Ол зорлықпен колхоздастыру халықты аштыққа әкеп соққанын, соның салдарынан мыңдаған, жүздеген, миллиондаған адам қырылғанын айтқан.
Халық жауы атанып, сотталғанға дейін ауылдарда еңбек еткендердің барлығына дерлігі социалистік еңбекті ұйымдастырудағы кемшіліктердің салдарынан істі болды. Билік еңбек ұйымдастырудағы кемшілікті көрмей, малдың өлім-жітімі мен шаруашылықтың жүрмеуін жекелеген адамдардан көрді. Барлық кемшіліктерді солардың басына үйді. «Қастандық жасады» деген желеумен басты себепті анықтамай, шаруаның басынан аяғына дейін қара күйені жаға салды. Біз ақтарған құжаттардан осыны анық байқауға болады. Түймедейді түйедей етіп, малдың шығын болу салдарын сол салада еңбек еткендерден іздеді. «Революцияға қарсы, ұлтшыл, көтерісшіл, жансыз, тәуелсіз буржуазиялық мемлекет құруды аңсағандар» деген кінә тағылды.
Шын мәнінде экономикалық қатынастардың жүйесіздігі, уақыт, қоғам талабына сай келмеуі толқулар мен қарсылықтар туындатты. Экономиканың алға жылжуы қиындап, жағдай шиеленісті. Мұның бәрі сол салада еңбек етушілерге қолайсыздық тудырды. Сондықтан да олар құрылымдағы кемшілікті түзету жөнінде өз пікірлерін ашық білдіре бастады. Ал бұл олардың басына қасірет болып жабысты. Ашығын айтқанда, колхоз құрылысының дұрыс ұйымдастырылмауы көптеген азаматтардың басын жұтты. Шаруашылықтың алға дамымай жатқанына жекелеген адамдар емес, ұйымдастыру жұмысындағы кемшіліктер екенін билік мойындағысы келмеді. Болашақ академик міне осы мәселелердің мәнісін айтты. Бұған 1952 жылы Жамбыл ауданындағы «Қызыл жұлдыз» колхозының бір топ азаматтарының сотталуы дәлел. Солардың арасында тоқсан жыл өмір сүрген, ел қадірлісі, Социалистік Еңбек Ері, Қазақ КСР Жоғарғы Кеңесінің Президум мүшесі болған Дариға Жантоқова жазықсыз, 15 жылға сотталып, Карлагта 3 жыл абақтыда болды. Кеш болса да ешқандай саясатқа қатысы жоқ екені және жазықсыз сотталғаны анықталып, ақталып, барлық атақ-даңқы қайтарылды. Қызылжұлдыздық еңбеккерлердің сотталуы да елде еңбек қатынасының дұрыс ұйымдастырылмауынан еді. Мұндай мысалдарды көптеп келтіруге болады.
Біз қолымызға алған Ибрагим Керейбаев, Төлебай Ерімбетов, Садық Ахметов, Абдулла Асанов, Сапарбек Қалдарбеков, Тастамбек Бегімбеков, Аяп Ахметов, Жанұзақ Дүзенов, тағы да басқалардың құжаттарын зерделегенімізде осыған көзіміз анық жетті. Кінәліні «тапқан» билік жаза берудің жолын да, жөнін де, олардың басшыларын да тез көрді. Олардың мекендеріне қарай қылмыстық топтың жетекшілерінің аттарын атап, түсін түстеу әдеті дамытылды. Мәселен, Шу ауданы ауылшаруашылығында еңбек етіп, жазықты болғандарды бұрынғы аудан басшылары, «халық жаулары» Құрамысов пен Жанаевтың басшылығымен қастандық жұмыстарын жүргізді десе, Сарысу ауданынан жазықты болған, «бүлікшіл», «зиянкес» деп танылғандарды ауданның бұрынғы басшылары, жау ретінде ұсталған «Данияров пен Латыповтың арбауында болды» дегенді айтты. Облыс аумағында қылмысты деп танылғандардың біразын Ораз Жандосов пен Қожановқа, Сәкеннің серігі Жанайдар Сәдуақасовқа теліді, солардың нұсқауымен, басшылығымен зиянкестік жасады дегенді де айтты, дәлелдеуге тырысты.
Төлебай Ерімбетов Шу аудандық жер бөлімі бастығының орынбасары қызметін атқарып жүргенде НКВД-ның «үштігінің» шешімімен қамауға алынған (282- қор, 78- тізімдеме, 76- іс, 187- бума). 1937 жылдың 9-қазанында Шу аудандық партия комитетінің бюро мәжілісінде аудандық НКВД бастығы Ерімбетов туралы мынандай мәлімет берген: «Ерімбетов аудандық тұтынушылар одағының басқарма мүшесі болған кезде жұмысты қиратып, 10000 рубльді талан-таражға ұшыратқан. Бұдан кейін халық жауы Құрамысов оны «Гуляев» колхозына жібереді. Ол онда бассыздыққа жол беріп, колхозшыны өлтіріп, Құрамысовтың тапсырмасы бойынша жылқыны талан-таражға ұшыратып, колхозды қиратты. Сонымен бірге ол халық жаулары Құрамысовпен және басқалармен бірге «Авангард» артелін ішіп-жеді. Революцияға қарсы топ ұйымдастырды, жағдайдың қиын екенін үш күн бойы сезіп, қамалатын күнін күткен». НКВД-ның тағы бір анықтамасында Ерімбетов революцияға қарсы ұлтшыл ұйымның мүшесі ретінде Шу ауданына қарасты «Семиөзек» колхозын қиратқанын, шаруашылықтағы қоян, шошқа фермаларын жойып, орыстар мен қазақтар арасында өшпенділік тудырғанын айтады. Сонымен бірге А.Мәмбетаевтың үйінде жасырын жиналып, ұлтшыл-фашист Джантелеуовтің колхоздарда қастандық жұмыстарын ұйымдастыру туралы нұсқауын талқылаған дегенді алға тартқан.
Садық Ахметов. Ол 1937 жылы Мирзоян ауданаралық сауда инпекторы кезінде НКВД шешімімен ұсталып, он жылға халық жауы ретінде сотталған. «Малдың орынсыз өлім-жітіміне жол берген,ауданда мақта егуге қарсы болған» деген сияқты айып таққан.
Тастамбек Бегімбековтің де тағдыры осыларға ұқсас. Ол Шу ауданының Алға ауылында туған. Шу ауданының «Дулат» ауылдық кеңесінің «Ерназар» колхозының төрағасы болған. 35 гектар кұнжұт, 80 бидай алқабының өнім бермеуіне тікелей кінәлі деп айып тағылған. Жазаны ауырлату үшін оған көктемгі егіс науқанында колхоз құрылымына қарсы пікір айтып, елдің қарсылығын туындатты деген айыпты да қосып қоюды ұмытпады. Үштіктің шешімімен он жылға сотталған Шу ауданынының Қызылтал ауылында туған Жанұзақ Дүзенов те жоғарыда аты аталған «Семиөзек» колхозының төрағасы болған. Оған тағылған айып жоғарыдағылардікіне ұқсас. «Зиянкестікпен малды қырды, колхоз құрылысын жамандады. Үйі жоқтарға, жертөледе тұрғандарға отын берген, сөйтіп, колхозшылар арасында алауыздық тудырған» деп айыптаған.
Жетпіс жылдан аса уақыт өтсе де сол жылдардан елес беретін деректер өзегіңді өртейді, жүректі сыздатады. Мені «жазықсыз жапа шеккен азаматтардың жақындары әділет салтанат құрған кезде айыптау, ақтау құжаттармен танысты ма?» деген сауал толғандырады. Танысса қандай күй кешті екен деген ой әу баста мазалаған, қазір де мазалайды. Ата-бабаларының не үшін жазықты болғанынан хабардар, кім болғанын білсін деген ниетпен осы мақаланы жазып отырғанымды да жасырмаймын. Олардың отбасы қандай қасіретті бастарынан өткізді екен? Білмейміз. Мәселен, Оңтүстік Қазақстан облыстық НКВД-ның мәліметіне сүйенген «тройканың» шешімімен революцияға қарсы ұлтшыл көтерісшіл ұйымның мүшесі ретінде он жылға сотталған Әбдіқадыр Бижановтың артында қалған қыздары Патима мен Нағиманың тағдыры қандай болды екен?
Қызылорда өңірінде сексеуіл дайындайтын тресте еңбек жолын бастаған ол Пахтааралда канал қазу жұмысына қатысып, сонда партияға өтеді. Дүкен меңгереді, кәсіподақта еңбек етеді. Қызылорда облыстық партия мектебін бітірген соң Талас аудандық партия комитетінің қызметкері болады. Осында ұсталып, сотталады. 1959 жылы 21-мамырда Жамбыл облыстық соты оны толық ақтады. Ал сарысулық Аяп Ахметов «Құлымбетов», «Ежов» колхоздарының төрағасы болған кезде «революцияға қарсы ұйымның мүшесі болған» деп ату жазасына кесілген. Сарысу аудандық партия комитетінің нұсқаушысы болған Айымкүл Жүнісоваға ауданның бұрынғы басшылары Данияров пен Латыпов (екеуі де қамауға алынған) ұйымдастырған революцияға қарсы ұлтшыл ұйымның мүшесі болды деген кінә таққан. Ақыры «Кеңес өкіметіне қарсы үгіт-насихат жұмысын жүргізген» деп, жеті жылға «халық жауы» ретінде соттаған. 1990 жылы 19-маусымда Қазақ КСР Жоғарғы соты алқасының шешімімен толық ақталған.Көшен Исабеков Шу болысының 2-ауылында туған. Оған «Сарысу аудандық денсаулық сақтау бөлімінің меңгерушісі қызметін атқарып жүргенде Сәкен Сейфуллиннің айнымас серігі болған Жанайдар Сәдуақасовпен байланыста болған, алашордалық Байсейіт Әділовтің тапсырмасымен кедейлерді әдейі өлтірген» деген кінә тағылған. НКВД-ның «үштігінің» шешімімен ату жазасына кесілген. Оның сол кезде Сарысу ауданының 3-ауылында Вазипа (әлде Уәзипа) атты қызы қалған.Оның тағдыры не болды екен?! Анасының кім болғанын, не үшін жазықты болғанын білді ме? Көшеннің жерлесі Төреқұл Ерботаев Сарысу аудандық халық сотының судьясы қызметін атқарып жүргенде «ұлтшыл ұйымның мүшесі, тәуелсіз Қазақстан мемлекетін құру жолында заң талаптарын бұзған» деген айыппен сегіз жылға сотталған. Ал Жүнісбек Жаубасаров Талас су шаруашылығы басқармасының гидротехнигінің көмекшісі болған. Зиянкестік жұмыстарымен айналысқанын, Кеңес өкіметіне қарсы ұлтшыл ретінде көтерісшіл диверсиялық топта болғанын дәлелдеуге ұмтылған «үштік» оны он жылға соттаған. Жүнісбек Талас ауданының Жиенбет селолық советінің округінде туған. Қосшының төрағасы, мұрап, су шаруашылығын басқарған.
Қызыл империяның халық басына әкелген нәубеті шексіз. Жазықсыз жапа шеккендер арасында өзге ұлттың өкілдері де баршылық. Оларға көбінесе «шпион» деген айдар таққан. Олар туралы орайы келгенде тағы бірде жазармыз.
Әрине, сотталғандардың арасында құрылымға қарсылар болды. Олар оны ашық та айтқан. Олар сөз жоқ тәуелсіз Қазақ мемлекетін құруға ұмтылды. Солардың бірі әрі бірегейі Түймебай Әшімбаев. Ол ұлт саясатын сынап, саяси қуғын-сүргін құрбандарын ақтап, қазақ халқын қырғынға ұшыратқан колхоздастыру құрылымын сынаған. Мұны сол кезде көзі ашық, көкірегі ояу талай қазақ зиялылары айтты. Сол үшін, күйді, жанды, өмірі қиылды. Әрине, олар сол кездегі билік үшін жау болды. Сенімі мен ар-ожданының бостандығы үшін күрескендерді «халық жауы» деп атау билік үшін сол кезде тиімді еді.
Ерекше назар аударарлығы сотталғандардың барлығының отбасы туралы толық мағлұматтың жинастырылғаны болса керек. Мұның өзі кейінірек оларды да жазаға тарту алдын ала қарастырылғанын аңғартады. Осы орайда тағы бір мәселені айта кеткен жөн сияқты. Бір емес бірнеше тармақтан тұратын айып тағылған Т.Әшімбаев Ленинградта алты жылға сотталса, Қазақстанда осындай кінәмен сотталғандарға ату жазасын берген.
Кешегі өмір тынысы бүгін тарихқа айналған. Біз сол тарихқа айналғандардың өмірбаяндарын зерделей отырып, сабақ аламыз. Әділетсіздік, сатқындық, жала жабу, бір сөзбен айтқанда, имансыздық аяқ астында екенін білеміз. Сондықтан да біз қоғамымызда бассыздыққа жол бермеу үшін адамның құқын жан-жақты қорғайтын халықтық заңдар қабылдауда әділеттіліктің салтанат құруын естен шығармауымыз қажет!
Мақұлбек Рысдәулет,
Қазақстанның Құрметті журналисі,
мұрағаттанушы
ТАРАЗ
Біздің Telegram каналына жазылыңыз
алдымен сізді қызықтыратын барлық жаңалықтарды біліңіз
Редактор блогы
Қали Сәрсенбай
«Ана тілі» газетінің Бас редакторы
Толығырақ
Тәрбие сағатының тақырыбы: «Желтоқсан шежіресі – елімнің мәртебесі»
Ұстаз: Жұмағазиева Данасұлу Жүсіпқызы
Мақсаты: оқушыларға 1986 жылғы Желтоқсан оқиғасының болу себептерін және тәуелсіздіктің қадір-қасиетін түсіндіру.
Тәрбиелігі: Отан-Ананы құрметтеу, тәуелсіздікті бағалай білуге, ұлтжанды, елжанды болуға, елінің тәуелсіздігі жолында күрескен ерлердің қаһармандығы мен күрескерлік ерліктерін әрдайым есте ұстауға, үлгі ете білуге үйрету.
Дамытушылығы: оқушының ойын жеткізе білуі мен тіл байлығын дамыту, өлеңді мәнерлеп оқу, әр сөздің айтылуына көңіл бөлу, дикциясы мен интонациясын дамыту.
Көрнекілігі: Желтоқсан қаһармандарының суреттері (Қайрат, Лаззат, Сәбира, Ербол), интерактивті тақта, тақырып желісі бойынша слайдтар, мазмұеды суреттер, шарлар, нақыл сөздер..
- Ұйымдастыру. Кіріспе сөз.
Құрметті ұстаздар, оқушылар!
Біз бүгін дүниені дүр сілкіндіріп, тәуелсіздік туын ең алғаш көтерген әйгілі 1986 жылдың желтоқсанына арналған «Желтоқсан шежіресі – елімнің мәртебесі» атты тәрбие сағатын ашық деп жариялаймыз. 1986 жылы 16-17 желтоқсанда Алматы қаласы бұрынғы астанамыз қазіргі бас қаламызда мыңдаған қазақ жастары наразылық білдіріп, бейбіт шеруге шықты. Бұл желтоқсан көтерілісіне қазақтың ел аузында жүрген, тарихта аты қалған Қайрат Рысқұлбеков, Ләззат Асанова, Сабира Мұхаметжанова, Ербол Сыпатаев сынды аға-апаларымыз қатысты. Енді міне, осы желтоқсан көтерілісіне қатысқан ағаларымыз бен апаларымыздың арқасында ата-бабаларымыздың ғасырлар бойы армаандаған тәуелсіздікке қол жеткіздік.
1-жүргізуші:
Армысыздар, аяулы халқым менің!
Ардақта дәстүріңді салтыңды елім.
Мереке басы болсын берекенің,
Игі еңбек жемісінің бәрін жегін
2-жүргізуші:
Құрметті ұстаздар және Тәуелсіз еліміздің ұлағатты ұрпағы. Тарихымызда ерекше орны бар, халқымыздың қасіреті мен ар-намысына, сонымен бірге мақтанышына айналған оқиға – бұл 1986 жылғы Желтоқсан оқиғасы болатын.
1-жүргізуші:
Әр дәуірдің еркіне сай
Нарқы өзгерген алтынның.
Айналайын, алтын әнім,
Жас өркені халқымның.
Желтоқсанда шындық жырын
Шырқаймын деп шарқ ұрдың,
Желтоқсанда егеменді,
Ел болсақ деп талпындың.
2-жүргізуші: 1986 жылы 17 – желтоқсанда Алматы қаласында мыңдаған қазақ жастары наразылық білдіріп, шеруге шықты. Олар «қазақ елінің өз көсемі сайлансын» деген тілек білдірді.
1-жүргізуші:
Сол кездегі үкімет басшыларының бұйрығымен оларға күш көрсетілді. Көптеген жастар түрмеге қамалды. Оларға желтоқсанның ызғарлы күнінде зәбір көрсетілді. Өз елінің тәуелсіздігін талап етіп, шеруге шыққан жастарға «бұзақылар», «ұлтшылдар», «нашақорлар» деген кінә тағылды.
1-оқушы:
Нашақор деп, ұлтшыл деп,
Қазаққа күйе жаққан күн
Базары кетіп бір күнде
Қайғыға халық батқан күн
Әділдікпен шындықты
Өтірік жала жапқан күн.
2-оқушы:
Желтоқсан-заман толғағы байтақ даланың
Шарпысқан сәтті үміт пен күдік наланың.
Қайрат, Ләззат, Сәбира
Құрбаны болған жаланың.
3—оқушы:
Надан жасаған сұмдықтан
Адамдар азап шекккен күн,
Қасқалдақ ұшып көлінен
Шүрегей келіп қонған күн.
Қырандар қуып көгінен
Қарғалар билік алған күн.
4—оқушы:
Шектеліп ана тіліміз,
Оқылмай өлең-жырымыз
Жабылып жатса мектептер
Жадырар қалай күніміз?
Тарылып жатса даламыз
Қайтіп біз тыныс аламыз?
Қақымыз да жоқ айтуға
Әділет қайдан табамыз?
5—оқушы:
Бұрқ етті қазақ баласы
Кеудеге өршіп наласы
Алаңға қарай ағылды
Таусылып барлық шарасы
Жанымыз жомарт қазақпыз
Мәңгүрт боп кете жаздаппыз
Қосайық басты, бауырлар,
Жанайық жансақ маздап біз.
6—оқушы:
Желкеге тиді сілтеген күрек, қамшылар,
Соққыға мұндай, қасапқа қандай жан шыдар?
Жастарға шашқан мұз судан мұз шашырап,
Ауылда жатқан маған да тиді тамшылар.
7—оқушы:
Жас арудың жанарында –Желтоқсан,
Қанды ғасыр табанында –Желтоқсан
Қаралы өмір қайыстырған халқымның,
Қара тұман қабағында –Желтоқсан.
Жауыздықты жасаған да-Желтоқсан
Жаңа ғүмыр бастаған да –Желтоқсан
Жазықсыздың көз жасына жуынып,
Абақтыға тастаған да-Желтоқсан
8—оқушы:
Өсер ұлдың қай сәтте де бірлік болмақ қалауы,
Лаула!Лаула!Желтоқсанның мұзда жанған алауы!
Өздеріңдей өр намысты жас өркені бар елдің,
Ешқашанда тиісті емес еңкеюге жалауы!
2-жүргізуші:
Хор: «Желтоқсан желі»
- Көркемсөз. «Батыр ескерткішінің алдында»
1-жүргізуші:
Иә, бұл күнге жету үшін ата-бабамыз қан төкті, жанын берді, бүкіл жеріміздің тұтастығын сақтап, ұрпақтан-ұрпаққа табыс етті.
2-жүргізуші:
Бірақ қазақтың өр өлдары мен ер қыздары көбеймесе азаймады. Оның айғағы – 23 жыл бұрынғы ел намысы үшін жанын құрбандыққа қиған желтоқсандықтар болатын.
1-жүргізуші:
Оның айғағы – дүниені дүр сілкіндіріп, әлемге қазақ деген атты паш еткен Желтоқсан оқиғасы.
9—оқушы
Қақап күннің ызғары
Сүйектен өтіп кеткен күн.
Қаракөз қазақ қыздарын
ОМОН-дар бастап тепкен күн
Қариялар итке таланып,
Ел басын күрек шапқан күн
Аппақ қар қанға боялып,
Қып-қызыл мұз боп жатқан күн.
10—оқушы:
Желтоқсан – тарихымда әйгілі күн,
Ерттеп мініп ар –ождан сәйгүлігін
Ерлерім елдік үшін атой салып,
Еншілер қайтарған бәйгелі күн.
11—оқушы:
Желтоқсан тағдырларға азалы күн,
Қайраған намыстарын мазалы мұң.
Қыршынынан қиылған боздақтары
Қалар мәңгі есінде Қазағымның.
12—оқушы:
Желтоқсан – қайсар ерлік, қуатты күн,
Жігер оты маздаған тұрақты ұғым.
Тәуелсіздік билігі қолға қонған-
Тәңіріме Желтоқсан шуақты күн.
13—оқушы:
Желтоқсан – жадымызда жаралы күн
Жастарым жапа шеккен жаралы мұң
Еркіндік, егемендік, елдігімді
Емірене аңсады саналы ұғым.
14—оқушы:
Тарихым жатыр тасымда,
Тіл қатып келер ғасырға.
Азаттық деген ұғымның
Желтоқсан тұрар басында!
15—оқушы:
Бақтың құсы әр адамға қонып бір,
О,Тәңірім, бізді баққа жолықтыр!!…..
Бүгін, міне, Тәуелсіздік ағайын,
Әр Қазақтың жүрегі деп соғып тұр!…..
2-жүргізуші:
Хор: «Қазақстаным менің»
Ән «Алға, қазақ жігіттері»
1-жүргізуші:
Күндік кешпей, мұз кешпей,
Ат артында міңгеспей,
Мұңдық болып мұңаймай.
Тәкапәр нағыз құдайдай
Қасқайып қарап тұратын
Ағасы өлсе іні боп,
Жауына қарсы шығатын,
Арыстандай алысып,
Жолбарыстай жұлысқан
Қыздары көп қазақтың – демекші өзінің жас өмірін қиып кете берген Сабира Мұхаметжанова өмір жолымен танысып өтейік.
16—оқушы:
(Сабираның өмір жолы туралы слайдтар жүріп жатады)
Сабира Мұхаметжанова 1985 жылы сегіз жылдық мектепті үздік бітіріп, бастауыш мектеп мұғалімдерін даярлайтын оқу орнына студент болып қабылданды. Ол Алматыдағы жастар шеруін жұдырықтай жүрегімен қолдап, Өскемен қаласының көңілі ашық, көкірегі ояу студенттерімен бірге Ушанов алаңына қарай өлең айтып, шеру тартты. Өскемен жиналысында Сабираны айыптап, тәртіпсіз деп бағалаған. Сөйтіп, албырт жас жатақхананың өзі тұратын бөлмесінің терезесінен секіріп қаза тапты.
2-жүргізуші:
Желтоқсанда шындық жырын шырқаймын деп шарқ ұрдың,
Желтоқсанда егеменді ел болсақ деп талпындың.
Кеудеңде әлі сызы жатыр сол кездегі салқынның
Айналайын, айналайын жас өркені
Желтоқсанның қазаққа
Ызғары көп тастаған
Намыстан өлген ұлтиымның
Қыздары көп, қарағым
Өр намыс иесі, қайсар, жас қыз Лаззат Асанова жайлы айтып өтсек.
17—оқушы:
(Лаззаттың өмір жолы туралы слайдтар жүріп жатады)
Лаззат Асанова Алматы облысы, Панфилов ауданы, Ақжазық ауылында дүниеге келген. Алматының Чайковский атындағы музыкалық учелищесінде қобызшы мамандығы бойынша оқып жүрген Лаззат Асанованың он алты жылдық қысқа ғұмыры арта үзілді. Лаззатты жерлеудің алдында денесін ақ жауып, арулаған кезде оның екі білегіне салынған темір бұғаудың қалдырған көкпеңбек іздерін, бас сүйегінің шүйдесі ойылып кеткені анықталды. Осыған қарағанда ол жазалаушылардың қорлы,ынан қаза тапқан. Лаззат әпкемізді мәңгі есімізде қалдырамыз. Аруағына бас иеміз.
18-оқушы:
Еш алаңсыз бейбіт демонстрация күшпен басылып, қанмен тойтарылды, жас өмірлерді қиып кетті.
Тәртіп қорғау санаға екті нені,
Өз халқына ойпырмай кекті ме еді?
Азаматты сойылмен қанға бояп,
Шаштан сүйреп, қыздарды тепкіледі-дей келе қанды Желтоқсан оқиғасының алғашқы құрбаны болған Ербол Сыпатаевқа тоқтала кетейік.
19—оқушы:
(Ерболдың өмір жолы туралы слайдтар жүріп жатады)
Ербол Сыпатаев Талдықорған облысы, Панфилов ауданының Ленин атындағы совхоздың екінші бөлімшесінде туып өскен. Ол – Энергетика институтының ІІ-ші курс студенті болатын. Ербол бір үйдің жалғыз баласы еді. 1986 жылдың 18-желтоқсанында кешкі сағат 2000-де ауруханаға бас сүйегі мен иығынан ауыр жарақаттанған Ерболды әкелді. Ол есін жимастан қайтыс болды. Біздер Ербол ағамыздың жастық жігері мен ерлігін мәңгі есімізді сақтап, аруағына бас иеміз.
2-жүргізуші:
Тарихта «Құйын» операциясы деген атпен мәңгі қалатын жойқын шабуыл демонстрацияны қуып тарату операциясы жоспардағ,ыдай аяқталды. Қанға бөккен қала көшелері мен алаңдар қаңырап бос қалды. Қазақтың әр үйіне үрей кірді, әр қазаққа «ұлтшыл», «нашақор», «маскүнем» деген айып тағылды. Алаңға жиналған қазақтың, әрбір жас өркенінің артына шам алып түскен қуғындау, қудалау басталды. Оның ішінде ату жазасынан бастап жиырмадан бір жылға бас бостандығынан айырған жазаларды ұлттық қаһармандарымыз арқалап кете барды.
Соның бірі – Қайрат Ноғайбайұлы Рысқұлбеков еді.
20—оқушы:
(Қайраттың өмір жолы туралы слайдтар жүріп жатады)
Қайрат Рысқұлбеков Жамбыл облысы, Мойынқұм ауданында, Бірлік аулында дүниеге келген. 1982 жылы ол Алматы Сәулет құрылыс институтына түседі. Сол Желтоқсан оқиғасынан кейін оны «Савицкийді өлтірген қылмыскер» деп жала жауып «Аса қауіпті қылмыскерлер изоляторында» ұстады.
1-жүргізуші:
Әр қазақтың есінде сақталады,
Желтоқсандық өркендер ақталады.
Ер намысын қорғаған сарбаздарым,
Ерліктерің мәңгілік сақталады.
III. Көрініс: «Қайраттың тұтқындалуы».
2-жүргізуші:
Кәдімгі миллиондаған түндердің бірі. Бірақ бұл түн өзгеше түн еді. Себебі бұл түнде қаланың кез-келген тұсынан ұсталған жастарды ұрып соғып, өлімші халге жеткізді. Осындай өатыгещдікті көрген оларға араша түсем деп жұргендердің арасында Қайрат Рысқұлбеков те бар еді.
Миллиционер: — Ұстаңдар бұзақыны! Әкетіңдер, жауып тастаңдар!
Савицкийді өлтірген сен бе ?
Қайрат: — Жоқ, мен емес!
Миллиционер: — Сен өлтірген мойныңа ал!
Қайрат: — Мен өлтірген жоқпын, өтірік жала жаппаңдар!
Күнәдан таза басым бар,
21-де жасым бар.
Қасқалдақтай қаным бар,
Бозторғайдай жаным бар
Қайрат деген атым бар,
Қазақ деген затым бар,
Еркек тоқты құрбандық
Атам десең атыңдар!
Миллиционер: Алып кетіңдер! Бәрібір құтылмайсың бұзақы.
(Қайратты алып кетеді)
2-жүргізуші: Қайрат ақынның түрмеде жазған өлеңдерінен үзінді тыңдаңыздар. (жай музыка жүріп тұрады)
21-оқушы: «Түрме жыры»
Тор темір жамбасыма тақылдайсың,
Өзіммен бірге туған жақындайсың.
Телміріп темір торға қаматқанша
Сұм дүние, бұл жалғаннан неге алмайсың,
Ауылдағы жақсы екен ғой салған әнім
Қу тағдыр татырды ғой түрме дәмін,
Қайдағы пәлеқорлар жала жауып,
Жазықсыз қылмыскер боп кетті сәнім
Тас төбе, төрт қабырға, темір есік,
Ас берер ортасында жалғыз тесік,
Күніне ұстатады үш тілім нан
Өлмейтін саған ішер осы нәсіп
1-жүргізуші:
Көрініс: «Қайратты тергеу сәті».
2-жүргізуші:
Тұрыңдар! Сот келеді.
Тергеуші: Сот процесін бастаймыз!
1-ші куәгерді шақырамыз. Сізге сұрақ: Сіз алаңда Қайрат
Рысқұлбековтің Савицкийді өлтіргеніне куә бола аласыз ба?
1-куәгер: Боламын өз көзіммен көрдім. Керек десеңіз мен де қолында
таяғымен түскен суреті бар. Ол – ұлтшыл Қайрат оңбаған!
Тергеуші: 2-ші куәгерді шақырамыз. Сіз Қайрат Рысқұлбековтың
Савицкийді өлтіргенін бейнетаспаға түсіргеніңіз распа?
2-куәгер: Рас – рас ол Савицкийді аяғымен теуіп, таяқпен ұрды. Менің
қолымда түсірген бейнетаспа бар.
Тергеуші: Енді Қайрат Рысқұлбековке сөз беремін.
Қайрат: Мен ұлтшыл да, кінәлі де емеспін.
Сот: Барлық куәгерлерді тыңдай отырып Қайрат Рысқұлбековті айыпты деп
табамын.
Қайрат: Хақ. о халқым!
Өткен заманымызда бас кесер өлім алдында өлім жазасына
кесілгендердің соңғы тілегін орындайды. Менің де соңғы ақтық сөзім
бар.
(Қайғырған музыка журіп түрады)
Ақтық сөзі:
Жалалы боп, қатты батты жаныма,
Жазалаушы қағаз алдым қолыма
Жігіттер ай, айтып айтпай не керек
Жазған екен маңдайыма сорыма,
Біріншіден мен анамды сағындым,
Екіншіден бұл құдвайға не қылдым
Бостандықта еркін жүрген жан едім
Енді міне абақтыға жабылдым,
Әкетай ау Пайғамбардай жасың бар
Туа бермес сіз секілді асылдар
Қартайғанда жүрегіңізді жаралап,
Кесір болды ай біз секілді масылдар.
Айналайын, қарындасым, қарағым,
Қолда кісен, мен айдауға барамын.
Қайғы шегіп, азап тартқан ағаңды,
Айтшы жаным, қандай жанға баладың.
Айналайын, інішегім, құлыным,
Сені ойласам үзіледі жұлыным.
Сенің ерке ақ жүзіңді көре алмай,
Кетіп барам мен айдауға құлыным.
Күнәдан таза басым бар,
21-де жасым бар.
Қасқалдақтай қаным бар,
Бозторғайдай жаным бар
Алам десең алыңдар
Қайрат деген атым бар,
Қазақ деген затым бар,
Еркек тоқты құрбандық
Атам десең атыңдар!
Мен не етермін, не етермін,
Мен келмеске кетермін.
Көрмеген хош бол, таңдарым,
Көре алмай мен өтермін.
Тергеуші: Сот процесі аяқталды.
1-жүргізуші: Осыдан кейін жастайынан қыршын кеткен Қайрат сияқты ағамызда 21 жасында қаза тапты.
Желтоқсан жұлдыздары Қайрат Рысқұлбековке «Халық қаһарманы» атағы беріліп, айрықша ерекшелік белгісі «Алтын жұлдыз» тапсырылды. Сәбира, Ләззаттарға ақтау жөнінде анықтама қағаздары берілді.
Тәуелсіздік бізге оңай келмеді,
Жұртым менің не қиындық көрмеді!?
Жылап тұрып Аналарым бұл жолда,
Сан перзентін қара жерге жерледі.
2-жүргізуші:
Болсын осы ар алдында сөз ақтық,
Қан мен намыс болса бойда қазақтық.
Қайтпас қайсар қасиетті күреспен,
Алыппыз біз мәңгі теңдік азаттық.
- Тәуелсіз ел туралы даналық сөздер, мақал-мәтелдер.
Би: «Қаражорға»
1-жүргізуші:
Қазақпын еңселі елмін егеменді,
Кеңейттім кең әлемге керегемді.
Мұхиттың ар жағында жатқан жұрттар
Таныды тепе-тең деп тереземді.
Қазақпын қойнауы- құт, жері дархан,
Әнімді бес құрлықтың бәрінде айтам.
Ән: «Астана»
(әсем қала Астана туралы слайдтар жүріп жатады)
- Қорытынды
2-жүргізуші:
Міне, осы тәуелсіздіктің туын желбіреткен ұлтжанды аға-апаларымыздың арқасында егеменді ел болуға қол жеткіздік.
Осымен Тәуелсіздік мерекесіне арналған
«Желтоқсан шежіресі – елімнің мәртебесі» атты ашық тәрбие сағатымыз аяқталды. Уақыттарыңызды бөліп келгендеріңізге көптен-көп рахмет.
Ұқсас материалдар:
-
«Тәуелсіздік деп соғады жүрегіміз!» атты сценарий
-
Тәуелсіздік күніне арналған тәрбие сағаты
-
Тәуелсіздік елімнің ерлік жолы
-
16 желтоқсан: Тәуелсіздік күні құтты болсын!
-
Тәуелсіздік туралы
Сценарий «День
Деда Мороза и Снегурочки» с детьми младшей группы
Цель и задачи
— Учить детей узнавать героев по
характерным признакам.
— Развивать творчество, фантазию,
выдумку.
Ход
мероприятия:
·
Музыка
на выход ведущего
Воспитатель: Здравствуйте,
ребята! 30 и 31 января в России отмечают традиционный славянский праздник –
День Мороза и Снегурочки. На Руси считали, что именно 30 января Дед Мороз и
Снегурочка отправляются на Северный полюс до следующего Нового года, а это
событие ознаменует собой скорейший приход весны.
Ой, ребята, кажется и к нам кто-то
идет!
·
Выход
Мороза и Снегурочки
Д.М: Здравствуйте
детишки, девчонки и мальчишки!
Снегурочка:
Здравствуйте, ребята! Вот и прошел славный праздник Новый год, и мы с вами не
заметили, как пролетел целый месяц – январь.
Д.М. А это
значит – что нам пора возвращаться к себе на Северный Полюс, до следующего
Нового года!
Снегурочка: Ну а
чтобы вспомнить, как мы с вами встречали Новый год – давайте встанем в дружный
хоровод и споем Дедушке Морозу песенку!
·
Дед
Мороз – деткам елочку принес (1 и 2 мл)
·
Песня
«Метелица» (сред. Гр)
Воспитатель: День
Мороза и Снегурочки символически завершает царствование могущественной зимы.
После этого свое величавое шествие начинает щедрая Масленица! Давайте и мы с
вами покажем, как мы Масленицу ждем!
·
Хоровод
«Масленица»
Д.м. и Снегурока: Ох,
ребята, очень весело у вас, но нам пора в путь дорогу дальнюю! До свидания! До следующего
Нового года!
·
Музыка
на уход Д.М. и Снегурочки
Воспитатель: Сказки
любят все на свете.
Любят взрослые и дети.
Наша сказка вам, друзья,
Начинается она. (звучит музыка)
Воспитатель: Мы
расскажем про мышонка, про капризного ребёнка.
Мышонок сладко спит в
кроватке.
·
Выходит
мама-мышка, бегает вокруг кроватки, будит мышонка.
Мама-мышка: Сынок,
пора вставать, да кроватку заправлять.
Мышонок: Не хочу
вставать мне лень, буду я лежать весь день!
Мама-мышка: Кто
поможет? Как же быть? Как мышонка разбудить?
Воспитатель: Гости
разные спешат! Кто ж поднимет малыша! Все на помощь приходили, непослушного
будили!
·
Выходит
утка, танцует.
Утка:
Кря-кря-кря! Вставай, малютка! После дождика в саду, червяка тебе найду!
Мышонок: Мне
вставать сегодня лень, буду я лежать весь день!
Утка: Какой,
капризный ребёнок! Не то, что мои утятки! Ну хорошо, пойду дальше!
·
Уход
утки
Воспитатель: Вот
лягушка прыгала — лапками подрыгала.
·
Выходит
лягушка. Танцует.
Лягушка:
Ква-ква-ква! Вставать пора! Дам тебе я комара!
Мышонок: Мне
вставать сегодня лень, буду я лежать весь день!
Лягушка: Какой,
капризный ребёнок! Не то, что мои лягушатки! Ну пойду я дальше!
·
Уход
лягушки
Воспитатель: И лошадка
прискакала, иго- го она сказала.
·
Выходит
лошадка. Танцует.
Лошадка: Иго-го!
Вставай, дружок! Дам овса тебе мешок!
Мышонок: Мне
вставать сегодня лень, буду я лежать весь день!
Лошадка: Какой,
непослушный ребёнок, не то что мои жеребятки! Ну поскакала я дальше!
·
Уход
Лошадки
Воспитатель: Петушок
приходил со двора, разбудить мышонка пора!
·
Выходит
петушок. Танцует.
Петушок:
Ку-ка-ре-ку! Просыпайся! На прогулку собирайся! Встань, мышонок, глянь в окно!
Детки бегают давно!
Мышонок: Я ещё раз
говорю, никуда я не пойду! Всё что в жизни нужно мне, я увижу и во сне!
Петушок: Какой
непослушный ребенок, не то что мои цыплятки! Ну пойду я дальше!
·
Уход
Петушка
Воспитатель: Кошка
хитрая пришла, и будила малыша.
·
Выходит
кошка. Подходит близко к мышонку
Кошка: Спи, мышонок,
сладко-сладко! Мяу-мяу, всё в порядке! Всё равно ночной порой, мы бы
встретились с тобой! Не нужны нам кошки-мышки, надоела беготня! Спи, мышонок,
сладко-сладко, ам-ням-ня!
Мышонок
(вскакивает): Не обманешь ты меня! Мамочка, спаси меня!
·
Музыка,
герои бегают, Мышонок прячется за маму
Мама-мышка: Друзья,
давайте маму слушать! И не лениться никогда! Поверьте, вас не смогут скушать!
Когда послушны вы всегда!
·
Все
герои выходят, танцуют и проговаривают песню
Будем маму слушать!
Будем кашу кушать!
Будем маму мы любить!
И послушными быть!
·
Поклон
Воспитатель: Вот и
закончилась наша сказка ребята «О глупом Мышонке», и мы с вами проводили
Дедушку Мороза и Снегурочку.
Фестиваль «Мы вместе» 1 Б класс 2017-2018 уч год
Включается казахская народная музыка, выходят все дети. Вперед выходят 3 человека читают стих
Много народов в России живут.
Вместе танцуют, вместе поют.
Трудятся вместе на благо страны
Дружбой народы России сильны
Наш фестиваль для знакомства нам дан
Мы вам расскажем про Казахстан!
Дети проходят змейкой по сцене, садятся у занавеса на ковры полукругом, имитируя чаепитие из пиал.
Слайд 1. Чтецы хором приветствуют «Амансын ба»
Дети читают стихи.
О, Казахстан — Великий край,
Могучий исполин степной.
Твоих степных просторов рать
Оберегает мой покой.
Слайд 2. 1 щелчок Флаг:
Ведь не зря флаг страны,
Словно небо без туч.
В чистой той синеве
Солнца яркого луч.
Ну а крылья орла
Словно множество рук,
Тех народов,
Что в том государстве живут.
2 щелчок – Герб:
Я – казах, в степи рожден –
Знойным солнцем опален.
Встречая новую зарю,
Как беркут гордый я парю.
Под щедрым солнцем золотым,
Под ясным небом голубым…
Мой герб и флаг в себя вобрали
Весь мир степной, родные дали,
Свободы дух и взор прямой.
Слайд 3. 1 щелчок «Карта»
Она велика
От Алтая до Каспия,
Она широка,
Как народа душа.
Она же – Европа,
Она же и Азия,
И волны Урала,
И всплеск Иртыша.
Ученик: Казахстан — родина кочевых племен.
Ученик: —Сегодня Казахстан – страна с богатейшим историческим и культурным прошлым. Удивительно интересна, своеобразна и богата культура казахского народа.
Слайд 4. (1 щелчок «Народы »)
Ученик: Сто наций, сто народов, сто племён
Всем вам рахмет и низкий вам поклон!
Ученик: — Здесь в мире живут и трудятся казахи и русские, татары и немцы, корейцы и уйгуры, украинцы и турки. А в школах за общими партами сидят их дети.
Слайд 5. (4 щелчка « Юрта») Дети выносят макет маленькой юрты, крынки, верблюда
Ученик: Юрта — странное жилище,
В нем хранили сбрую, пищу.
Посредине жгли очаг,
Кочевники жили так.
Если куда-то идешь-
Дом с собою ты берешь.
Слайд 6. (3 щелчка « Домбра») включается музыка игры на домбре
Ученик: — Много разных инструментов придумал человек. А вот казахи всю свою радость, печаль, горе выражали в игре на домбре.
Кутищева:
Домбра, домбра, твое звучанье
Как запах цвета от земли
В ней радость жизни и страданья
В ней чаша полная любви
Ученик: Удивительный этот инструмент- он может передать все переживания человека. А как появился этот инструмент?
( вставка фильм Легенда о домбре)
Слайд 7. (3 щелчка «Костюмы»)
Ученик: Традиционный национальный казахский костюм для мужчин состоит из чапана (халат с поясом из вышитого бархата) и высокого колпака, тюбетейки или шапки из лисьего меха.
Ученик: Женский народный костюм представляет белое или цветное (хлопчатобумажное, шелковое) платье, бархатный жилет с красивой вышивкой и высокий колпак с шелковым шарфом.
Слайд 8. (3 щелчка «Наурыз
Ученик: Есть праздник Наурыз,
Новый год восточный.
Играет озорной кобыз,
Теперь весна уж точно!
Теперь равны и день, и ночь,
И все невзгоды ушли прочь.
1. Свежий ветер летит
Над моею страной,
В птичьем крике тепло,
Тоже радость вселило.
2. Вы почувствуйте,
В воздухе пахнет весной,
Нам природа весной
Наурыз подарила!
Слайд 9. Традиции и обычаи Казахстана
1 щелчок « женщины и ребенок в люльке»
Ученик: Зная традиции, знаем народ,
Знание к истине нас приведет!
Чтим мы традиции – предков завет,
Мудрость народа жизненный свет!
Шільдехана — торжество, связанное с рождением ребенка.
Бесік той — праздник, устраиваемый после укладки новорожденного в люльку.
1 щелчок «невеста»
Ученик: Беташар- это обряд, традиционно проводимый на казахской свадьбе. Беташар – это открытие лица невесты.
1 щелчок «девушки с пирогами»
Ученик: Конакасы – обычай, связанный с угощением гостя. Казахский народ издревле славился своим гостеприимством. Все самое вкусное казахи всегда приберегали для гостей. Гостеприимством славятся казахи.
Так было испокон веков,
Обычай у народа есть таков:
Найдет здесь гость и пищу,
И надежный кров!
Пусть даже юрта не богата.
Ведь гость для каждого казаха — это свято!
1 щелчок «угощение в юрте»
Ученик: Бата – благословение перед дальней дорогой, испытаниями, благодарность за угощение, гостеприимства, доброту. Благословение произносят старшие по возрасту аксакалы.
Слайд 10. (3 щелчка «Байконур»)
Ученик: Космодром «Байконур» — первый и крупнейший в мире космодром, расположен на территории Казахстана.
Слайд 11. (3 щелчка «Астана»)
Ученик: Современный Казахстан — динамично развивающееся государство, поддерживающее дружественные отношения с Россией.
Чтецы презентации уходят, выходят дети, читающие стихи:
Много народов в России живет,
К новым вершинам Отчизну ведет.
В единстве народов сила страны.
Дети России дружбой сильны!
Язык порой разный и разная вера.
Мы стали для всех образцом и примером.
Дети России дружны с детских лет,
В этом, пожалуй, наш главный секрет.
Общие игры у нас и забавы,
Общая школа и общее право.
Общее солнце, земля, где живем.
Слайд 12. Хором «Амансын ба!»
Танец.