Йолалар сценарий башкортса

Башҡорт телдәре уҡытыусыларының “Йолаларҙы һаҡлап, киләсәккә бағабыҙ”

район семинары сценарийы

Сценарийҙың төҙөүсеһе Стәрлетамаҡ районы Наумовка ауылы мәктәбенең тәрбиә эше буйынса директор урын баҫары Үтәгәнова Гүзәл Наил ҡыҙы

Ҡунаҡтарҙы ҡаршы алыу

Башҡа ҡатнашыусылар ҡунактарҙы ике яктан баҫып ҡаршы алалар.

Ҡымыҙ, бауырһаҡ менән ҡаршы алыусылар милли кейемдә.

1-се ҡаршы алыусы:

Хәйерле көн! Һаумыһығыҙ!

Милләттәштәр, яҡын ҡәрҙәштәр!

Ҡаршылайбыҙ һеҙҙе ҡолас йәйеп

Бүләк итеп ҡайнар сәләмдәр!

2- се ҡаршы алыусы:

Эй, хөрмәтле ҡунаҡтар!

Хуш килдегеҙ, рәхим итегеҙ!

Наумовка ауылы халҡының

Ризығын ауыҙ итегеҙ!

1-се ҡаршы алыусы:

— Стәрлетамаҡ районының Наумовка ауылы урта дөйөм белем биреү мәктәбе һеҙҙе ихлас сәләмләй!

2- се ҡаршы алыусы:

-Яҙҙың ошо матур көнөндә беҙҙең мәктәбебеҙ оло йыйын йыя, мәртәбәле ҡунаҡтар саҡыра.

1-се ҡаршы алыусы:

-Бөгөн үткәреләсәк һәр күренеш күңелегеҙгә хуш килер, йөрәк түрегеҙҙә йылы иҫтәлек булып һаҡланыр тип өмөт итәбеҙ.

2- се ҡаршы алыусы:

— Рәхим итеп Наумовка ауылы уңғандарының аш-һыуынан ауыҙ итегеҙ!

“Ҡарға бутҡаһы” байрамы сценарийы

Байрам үткәрелә торған ялан байрамса биҙәлгән: тирмә ҡуйылган,тирмә эсе биҙәлгән, сәхнә эшләнгән, самауыр ҡайнатырға кәрәк-яраҡтар әҙерләнгән, ҡаҙан аҫылған, милли уйындар, көрәш өсөн майҙансыҡтар билдәләнгән. Байрамға килеүселәргә төҫлө таҫмалар таратыла.

Байрам барышы

Сәхнәгә өс инәй сыға.

1-се инәй:

Килеп еттек яланға,

Сәләмләйек ер-һыуҙы.

Имен-аман йәшәнек,

Бына тағы йыл уҙҙы.

Сәхнәгә һөлгө,ҡулъяулыҡ, таҫмалар тағылған ҡолға тотоп балалар сыға.

1-се бала.

Һөлгө йыям, күрегеҙ.

Һеҙ ҙә бүләк бирегеҙ.

Аллы-гөллө һөлгө тағып

Ҡарғатуйға килегеҙ!

(1-се инәй ҡолғаға яулыҡ бәйләй, ҡунаҡҡа килеүселәр һөт, май, ярмаларын балаларға бирәләр, кемдер яулыҡ, таҫтамал бәйләй)

2- се инәй ( батмусҡа бал, май һалынған ике сынаяҡты тотоп сыға): Изге хәбәрегеҙ өсөн ауыҙығыҙға бал яғам.

3-сө инәй:

Хәйерле хәбәрегеҙ өсөн ауыҙығыҙға һары май! (Балаларға бал,май ҡаптыралар. Рәхмәттәр әйтеп халыҡ араһына бүләктәр, аҙыҡ-түлек йыйырға инеп китәләр)

2-се инәй:

Рәхмәт ,айым ,нурҙарыңа!

Рәхмәт,ҡояш нурҙарыңа!

Рәхмәт,шифа биргән һыуым!

Ҡаныр тағы һыуһыным.

3 се инәй.

Бына, һау булғас, ҡарғалар ҡайтып, ҡар бөтөп, ҡара ергә баҫыр көн тыуҙы.

2-се инәй:. Инде яуҙар булмай, имен- аман ғүмер итергә яҙһын!

Бөтәһе бергә. Шулай шул, шулай!

1- се инәй: Әйҙәгеҙ, илдә тыныслыҡ, ерҙә бәрәкәт булһын өсөн ултырып доға ҡылып алайыҡ! (Ситтәрәк торған эскәмйәгә ултырып доға ҡылалар)

Ат-тинйә, фиттин-йә, әхирәтә-хәсәнәтә уаһина ҡаҙабынар.

Йә Аллам йә рәхим, теләктәребеҙҙе ҡабул ҡыл. Амин. Аллаһыәппәр.

Сәхнәгә ҡурай моңона ҡарға костюмдарында 4 бала сыға.
Бергә:Ҡарр-ҡарр-ҡарр!

Ҡарға туйға барр-барр!

Ҡарғатуйға бармағандың

Күңеле булыр тарр-тарр!

Ҡарға туйға барр-барр!

Ҡарғалар сәхнә артына инеп китәләр һәм сәхнәгә ҡояшты символлаштырып таҫмалар тототҡан Яҙ образындағы ҡыҙҙы алып сығалар.

Яҙ:

Һаумы ҡояш, һаумы яҡты көн!

Һаумы урман, ҡамышлы күл!

Һаумыһығыҙ болан-туғайҙар!

Аҫыл ҡанат, һабантурғайҙар!

Йомшаҡ елдәр,рәхмәт һеҙгә,

Ямғыр һыуын килтер беҙгә.

Рәхмәт һиңә,хәтфә ерем,

Һыйҙарыңды тәтей ирен.

Ҡарғалар хәрәкәттәр яҫап осалар.

1-се ҡарға:

Асылды аҡ ҡалын юрған.

Иҫә яҙғы елдәр ҙә

Беҙ ҡайтабыҙ, һағындырған

Тыуған үҫкән ерҙәргә.

2-се ҡарға:

Көндәрҙе юлда үткәреп,

Ҡыуанышып һеҙгә остоҡ

Ҡанаттарға күтәреп

Һеҙгә яҙ алып ҡайттыҡ.

Ҡар-ҡар-ҡар (осоп китәләр)

Алып барыусы:

Ҡарға бутҡаһы — башҡорттарҙың яҙҙы ҡаршылауға арналған йылда үткәрелә торған күркәм байрамы. Ҡатындар, ҡыҙҙар һәм балалар (14 йәшкә тиклемге малайҙар) тауға йәки башҡа ҡалҡыу урынға сыҡҡандар. Бер көн алда ауыл кешеләренән йыйған аҙыҡ-түлек килтерелгән. Ҡолға тотҡан балалар өй һайын йөрөп, бүләктәр йыйғандар, ҡарға бутҡаһына саҡырғандар. Уңдырышлылыҡты кәүҙәләндергән арпа, тары, бойҙай ярмаларынан ҡарға бутҡаһы бешергәндәр.. Аштан һуң ҡоштар һыйлау (ҡарға ашатыу, ҡарға һыйлау) йолаһы үткәрелгән: ҡалған бутҡаны түңгәк, таш өҫтөнә, ағас төбөнә һалып сыҡҡандар, тәбиғәткә, ҡоштарға һәм ата-бабалар рухына мөрәжәғәт итеп, муллыҡ һәм именлек, уңыш һәм уңдырышлылыҡ һорап изге теләктәр әйткәндәр; малайҙар ағас башына менеп ҡарға һ.б. ҡоштар булып ҡысҡырған. Байрамда ярыш ойошторғандар, милли уйындар уйнағандар. Бөгөн беҙҙең байрамбыҙ түренә мәртәбәле ҡунаҡтар саҡырылған. Әйҙәгеҙ һүҙҙе уларға бирәйек.

Ҡунактарға һүҙ бирелә.

Алып барыусы. Әйҙәгеҙ , бутҡа бешкәнсе , тәнде яҙып, уйнап, бейеп алайыҡ!

Концерт номерҙары:

«Наумовка ҡалаҡсылары»
Ҡыҙҙар бейеүе.
«Тыуған ер” йыры менән “Илһам” ансамбле.
Асадуллаева Самира башҡарыуында “ Һыу буйында” бейеүе.

Алып барыусы:

-Балалар, ә һеҙ беләһегеҙме, шундай бер йола бар, ул “ Һыу һибешеү” тип атала. Бала- саға, йәштәр, ҡарт- ҡоро урамға сығып, ямғыр апайға теләктәр әйтеп, һыу һибешкәндәр. Был йола ямғыр ваҡытында яуһын, уңыш мул булһын өсөн эшләнгән. Әйҙәгеҙ, беҙҙә һыу һибешеп алығыҙ әле!

Ҡыҙҙар һыу һибешәләр.(һамаҡлайҙар).

Яу,яу ямғырым!

Яу,яу, ямғырым!

Иртәнсәк тә, кис ҡырын

Илгә ҡытлыҡ килмәһен!

Игендәрҙе үҫтерһен!

Ямғыр яу, яу!

Беҙ булайыҡ һау, һау!

Инәй 1-се: Балалар, уйнап арығанһығыҙҙыр инде, әйҙәгеҙ, күңелдәрҙе күтәреп, әүһәләй эйеп алайыҡ!

Алып барыусы: Әүһәләй эйеү ҡарға бутҡаһы байрамында үткәрелә торған матур йолаларҙың береһе. Был йола аша йәш егеттәр һәм ҡыҙҙар үҙҙәренең бер-береһенә битараф түгеллеген белдереп, әүһәләй эйергә саҡырғандар.

Шул һүҙҙәрҙән һуң, бер егет ҡыҙҙы әүһәләй эйергә саҡыра. Сәхнәгә ҡыҙҙар сыға һәм “ Әүһәләй» йырын башҡаралар..
Алып барыусы: Хөрмәтле ҡунактар! Хәҙер таҫмаларыбыҙҙы матур теләктәр теләп, ағастарға бәйләп ҡуяйыҡ. Һуңынан бөтәгеҙҙе лә башҡорт халҡының милли уйындарын ҡарарға, оҫталыҡ майҙансыҡтарында әүҙем ҡатнашырға саҡырабыҙ. Рәхим итегеҙ”

Инәй 2 -се: Ярай, балалар,рәхмәт!Бар изге теләктәребеҙ ҡабул булһын.! Әйҙәгеҙ, бисмилла әйтеп, таҫмаларыбыҙҙы эләйек, илебеҙгә именлек, донъябыҙға тынысыҡ теләйек.( Таҫмалар эленә)

Алып барыусы:

Сылтырашып торһондар !

Елберләшеп торһондар !

Беҙҙе иҫләп торһондар !

Ҡотто һаҡлап торһондар !

Яман күҙҙән һаҡлаһындар!

Татыулыҡты — маҡтаһындар !

Ғәҙеллекте – яҡлаһындар !

Именлекте — теләһендәр!

3 –сө инәй: Әйҙәгеҙ, балалар, күңел асып, уйындар уйнап алайыҡ!

Майҙансыҡтарҙа милли уйындар үткәрелә: “Аҡ тирәк-күк тирәк», тоҡ менән йүгереү, йомортҡаны ҡалаҡҡа һалып йүгереү, көршәк ватыу(тупҡа сәкән менән һуғыу). көрәш, уҡ атыш. Төрлө оҫталыҡ майҙансыҡтары эшләй.

Сәхнәгә 1-се инәй һәм балалар сыға.

1 –cе инәй: Эй, балалар, бутҡа бешкәндер инде.

1-се бала: Тәмле микән бутҡаһы,

Ауыҙ итәйек әле.

Матур яҙҙы ҡаршылап

Байрам итәйек әле!

2-се бала: Һалҡын ағай, кит-кит,

Ҡояш апай, сыҡ-сыҡ.

Һөтлө һыйыр яланда,яланда,

Майлы бутҡа ҡаҙанда,

Тәтәй ҡалаҡ баҙарҙа, баҙарҙа.

Ҡояш апай, сыҡ-сыҡ!

Бутҡа таратыла. Ашайҙар.

2-се инәй: Малайҙар , ҡыҙҙар! Кемдә бутка артып ҡалды? Ҡарғаларға ҡалдырайыҡ. Ямғырҙы ваҡытында яуҙырһындар. Илгә именлек, беҙгә туҡлыҡ, һаулыҡ теләһендәр.

3-сө инәй:

Бутҡа ҡарға аҙығы,

Шул бутҡаны хурлаһаң,

Башыңа төшөр яҙығы.

Ал ризыҡты, ал.

Аша ҡарғам, аша.

Ағас төптәренә ҡалған бутҡаларҙы һалып сығалар.

Сәхнәлә:

1- се инәй: Эй, тәбиғәт, барса йән эйәләре,

Һәммәгеҙҙән һорайым:

Яуындар яуһын,яуһын,

Аллам рәхмәтен һалһын,

Икенсе йылға ошо ерҙә

Йыйылайыҡ тағы бергә.

2-се инәй: Эй, хоҙайым, һинән һорайым,

Сәскәләрең нурлы булһын,

Үләндәрең күпереп торһон,

Йылғаларға һыуҙар тулһын,

Балыҡтарың һыуға сумһын,

Мал тыуарҙар ишәйһендәр,

Бәхетлеләр ишләнһендәр,

Яуыз уйлы, ҡара эстәр

Терһәктәрен тешләһендәр.

3-сө инәй: Эй,ҡөҙрәтле хоҙайҡайым,

Һәммәбеҙгә етә көсөң.

Балаларың ҡыуанһындар

Изге итеп үҙенең көсөн.

Үҙ икмәген үҙе игеп,

Ҡара тиркәйҙәрен түгеп,

Үҙе ашап үҙ икмәген,

Аллам, ҡабул ит теләгем,

Ҡушыла барлыҡ йөрәгем.

«Ҡарға бутҡаһы” йыры йырлана..

Алып барыусы:

Кәмәләре һәңгелсәк,

Арбалары ҡалтырсаҡ.

Ҡарға туйы булды тамам,

Инде килде ҡайтыр саҡ

Имен торһон донъялар,

Күрешербеҙ яҙ һайын,

Хушығыҙ,хушығыҙ!

Гелий менән тултырылған, ҡағыҙҙан эшләнгән ҡарғалар берәктерелгән шарҙар осороу.

Источник

Мәсеттә вәғәз тыңлап, никах уҡытып, ҡыҙ йортона килгәс, ҡоҙалар менән яҡындан танышып, уларҙы ашатып-эсереп, йырлап-бейеп күңел асҡан арала, ипләп кенә бикәсте саҡырып сығарҙым да ҡоҙаларҙы уйната башланым. Ҡунаҡтар бер-береһенә төрлө йырҙарҙың берәр юлын йырлап, эстафета кеүек тапшырырға тейеш. Бына йыр конкурсы китте ҡыҙып, кәләш ҡайғыһы онотолдо. Әмәлгә ҡалғандай, иң аҙаҡҡы йыр йырлаған ҡоҙа йыр һуҙҙы: «Иртәнсәккәй тороп, бер ҡараһам, телефоным юҡ, урлағандар».
— Телефон нимә ул, кәләш юҡ, урлағандар, — тигәйнем, табындағылар гөж итеп ҡалды.
Алдан яҙылған маршрут ҡағыҙын тапшырып та өлгөрмәнек, кейәү һәм уның егеттәре саң туҙҙырып «тимер ат»тарына атланып, сығып та сапты. Ҡыҙҙы 5-6 урам аша йәшергәйнек. Былар урау-урау юлдарҙан беҙҙең өйҙө тапҡансы, ҡайта һалып, ҡапҡаны шарт бикләп, ишек уйымына ептән ау һуҙып, бөйөргә таянып ҡаршы алдым. Осҡондары осоп, тай-тулаҡтай үрәпсеп торған егеттәр кәртә аша ғына һикереп, штурм менән алырға уйлағайны, килеп сыҡманы. Был йәһәттән Рексҡа рәхмәт — этем абалап, ҡапҡаның теге яғындағыларҙың ярһыуын бер аҙ баҫты. Ул арала мин һөжүмгә күстем. «Кем унда?» — тип ҡысҡырған булам. Кейәү балаҡай ҙа шаян:
— Өфөнән посылка ебәргәйнеләр, асығыҙ әле, — ти.
— Юҡ, бер ниндәй ҙә посылка көтмәйем, ана бара юлығыҙ, — тим.
— Ҡыҙ эҙләйбеҙ, һеҙҙә юҡмы? — тиҙәр.
— Беҙҙә ниндәй ҡыҙ булһын? Шытыр өс малай! — тигән булам, асыулы тауыш менән.
— Кәләш бар тиҙәр һеҙҙә, — тип ярыҡтан ҡарай кейәү үңгәрҙәре.
— Мин бараммы? Тик өс балам бар… — тим.
— Бара, — тиҙәр тыштан.
Ҡапҡаны астым да:
— Кейәү бала, ҡайҙа йөрөйһөң, үрмәкселәр ау һуҙғансы, — тим.
Үңгәрҙәр сыҙамай, шатыр-шотор үтеп китмәксе.
— Туҡтағыҙ әле, егеттәр, был тирәлә мин хужа, минең һүҙҙе, минең шарттарҙы үтәгәндә генә дуҫығыҙҙы кәләшле итерһегеҙ, һынауҙар аша үткәрмәйенсә, бикәсемде тоттороп ебәрмәм инде, мине тапап китһәгеҙ, өс баламды етем итерһегеҙ, кем дә кем мине тыңламай, үҙ кеҫәһенән штраф түләйәсәк, — тигәйнем, бөтөнләй йыуашландылар.
Тәүге һынау — ҡайсыһыҙ-ниһеҙ ау аша үтергә. Дуҫтарының ярҙамы менән кейәү уны ут менән өҙөп үтте.
Икенсе һынау — «Мин һине яратам», тип ҡысҡырып, серенада йырларға. Кейәүҙән алда дуҫтары кем уҙарҙан «яратам» тип ҡысҡыра ла башланы. Йыр тамамланыу менән икенсе ҡаттан тәҙрә асылып, ҡулъяулыҡ болғанылар, йәнәһе лә, мин бында! Өсөнсө һынау — бикәстең исемендәге хәрефтәргә матур һүҙҙәр әйтеү. Кейәү быны ла уңышлы үтте. Ингәс, унан сынаяҡ йыуҙырып, саң һөрттөрөп, гөлгә һыу ҡойҙороп ҡараным, йәғни ҡатын-ҡыҙҙың ҡырылмаһа ҡырҡ эшенең бер нисәһен эшләттем. Быны мин шулай тип аңлаттым:
— Кәләшеңдең эшен һиңә ауҙарырға уйлайҙар икән тимә. Бикәс йә командировкаға китер, йә бәпес алырға барыр, шул арала өйҙә сүп-сарға батып, астан аяҡ һуҙып ҡуймауыңды хәстәрләп, һинең киләсәгеңде ҡайғыртыуҙан булды был һынау. Артабан икенсе ҡатҡа менеп еткәнсе бикәскә ҡағылышлы һорауҙар яуҙырҙым. Уныһын да үтте. Шунан бер бүлмәнең ишеге төбөндә ике мәҡәл әйтәм, береһен һайла тинем: «Сила есть — ума не надо» һәм «Беләге йыуан — берҙе йығыр, белеме йыуан — меңде йығыр». Икенсе мәҡәлде һайлауына, әйҙә инде, ҡарап ҡарайыҡ, тип ишекте асып ебәрҙем. Унда, тренажерҙар бүлмәһендә, бокс бирсәткәләрен кейеп, бик ажар ҡиәфәттә улдарым тора.
— Йә кейәү, беҙҙең ҡыҙҙы яҡлар-һаҡлар көс-ғәйрәтең, аҡылың бармы икән? — тим кейәүгә. Ҡәйнештәренә аҡса биреп килеште был.
Киләһе һынауҙы ҡуйырғамы, тип оҙаҡ ҡына уйланым, шулай ҙа атҡарырға булдым. Шаршауға төрөп, «ялған» кәләш ултырттым.
— Кәләшеңде таптың, ҡосағыңа ал, — тим.
Кейәү икеләнеп кенә алға ынтыла бирҙе лә, артҡа сигенде.
— Кейәү, юлыңда быуар йыландай арбап, юхалай һылашыр сырмалсыҡтар ҙа, бәлки, осрар. Берүк тайғаҡ юлға төшмә, әрәм булырһың, — тинем.
Бына кәләш йәшенгән бүлмәгә лә килеп еттек.
— Ишек бауы бер тәңкә, бикәс хаҡы мең тәңкә , — тип һатыулашып, һамаҡлап, йыртыш йырттырып, бикәсте кейәү ҡулына тапшырҙым.
Был кәмит нимәгә кәрәк, тип уйламағыҙ. Борондан ҡалған традицияларҙы хөрмәт итеп, хәлегеҙсә үтәргә кәрәк. Йыртыш йыртыу — ҡыҙҙың намыҫын, егеттең көс-ғәйрәтен күрһәтеү, ҡыҙ йәшереү — йәш ғаиләне яман күҙҙән, яуыз көстәрҙән йәшереп, күҙ яҙлыҡтырыу маҡсатында килеп сыҡҡан йолалар.
— Иреңә тоғро ҡатын бул, йылы һүҙең, яҡты йөҙөң, тәмле ашың менән ҡаршы ал. Иреңде батша, тип һанаһаң, батшабикә булырһың, ҡол итеп күрһәң, ҡол бисәһе булырһың. Аҡыллы ҡатын бул, бикәс. Иманлы, аҡ уйлы булығыҙ, башҡорт телле, башҡорт рухлы балалар үҫтерегеҙ. Аҡ юлдар, аҡ бәхеттәр насип итһен һеҙгә, йәштәр, — тип кейәүгә аҡ түбәтәй, бикәскә аҡ селтәр яға бирҙем. Ярты литрлыҡ банкыны биҙәнем дә:
— Бына һеҙҙең тәүге ғаилә банкығыҙ, нишләп бәләкәс кенә икән тимәгеҙ, тиндәрҙән һумдар йыйыла, үҙ көсөң менән тапҡан ҡәҙерле лә, бәрәкәтле лә була, — тинем.
Бына шулайыраҡ булды ҡыҙ һатыуым. Ҡытыршы урындары ла булғандыр, әммә ихлас күңелдән, барлыҡ изге теләктәремде теләп, бәхетле, оҙон ғүмерҙәр юрап атҡарҙым был эшемде. Күреүегеҙсә, һуңғы тиненәсә аҡсаһын һығып, алйытып-арытып маташманым кейәүҙе. Төп маҡсатым — уның кешелекле, сос, отҡор, ҡыйыу, алдынғы ҡарашлы, утта янмаҫ, һыуҙа батмаҫ, шәп Кеше икәнен үҙенә лә, кәләшкә лә, йыйылған йәмәғәткә лә иҫбатлау ине.
Мәжлес тамамланып, ҡайтырға йыйынғас, баяғы йәш-елкенсәктең: «Һеҙ — супер еңгә, ундайҙарҙы күргәнебеҙ юҡ әле», — тип хөрмәтләп, оҙатып ҡалыуҙарынан һуң уларҙың күңеленә остоҡ ҡына булһа ла халҡыбыҙҙың ғөрөф-ғәҙәте, халыҡ ижады ынйылары орлоғон һибә алғанмындыр, тип ҡыуандым. Ҡасан да булһа ул орлоҡтар шытып сығыр, тип ышанам. Йәштәребеҙҙе шулай үҙ йолаларыбыҙға ылыҡтырайыҡ, тип әйтмәксе инем.

Гүзәл МЫРҘАЕВА.
Баймаҡ районы.

Бикәс һатыу йолаһы сценарийы

Источник

Кейәү яғында уҙғарылған туй тантаналарының иң йөкмәткелеһе – «Һыу башлау», йәғни кәләшкә һыу юлын күрһәтеү йолаһы. Көньяҡ һәм көньяҡ-көнсығыш башҡорттары уны «Һыу башлау» тиһә, төньяҡ-көнбайыштар – «Һыу юлы башлатыу», ә Урал аръяғы халҡы «Һыу күрһәтеү» тип атай.

Ғәҙәт буйынса, туйҙың иртәгәһенә, кейәү менән кәләш йоҡонан торғас, көйәнтә, биҙрәләр алып һыу буйына киткәндәр. Йәш ғаилә Һыу эйәһенә бүләккә көмөш тәңкәләр алған.

Боронғо ырымдарға ярашлы, Һыу эйәһенә тәңкәләр ырғытып, уның ризалығын алғандар, йәштәргә бәхетле һәм татыу тормош юрағандар. Килен кеше тулы биҙрәләрҙең тамсыһын да сайпылтмай өйгә алып ҡайтырға тейеш булған. Килендең һыу алып ҡайтҡандағы йыйнаҡлығы ғаиләнең киләсәкке тормошон, ырыҫ-бәрәкәтен билдәләй, тигәндәр.

Шишмәне күрһәткән саҡта кейәүҙең ата-әсәһе йортона ауылдың ҡатын-ҡыҙҙарын килен сәйенә саҡырғандар. Унан алда һандыҡтан йәш кәләштең бирнәһен: шәхси әйберҙәрен, өй кәрәк-яраҡтарын, һауыт-һабаһын сығарып, бөтәһенә лә күрһәткәндәр. Йыйылған кешеләргә килен бүләктәре: яулыҡтар, ҡулъяулыҡтар, туҡыма киҫәктәре, ептәр таратҡандар. Ошо ваҡыттан башлап килен өй эштәрен башҡара башлаған: самауыр ҡуйған, ҡоймаҡ бешергән, мунса яҡҡан».

«Һыу башлатыу» йолаһы әле лә башҡорттарҙа популярлыҡ менән файҙалана.
Шуның менән бергә, тикшеренеүселәр ғәҙел рәүештә туй йолаһының иҫке һәм шартлы булыуын күрһәтә. «Һәр яңы быуын уға замандың иҡтисади һәм мәҙәни үҫеш шарттарына бәйле теге йәки был үҙгәрештәр индергән һәм индерә. Йола үҙе лә, кешеләрҙең айырым хәл-шарттарҙа эш итеүен сикләп, икенселәрендә уларға ирек биргән. Шул сәбәпле туй йолаларында урындағы варианттар барлыҡҡа килгән, ә йола яйлап үҙгәрә барған, яңы деталдәр менән тулыландырылған. Үҙгәрештәр иҫке ғөрөф-ғәҙәттәр менән бергә һыйышып йәшәгән», – тип яҙа китап авторҙары.

Әйтергә кәрәк, башҡорт туй йолалары мәҙәниәтендә ҡатын-ҡыҙ роленең әһәмиәтен филология фәндәре докторы, сәсәниә Розалиә Солтангәрәева айырыуса образлы билдәләй.

«Ҡатын-ҡыҙ – Ер һәм Һыу кимәлендә баһаланған донъя тотҡаһы, түл ҡото булараҡ, ғөрөф-ғәҙәттәр мәҙәниәтендә төп урынды биләй. Ул йолаларҙа ҡатнашыусы ла, атҡарыусы ла, ойоштороусы ла. Кәләште биҙәндерәләр, кейендерәләр, алиһәләй күреп әҙерләйҙәр. Сөнки кәләш был мәлдә фәрештә лә, ҡорбан да кеүек. Шишмәгә барыуы, уға өндәшеүе, Һыу һәм Ер стихияларына табыныуы, ялан-ҡырҙарға сығып ҡыҙ саҡтары һәм нәҫел-ырыуы менән хушлашыуы – ҡатын-ҡыҙҙың, һыу кеүек үк, тереклекте тыуҙырыусы, йәшәтеүсе тормош сығанағы булыуы күрһәткесе» – тип яҙа ул үҙенең тикшеренеүҙәренә нигеҙләнгән «Йолаларҙа – кеше тормошо» китабында.

Источник

Автор: Лукманова Алина Юрисовна

музыкальный руководитель МБДОУ “Башкирский детский сад №221”

“Ҡорама йола байрамы”

Ҡорама йолаһы байрамы

Ҡораманан тегелгән әйберҙәрҙән күргәҙмә ойошторолаған. Сәхнә боронғоса биҙәлгән, унда өләсәй йөн эрләп ултыра.Бала йүгереп сыға.

Бала:Өләсәй, Өләсәй!Һөйөнсө!

Өләсәй: Һөйөнсөгә – бер күлдәк тегеп бирәм, йә әйтә һал.

Бала:Әсәйем бәпәй алып ҡайта, һеңлем тыуған!

Өләсәй: Бик яҡшы һөйөнөс бит был! Бар балам, еңгәләреңде, ҡыҙҙар-малайҙарҙы өмәгә саҡыр, Ҡорама йолаһын үткәрәйек.

(Еңгә – апайҙа, балалар инә)

Балалар: Һаумыһығыҙ!

Тәрбиәсе: Һаумыһығыҙ!Өләсәй!

Өләсәй: Һауғынабыҙ! Түрҙән уҙығыҙ, бына минең йейәнсәрем тыуҙы, шуға ла, йәш сабый балаға ҡорама күлдәк тегергә саҡырҙым. Борон йола буйынса тыуыр балаға алдан әйбер әҙерләргә ҡушмағандар ололар. Бәпес тыуғас – беҙ уға ҡорамаларҙан күлдәк тегәйек! Тағы ла бетеү күлдәк тегербеҙ. Ҡалған ҡорамаларҙан бетеү юрған яһарбыҙ. Әйҙәгеҙ, ике кеше күрмәһен, икендегә етмәһен, эшебеҙ уң булһын, тип өмәгә тотонайыҡ.

(Еңгәләр тегә башлайҙар)

Тәрбиәсе: Өләсәй, беҙҙең балалар ҡорама тураһында бик матур шиғырҙар ҙа беләләр.

Шиғыр: “Нурҙар сәсә әсәйем” (З. Алтынбаева)

Ташларға тип һалған ерҙән,

Кейемдәр табып алып.

Ҡорамалар ҡорап ҡуйҙы,

Әсәйем һүтеп һалып.

“Туҡта әле”, – тип әйтте ул,

“Икенсе йән өрәйек.

Һиңә лә кәрәге тейер,

Түшәк итеп тегәйек”.

Бына шулай буш ваҡытын,

Әрәм итмәй әсәйем.

Ҡора, тегә, бәйләй сигә

Һоҡланыуҙан сәсәйем.

Хоҙай һаулығыңды бирһен,

Сәс нурҙарың, әсәйем!

Миндә һинән фәһем алып,

Үрнәк алып йәшәйем.

Өләсәй: Афарин!

Бала: Еңгә, һеҙ матур ғына итеп нимә тегәһегеҙ ул?

Еңгә: Ҡорама күлдәк тегәбеҙ.

Бала: Ә кемгә кейҙерәһегеҙ был күлдәкте?

Өләсәй: Яңы тыуған бәпестәр өсөн ул, балалар.

Бала: Ә ни өсөн кейҙерәһегеҙ уны?

Өләсәй: Йәш сабый балаға ҡорама күлдәк тегәбеҙ, балалар. Өйрәнеп белеп тороғоҙ. Иң тәүге күлдәкте “бетеү күлдәк”, тиҙәр. Бетеү күлдәк көн дә һыу ҡойондорған һайын – кейҙерелгән. Күлдәк өсөн ҡорама әбей-бабайҙарҙың иҙеүҙәренән, яғаларынан уйып алынған ҡорама тауар киҫәге булырға тейеш. Бетеү күлдәкте ташламайҙар, һалып ҡуялар. Ул ғүмер буйы кешене һаҡлай, хатта уның бала-сағаларын да һаҡлау көсөнә эйә икән.

Беҙҙең яҡ башҡорттары элек балаға ғүмер теләп, өс ҡорама күлдәк теккән. Тәүге күлдәк – өс төрлө ҡорама тауар ҡоршап тегелгән , икенсеһе – ете ҡораманан, өсөнсөһө ҡырҡ ҡораманан торған. Был күлдәктәрҙе, баланан ҡалғас, ағын һыуҙа ағыҙыу йолаһы булған.

Тәрбиәсе: Ағын һыу көсөнә беҙ ҙә ышанабыҙ. Һыу менән бөтә сирҙе дауалап була. Бисмилла тип, теләк теләп йотомлап эсергә генә кәрәк. Ә ҡорама күлдәкте ағын һыуға ағыҙғандарын ишеткәнем юҡ.

Өләсәй:Яҙ еткәс йылғалар асылғас ҡорама күлдәкте ағын һыуҙаағыҙыпебәргәндәр.

Тәрбиәсе:Беҙ Яҙ тураһында бик матур йыр беләбеҙ.

Йыр “Яҙ саҡыра” (Н. Дәүләтҡолова)

Тамсы тама: “Тып-тып, – тип, –

Көн йылынды”, – тип-тип-тип.

Тамсы тама: “Тып-тып, – тип,

Миңә – тышҡа сыҡ-сыҡ” – тип.

2.Ҡоштар һайрай: “Сут-сут, – тип. –

Яҙҙар етте”, – тип-тип-тип.

Ҡоштар һайрай: “Сут-сут, – тип. –

Тыуған яҡҡа ҡайттыҡ”, – тип.

Еңгә: Өләсәй, бетеү күлдәкте тегеп бөттөк тә инде.(Күрһәтә)

Өләсәй:Бик матур килеп сыҡҡан, килендәр! Афарин!

Еңгә: Өләсәй, ҡорама күп ҡалды бит әле, әйҙәгеҙ юрған яһайыҡ.

Өләсәй: Дөрөҫ уйлайһығыҙ, килендәр! Бала тыуғас, әсәһе, өләсәһе, ҡәйнәһе йәки башҡа оло әбей бәпәйгә бетеүле юрған эшләгән. Был юрған да өсмөйөшлө ҡорамаларҙан торған. Бетеүле юрған баланы яман күҙҙән, ен-пәрейҙән, ауырыу эйәләренән һаҡлаған.

Тәрбиәсе: Балалар, һеҙ өләсәйҙең әйткән һүҙҙәрен аңланығыҙмы? (Яуаптар) Әйҙәгеҙ тикшереп ҡарайыҡ. Таҡта янына сығып был төҫлө өсмөйөштәрҙән юрған яһап ҡарайыҡ. Әйҙә, Әмирә, һин башла! (Бала таҡта йәки мольберт янына сығып, төҫлө ҡағыҙҙан эшләнгән өсмөйөштө, магнит төймәһе менән таҡтаға йәбештерә).

Аппликация

Тәрбиәсе: Бик ҡыҙыҡлы икән. Бетеү тигән өсмөйөш яман күҙҙе ҡурҡыта инде, улайһа. Ҡыҙҙарҙың сәс толомон ҡаплап торған елкәсуҡ та өсмөйөшлө бетеү кеүек. Ҡыҙҙар күрһәтегеҙ әле.(Күрһәтәләр)

Өләсәй:Ҡалай матур, әллә бейеп тә күрһәтәгеҙме?

Башҡорт бейеүе

Шиғырҙар: Өләсәйҙән ҡалған мираҫ –

Сигеүҙәр, ҡорамалар…

Һәр биҙәге нур һибә шул –

Ах, оҫта, алтын ҡулдар!

Күңел биреп ҡорама ҡорам,

Әйтерһең йәйғор һуҙам.

Үҙемә булһа йыуаныс,

Халҡым ҡарап ҡыуаныр.

Халҡымдың был шөғөлөн

Һис ҡасан онотмайыҡ.

Матур биҙәктәр тыуҙырып

Милләт ҡотон һаҡлайыҡ.

Өләсәй: Һай, афарин! Бик матур шиғырҙар беләһегеҙ икән. Йолабыҙҙы йомғаҡлайыҡ. Һеҙгә оҡшанымы? (Йомғаҡлау)Таҙа – һау булып, бәхетле булығыҙ. Һаубулығыҙ!

Источник

Югары Симет «Ромашка» балалар бакчасы тәрбиячесе Нигматова Гөлнәзирәнең район тәрбиячеләре алдында «Авылым чишмәләре. Әбием йолалары» дип аталган ачык семинар эшчәнлеге.

Максат: Балаларны уз авылыңның милли йолалары, чишмәлэре белән таныштыру, туган якның табигатенә, чишмәләренә сакчыл караш тәрбиялэү,табигатькә катнашуыннан соң туган уңай нәтиҗәләрне алдан күрә белергэ өйрәтү,кеше тормышында чишмәләрнең тоткан урыны, әхәмияте турында белем биру. Балалар аңына борынгы милли уен-йолаларны кара- каршы җыр- бию, фольклор аша кертү.

Чишмә тавышы. Чиләк- көянтәләр белән балалар чыгалар.

Исламия: -Карагыз әле дусларым, челтер- челтер килеп чишмәбез безгә сәлам бирә бит. Әйдәгез, чишмә белән исәнләшик, тәмле суыннан авыз итик.

Диләрә: Сәрбикамал әби бу чишмәне “Ургый” чишмә дип атый. Ни өчен икән?

Зәлия: Ә мин беләм. Мул сулы булганга, ургылып акканга курә.

М.Ислам: Әнә күрәсезме, чишмә бит ярты таудан шаулап агып тошә. Шуңа күрә дә ургылып агадыр ул.

Сәрбикамал әби чыга. -Иии, балакайларым, менә бит ничек матур итеп жыелып килгәнсез, рәхмәт яугырлары.

Балалар, бергә: -Исэнме Сәрбикамал әби!

Әби: —Исән- сау, Аллага шөкер бәбкәләрем! Үзегез әйбәт кенә килеп җиттегезме?

Х.Ислам: -Әйбәт әбекәй,әйбәт. Әбекәй, бу чишмә буенда нишлибез соң без?

Сәрбикамал әби: —Менә балакайларым сезне авылыбызның элек- электән килгән изге йоласы белән таныштырасым килеп чакырдым. Чишмә тибеп чыккан урынның изге урын икәнен аңлатасым килде.

Инсаф: -Нинди йола инде ул Әби?

Эби: —Без яшь чакта кар сулары китеп жирләр бераз кипшергәч чишмә буена җыела торган идек.

Илшат: -Анда нишли идегез Әбекәй?

Әби: —Чишмә буен тазарта торган идек улым. Су юлын ача идек. Ир-егетләр улагы тузса алмаштырырлар иде, басмасын тәртипләп куярлар иде. Тирә- ягын чуп-чардан, ботаклардан арындыра идек.

Шамил: -Әбекәй, әйдә без дә чишмә буен чистартыйк.

Әби: -Әйдәгез балакайларым, мин сезне шунын өчен чакырдым да инде. Су юлын ачыйк, чишмә янын чистартыйк.

Жыр: Ургый чишмә.

1.Ургый чишмәнең сулары

Ургылып аксын әле.

Су юлларын ачып куейк

Сөенеп калсын эле.

2.Чут- чут итеп кошлар сайрый

Чишмә буе тал- тирәк.

Матур булсын дисэң әгәр

Чистартып алу кирәк.

3.Тирә- ягы чиста булып

Ерактан балкып торсын.

Хәрбер узган юлаучыны

Үзенә тартып торсын.

-Менә рәхмәт балакайларым. Чишмә буйларын чистартып тору изге эшләрдән санала. Ә изге эш эшләгәч күңелгә ничек була?(Рәхәт була) Сезгә дә рәхәт булдымы? (Әйе әбекәй)

Илшат: -Әбекэй, минем дә Дәү әтием Сөләмбәй чишмәсен чистартты, матурлады, койма тотты.

Әби: -Әйе балам беләм. Изгелек кылган кешенең күңеле дә изге була аның. Кул- аяклары сызлаусыз булсын! Шуңа күрә дә ул чишмәне хәзер Илдар чишмәсе дип атап йортәләр бит. Ә сез авылыбыздагы башка чишмәләрнең атамаларын беләсезме соң? (беләбез Әбекәй, беләбез)

(экранда чишмәләр чыгып бара)

Диләрә: Безнең авыл –бай авыл!

Күп аның чишмәләре.

Күңелләргә ял бирәдер

Аларның челтерәве.

Хас-в Ислам: Әби, Хапса, Хаҗивәли,

Хәлиулла чишмәсе.

Ургылып ага Ахунҗан.

Тирәсенә килеп баскач

Бер дә килми китәсе.

Мул-в Ислам: Шәми тавы астында,

Шәми бабай коесы.

Бире килгәч Бәдри Әби,

Хэм Сөләмбәй чишмәсе.

Исламия: Закир чишмәсе тын гына

Челтерәп агып ята.

Тегермәнче Вәчкәнеке

Ерактан балкып тора.

Зәлия: Илдар, Илнур, Динар абый

Чишмәләргә җан өрә.

Изге гамәлләре өчен,

Рәхмәт әйтәсе килә.

Әби: Иии, рәхмәт яугырлары, бик күп беләсез икән бәбкәләрем. Менә без яшь чакта тагын бер матур йола бар иде. Чишмә буйларын тазартканнан соң бар яшь жилкенчәк су буена уенга җыела торган идек.Ии куңелле булыр иде дә соң!

Исламия: -Әбекәй, без дэ уеннарны беләбез. Әйдәгез «Ал кирәк, Гөл кирәк» уенын уйныйбыз. Бал-р:-Әйдэгез! (кара каршы басалар, җырлыйлар)

Малайлар: —Ал кирәк, гөл кирәк

Сезгә нинди җыр кирәк.

Сезнең алда җырлау өчен

Сандугач теле кирәк.

Кызлар: Ал кирәк, Гөл кирәк

Алсу булса да ярый.

Сандугач теле кирәкми

Үз телегез дә ярый.

Малайлар хор белэн: Ал кирәк, гөл кирәк

Бездән сезгә кем кирәк?

Кызлар: Ал кирәк, гөл кирәк

Безгә Илшат дус кирәк.

Малайлар: Илшатны нишләтәсез?

Кызлар: Җырласын!

Илшат:-Әйдәгез инде дусларым, миңа булышыгыз. Бергә җырлыйк.

Җыр: Дүдәк- дүдәк.

1.Йөгерә үрдәк, йөгерә каз

Боты озынга курә.

Без кызларны яратабыз

Бите кызылга курә.

Куш: Әй дүдәк, дүдәк, дүдәк,

Басма өстендә каз- үрдәк.

М: Кыйгак- кыйгак

К: Бак-бак-бак – бак

Басма өстендэ каз- үрдәк.

2. Йөгерә үрдәк, йөгерә каз

Кала эзеннән тамга.

Үтә матурларны сайлап

Урта матурдан калма.

Кызлар: Ал кирәк, гөл кирәк

Сезгә нинди кыз кирәк?

Безнең кебек матур кызлар

Бу дөньяда бик сирәк.

Малайлар: Ал кирәк, гөл кирәк

Бездәй егетлэр сирәк!

Безнең кебек батыр егет

Бу дөньяда бик кирәк!

Кызлар , хор белэн : Ал кирәк, гөл кирәк

Сезгә нинди кыз кирәк?

Малайлар: Ал кирәк, гөл кирәк

Безгэ Диләрә кирәк.-

Малайлар: -Санамыш әйтеп курсәтсен!

Диләрә: Ак бүрегем бар дисең, нигэ аны кимисен?

Сөйгән ярым бар дисең, нигэ аны сөймисең?

Су буенда тал- тирәк, бездәй кызлар бик сирәк

Озын буйлы егетләргә, кыска буйлы кыз кирәк.

Малайлар: Челтерәп аккан чишмәдә

Бармы яулык юганың?

Сезнең кебек җан дусларның

Онтыласы юк аның.

Кызлар: Су буенда чишмәдә

Чайкыймын керләремне.

Сез дусларыма сөенеп

Уткәрәм көннәремне.

Малайлар: Ал кирәк, гөл кирәк

Сезгә бездән кем кирәк?

Кызлар: Ал кирәк, гөл кирәк.

Безгә Муллагалиев Ислам кирэк!

Малайлар: Исламны нишләтәсез?

Кызлар: Тизәйткечләр әйтеп бирсен.

М.Ислам: Саран Сара сарыкларга саламны да санап сала. Егетлэр, булышыгыз!

Х.Ислам: Синең мускул мускулмыни, мускул тугел ул- мыскыл!

Менә Мостафа мускулы- мускул дисэн дэ мускул!

Илшат: Эчтем эчтем су эчтем.

Чәй эчмичә су эчкәнгә.

Бик авырта шул эчем.

Шамил: Андый төймә Ләбидәдә дә бар, Нәфисәдә дә бар.

Марсель: Абагага бага-бага, башым бәрдем баганага.

Инсаф: Җылы җәйнең көннәрендә Җәймә тау итәгендә

Җизни кызы Җәүхәрия җиләк җыя чиләгенә.

Диләрә: Ә мин рус телендә беләм.

Егетләр: -Сөйләп җибәр.

Диләрә: Белый снег, белый мел. Белый зайчик тоже бел. Только белка не бела. Белой вовсе не была. Кызлар, булышыгыз!

Исламия: Бык- бык тупогуб. Тупогубенький бычок! У быка бела губа была тупа!

Зәйнәп: У Сашки в кармашке шишки да шашки.

Нәзилә: Наш полкан попал в капкан.

Алинә: Сало было.Стало мыло.

Зәлия: У Маши на кармашке-маки и Ромашки.

Әби: Иии, замана балалары шул бәбкәләрем, әллә ниләр беләләр рәхмәт төшкерләре.

Малайлар: Ал кирәк, гөл кирәк.

Алсу булса да ярый.

Кызлар: Сандугач теле кирәкми

Үз телегез дә ярый.(малайлар биюе.татарча)

Бию: Су юлында. Эх көянтә- чиләгең.

Илшат:-Рәхмәт сиңа Әбекәй! Минем бар кешегә әйтәсем килә.

Әй кешеләр! Тыңлагыз сез! Чишмәләрне саклагыз сез! Улакларын ватмагыз сез! Чишмә янын чистартыгыз!

Бабайларның, әбиләрнең,

Йолаларын, гадәтләрен

Онытмагыз, саклагыз сез!(

Зәлия: Кыш та, яз да, жәй дә, көз дә

Шаулап аксын чишмәләр.

Чишмәләр агып торсалар

Авылыбыз да яшәр.

Алинә: Табигатьнен күзе диләр

Шаулап аккан чишмәне.

Авылыбызның йөзе матур.

Авылыбыз-чишмәле!

Зәйнәп: Чишмә суы шифалы ул.

Бисмилласыз эчмәгез.

Яратып, кайгыртып торсак,

Гөрләп агар чишмәбез.

Нәзилә: Челтер- челтер чишмәбез!

Ярдан балчык ишмәгез!

Суны шуннан эчегез!

Башка жирдән эчмәгез!

_Иии, бәбкәләрем шул, никадэр изге эшләр башкадык сезнең белән рәхмәт яугырларым. Чишмәгә юлны оныта күрмәгез бәбкәләрем. Чишмәләрне карап, саклап, тәртипләп тору сезгә кала бәбкәләрем! Чишмә суы бик шифалы, бик пакъ ул. Борынгылар чишмәгә теләкләр теләп тәнкәләр салганнар.Теләкләре кабул булган. Әйдәгез алмаларым, без дә теләкләр телэп тәнкәләр салыйк әле.

_Бәхетле булсак иде!(Әби тәңкә сала)-Акыллы булсак иде(тәңкә сала) –Сәламәт булсак иде(тәңкә сала)(Амин әйтеп битләрен сыпыралар)

Әби: Ай рәхмәт,бәбкәләрем, яшь чакларыма кайткандай булдым сон.Матур уен-йолаларыбызны беләсез икән әле, Аллага шөкер. Йола дигәннән тагын бер борынгы матур йолабызны әйтеп китим әле. Менә яшьләр яратышып кавышканнан соң, никахның икенче көнендә, яшь киленне чиләк- көянтәләр белән Чишмә юлы курсәтергә алып тошә торганнар иде. Теләкләр теләп чишмәгә тәңкәләр сала торганнар иде. Яшь киленнең суын чайпалтмыйча матур итеп кайтуларын курсәгез сееез. Ул чәч үргечендәге чулпылары чылтыр- чылтыр килеп торыр иде. Әйдәгез әле минем арттан, менә шулааай. (бию) Шулай балакайларым. Тормышлары да чиста, матур булсын дип очраган бер кеше яшь киленнең чиләгеннэн су эчәр иде. Менә шулай. Суны чайпалтмыйча матур итеп кенә алыгыз. Элеккеге матур гадәтләребезне онытмыйк. Дәвам иттерик.

(көй астында балалар залдан чыгып китәләр)

Источник

Башҡортостан Республикаһы Хәйбулла районы муниципаль районының муниципаль автономиялы Дөйөм белем биреү учреждениеһы Аҡъяр ауылының 1-се урта дөйөм белем биреү мәктәбе филиалы

Сәғит ауылының Башланғыс дөйөм белем биреү мәктәбе

«Ҡатыҡ тәмләшеү» йолаһы

(фольклор байрамына арналған кисә сценарийы)

Уҡытыусы Абдуллина С. З.

башланғыс кластар уҡытыусыһы

2014

Маҡсат: халыҡ йолалары, байрамдары менән таныштырыу, башҡорт халыҡ уйындарына, шаян йырҙарына, таҡмаҡтарға ҡарата ҡыҙыҡһыныу һәм һөйөү тойғоһо уятыу, көйҙө дөрөҫ итеп башҡарырға өйрәтеү, телмәр үҫтереү.

Йыһазландырыу: сәскәләр, ноутбук, ҡалаҡтар, ҡатыҡлы табаҡ.

Ҡатнашалар: ҡыҙҙар, малайҙар, әбейҙәр.

Байрам барышы:

Музыка яңғырай. Болонға ҡыҙҙар инә.

1-се ҡыҙ. Аҡ сәскәләр, күк сәскәләр,

Күп сәскәләр яланда.

2-се ҡыҙ. Беҙ исемен белмәй торған

сәскәләр ҙә күп бында.

3-сө ҡыҙ. Кем буяған, нисек улар

күп төрлө төҫкә кергән!

4-се ҡыҙ. Яҙғы миләүшә сәскәһен

танып була күҙенән.

5-се ҡыҙ. Бына быныһы ынйы сәскә,

хуш еҫ аңҡый үҙенән.

6-сы ҡыҙ. Ҡалай матур сәскәләр!

1-се ҡыҙ. Ялан хуш еҫкә күмелгән!

2-се ҡыҙ. Ҡыҙҙар, әйҙәгеҙ, иртәгә ошо болонға ҡатыҡ тәмләшергә киләйек!

3-се ҡыҙ. Минең ҡатығым юҡ.

4-се ҡыҙ. Беҙгә кил, беҙҙең ҡатыҡ күп, өләсәйем бирер.

5-се ҡыҙ. Беҙ күстәнәс тоторбоҙ,

Яңы йырҙар оторбоҙ.

6-сы ҡыҙ. Ҡатыҡ етер һәр кешегә,

Иреп юғалыр телдә.

1-се ҡыҙ. Ҡайһы ергә сығайыҡ?

2-се ҡыҙ. Айғыр тауға сығайыҡ. Барабыҙға ла яҡыныраҡ булыр.

3-сө ҡыҙ. Балитәкле күлдәк кейәйек,

тәңкәләрҙе камзулға теҙәйек.

4-се ҡыҙ. Таҫмалар – сәстә,

Яулыҡтар – башта.

5-се ҡыҙ. Беләҙек, йөҙөк, муйынсаҡтар ҙа онотолмаһын!

6-сы ҡыҙ. Әйҙәгеҙ, киттек! Әйҙәгеҙ, әйҙәгеҙ!

Ҡыҙҙар сығалар. Малайҙар инә.

1-се малай.Малайҙар, иртәгә ҡыҙҙар ҡатыҡ тәмләшергә сығалар.

2-се малай.Әйҙәгеҙ, беҙ ҙә киләйек!

3-сө малай.Мин дә ҡалмайым. Мин дә сығам.

4-се малай.Әйҙәгеҙ.

Малайҙар сығалар.

Алып барыусы. Ҡатыҡ тәмләшеү – бер урам ҡыҙҙарының байрамы. Ул яландар сәскәләргә күмелеп, һыйырҙың һөтө тәмләнгәс, үткәрелгән. Уйында бер нисә оло кеше ҡатнаша торған булған. Ҡыҙҙар, киске уйын ваҡытында һөйләшеп, вәғәҙә бирешкәндәр. Байрамға егеттәр ҙә килгән.

Күңелле музыка. Болонға шаулашып ҡыҙҙар инә, күлдәктәрен өйөрөлөп күрһәтәләр. Бейешеп әйләнгәндә малайҙар килеп инә.

1-се малай. Ҡыҙҙар, беҙ һеҙҙең менән уйнайыҡ әле?

1-се ҡыҙ. Эй был малайҙар! Бер үҙҙәре генә уйнай алмайҙар!

2-се малай. Уйнайыҡ инде һеҙҙең менән?

2-се ҡыҙ. Сәстән тартмаһағыҙ…

3-сө малай. Ю-ю-юҡ!

3-сө ҡыҙ. Хәрәмләшмәһәгеҙ…

4-се малай. Ҡайҙа инде!

“Аҡ тирәк, күк тирәк” уйыны

4-се ҡыҙ. Әйҙәгеҙ, ҡыҙҙар, малайҙар таҡмаҡ әйтешеп алайыҡ.

Ҡыҙҙар. (йырлайҙар)

Эй малайҙар, малайҙар!

Бәләкәй генә малайҙар.

Ҡатыҡ ашап үҫегеҙ,

Артһын һеҙҙең көсөгөҙ.

Малайҙар. (ҡулдарында ҡалаҡтар)

Батыр булып үҫербеҙ,

Киң булһын күңелегеҙ.

Ах, ниндәй малайҙар тиеп,

Ҡыҙыр әле күҙегеҙ!

Ҡыҙҙар. Эй малайҙар, малайҙар!

Түбәләге ҡалайҙар.

Ҡатыҡтарын ашап бөткәс,

Табаҡ төбөн ялайҙар.

Малайҙар. Әле ҡатыҡ ҡапманыҡ,

Ҡатыҡта ҡаймаҡ тапманыҡ.

Әсе ҡатыҡ ашап булмай,

Сеүәтәне алманыҡ.

Алып барыусы. Ҡайһылай оҫта йырлайҙар! Малайҙар шаяныраҡ булып сыҡты. Ҡатыҡтары юҡ, ә ҡалаҡ алырға онотмағандар. Ярай, хәҙер һеҙгә ҡыҙҙар ҡатыҡ әҙерләп тәмләттерерҙәр, ултырып тороғоҙ.

Ҡыҙҙарҙың ҡулында сеүәтә. Бейейҙәр.

Бергә. Ҡулыбыҙҙа сеүәтә,

Бөтәбеҙ таҡмаҡ әйтә.

Тәмле ҡатыҡ йырлата,

Йырлата ла бейетә.

1-се ҡыҙ. Ҡатыҡ ашап ҙурайҙым,

Бигерәк оҙонайҙым.

Йөҙөм түп-түңәрәк,

Тулған айҙай түңәрәк.

Йыр “Айҙар ғынайым”

2-се ҡыҙ. Һөйөнсө, һөйөнсө!

1-се малай. Һөйөнсөгә ҡолағың!

1-се ҡыҙ. Һөйөнсө! Һөйөнсө!

1-се малай.Ауыҙыңа бал да май!

1-се ҡыҙ. Килде таҡмаҡсы әбей,

Таҡмаҡ әйтә лә бейей.

Уның әйткән таҡмағына

Беҙҙең күңелдәр ирей.

Табаҡ тотоп 3 әбей инә. Бейейҙәр

1-се әбей. Ҡыҙҙар ҡатыҡ тәмләшә тигәс, килдек әле. Борон заманда беҙҙең өләсәйҙәр беҙгә ҡуйылтмаҡ яһап ялата торғайны (бармағы менән табаҡ төбөн һыпырып ялай. Ҡыҙҙар менән малайҙар уға эйәрә).

2-се әбей. Тәмлеме?

Малайҙар. Тәмле, тәмле, тәмлекәс!

Ҡыҙҙар. Инәй, уны нисек эшләйҙәр?

5-се ҡыҙ. Ә мин беләм, уны өләсәйем ялата.

1-се әбей. Тәүҙә ҡорот әҙерләргә кәрәк. Ҡоротто нисек ҡуйырға өйрәтәйемме?

Ҡатыҡ ҡойҙом ҡаҙанға,

Ҡатыҡҡа ике аҙна.

Эркет ҡайнай ҡаҙанда,

Ҡабармай болғағанда.

Эркет ҡайнаны урғып,

Һөҙҙөм иләкте алып.

Ултырҙы ул тонғансы,

Тағы бер кис ҡунғансы.

Тап-таҙа тоҡҡа ҡойҙом,

Баш түбән аҫып ҡуйҙым.

Эркет һыуҙары аҡты,

Аҡ ташты һалдым тағы.

Тоҡто асһам, ап-аҡ ҡорот,

Услап-услап уны тот.

Юҡ икән тоҙо, кәрәк,

Тоҙһоҙ сөсө бигерәк.

3-сө әбей. Ҡорот йомарлаған саҡта табаҡ төбөнә йәш ҡорот ҡалдырып, һөт ҡойоп ҡуяһың.

2-се әбей. Уны тәмле булһын тиһәң,

Яңы һөттө ҡояһың.

Ҡаймаҡ ҡушһаң, бигерәк шәп,

Их, ялап бер туяһың.

1-се әбей. Бына, балалар, ҡуйылтмаҡ шулай яһала.

2-се әбей. Был матур йоланы онотмай, уйнап йөрөүегеҙ өсөн ҙур рәхмәт, балалар.

1-се ҡыҙ. Әйҙәгеҙ, хәҙер бер аҙ уйнап алайыҡ.

Бергә. Әйҙәгеҙ, әйҙәгеҙ!

“Йөҙөк һалыш” уйыны.

Адрес публикации: https://www.prodlenka.org/metodicheskie-razrabotki/303178-scenarij-folklornogo-meroprijatija

Источник

«Кис ултырыу» йолаһына арналған сценарий

Предмет:	Другое
Категория материала:	Конспекты
Автор:

Сигеү сигә ҡыҙҙар
Ҡыҙҙар сигеү сигеп ултыра.
Ҡыҙҙар йыры. Ай юғары, ай юғары,
Айға менәһем килә.
Айға үрләп, ергә ҡарап,
Һине күрәһем килә.
Таңдан тороп һыуҙар һиптем
Баҡсалағы түтәлгә.
Күҙем төшһә, күңелем төшмәй
Һинән башҡа бүтәнгә.
Оҙон ҡара сәстәреңә
Таҫма кәрәк үрергә.
Өҙөлөп һөйгән йәрең килгән,
Сыҡсы, зинһар, күрергә.
1-се ҡыҙ. Бәй, ҡыҙҙар, ниңә шулай моңайышып ултырабыҙ әле? Балтаһы һыуға төшкән кешеләй.
2-се ҡыҙ. Эйе лә баһа. Әйтерһең, донъя бөтөп бара.
3-сө ҡыҙ. Эй, ҡыҙҙар, ысынлап та. Өләсәйем әйтә, донъя бөтөргә лә мөмкин, ти. Донъя бөтөп ҡуйһа, ни эшләрбеҙ икән, ҡыҙҙар?
4-се ҡыҙ. Их, ҡыҙҙар, иңдәреңә ҡанаттар үҫһен дә, һауаларға осаһы ла китәһе ине. Ете диңгеҙ аръяғында ла донъя бар, ти бит. Осор инем шул яҡҡа.
5-се ҡыҙ. Ҡафтау артында ла кеше аяғы баҫмаған, кеше күҙе күрмәгән илдәр бар икән. Китер ҙә барыр инем шул тарафтарға.
2-се ҡыҙ. Ә мин ете ят ерҙәрҙә түҙә алмаҫ, һағыныуҙан һарғайыр инем.
3-сө ҡыҙ. Мин дә сит ерҙә йәшәй алмаҫмын ул. Шуға күрә донъя бөтә башлаһа, Шеүәҙеләге бейек ҡарағайҙар башына менермен дә ултырырмын инде. Үҙ ерең үҙ ерең инде ул.
1-се ҡыҙ. Эй, бынауҙарҙы, керештеләр. Әкиәт тиһәң, һеҙгә генә ҡуш. Донъя бөтә тиме ни? Быға тиклем бөтмәгәнде бөгөн дә, иртәгә лә, унан һуң да бөтмәҫ.
2-се ҡыҙ. Эй, Аллам, бөтмәһә генә ярар ине. Исмаһам, бынау ҡулъяулығымды сигеп бөтөрөр инем.
3-сө ҡыҙ. Йә, йә, шунан ни эшләр инең?
4-се ҡыҙ. Ни эшләһен, быныһын бөтөрөр ҙә яңыһына тотонор ине.
2-се ҡыҙ. Эй, ошоларҙы. Һүҙ әйтһәң, көлөргә генә торалар. Бүтән өндәшмәҫ тә ҡуйырмын.
3-сө ҡыҙ. Өндәшмәһәң дә беләбеҙ. Тиҙерәк кейәүгә сығырға талпынаһың.
4-се ҡыҙ. Эйе шул, ана, күҙҙәре үҙе әйтеп тора.
2-се ҡыҙ. Сыҡһам ни, сығырмын да. Маңлайға яҙылғандан ҡасып ҡотолоп булмай.
5-се ҡыҙ. Бәй, әхирәттәр, былай булғас, беҙгә лә ҡулъяулыҡтарыбыҙҙы тиҙләтергә кәрәк инде. Кешенән ҡалышып булмаҫ.
1-се ҡыҙ. Эй, киттеләр бынауҙар, эй киттеләр. Әйтерһең, күктән әмер төшкән. Һәр кемгә яҙғаны үҙ ваҡыты менән килер, тигән боронғолар. Ҡоралайҙай ирекле мәлдәребеҙҙең ҡәҙерен беләйек.
2-се ҡыҙ. Дөрөҫ тә баһа, ҡыҙҙар. Йәшлек үтә лә китә ул.
3-сө ҡыҙ. Өләсәйем әйтә, ҡыҙ бала ата-әсә йортонда ҡунаҡ ҡына бит ул, ти.
4-се ҡыҙ. Ошолай кис ултырыуҙарыбыҙ һағындырыр әле бер заман.
5-се ҡыҙ. Илайым хәҙер, ҡыҙҙар, илайым. Әйҙәгеҙ әле, күңеллерәк нәмә хаҡында һөйләшәйек.
1-се ҡыҙ. Вәт, быныһы дөрөҫ, исмаһам. әйтерһең, бында балауыҙ һығырға йыйылғанбыҙ. Йәгеҙ әле, дәртле генә йыр йырлап алайыҡ.
Ҡыҙҙар йыры. Түңәрәк күл, түңәрәк күл,
Түңәрәк күл туғайҙа,
Ебәк ҡамыш, һыуы көмөш,
Бындай күлдәй күл ҡайҙа?
Күл өҫтөндә тәңкә –тәңкә Томбойоҡ сәскәләнә,
Алтын сабаҡ һикереп-һикереп
Ҡояшта иркәләнә.
Нисек урап йырламайһың,
Күле түңәрәк булғас,
Нисек бейемәй түҙәһең,
Күңел күбәләк булғас?
3-сө ҡыҙ. Әйт шуны. Үҙ күңелеңде үҙең күрмәһәң, бүтәндәр күрмәҫ. Кеше ҡайғыһы төштән кире, ти минең өләсәйем.
4-се ҡыҙ. Өләсәйең асыуланмаһа, әллә бейеп тә ебәрәһе инде, тим. Табандар ҡысытып китте ләсе.
5-се ҡыҙ. Әйҙә әле, беҙ ҡумыҙ сиртербеҙ.
4-се ҡыҙ. Их, ҡурай ҙа булғанда, зәһәр сығыр ине.
Шул саҡ ҡурай тауышы ишетелә. Уйнаусы үҙе лә күренә.
1-се ҡыҙ. Бына һиңә мөғжизә! Кем һин? Әүлиәме әллә?
Ҡурайсы. Әүлиә түгелмен. Мин – һеҙҙең хыялдағы ҡурайсы. Ҡурайым да ябай түгел — тылсымлы.
4-се ҡыҙ. Ҡыҙыҡ. Бәлки минең алдан күреү һәләтем барҙыр?
3-сө ҡыҙ. Минең өләсәйем әйтә, үлеп ғашиҡ булған ҡыҙҙарҙың юрағаны юш килеп, һәр теләге тормошҡа аша, ти. Тимәк, һин ғашиҡтарҙың ғашиғы.
Ҡурайсы. Ҡурайымда минең
Күңелдәрҙе елкетер,
Моңһоҙҙарға моң бирер,
Ҡыйыуһыҙға дәрт бирер,
Баҙнатһыҙға сәм бирер,
Ғашиҡтарҙың күңелен
Дөрләтерлек ут бирер
Шундай сихри көс бар.
4-се ҡыҙ. Улай икән, бик яҡшы. Тылсымлы ҡурайыңды тартып, бер бейетеп ал әле.
5-се ҡыҙ. Күп һүҙ китапҡа яҡшы, әйҙә, уйна, давай.
Ҡурайсы. Төш, һылыуым, ҡурай тартам,
Тыпырлатып баҫ.
Ҡурай тартҡан егеткә, һылыуым,
Бер генә күҙеңде һал.
Ҡурай уйнай. 4-се ҡыҙ бейей.
Ҡурайсы. Һеҙ саҡырҙығыҙ – мин килдем,
Теләнегеҙ – бейеттем,
Күңелегеҙ булғандыр –
Хәҙер инде мин киттем.
Сыға.
2-се ҡыҙ. Әллә төш булды, булдымы әллә өн?
3-сө ҡыҙ. Күренде лә юҡ булды, әйтмәне лә исемен.
4-се ҡыҙ. Булһын ине булғас, ана шундай егетең.
5-се ҡыҙ. Ысындарға ашһа икән хыялдағы өмөтөң
1-се ҡыҙ. Онотолоп китмәгеҙ әле,
Төшөгөҙ ҡабаттан ергә.
Өлөшөнә төшкән көмөшө
Килер бер саҡ һәр кемгә.
Йә-йә, моңайышмағыҙ.
Башлайым хәҙер таҡмаҡ,
Һеҙгә уны дауам итергә кәрәк.
Бейе, бейе, бейеүсе,
Иҙән булап йөрөүсе.
Бейеүсегә һүҙ әйтмәгеҙ,
Бейеүсе шәп – беренсе. (2-се ҡыҙ алдына баҫа). Дауам ит.
2-се ҡыҙ. Тыпыр-тыпыр тыпырлап,
Бергә баҫайыҡ әле.
Уйнап- көлөп, йырлап-бейеп,
Күңел асайыҡ әле. (3-сө ҡыҙ алдына баҫа). Дауамы һинән.
3-сө ҡыҙ. Беҙҙең ауыл ҡыҙҙары
Аҡлы күлдәк кеймәйҙәр.
Егет булһа, уңған булһын,
Ялҡауҙарҙы һөймәйҙәр. (4-се ҡыҙ алдына баҫа). Хәҙер һиңә сират.
4-се ҡыҙ. Стенала сәғәт һуға
Минутын белеп кенә.
Төштәремә һин керәһең
Йылмайып-көлөп кенә. (5-се ҡыҙ алдына баҫа). Әйттер әле, әйҙә.
5-се ҡыҙ. Итек кеймәгән тимә,
Ситек кеймәгән тимә.
Быймаларға боҙҙар ҡатһа,
Итек тауышы килә. Бергәләп.
Бергәләп. Иҫке лә шырпы ҡабы,
Яңы ла шырпы ҡабы.
Матур бейей, матур баҫа,
Бейеһен әле тағы.
Әйҙә, баҫайыҡ әле,
Бергә баҫайыҡ әле,
Бейейек тә, йырлайыҡ та,
Күңел асайыҡ әле.
1-се ҡыҙ. Йә, ҡыҙҙар, бейенек. Тағы ла ҡул эшенә тотоноп алайыҡ әле.
2-се ҡыҙ. Аулаҡ тип егеттәр йөрөй торған.
3-сө ҡыҙ. Бимазалап йөрөмәһендәр әле.
4-се ҡыҙ. Килһәләр – ишек асыҡ. Килмәһәләр, яулыҡ һалыр уйым юҡ.
5-се ҡыҙ. Әйҙәгеҙ, ҡыҙҙар, егеттәр килгәнсе ваҡытыбыҙҙы әрәм итмәйек. Сигер, ҡайыр эштәребеҙҙе барлайыҡ.
Ултырышалар. Тәүге йырҙы яй ғына көйләйҙәр.
2 декабрь, 2013 й.

Тип материала:	Документ Microsoft Word (docx)
Размер:	20.11 Kb
Количество скачиваний:	367

Скачать

Сценарии башкирских свадеб и других праздников

На этой страничке приведены сценарии мероприятий на башкирском языке:

1. Сценарий юбилея на башкирском языке «Туй».

2. Сценарий юбилея на башкирском языке «Юбилейная поездка».

3. Сценарий свадьбы на башкирском языке.

Можете скопировать любой из них себе бесплатно или заказать у нас индивидуальный на своё мероприятие. А также у нас можно заказать любую услугу для проведения башкирской свадьбы и другого банкета.

Любой наш ведущий готовится к мероприятию заранее, при этом составляя сценарий Вашего праздника, который согласуется с Заказчиком. Это входит в стоимость услуг тамады и является бесплатной услугой. Если же вы хотите провести свой праздник самостоятельно, то можете заказать у наших ведущих личный сценарий на русском или татарском языке. Эта услуга платная, гонорар с автором сценария оговаривается персонально. Звоните и мы подберём Вам ведущего или автора сценария на любой проект.

Туй. Сценарий юбилея на башкирском языке

Әссәләмәғәләйкүм, йәнә лә һаумыһығыҙ, ҡәҙерле ҡунаҡтар,ҡоҙа-ҡоҙағыйҙар, ҡоҙа-ҡоҙасалар, ағай-эне, туған-тумаса, бала-саға. Беҙ бөгөн оло мәжлескә, никахлашыу кисәһенә йыйылдыҡ. Кеше ғүмеренең ҡабатланмаҫ, мәңге иҫтә ҡала торған мәле бөгөн. Айбулат менән Гөлнара ғүмер буйы үҙҙәре генә барасаҡ тормош юлдарына аяҡ баҫалар . Шуға күрә был мәжлесте матур, иҫтә ҡалырлыҡ итеп үткәреп ебәрәйек.

Ҡәҙерле йәштәр, һеҙҙе иң күркәм, шатлыҡлы байрамығыҙ менән ихлас ҡотлайбыҙ. Тормош юлығыҙҙы ололар һоҡланырлыҡ, йәштәр үрнәк алырлыҡ, дуҫтарығыҙ шатланырлыҡ итеп үтегеҙ.Ҡауышыу көндәрегеҙҙең шатлығын, мөхәббәтегеҙҙең сафлығын ғүмер буйы һаҡлағыҙ, керһеҙ саф мөхәббәт, тигеҙ ғүмер һеҙгә. Беренсе тост йәштәр һәм уларҙың оҙон ғүмерле бәхете өсөн.
Хөрмәтле ҡунаҡтар, һеҙ әкертен генә ҡапҡалап –ниткәләп, тирә-йүнде байҡап таныша тороғоҙ, ә мин һеҙҙе бөгөнгө мәжлестең кейәү менән килендән ҡала төп кешеләре менән таныштырып үтәйем. Шулай итеп, наливайко һәм угащайкалар-… Кемгә — нимә етмәй, ҡалағы етмәһә, бесәйҙең башына һуғыр инем, тип ултырмағыҙ, обращайтесь.
Табын ҡыҙғансы, ҡунаҡтар ҡыҙмаса булып алғансы, туй тәртибе менән таныштырып үтәйем.
Үҙеңде өйҙәге кеүек хис ит, әммә ҡунаҡта икәнеңде онотма.
Табында ҡош тотҡан бесәй кеүек шатланып, ауыҙ йырып ултыр.
Аслан күршеңде үҙ ҡатының менән бутай күрмә. Иҫеңдән сығарма, күрше тауығы – ҡаҙ, күрше ҡатыны ҡыҙ булып күрененә.
Ҡатынығыҙ аяғығыҙға баҫһа, ботоғоҙҙан семтеп алһа, ҡысҡырып ебәрмәҫкә, ә «аппағым» тип үбеп алырға.
Күҙ алдың томалана башлап, бер ишек өсәү булып күренә башлай икән, аптырап торма, алтын уртаны һайла, яңылышмаҫһың, күптәр шулай итә.
Ҡәҙерле ҡунаҡтар,инструкция үттек , инде ҡултамға ҡуйып та ҡуяйыҡ. Кем дә кем ошо тәртип менән килешә, рюмкаһын төпләп ҡуя.

Бер-берең менән таныштырыу.

Оло шатлыҡ ата-әсәгә

Улы менән ҡыҙы менән ҡыҙы туйында.

Сөнки һаман йәш бала булып ҡалаһығыҙ улар уйында.

Һеҙҙең өсөн улар гел борсола,

Һеҙҙең өсөн керә уттарға.

Шуға күрә ҡотлау өсөн

Беренсе һүҙ — уларға.

Һүҙ- свидетель менән свидетельницаға:

Танытмалар бирәләр.
Загста биргән яҙыу

Һарғая ул һандыҡ төбөндә.

Һүрелмәһен һеҙҙең саф мөхәббәт

Һаҡланһын ул күңел түрендә.

Айбулат, Гөлнара.

Бөгөн яҙмыш бүләк итте һеҙгә

Бергә-бергә ғүмер итергә

Боролмалы тормош һуҡмаҡтарын

Етәкләшеп бергә үтергә.

Иртәгәһен һйҙылып атҡан таңдар

Оло шатлыҡ алып килһендәр.

Алдағы көндәрегеҙ тигеҙлектә

Бәхет менән имен үтһендәр.

Туғандарҙың ҡотлауы.

Гөлнара киленгә.

Кеймә итек, кей сабата,

Сабата шәп атлата.

Тиҙ атлаған килендәрҙе

Ҡәйнәләр бик ярата.

Йәш килендәр борондан уҡ

Иртә торорға тейеш,

Ҡәйнәһенең тороуына

Сәйҙәр ҡуйырға тейеш.

Ҡәйнәңдең ҡомғанынан

Йылы һыу өҙөлмәһен,

Килен кеше йүгереп торһон,

Атлап ҡына йөрөмәһен.

Тик хәҙер сабата түгел,

Техника заманаһы,

Гөлнара яңы килен,

Замананың балаһы.

Риза булмаҫ иртүк тороп,

Көн буйы йүгерергә.

Йыуырға, һеперергә.

Башың иҫән булһа, яйы сығыр,

Һин, Гөлнара, ҡайғырма,

Ир һәм ҡатын араһында юҡ бит хәҙер айырма.

Көйләп, сөйләп, яйлап, майлап,

Бер яйын килтерерһең.

Тиҙ атлаған сабатаңды

Айбулатҡа кейҙерерһең.

Туғандарҙың ҡотлауы.

Тиҙ бейеү.

Өҫтәл артында. Уйындар.Фантиктар.

Сладкая парочка. Ирҙәрен сәүистәре еткәнсе сисендерергә.

ЕТЕ ҠЫҘ БЕЙЕҮЕ.

Р. Сафин. Имәндәр.

Уларҙы мин күрҙем быйыл

Урман буй лап тауға менгәндә.

Ҡаза килгән хатта имәндәргә,

Ҡороғандар хатта имәндәр.

Имән тиклем имәндәрҙе лә бит

Бөрөп алған ҡыштың һалҡыны.

Тикберәүһе нисек иҫән ҡалған?

Ах, янында икән ҡайыны.

Бына ғәжәп. Имән эргәһендә

Үҙе ҡайын ғына булһа ла

Сибек кенә ботаҡтары менән

Алып ҡалған уны ҡурсалап.

Ҡарап торҙом да мин ошо мәлдә

Ҡатындарға килде өндәшкем:

Һәләкәте лә бар был донъяның,

еңелеүе лә бар көрәштең.

Ирҙәрегеҙ әгәр бөрөшөп китеп,

Янтайһалар бөлө килгәндә,

Һеҙ ҡарағыҙ, ҡайын эргәһендә

Иҫән ҡалған анау имәнгә.

Ошо шиғырҙы уҡығанда бер лаҡап иҫкә төштө әле.

Ҡасандыр мулла һәм бур йәшәгән ти. Оҙаҡламай улар өйләнгән. Мулла мулла ҡыҙын алған, ә бур үҙе кеүек бур ҡыҙына өйләнгән. Тиҙҙән мулла бурға әйләнгән, ә бур – муллаға. Әйҙәгеҙ әле, йәмәғәт,иманһыҙҙан иманлы яһай алған ҡатындар өсөн тост күтәрәйек.

Ҡыҙыбыҙ еләк кеүек.

Кейәүе алтын кеүек.

Ниңә аҡса йәлләйһегеҙ,

Һаран бажалар кеүек.

Сценарий юбилея на башкирском языке «Юбилейная поездка»

Йыр. Әссәмәғәләйкүм.

Ҡәҙерле ҡунаҡтар, бөгөн был ыҡсым ғына залда беҙ һөйөклө һәм тоғро ҡатын, ғәзиз әсә, хәстәрле туған, тырыш хеҙмәткәр, ғөмүмән, мировой ҡатын Рәсимәнең илле йәшлек юбилейы айҡанлы йыйылдыҡ. Әйҙәгеҙ әле юбилярыбыҙҙы йөрәк түрендә һаҡланған иң йылы хистәребеҙҙе белдереп, берҙәм алҡышлап алайыҡ. Һәм, әлбиттә, беренсе һүҙ – Рәсимәгә.

Кризис, көрсөк тиҙәр, шөкөр, юбилярҙың өҫтәле ризыҡтан һығылып тора. Беренсе тост – осрашыу хөрмәтенә.

Фоновый йыр.

Зарураттан ғына осрашыу хөрмәтенә зәм-зәм һыуҙарын уртлап ҡуябыҙ, ә мин үҙебеҙ менән таныштырайым әле. Алып барыусы – Люциә һәм оператор Сергей. Һеҙҙең өсөн эшләйбеҙ

Фоновый йыр.

Рәсимә, 50 яшьне узам димә,
Син яшьлектән әле китмәгән.
Үтеп барган еллар йөзләреңә
Тирән буразналар сызмаган.
***
Буй-сының да артык үзгәрмәгән,
Күзләреңдә шул ук очкыннар.
Табигатең синең һаман да яшь,
Әйтерсең лә синдә тылсым бар.

***
Сабыр гына атлап кердең,
5 ун булган алтын көзеңә.
Саулык, бәхет янәшәңдә булып,
Җитсәң иде олуг көзеңә.Рәсимә.

Рәсимәгә – минән сәскәләр..

Давай наливай.

Йәмәғәт, мин һөйләй тип тормағыҙ, “Давай наливай” тигән ҡөҙрәтле фразаны ишетеү менән, тиҙ генә рюмкаларҙы тултырып төпләп тә ҡуйығыҙ.

Рим Хәсәнов музыкаһы ”Иртәнге томан”. аҫтында

Кеше ғүмере аҡҡан һыуҙай. Әле яңы ғына” Мин тыуҙым!” тип донъяға ауаз һалаһың, ә ҡай арала бала саҡ үткән, ҡыңғыраулы мәктәп йылдары артта ҡалған…

Илле йәш күп тә һымаҡ, юҡ та һымаҡ. Бары ла булғандыр, шатлыҡ – ҡыуаныстары ла, яманы ла… Башҡа балалар ата-әсә наҙына төрөнөп , ихлас көлгәндә етем ҡалып, бәләкәй генә көйө туғандарыңдан айырылып, балалар йортонда тәрбиәләнеүе бик үк еңел дә булмағандыр…

Һынмағанһың, һығылмағанһың, юғалмағанһың…Бына тигән ҡатын, әсә, өләсәй бөгөнгө көндә Рәсимә. Бәхетте кеше үҙе яһай. Һин дә үҙ бәхетеңде үҙең тыуҙырып, иреңә, балаларың, туғандарыңа ла өлөш сығараһың. Киләсәктә лә ул хазинаңдың шишмәһе һайыҡмаһын, өйөң гел элеккеләй нурға сумып, балҡып торһон, Рәсимә.

Беҙҙең юбилярыбыҙ хаҡында кем бөтәһен дә беләм, ти. Хәҙер мин һеҙгә төрлө һорауҙар бирермен, кем тиҙ генә яуап бирә, татлы приз ала.

1.Рәсимә нисәнсе йылда уҡырға төшә?

2.Иң яратҡан дәресе ниндәй булған?

3.Иң яратҡан уҡытыусыһы?

4.Тормошонда иң ҙур уңышы тип нимәне һанай?

5.Тәүге балаһын нисә йәштә таба?

6.Яратып башҡарған эше?

7.Иң яратмаған эше?

8.Ҡайныһының исеме кем?

9Кем өсөн Рәсимә берҙән-бер, иң матуры, иң булдыҡлыһы?

Әлбиттә, Ғәлимулла өсөн. Әйҙәгеҙ әле ҡотлау өсөн һүҙҙе тормош иптәшенә бирәйек.

Йыр.

Ялан сәскәләре.

Ғәлимулла менән Рәсимә парлап бейей.

Минең өләсәйем бәләкәй саҡта гел Күҙең янып , ҡулың ялпылдап эшләп, ауыҙың шапылдап торһон тип әйтергә ярата торғайны. Хөрмәтле ҡунаҡтар, тел төбөмдө аңлап тораһығыҙҙыр, эш ҡушырға уйлайым. Бына ошо биттәргә ун биш минут эсендә юбиляр исеменә рифмалар уйлап табырға кәрәк. Мәҫәлән,

Ҡулымдағы йөҙөгөмдөң

Исемдәре Рәсимә.

Бик асыуына тейһәң,

Кәрәгең бирмәҫ тимә.

Исемдәре, исемдәре

Исемдәре Рәсимә…

Ә хәҙер ҡотлау өсөн һүҙҙе юбилярҙың баларына, ҡәҙерле ҡыҙы һәм кейәүенә бирәйек. Диана һәм Сергей

Давай наливай.

Әйҙәгеҙ хәҙер шиғри рифмаларға күсәйек, еңеүсене билдәләйек.. Приз- горячий поцелуй юбиляра.

ДИСКОТЕКА.

Все ли слышат микрофон, объявляю танцевальный марафон.

Танец Кавказский.

Танец Цыганский.

Танец Башкирский.

Танец Восточный.

Победителем танцевального марафона объявляется Расима. Ну нет человека, который бы мог перетанцевать нашего юбиляра.

Өҫтәл артына ултыртыу.

Рәсимә. Ачуланма инде,

Узган елларыңны барлыйбыз.

Бер аз көнләшеп тә, сокланып та,

Яратып та сиңа карыйбыз.

Җиңел тормыш белән яшәмәдең,
Хәсрәтең дә булды, сагыш та.
Тезләндерер кебек тоелса да,
Җиңә белдең син бу алышта.

Яннарыңда апаң, туганнарың ,

Һәр чак ярдәм кулы суздылар.

Оло апаң әти-әни булды,

Биреп тордо дөрөс киңәшләр.

Көнләшәбез сиңа димен,

Туганнарың белән көслөһең.

Тырыш, бөтмер,эшсән,

Гел бер төптән, диерсең.

Котлау өсөн һүҙҙе Рәсимәнең туғандарына бирәбеҙ.

Давай наливай.

Песня Гены. Мы пришли не напрасно –
Это каждому ясно –
И уселись за этим столом.
Юбиляра поздравить
И на память оставить
Эту песню, что мы пропоём!

Припев.

Пусть не старят тебя годы,
В жизни будь ты на виду,
К сожаленью, день рожденья,
Только раз в году!

Юбиляр, наш дружочек,
Выходи в наш кружочек

И вина нам покрепче налей!
Ведь не часто же здесь мы
Собираемся вместе
На торжественный твой юбилей!

Припев.

Мы тебя поздравляем
И, конечно, желаем
Оставаться такой же, как есть:
Скромной, доброй и милой,
Терпеливой, красивой …
Всех достоинств твоих нам не счесть.РӘСИМӘ

Хәҙер мин үҙекәйем янына Рәсимәнең бөтә серҙәрен белеп торған һыналған әхирәте Зиләне, Әлфирәне, Гөлнараны саҡырам. Хәҙер һеҙ бер команда. Бына һеҙгә егерме бит, Беренсе ун биткә Рәсимәгә ниндәй яҡшы теләктәр яҙыр инегеҙ, шуны яҙығыҙ.

Ә ҡалған ун биткә, киреһенсә, нимәләр теләмәҫ инегеҙ, шуны.

Фоновая песня.

Ҡәҙерле әхирәттәр, иптәштәр, әйҙәгеҙ, Рәсимәгә булған бөт

Ә изге теләктәрегеҙҙе йырлап әйтегеҙ.

Хәҙер Рәсимәне нимәнән ҡурсыр, аралар инегеҙ, шул һүҙҙәрҙе аяҡ аҫтына һалып тапағыҙ. Күңелле бейеү көйө ебәрелә. Әхирәттәр ҡағыҙҙар өҫтөндә бейей.

Әхирәттәрҙең ҡотлауы.

Давай наливай.

Сценарий свадьбы на башкирском языке

Йәштәр ЗАГС-тан ҡайтып, әлегә тышта тора. Ҡунаҡтар тере коридор булып теҙелгән. Музыка.
Тамада. Хөрмәтле ата-әсәләр, ҡоҙа-ҡоҙағыйҙар, килгән ҡунаҡтар! Бөгөн беҙҙә оло тантана — ике йәш йөрәктең, … менән … ғүмерҙәренең иң иҫтәлекле көндәре — законлы никах туйҙары! Ҡорған ғаиләләрен ҡотлап, уларға иң изге теләктәребеҙҙе еткерергә, пар күгәрсендәй тап килеп торған .. менән … ихтирам хөрмәт итеп ошо байрамға йыйылдыҡ. Әйҙәгеҙ, тәүҙә кәләш менән кейәүҙең иң яҡын дуҫтарын — шаһиттарҙы саҡырайыҡ.
(Музыка. Шаһиттар инә. Уларҙың ҡулдарында шарҙар. Улар шарҙарҙы ҡунаҡтарға таратып бирә)
Т. Хөрмәтле ҡунаҡтар!
Тормош юлын бергә башлайһығыҙ
Аҙҙаҡаса бергә үтегеҙ
Ауырлыҡтар килһә уртаҡлашып
Шатлыҡтарҙы бергә бүлегеҙ.
Мөхәббәт көслө тик бергә
Типкәндә ике йөрәк,
Таһир-Зөһрәләй һөйөгөҙ —
Беҙҙән һеҙгә шул теләк,
тиеп, әйҙәгеҙ кәләш менән кейәүгә *һөйөү ҡапҡаһын* төҙөйөк.
(Музыка. *Ҡапҡа* — тимерҙән ярымтүңәрәк, барыһы ла шарҙарын шунда бәйләй.)
Ә хәҙер, шаһиттар, һеҙҙең йәштәрҙе саҡырыуығыҙҙы һорайбыҙ.
(Музыка Ҡул сабыуҙар. Йәштәр инә.)
Т. Ҡәҙерле .. һәм .. ! Бөгөнгөләй шат, алсаҡ йөҙлө, ихтирамлы, изгелекле, ә ғаиләгеҙҙең ырыҫлы, ныҡ нигеҙле, уйҙарығыҙ бер, бәхетегеҙ һәр саҡ мөлдөрәмә тулы булыуын теләп, барлыҡ яҡындарығыҙ йыйылған. Улар һеҙҙең өсөн иң изге теләктәр менән *һөйөү ҡапҡаһын* төҙөнө.
Хызыр Ильяс һеҙгә юлдаш булһын
Фәрештәләр алға әйҙәһен.
Бәхет-шатлыҡ, муллыҡ, йәшәү йәме
Икегеҙҙе бергә бәйләһен.
Мин һеҙгә туғандарығыҙ тик һеҙҙең өсөн генә тип төҙөгән ҡапҡанан, үҙегеҙҙең туй мәжлесенә үтергә тәҡдим итәм. Йәшлек мөхәббәтегеҙ бер ҡасан да һүнмәһен, һүрелмәһен, бер-берегеҙҙе һөйөп, һөйөлөп, оҙон-оҙаҡ ғүмер итегеҙ!

Халҡыбыҙҙа ҡыҙ алырға килеү йолаһы бик тә популяр. Йылдан-йыл кейәү өсөн һынауҙарҙың төрҙәре артҡандан-арта бара. Һынауҙарҙы кәләш яғынан шаһитбикә һәм дуҫ ҡыҙҙары үткәрә. Һәр ишек һайын кейәүгә берәр һынау.
Шаһитбикә: Уң аяғың менән атла,
Тормошың да уң булһын.
Ҡыҙ алырға килгәнһең —
Кеҫәңдә акса сыңлап торһон.
Йүгереп кереп китер өсөн
Беҙҙең ишегебеҙ тар.
Хазиналарҙан да ҡиммәт,
Еләктәй ҡыҙыбыҙ бар!
1 һынау:
Яратам тигән һүҙҙе
Һәр кеше әйтергә әҙер.
һин … хистәреңде,
Ҡысҡырып белгерт хәҙер!
(Кейәү өс тапҡыр * .. мин һине яратам! тип ҡысҡырырға тейеш)
2 һынау:
Ҡапҡаға кәләштең исеме яҙылған,
Был осраҡлы ғына түгел.
… исемен аҡса менән
Дөрөҫ итеп яҙа бел!
(Кейәү аҡса менән кәләшенең исемен яҙа)
3 һынау:
Кәләштең һеңлеһе йәки ҡустыһы тора:
Ишек бауы бер тәңкә,
Минең апай мең тәңкә.
(Еҙнәһенән аҡса ала)
4 һынау:
Был эҙҙәр кейәүҙе үзенең яратҡан (кәләштең исеме) мәҫәлән, Гөлнараһына тағы бер-нисә аҙымға яҡынайтыр.Тик ул аҙымдарҙа серле һандар яҙылған.
(аяк эҙҙәренә кәләшкә ҡағылған һандар яҙылған. аяҡ размеры, тыуған көнө, мәктәпте тамамлаған йылы, һ.б. Кейәү быларҙы әйтеп бирергә тейеш)
5 һынау:
Умарта өсөн иң ҡәҙерле
Тәбиғәттә татлы бал.
Кәләш өсөн иң кәрәкле
Ҡәҙерле әйбереңде һал.
(Ишек янында тас ҡуйылған. ҡайһы берәүҙәр“аҡса һал” тип кәңәш бирә. Ә кейәү тасҡа үҙе баҫырга тейеш. Әгәр ул быны белмәй икән, яза бирелә — штраф түләй).

Ишек төбөндә өс стакан
Әсе ҡатыҡ ҡойолған
Ошо әсе ҡатыҡтан,
Барыһы ла асҡыс тапҡан
(Ҡатыҡлы стакандарҙың береһенән асҡысты табырға тейеш, бының өсөн күмәкләшеп егеттәр ҡатыҡты эсеп ҡуйырға тейеш)
Шаян ҡыҙҙар күмәкләшеп:
Беҙ риза йомарт кейәүгә
Ҡыҙыбыҙҙы бирергә.
Пар ҡоштар кеүек һайрашып,
Ғүмер итегеҙ бергә!

Источник

Похожие материалы

Сценарии башкирских свадеб и других праздников

Туй. Сценарий юбилея на башкирском языке

Сценарий юбилея на башкирском языке «Юбилейная поездка»

Сценарий свадьбы на башкирском языке