Фацбадан дигорский праздник

НОГ АЗ  

Цыппурсы мæйы фыццæгæмы адæм фæбæрæг кæнынц Ног азы фыццаг бон. Уый дунейы адæмтæн куыд æхсызгон, куыд уарзон бæрæгбон у, ахæм уарзон æмæ æхсызгон бæрæгбон у ирон адæмæн дæр. Сæхи йæм цæттæ кæнын райдайынц рагацау. Фынгыл æрæвæрынц алы нозтытæ, алы хæринæгтæ, алы дыргътæ, се ‘хсæн – æртæ чъирийы, физонæг. Сывæллæттæ кæмæ ис, уыдон саразынц заз бæлас, сфæлгонц æй кæнынц рæсугъд, æрттиваг хъазæнтæ æмæ цырæгътæй. 

Ног аз у бинонты бæрæгбон, фæлæ бирæтæ уыцы æхсæв æрбахонынц сæ сыхæгты, сæ хæстæджыты. Ног азы бадт вæййы хъæлдзæг, фæкафынц, фæзарынц, фæхудынц. Хистæр скувы, цæмæй бинонтæн, сыхбæстæн, ирон адæмæн, æппæт дунейы дзыллæтæн дæр сæ фыдбылызтæ, сæ низтæ зæронд азы баззайой, зæронд азы хорз дзинадæй цы уыд, уыдон та Ног азмæ рахизой. 

Ног аз куы ралæууы, уæд фынджы хистæр ногæй æртæ чъирийы скувы, цæмæй Ног аз ног хæрзтæ æрхæсса, бинонтæ æмæ, фынджы алыварс чи бады, уыдоны бафæдзæхсы Хуыцау æмæ йе сконд зæдтыл. 

Бадт ахæссы фæсæмбисæхсæвмæ, иу куывд иннæйы фæивы. Алы хæдзарæй дæр цины зæлтæ æмæ цырæгъты рухс тынтæ æддæмæ фæивылынц. 

Новый год  

1 января люди планеты отмечают первый день Нового года. Этот праздник так же любим осетинами, как и другими народами. Готовиться к нему начинают задолго до самого праздника. На стол ставят различные напитки, всевозможные яства, фрукты, обязательно три пирога, физонæг. Семьи, в которых есть дети, устраивают елку, украшая ее новогодними игрушками. 

Новый год – семейный праздник, но многие приглашают соседей, родственников, друзей – встречать праздник в кругу близких гораздо веселее. 

Старший, ведущий стол, возносит молитву Богу и просит, чтобы все беды и невзгоды остались в старом году, а все, что было в нем хорошего, перешло в Новый год. 

В 12 часов, когда наступает Новый год, старший вновь возносит молитву, просит, чтобы Новый год принес всем новые блага, поручает семью и сидящих Богу и всем Его святым. 

Застолье длится до утра, один тост следует за другим, люди желают друг другу счастья и здоровья. Из каждого дома слышатся музыка, веселые шутки и смех. 

ÆРТГÆНÆНТÆ  

Ног азы фæстæ фыццаг сабаты ног мæрдджынтæ райсом раджы сæ кæрты дуармæ арт скæнынц. Сыхæгтæй чи куыд раздæр сысты, афтæ арты цурмæ бацæуы. Артмæ сугтæ чи бахæссы, ахæмтæ дæр вæййы, уый мардæн удыбæстæ уыдзæн, зæгъгæ. Хистæр, арты цур чи уа, уыдонæн раарфæ кæны, абонæй фæстæмæ ацы кæрты дуармæ бирæ азты ахæм арт куыд нæуал фенæм, Хуыцау уый саккаг кæнæд, зиан рухсаг уæд, йæ зынджы хай макæд ахуыссæд, зæгъгæ. 

Аходæнафон куы свæййы, уæд мæрдджынтæ, цы хæрд æмæ нозт сцæттæ кодтой, уыдон рахæссынц, хистæр сæ ныххæлар кæны, æмæ дзы саходынц. 

Æртгæнæнты бæрæгбон амоны уый, æмæ ралæууыд тъæнджы мæй: уыдзæни уазал рæстæджытæ æмæ, хæдзарæй цы бинойнаг фæхъуыд, уый макæд суазал уæд, мæнæ йæ арты хай, æмæ, йæ алыварс чи ис, уыдоны куыд тавы, уыдоны куыд хъарм кæны, уый дæр афтæ тавæд, афтæ хъарм кæнæд. 

Разведение костра  

В первую субботу после Нового года рано утром семьи, потерявшие в течение года близких, разжигают перед домом костры. Соседи подходят к костру, бросают в него принесенные с собой поленья, говорят покойнику «рухсаг», высказывают пожелание, чтобы отныне долгие годы перед этим домом не разжигали таких костров. 

Часов в 9-10 у костра накрывается небольшой поминальный стол. Прежде чем отведать приготовленные яства, их посвящают покойному. 

Смысл праздника Артгананта заключается в том, что наступил самый холодный месяц зимы, и ушедший в мир иной должен получить свою долю тепла; костер, разожженный в память о нем, должен греть его так же, как греет собравшихся вокруг него. 

БАДÆНТÆ  

Ног азæй къуыри куы рацæуы, уæд къуырисæрæхсæв ног мæрдджынтæ фæкæнынц Бадæнтæ. Кусарт акæнынц, сцæттæ кæнынц нозт, алыхуызон хæринæгтæ, адджинæгтæ, дыргътæ, халсартæ. 

Раздæр-иу Бадæнтæм зианæн йæхи номыл балхæдтой фынг, бандон, графин. Мардæн цы дзаумæттæ баззад, уыдоны-иу истытæ, зæгъæм, хъæмп кæнæ хос бакодтой æмæ-иу æй стъолы кæрон бандоныл сбадын кодтой. Марды æгъдау куыд амыдта, уымæ гæсгæ хуыцаубоны куы баизæр вæййы, уæд марды уд йæ хæдзармæ æртæхы æмæ æхсæв-бонмæ адæммæ фæкæсы: куыд цæрынц, цы ми кæнынц, кæй нал и, ууыл куыд тыхсынц… Куы æрбарухс вæййы, уæд та, дам, йе ‘нусон бынатмæ атæхы. 

Хистæр нæлгоймæгтæ бацæуынц, сойын цырæгътæ ссудзынц, Бадæнтæм нозтæй, хойрагæй, адджинагæй, дыргъæй мардæн цы сцæттæ кодтой, уыдон ныххæлар кæнынц. Сылгоймæгтæ фæкæуынц, фæхъарæг кæнынц. 

Лæггæ, сыхы, хъæуы цы ног зиантæ æрцыд, уыдоныл къордтæ-къордтæй фæзилынц, семæ бахæссынц сойын цырæгътæ æмæ сæ ссудзынц, рухсаг фæзæгъынц. 

Раздæр хи бинонтæ, хæрзхæстæджытæ нæлгоймаджы мардæн Бадæнты кодтой æлæм. Æлæмтæ кодтой Зазхæссæнты дæр. Уыцы зианæн Бадæнты (Зазхæссæнты) уал æмæ уал æлæмы скодтой, зæгъгæ, уый кадджын уыди. Рог, рæсугъд хъилыл-иу фидар цыллæ бæхсныгæй сарæзтой хызы хуызæн, бæхсныджы хæлттыл алыхуызон адджинæгтæ æмæ дыргътæ ауыгъд. Уыйбæрц адджинæгтæ æмæ дыргътæ-иу ыл уыд, æмæ-иу зæу-зæу кодтæ Ныр дæр ма арæх фæзæгъынц: ацы бæлас афтæ зад у, æмæ раст æлæмы хуызæн у. Æлæм дæр-иу ныххæлар кодтой. Кæд-иу иу уыд, уæд иу барæг, кæд цалдæр æлæмы уыдысты, уæд та-иу сæ цалдæр барæджы хъæуы уынггы ахастой, барæй-иу сæ ныууыгътой, æмæ-иу сывæллæттæ сæ фæстæ згъордтой, æлæмæй цы адджинæгтæ æмæ дыргътæ хауд, уыдон уыгътой. Барджытæ-иу æлæмты уæлмæрдтæм бахастой, бæхтæй-иу æрхызтысты æмæ ма-иу сыл цы баззад, уыдон æртыдтой, уым-иу сæ сывæллæттæн байуæрстой, æлæмы хъилтæ та-иу ингæныл цырты цур сæвæрдтой. 

Бадæнæхсæвы раздæры æгъдæуттæй ныр дæр бирæтæ кæнынц адæм. Кусарт, фынджыдзаг. Къордтæ-къордтæй фæцæуынц æмæ цырæгътæ ссудзынц. Сылгоймæгтæ ацæуынц уæлмæрдтæм, семæ ахæссынц хойраг, адджинæгтæ, дыргътæ, нозт æмæ хæрд, фæкæуынц, семæ цы хæринæгтæ ахæссынц, уыдон ныххæлар кæнынц, стæй дзы саходынц. 

Буквально «сидение, бдение»  

Поминки для усопших в течение года – отмечают через неделю после Нового года в ночь с воскресенья на понедельник. Закалывают жертвенное животное, готовят выпивку, различные кушанья, сладости, покупают фрукты и овощи. 

Раньше на Баданта покупали стол, стул, графин, которые посвящали покойнику. Набивали соломой одежду покойного и сажали за стол: якобы душа покойного прилетела домой и всю ночь наблюдает за людьми: что они делают, как живут, как реагируют на то, что его нет среди них… На рассвете душа вновь возвращалась в царство мертвых к Барастыру. 

На Баданта мужчины среднего и старшего возраста зажигают свечи, посвящая покойному все, что выставлено на поминальном столе, женщины плачут, вспоминая покойного. 

Мужчины группами обходят дома, где в течение года кто-то умер, зажигают принесенные с собой свечи и говорят покойному «рухсаг». 

Раньше, если умирал мужчина, семья, близкие родственники делали ему «Æлæм». Алам делали и на Зазхассан. Было очень престижно, если покойному делали несколько аламов. До сих пор говорят: «Это дерево подобно аламу», т. е. на нем так же много плодов, как на аламе сладостей. Алам так же посвящали покойному. Несколько всадников (в зависимости от количества аламов) везли их на кладбище. За всадниками бежали дети, подбирая упавшие сладости. На кладбище с аламов снимали оставшиеся сладости и раздавали детям, а аламы оставляли на могиле. 

Этот обычай сохранился и до наших дней. И сегодня на Баданта делают «кусарт», накрывают поминальный стол, мужчины обходят дома, где в течение года случились похороны, и зажигают свечи. Женщины идут на кладбище и посвящают покойному принесенные с собой яства. 

ДОНЫСКЪÆФÆН  

Ног азæй æхсæз боны фæстæдæр ирон адæм бæрæг кодтой Доныскъæфæн. Ног азы-иу скодтой бирæ алыхуызон басылтæ æмæ-иу сæ Доныскъæфæн бонмæ нывæрдтой. Райсомраджы-иу ног чындз, хæдзары ног чындз нæй, уæд чызджытæй, кæнæ сылгоймæгтæй исчи басылтæ райста æмæ донмæ ацыд. Цас раздæр ацыдаид, цас раздæр æрбахастаид дон, уыйас хуыздæр. Aдæммæ афтæ каст: Доныскъæфæнты дон чи раздæр æрбахæсса, уыцы бинонтæ амондджындæр уыдзысты, уыдоны Хуыцауы хорзæх уыдзæн. 

Дондзау-иу скуывта, Хуыцау æмæ зæдтыл-иу бинонты бафæдзæхстæ Куывта æмæ, йемæ цы басылтæ рахаста, уыдоны сæртæ уылæнтæм æппæрстæ кæмдæр цæрынц доны чызджытæ æмæ сын барст фæуæнт, аз-азы дæргъы сын сæ бинонтæн æххуыс кæнæнт, хъуаг куыд ницæмæй æййафой. 

Дондзау донмæ цæугæйæ æмæ фæстæмæ здæхгæйæ дæр ницы дзырдтæ Донæй-иу хæдзары пъол, къултæ æмæ къуымтæ бапырх кодтæ Уыцы донæй-иу скодтой кувинæгтæ, сæхи дæр æхсадтой уыцы донæй. Иу ран-иу дзы ныккодтой, æфтыдтой йæм æмæ йæ азы дæргъы хардз кодтой. 

Доныскъæфæнты цы дон хастой, уый уыд æппæты сыгъдæгдæр кувынæн. Уый уыд удтæ сыгъдæггæнæг дон. Æмæ алы бинонтæ дæр архайдтой, цæмæй уыцы æвæджиауы донæй хæдзарыл тагъддæр сæмбæла, фылдæр фæлæууæ. 

Праздник черпания воды  

Праздник черпания воды справляли через 6 дней после Нового года (см. Доныскъæфæн). Рано утром молодая невестка или кто-либо из молодых женщин брали заготовленные с Нового года «басылтæ» и отправлялись за водой. Чем раньше они это делали, тем лучше. Существовало поверье, что семью, которая в Доныскафан раньше наберет воды, ждет Божья благодать. 

Женщины, пришедшие за водой, бросали в воду басылта и молились: «Да будут угодны эти басылта русалкам и да помогут они нашим семьям, чтобы мы ни в чем не знали недостатка». 

Шедшие за водой женщины должны были молчать. Принесенной водой обрызгивали пол, стены, углы, умывались ею, заготавливали ее впрок. 

С этой водой возносили молитвы Богу. Считалось, что она очищает души, и поэтому каждая семья считала долгом раньше пойти за водой и принести ее в достаточном количестве, чтобы хватило надолго. 

БЫНАТЫ ХИЦАУЫ ÆХСÆВ  

Ацы бæрæгбон фæкæнынц тъæнджы мæйы фыццаг кæнæ дыккаг къуырийы æртыццæг æхсæв. Ирон адæмы уырнындзинадмæ гæсгæ, алы хæдзар, алы бинонтæн дæр ис йæхи бардуаг (кæс Бынаты хицау). Æмæ цæмæй дæ бынаты амондджынæй, æнæнизæй, æнæфыдбылызæй цæрай, уый тыххæй йыл дæхи бафæдзæхс, дæ кæстæрты тыххæй йæм батабу кæн. Ирон адæм ын циндзинады алы фынгыл дæр арынц йæ ном, лæгъстæ йын кæнынц, цæмæй сæ йæ хорзæх уæ. 

Раздæр-иу Бынаты Хицауы æхсæвмæ снывонд кодтой кусæрттаг: сæгъ кæнæ фыс, ныр арæхдæр аргæвдынц карк кæнæ уасæг. Нывондаг кусарт кæнæ маргъ фыхтой афтæ, йæ уæнгтæ æнæхъæнæй куыд баззадаиккой. Куы-иу сфыхт, уæд-иу дзидза сивыры кæнæ æндæр исты кæхцмæ систой, истæмæй-иу æй æрæмбæрзтой, чъиритæ, нозт йæ цуры, æмæ-иу бинонты хистæр скуывтæ: 

«О Бынаты Хицау, дæ хорзæх нæ уæд! Рæдийын нæ ма бауадз, фыдæхæй нæ бахиз. Адæймагæй, бæхæй, фосæй – нæ сæртæ де уазæг уæнт. Hæ зæрдæбын куывд нын фехъус, нывондæй, хойрагæй, нозтæй дын цы сцæттæ кодтам, уыдон дын барст уæнт. Нæ фæстаг фиддон дын ма фæуæнт…» 

Бынаты Хицауы æхсæвы бæрæгбонмæ цы сцæттæ кæнынц, уыдонæй æцæгæлонæн хæрыны бар нæй. 

(кæс Бынаты Хицауы куывд) 

Праздник покровителя жилища  

Праздник покровителя жилища справляется в первую неделю Нового года в ночь со вторника на среду. По осетинскому поверью, у каждого жилища, у каждой семьи есть свой покровитель, и чтобы семья жила в счастье и достатке, нужно заручиться его покровительством (см. Бынаты хицау). За каждым праздничным или свадебным столом осетины возносят ему молитву. 

В старину наши предки приносили ему в жертву козленка или барана, сейчас режут курицу или петуха. Птицу или жертвенное животное разделывали так, чтобы части оставались целыми. Мясо ставилось на стол вместе с пирогами и выпивкой, и глава дома возносил молитву: «О Бынаты Хицау, да будет нам твоя благодать! Не дай нам ошибиться и огради нас от несчастий. Домочадцы наши и живность наша да будут под твоим покровительством. Услышь наши искренние молитвы и да будет тебе угодно все, что мы приготовили. Да не станет это нашим последним даром тебе…» 

Приготовленным на праздник Бынаты Хицау не полагалось угощать посторонних людей. 

ХÆЙРÆДЖЫТЫ ÆХСÆВ  

Кæддæр, дам, адæм æмæ хæйрæджытæ иумæ цардысты, сæ ныхас кæрæдзиуыл бадт, фæлæ иурæстæджы фæныхмæ сты, æмæ кæд Уастырджи хæйрæджыты фесæфта, уæддæр сæ адæм тарстысты æмæ сын сæрмагондæй сæ ном ардтой (кæс Хæйрæг, Хæйрæджыты æхсæв). 

Йæ фадат кæмæн амыдта, уый æргæвста сæгъ. Сæгъ, дам, хæйрæджыты сфæлдыст у æмæ уый адджындæрæн исынц. Чи та-иу аргæвста фыс, уасæг кæнæ карк. Цы-иу аргæвстой, уымæн-иу йæ туг рауагътой иу ранмæ æмæ-иу æй арф баныгæдтой, кæнæ-иу æй цæугæдоны ауагътой, куыдз кæнæ дзы гæды куыд нæ фæхъæстæ уыдаид, афтæ. 

Æмбисæхсæв-иу хæдзары бинонтæ чысылæй-стырæй кæртмæ рацыдысты. Афтæ дзырдтой, зæгъгæ, дам, уыцы рæстæг хæйрæджытæ хæдзары февзæрынц, ацаходынц кувинæгтæй æмæ æрбайсæфынц. 

Иуцасдæр-иу хæдзары бинонтæ кæрты алæууыдысты, стæй-иу мидæмæ хæдзармæ бацыдысты. 

Бынаты Хицауы æмæ Хæйрæджыты æхсæвы бæрæгбæттæ дзурынц ууыл, æмæ алы хæдзар, алы бынатæн дæр ис йæхи хæрзаудæг бардуаг æмæ хæйрæджы хай. Бынаты Хицауы бардуагмæ батабу кæн, цæмæй дæ хæдзар, дæ бынат амондджын уа, йæ хорзæх уа бынаты. Дæ бынат бафæдзæхс хæйрæджытыл, цæмæй йæм хæстæг ма цæуой, хæдзарæн фыдбылыз ма хæссой. 

Хæйрæджыты æхсæв ныр дæр бирæтæ бæрæг кæнынц. Аргæвдынц карк. Цы хæринаг конд æрцæуы, уымæй хъуамæ бинонтæ йеддæмæ мачи фæхъæстæ уа, науæд, дам, уый хæйрæгæн фæхъыг уыдзæн æмæ сын сæ кувинæгтæ нæ айсдзæн. 

Ночь чертей  

Говорят, что когда-то люди и черти жили вместе, но потом между ними завелась вражда. Уастырджи изгнал чертей, но люди все равно их боялись и, чтобы расположить к себе, отмечали «ночь чертей» (см. Хæйрæг, Хæйрæджыты æхсæв). 

На Хайраджыты ахсав принято было закалывать козленка, ибо существовало предание, что коз создали черти и поэтому такую жертву им приятнее будет получить, но могли заколоть и барашка, зарезать курицу или петуха – в зависимости от достатка. 

Кровь жертвенного животного или птицы сливали в какой-нибудь сосуд и закапывали или топили в реке, чтобы кошка или собака не притронулись к ней. То же самое делали с костями и шкурой или перьями. 

Стол накрывали в полночь. Когда все было готово, хозяева – от мала до велика – выходили во двор, чтобы дать чертям возможность попировать. Через некоторое время они возвращались и садились за стол. 

Праздники Бынаты Хицау и Хайраджыты ахсав свидетельствуют, что у каждого жилища и каждой семьи есть свой покровитель и свой черт (хæйрæджы хай). Помолись Бынаты Хицау, чтобы дом и семья пребывали в достатке и счастье. Поручи свой дом чертям, чтобы они не подходили к нему близко, не приносили несчастий. 

Хайраджыты ахсав отмечают и в наши дни. Режут обычно курицу или петуха. Приготовленной на этот праздник пищей нельзя угощать посторонних людей, ее должны есть только домочадцы, иначе можно вызвать гнев чертей. 

НОГБОН  

Ирон адæмы уарзондæр бæрæгбæттæй иу у Ногбон. Куы мæйы дыууадæсæм, куы æртындæсæм, куы цыппæрдæсæм бонмæ æрцæуы. 

Ногбон баст у хурхæтæнимæ. Хистæртæ-иу хуымæтæджы не скуывтой: «Бон куыд даргъдæр кæны, афтæ адаргъдæр уæнт нæ цард, нæ амонд». Ногбоны-иу адæм дзырдтой: «Рæстæг ног цардырдæм акъул». Бон æрбацъæхтæ, уæд-иу алы хæдзар дæр йæ размæ арт скодтæ Фæсивæд арт скæнынмæ сæхи рагæй цæттæ кодтой. Уæдæ кæй арт стырдæр уыдзæн? Уæдæ кæй арт тынгдæр ныррухс кæндзæн? Хъæу-иу ныррухс, дæсгай æмæ дæсгай æртытæ арвы хъæбысмæ сæхи ивæзтой. Хистæрæй-кæстæрæй-иу арты алыварс сæмбырд сты, фæсивæд «сой-сой» хъæргæнгæ æртытыл зылдысты. Арт-иу сыгъд куы фæци, уæд-иу хистæртæй исчи загътæ ацы арт куыд басыгъд, афтæ басудзæнт нæ фыдбылызтæ дæр, афтæ фесæфæнт не знæгтæ. 

Ногбоны фынгмæ бинонтæ сæхи рагæй цæттæ кодтой. Фынг цас бæркадджындæр уа, уыйас хуыздæр, уыйас бæркадджындæр уыдзæн æнæхъæн аз дæр. Бæрæтбоны фынгыл сæйраг бынат ахста æртхурон – дынджыр дзаджджын гуыдын. Уымæй хъуамæ бинонтæй алчидæр бахордтаид, искæмæн дæттын дзы не ‘мбæлд. 

Изæры-иу бинонтæ Ногбоны фынгмæ æрæмбырд сты, æмæ-иу хистæр нæлгоймаг фæкуывта, фæарфæтæ кодта, бинонтæй-иу алкæй дæр бафæдзæхста Хуыцау æмæ йе сконд зæдтыл, аз-азы дæргъы амондджын куыд уой, æнæмаст, æнæфыдбылыз, зæрдæрухсæй куыд цæрой. 

Ногбоны сæрмагондæй æртыгай чъиритæ кодтой Сафайæн, Сæрызæдæн, Бынаты Хицауæн, къутутæн, фосæн. 

Бинонтæй хуыздæр къах, амондджындæр къах кæмæн уыд, уый-иу скъæтты фосыл æрзылд. 

Ногбон æхсæв хъæлдзæг бæрæгбон у. Фæсивæд-иу сæуæлæ, куыд ничи сæ базыдтаид, афтæ алы дарæс скодтой æмæ хæдзæрттыл зылдысты заргæйæ: «Хæдзаронтæ, хæдзаронтæ! Уæ лæг саг куыд амара, уæ ус тыр куыд ныййара, уæ басылы къух мæн куыд фæуа». 

Бинонтæ-иу Ногбон бирæ фæбадтысты, райсомæй-иу сæ раздæр æддæмæ чи ахызт, уый æрбацыд лыстытæ, хъæмп, кæнæ хоры нæмгуытимæ æмæ-иу сæ хæдзары къуымты бапырх кодта, уал æмæ уал хорзы хæдзарыл æрцæуæд, зæгъгæ. 

Ногбон æхсæв-иу сылгоймæгтæ хыссæйæ скодтой басылтæ: адæмы, фосы, сырдты хуызæттæ æмæ-иу сæ сфыхтой. Хæдзармæ арфæтæ кæнынмæ чи цыд, уыдонæн-иу дзы радтой. 

Цыкурайы фæрдыг кæмæ уыд, уыдон-иу æй Ногбон æхсæв систой æмæ йæм кастысты, сæхи йыл фæдзæхстой, табу йын кодтой. 

Новый год по старому стилю  

Ногбон – один из любимых осетинами праздников – приходится на 12-14 января. 

Ногбон связан с солнцестоянием, – не зря наши предки молились: «Да удлинится наша жизнь так же, как удлиняется день». 

На рассвете каждая семья разжигала перед домом костер. Каждому хотелось, чтобы его костер был больше, ярче горел, и поэтому село ярко освещалось, языки пламени тянулись к небу. Люди собирались вокруг костров, молодежь с песней «Сой-сой» обходила костры. Глядя, как догорает огонь, высказывали пожелание, чтобы несчастья и козни врагов сгорели вместе с ним. 

К новогоднему столу начинали готовиться заранее. Считалось, что чем обильнее стол, тем богаче будет наступающий год. Почетное место на столе занимал артхурон – большой пирог, олицетворяющий солнце. Этого пирога должны были отведать все домочадцы, угощать им посторонних не полагалось. 

За новогодним столом глава семьи произносил молитву, поручая каждого члена семьи Богу и созданным Им дзуарам (см. Дзуар), просил, чтобы они были счастливы на протяжении всего года. 

На Новый год пекли пироги в честь Сафа, Сæрызæд, Бынаты хицау, покровителя закромов и скота. 

Наиболее удачливый из семьи обходил хлева. 

Новый год – веселый праздник. Ряженая молодежь с песней «Пусть ваш мужчина оленя убьет, жена сына родит, а рука вашего басыла мне достанется» обходила дома, устраивая веселые представления. 

Сидели долго. Утром первый гость, переступивший порог дома, рассыпал по полу горсть зерен кукурузы, пшеницы, охапку соломы с пожеланием этому очагу стольких же удач, сколько зерен на полу. 

На Новый год женщины пекли басылта и одаривали ими гостей. 

Обладатели цыкурайы фардыг – бусины желанийдоставали свое сокровище и просили у него благополучия и защиты. 

ДЫГУРЫ УАСТЫРДЖИ  

Алы аз дæр тъæнджы мæйы фынддæсæмы Дыгургомы æмæ Дыгуры хъæуты цæрджытæ бæрæг кодтой Дыгуры Уастырджийы бон. Бæрæгбон ныр дæр бирæ адæм кæнынц. 

Бæрæгбон-иу ахаста къуыри. Кувæндоны-иу скодтой иумæйаг куывд, фæлæ уымæй уæлдай алы хæдзар дæр кодта кусарт – нæл фыс кæнæ уæрыкк. Æмæ куывтой, сæ бинонты, адæмы фæдзæхстой Уастырджийыл, æнæниз, æнæмаст куыд уой, цæмæй хорз аз скæна, сæ фос æнæфыдбылыз уой, адæм царды хорздзинæдтæй хайджын уой. 

Уастырджи Дигорского ущелья  

Каждый год 15 января жители Дигорского ущелья и дигорских сел отмечали праздник Дыгуры Уастырджи. Многие отмечают его и по сей день. 

Праздник длился неделю. Отмечали его в святилище, но помимо этого каждая семья приносила жертву, закалывая барана или ягненка. Молились, поручая свои семьи Уастырджи, просили у него здоровья и благополучия, удачного года. 

ФАЦБАДÆН  

Ацы бæрæгбон ма хонынц Фæстинон бадæнтæ дæр. Тынгдæр æй кæнынц Дыгуры. Фылдæр хатт æрцæуы Hог азы æртыккаг хуыцауæхсæвмæ. 

Фацбадæны-иу хъæутæм дæр æмæ хъæутæй дæр фондз боны дæргъы уазæгуаты ничи цыд. Бæрæгбон-иу хъæуы кæй æрæййæфта, уымæн рацæуыны бар уыди æрмæстдæр цыппæрæмы. 

Цыппар боны дæргъы-иу алы хæдзары дæр уыд кувинæгтæ, фæндзæм бон-иу сарæзтой хъæугуывд æмæ-иу Идауæги кувæндоны бын сæхи бафæдзæхстой Хуыцау æмæ иннæ зæдтыл, фæминас-иу кодтой, фæзарыдысты, фæкафыдысты-иу. 

Фацбадæн ахæм карз бæрæгбон уыд, адæм ын ахæм стыр аргъ кодтой, æмæ-иу уыцы бонты исчи куы амард, уæд æй нæ ныгæдтой, нæ йæм æвнæлдтой. 

Фацбадæны адæм куывтой Идауæгмæ. Уый у, адæмы рын æмæ емынæйæ чи хызта, суанг мæрдтæй дæр адæмы фæстæмæ чи здæхта, ахæм бардуаг. 

Фацбадан  

– или как его еще называют – Фастинон баданта – отмечают в основном в Дигорском ущелье. Приходится он на третью неделю Нового года, с субботы на воскресенье. 

В Фацбадан в течение 5 дней нельзя было ходить в гости в соседние села. Если праздник кого-то заставал в чужом селе, то вернуться домой он мог только в четверг, все остальные дни приходилось пировать с жителями села. 

В течение четырех дней каждая семья праздновала у себя дома, на пятый день устраивали коллективный «куывд» в святилище Идауаги , поручая себя Богу и другим дзуарам (см. Дзуар). После вознесения молитв устраивали танцы, пели. Однако, несмотря на веселье, существовали очень жесткие правила проведения праздникæ если, например, кто- то умирал в эти дни, его не хоронили, ждали, когда завершится праздник.