Н?зір т?ре??лов туралы сценарий

Қазақ елінің, қазақ жұртының тағдыры сынға түскен тарихи кезеңдерде, алмағайып замандарда әсіресе қазақ оқығандары, ұлт зиялылары жанқиярлық еңбек көрсетті. Ұлт болашағын ойлап қам жеген, халқы үшін от пен суға түскен, азап шеккен, керек болса осы мақсатта басын бәйгеге тігіп, жан қиған да осы Алаш арыстары болды. Әсіресе, ұлттық тәуелсіздік үшін күресте олардың бір жағадан бас, бір жеңнен қол шығарып, тізе біріктіріп, ел санасын оятудағы қыруар еңбегін ешуақытта ұмытуға болмайды.

Алайда, 1937 жылдың қырғынында осынау қазақтың қаймағы болған арыстарымыз барлығы дерлік қуғын-сүргінге ұшырап, басым көпшілігі ату жазасына кесілді. Ажалдан аман қалғандарының өзі ұзақ жылдар бойында ескерусіз қалдырылды.

Осылайша, қазақ ұлтының бүгінгі жарқын болашағын жақындатуға, оның іргетасын қаласуға сонау өткен ХХ ғасырдың алғашқы жылдарында аянбай еңбек еткен, қыруар жұмыс жасаған А.Байтұрсынов, Ә.Бөкейханов, М.Дулатов, Ж.Аймауытов, М.Шоқай, С.Садуақасов, Т.Рысқұлов т.б. көрнекті мемлекет және қоғам қайраткерлерінің бел ортасында Нәзір Төреқұловтың да есімі жарқырап көрінеді. Алаш идеясы бастарын біріктірген осынау саңлақтарымыздың қоғамдық және саяси өміріміздің әр саласында еңбек етіп, сол арқылы әрқайсысының түптің түбінде ұлттық тәуелсіздігімізге қол жеткізуге әрекет жасағандығын аңғарамыз.

Мемлекет және қоғам қайраткері Нәзір Төреқұлов та осы идея үшін күресті, азабы мен абыройы қатар түсіп жатқан, қатал да қатыгез тағдыр кешті. Оның өмір жолына қарап отырсақ, қоғамдық және саяси қызметінің барлық белестерінде алдымен ұлтына, туған халқына аянбай көмек беруге ұмтылғанын көреміз. Керек болса, осы мақсатта қолына қалам алып ғылыммен, әдебиетпен және журналистік қызметпен де айналысты.  Соның арқасында қазақ әдебиеті мен өнері үшін, қазақ тіл ғылымы мен баспасөзі үшін,  бір сөзбен айтқанда, жалпы қазақ тарихы мен руханияты үшін қаншама құнды дүниелер жазып тастап кетті.

Осы орайда қалам қайраткерінің осынау баға жетпес құнды мұралары жайында алғашқы іргелі ой-пікірлерді айтқан, сүбелі-сүбелі мақалалар жазған бір ғалым ағамыздың ерен еңбегін атап өтпеу қиянат. Ол өмірден өтіп кеткен, күллі қазақ журналистерінің ұстазы, қажырлы, қайсар ағамыз, көрнекті әдебиеттанушы ғалым, филология ғылымдарының докторы, профессор Темірбек Қожекеев еді. Ғалым сонау 80-ші жылдардың аяғы мен 90-шы жылдардың басында-ақ осынау тақырыпты терең қазып зерттеді.

Ал енді Н.Төреқұловтың қазақтан шыққан тұңғыш кәсіби, білікті дипломат, елші болғандығын және оның есімі сол кезде, көзі тірісінде-ақ халықаралық деңгейде танылғандығын, жоғары бағаланғандығын бүгін үлкен мақтанышпен айтуға тиістіміз. Бұл биік дәрежеге Н.Төреқұлов үлкен белестерден өтіп келді.

Нәзір Төреқұлов өмірінің, қоғамдық-саяси қызметінің осы кезеңі белгілі қоғам қайраткері, саясаттанушы ғалым Тайыр Мансұровтың соңғы жылдары жарық көрген бірнеше еңбектерінде нақты деректік құжаттар негізінде терең ашылады. Оның төмендегі кітаптарын: “Нәзір Төреқұлов –  Сауд Арабиясы корольдігіндегі КСРО-ның өкілетті өкілі”. /Хаттар, күнделіктер, есептер/ (1928-1935жж), М.: Русский раритет, 2000.; “Елші Нәзір Төреқұловтың Арабия дастаны”, 4 тілде (орыс, қазақ, ағылшын, араб), М.: Реал-Пресс, 2001.; “Елші Нәзір Төреқұлов. Дипломат, Саясаткер, Азамат”, М.: Реал-Пресс, 2003.; “Елші Нәзір Төреқұлов. Дипломат, Саясаткер, Азамат”(ағылшын тілінде) М.: Реал-Пресс, 2003.; “Елші Нәзір Төреқұлов” (Жизнь замечательных людей: өмірбаян сериясы.) М.: Молодая гвардия, 2004.; “Елші Нәзір Төреқұлов. Дипломат, Саясаткер, Азамат” (араб тілінде), Эр-Риад: АБЕКАН, 2006, т.б.

Қазақтың біртуар, аяулы перзенті жүріп өткен қызмет белестері, Н.Төреқұловтың өзі қалың ортасында жүрген, болған тарихи оқиғалар ауқымы немесе елшінің өз көзімен көрген елді мекендер, ірі-ірі саяси тұлғалармен, мемлекет басшыларымен жасаған  қарым-қатынасы сынды азаматтың өміріндегі маңызды сәттердің барлығы тиянақты түрде зерттеліп, Н.Төреқұлов тұлғасын терең ашуда айрықша қызмет еткен. Әсіресе, елші Н.Төреқұлов жайындағы Ресей Сыртқы істер министрлігіндегі, Ресей қауіпсіздік қызметінің Федералдық бюросындағы, солардың кіруге рұқсат етілмейтін мұрағаттары мен мұражайларындағы, құпия бөлімдеріндегі “аса маңызды мемлекеттік грифтегі” құжаттары мен олардың фотокөшірмелерін қолға түсіруде автор-зерттеуші айрықша табандылық танытты.

“Нәзір Төреқұловтың” араб тілінде басып шығарылуы, сөз жоқ, біздер – қазақстандықтар үшін, әсіресе өткен ғасырдың 20-30-шы жылдарында Сауд мемлекетінің қалыптасып, дамуының барынша қиын-қыстау кезеңінде онда кеңес дипломатиялық қызметін біздің аты аңызға айналған отандасымыздың басқарғаны зор мақтаныш. Бұл кітап КСРО мен Сауд Арабиясы арасында 55 жыл бойы қарым-қатынастар үзілгендіктен, ақпаратымыз болмауына байланысты арабиялықтар өкілетті елші Нәзір Төреқұловтың даңқты істері туралы білмеген олқылықтың орнын толтырып отыр.

Кеңес-Сауд қарым-қатынастарының, “алтын ғасыры” түбегейлі зерттелген. Кәсіби арабшылардың айғақтауынша, бұл зерттеу өз мақсатына жеткен. Осы істе “Нәзір Төреқұловты” Араб дүниесіндегі барынша ардақты Каирдың “Айн-шамс” университетінде аударуға ден қойған Сауд әл-Фейсалдың рөлі айқын аңғарылады. Кітаптың жай мазмұнын ғана емес, Төреқұловтың сыртқы істер халық комиссариатының басшылығымен жазысқан хаттарындағы астарлы ой оралымдары мен аса бай тіл өрнектерінің бәрі де араб тіліне шебер аударылған.

Ерекше айтарлық бір жәйт, сол кездегі Кеңес одағының басшыларының Н.Төре­құловты Сауд Арабиясына елші етіп тағайындау арқылы қандасымыздың әлемдік тұлғаға айналуына жол ашқанын өздері де аңғармай қалды. Н.Төреқұловтың сол кезеңде әлемдегі ең бір беделді, абыройлы дипломатия басшыларымен, елшілік қызметінің көрнекті қайраткерлерімен тіл табысып, қоян-қолтық араласып кетуі, сонымен бірге солардың құрметіне ие болуы, керек болса сол елде қоныс тепкен шетелдік елшіліктер корпусының жетекшісі, жолбасшысы (дипкорпус дуайені)  биігіне көтерілуі, әрине, кеңестік большевиктік үкіметтің толық қолдауына ие болуынсыз екіталай еді.

Қазақ перзентінің халықаралық деңгейдегі ірі, көрнекті саяси қайраткерге айнала бастауы, әрине, Кеңес Одағының, қызыл империяның шовинистік пиғылдағы көсемдері басқарған 1930 жылдардағы репрессиялық аппаратына ұнаған жоқ. Н.Төреқұловтың Кеңес Одағы үшін, ішінара, әрине, одақтас республикалар ретіндегі түркі халықтары үшін жасап жатқан жемісті елшілік қызметін шұғыл арада үздіртіп, Кеңес Одағына қайта шақыртып алу саясатында да осындай астар бар еді.

Сталиннің және оның төңірегіндегі жандайшаптарының, асыра сілтеушілерінің тікелей ұйымдастыруымен, тікелей  жала жабу арқылы көп ұзатпай Н.Төреқұловты ірі қайраткер ретінде саяси сахнадан алыстату мақсатында ашық, арсыз саясат жүргізілді. Түркі жұртына жаны ашығаны үшін, көмек бергені үшін “пантюркизм” көсемдерінің бірі деді. Диверсиялық-террорлық пантүркілік ұйымның белсенді мүшесі ретінде Тұрар Рысқұловпен бірігіп Кеңес Одағын құлатуға әрекет жасады деген айып тағылды. Оның аяғы арысымыздың нақақтан-нақақ ату жазасына кесіліп, 1937 жылдың 3 қарашасында “халық  жауы”  деген айыппен мерт болуына алып келді. Н.Төреқұлов осының барлығын сезді, білді. Біле тұра, зиялы, аса сабырлы, аса мәдениетті жан ретінде ең соңғы сағатына дейін партияға сенді, әділдік жеңер деп ойлады. Өзімен тұстас жаппай репрессияға ұшырап жатқан Алаш көсемдері Ахмет Байтұрсынов, Әлихан Бөкейханов, Міржақып Дулатов ағаларымнан жаным артық емес менің деп, іштен тынып, соңғы деміне дейін жақсылықтан үмітін үзген жоқ.

Осындай құнды деректердің барлығы жоғарыда аталған еңбектерде нақты мысал­дар арқылы дәлелденеді. Ату жазасын анықтаған құжаттардың фотокөшірмелері беріледі. КСРО-ның Жоғарғы соты Әскери кеңесінің үштігімен кесілген жаза шеші­мінің фотокөшірмесі жан түршіктіреді. Ешкім білмейтін, ешкім танымайтын, бригадалық әскери заңгер деген атақтары бар Матулевич, Стельмахович, Зарянов деген қатардағы үш офицердің жабық сот мәжілісін өткізіп,  жүрдім-бардым тергеп, жол-жөнекей қоя салған қанды қолдарының айбақ-шайбақ көшірмелері талай боздақтарымыздың осылайша түбіне жеткенін ойлағанда, түршігесің. Сталин сияқты жеке адамға табынған қоғамның  тұтас бір ұлттың үкілеген үмітіндей, алақанға салған аяулыларын шыбын құрлы көрмей, қалайша аяққа таптағандығын көріп, зығырданың қайнайды. Көпе-көрнеу жасалып жатқан қиянатқа не істерлерін білмей, шарасыз күй кешкен,  намыс пен ыза кернеген жүректері қан жылап, еш болмаса кегін ала алмай арманда кеткен қайран арыстарымыз-ай!

Кітаптың тартымды тілмен, анық, айқын стильде,  күллі репрессиялық жазалаудың зардаптарын сол күйінде оқырманға жеткізуі Нәзіртану ғылымындағы беймәлім беттерді ашады. Сонымен бірге Н.Төреқұловтың өмір деректері де, елшілікке дейінгі қоғамдық-саяси қызметтерінің маңызды белестері де қысқа да нақты баяндалып, назардан тыс қалмағандығы кітаптардың құнын арттырған. Бұл зерттеу әдісі Н.Төреқұловтың тарихи тұлғасын толық сомдап шығуға мүмкіндік берген. Қайраткердің елшілік қызметіне дейінгі азаматтық, адамдық келбеті де қалай қалыптасқандығы тартымды өмір деректері арқылы ашыла түседі.

Ең алдымен Нәзір Төреқұловтың өскен ұясы әулетті, ұлағатты, алған білімі құнарлы, тиянақты еді. Қазақтан шыққан алғашқы кәсіпкердің отбасында дүниеге келді, өз заманына сәйкес білім алды. Мәскеу қаласында, сол заманның ең беделді жоғары оқу орындарының бірі – Мәскеу сауда институтының экономика факультетінде оқыды. Бірнеше тілдерді қатар меңгерді. Соның арқасында өз тұстастарынан оқ бойы озық тұрған нағыз зиялы жан болды. Алайда, өз мемлекетінің мүддесін шет елде биік деңгейде қорғау үшін бұл қасиеттер де адамға аздық етеді. Біліктілігі жағынан аса жоғары деңгейдегі елші болу үшін алдымен, өмір ағымына жетік болу керек, ерік-күші қажет, сын сағатта тығырықтан жол таба білген жан ғана қапы қалмайды. Төңірегіндегілерді түсіне білу, әсіресе өзің елші болып келіп отырған мемлекетіңнің басшылығымен терезең тең келісім сөз жүргізу, көрегендік, шешендік өнер, осының барлығы бір бойыңнан табылып тұрмаса опық жеуің оп-оңай. Осы қасиеттердің барлығы Нәзір Төреқұлов бойынан табылды.

Қалай дегенде де Нәзір Төреқұловтың қызмет еткен, тағдыр кешкен жылдарында, сонан соң азамат соғысы кезеңінде жинаған іс-тәжірибесі зая кетпеді. Кейінірек ол үлкен-үлкен жауапты қызметтерге сайланды. Түркістан Компартиясы Орталық  Комитетінің жауапты хатшысы, Түркістан Атқару Комитетінің төрағасы, Шығыс халықтары институты директорының орынбасары және КСРО Орталық Атқару Комитеті жанындағы Орталық баспа басқармасының төрағасы, түрік халықтарының жазуын латын әліппесіне көшіру жөніндегі Орталық Комитеттің төрағасы сынды басшылық қызметтерді атқарды. Осының барлығы Нәзір Төреқұловтың қайраткерлік тұлғасын қалыптастырды, мемлекет ісін терең меңгеруге жол ашты.

Н.Төреқұлов елшілік қызметтің ең бір негізгі бағыттарын, бейнелей айтсақ, үш тағанын – өз мемлекетінің беделін лайықты дәрежеде ұстап тұру, оның саяси, сауда-экономикалық, басқа да мақсаттарын табанды түрде қорғау және аса қажетті ақпараттарды дер кезінде електен өткізе білу сияқты салаларды терең меңгеріп, осыларды мүлтіксіз орындап отырды. Ол сол кезеңде өзі төтенше және өкілетті елшісі болып отырған Кеңес Одағының беделін көтеруге күш салды, осы мақсатта әр деңгейдегі келіссөздерді шебер, біліктілікпен жүзеге асырып отырды. Әсіресе кеңестік сауда жүйесінің өміршеңдігін дәлелдеп, оған жасалған шетелдік қысымға шектеу салды, сол арқылы елшіліктің сараптау жұмысының арнасын жаңа жолға қойды. Мұны біз сол кезеңнің өзіндегі асқан шеберліктің үлгісі ретінде қабылдауымыз қажет.

Жалпы, Н.Төреқұловты Сауд Арабиясы сияқты мүлдем беймәлім мемлекетке елші ретінде таңдаудың, тағайындаудың күрделілігі шын мәнінде тереңірек, салыстыр­малы түрде, керек болса тарихи құжаттарға табан тірей отырып, ой толғауды қажет етеді. Сахара корольдігінің көп елге құпия жатқан ішкі сыры, мемлекеттік, саяси ерекшелігі, қоғамдық-әлеуметтік өзгешелігі т.б., барлығы жиылып келгенде кімді болса да аса қиын жұмыстың күтіп тұрғандығы айдан анық еді.

Оның үстіне бұл елде, яғни ислам елінде еркін жүріп-тұру, өз еліңнің саясатын тыңдата білу, діні жағынан мүлдем басқа бағыттағы мемлекеттің сөзін сөйлеп, сойылын соғу “жүрек жұтқандықпен” тең еді. Айталық, бір-ақ мысал, Мекке мен Медине сияқты ислам әлемінің қасиетті, қастерлі қалаларына аяқ басу тек шынайы мұсылман жанға рұқсат етіледі. Оның үстіне атеизмнің қызыл туы желбіреп тұрған, дінді жоққа шығарып отырған мемлекеттің өкіліне, мұсылман болсаң да араб елінде емін-еркін жүріп-тұрудың реті келе бермейтіні анық. Осының барлығын есептеп келгенде, Кеңес өкіметінің, Коммунистік партияның Н.Төреқұловтың арқасына жүктеген, мойнына ілген жүктің қаншалықты ауыр болғандығын түсіндіріп жатудың өзі артық.

Солай бола тұра Н.Төреқұлов Араб жерінде құрметпен қарсы алынып, төрт күннен кейін, 3-ші қарашада, Меккеде корольдің ұлы, тақ мұрагері Фейсалға сенім грамоталарын тапсырды. Корольдің өзі Әбдел Әзиз Әл-Сауд Н.Төреқұловтың тағайындалуы туралы М.Калининнің 1928 жылғы 9 маусымдағы жолдауына Кеңестік миссияның жаңа басшысы Сауд үкіметі мен корольдің жеке өзінің тарапынан “екі елдің арасындағы достық байланыстарды нығайту үшін” құрметке, барынша жақсы қатынасқа бөленеді деп жауап береді. Бұл лебіз жай ғана хаттамалық сыпайылық емес еді. Хиджазда болған сегіз жыл бойы Н.Төреқұлов король мен оның төңірегіндегілердің шын ілтипаты мен құрметін көрді. Бұған көп жағынан жәрдемдескен тарихи оқиғалар ағымы – саяси ахуал ғана емес еді. Н.Төреқұловтың адам, азамат ретіндегі жеке басы, кісілігі, адамгершілік қасиеті, терең білімпаздығы мен оқымыстылығы, биік парасаты мен ақылы, барлығы оны қоршаған ортасына, әріптестеріне, керек болса жаулары мен дұшпандарына да оның беделін мойындатты. Бойға біткен ақсүйектік, қанмен келген тектілік Нәзір Төреқұловты дара феномендік тұлғалық деңгейге көтерді.

Жас мемлекет – Сауд режімі сол кездегі аса құрметті Лондонның айла-шарғыларынан тіксініп, оқтын-оқтын оған қарсы Мәскеу беделін көлденең тартуға мәжбүр болды. Әл Сауд үшін КСРО рөлінің айрықша құндылығының тағы бір себебі – нақ Кеңес үкіметі бірінші болып оны жаңадан жарияланған мемлекеттің басшысы деп танығанды.

Нәзір Төреқұлов жаңа қызметін тез арада меңгеріп, жергілікті саяси қайраткерлермен, ірі саудагерлермен өзара сенімді қатынастар орната алды. Бұл орайда мына бір фактіні келтіре кеткен орынды. Бұрын араб тілін арнайы оқымаған Нәзір тез арада оны жақсылап үйреніп алғаны соншалық, аудармашы қызметінен мүлдем бас тартты. “Өйтпесем, бірдеңе айтсам, басқаша аударылады да, әңгіменің мәні айдалада қалады”, деп жазады ол. Бұл оның алдымен елшілік қызметінің өте жауапты әрі өте абайлап, сақтық ұстап атқаратын еңбек екендігін терең түсінгендігінің белгісі.

Оның араб тілін жетік меңгергені соншалық, ғұламалармен дін тақырыбында еркін сөз жарыстырып, салтанатты жиында король мен оның төңірегіндегілермен дипломатиялық корпус атынан сол тілде көсіле сөйлей алатын дәрежеге жетті. Араб тілін жетік білуі оны еуропалық дипломаттардан жоғары қойды, араб сұхбаттастарының құрметіне бөледі. Ал еуропалық дипломаттар бұл тілді білмейтін. Мысалы, британ миссиясының басшысы тек қана ағылшын тілінде сөйлейтін.

КСРО-ның Сыртқы істер халық комиссариатына жазған алғашқы хаттарының бірінде Н.Төреқұлов Шығыстану институтының студенттерін Хиджазға бір жылға тәжірибе жинақтауға жіберуді ұсынып, олардың тек араб әдеби тілін білуінің жұмысқа жеткіліксіз екенін дәлелдейді. “Құран тілінде бұл арада бір қорап күкірт те сатып ала алмайсың. Ал біздің оқу орындарында, бейнелеп айтқанда, арабистерді емес, аруақтармен және періштелермен ғана сөйлесе алатын құранистерді даярлайды”, – деп істің мәнін нақты түсіндіреді.

Пайдалы таныстықтардың кең ауқымы, олармен жиі-жиі араласып тұруы елдің ішкі және сыртқы проблемаларын жылдам игеріп кетуге жәрдемдесті. Ағымдағы жағдайды және Сауд режімінің КСРО-мен қатынасының болашағын дұрыс бағалауға оның сыртқы істер министрінің міндетін атқарушы Фуад Хамзамен жүйелі сұхбаттасып тұруы мүмкіндік берді.

Ал король мен оның ұлдары – ханзадалар Сауд пен Фейсалға келсек, олармен араласып-құраласып тұру қиындау болды. Өйткені, корольдің ордалары Риад пен Меккеде, ал дипкорпус Жиддада еді. Соған қарамастан, Н.Төреқұлов қажет болса, Меккеге аттанатын, екі король мен мұрагерлердің Жиддаға келуін пайдаланатын. Аса лауазымды адамдар, соның ішінде министрлер, әскер басшылары, тіпті құпия полиция бастығы Нәзір үйінде жиі қонақ болып, оларды емін-еркін әңгімеге тартатын.

1930 жылы-ақ, сауда шарты жасалмаған кездің өзінде, Н.Төреқұлов Сауд режіміне кеңестік мұнай өнімдерін сату жөнінде қым-қуыт келіссөз жүргізді. Әңгіме 50 мың “жәшік” бензин, керосин сату туралы. Бұл өнім елдің бір жылғы қажетін өтейтін еді. Келіссөз сәтімен аяқталды. Бірақ бұл үшін Нәзірдің голландиялық “Шелл” және америкалық “Стандарт ойл оф Калифорния” компанияларының өршеленген қарсылығын еңсеруіне тура келді. Сауд жағы мұнай өнімдерінен басқа, КСРО-дан ағаш, ұн, күкірт, қант және мата сатып алуға тілек білдірді.

“Бензин жөніндегі мәміленің” мықты саяси астары бар еді. 1931 жылға қарай корольге ықпал ету жолындағы әртүрлі топтардың тайталасы күшейе түскен болатын және бұл тайталас Сауд-Британ қатынастарының нашарлай түсуі жағ­дайында жүріп жатты. Бұған себеп Англияның Иорданияда Недж шекарасын бойлап бекіністер сала бастауы, ағылшын фирмаларының өздерін Хиджаз-Неджде сауда жасау құқығы нақ өздерінікі ғана екеніндей ұстау, Лондонның Араб Федерациясын құру жобасы еді.

Бұл кезде Хиджаз-Недж, Иеменді есептемегенде, бірден-бір тәуелсіз араб мемлекеті болатын. Аталған федерацияда осы тәуелсіздікті іс жүзінде ауыздықтау жоспары болатын. Осыған байланысты ағылшын сөзін сөйлейтін “сириялық­тар” (Ф.Хамза – А.Филби) мен Недж қайраткерлері арасындағы егес күшейе түскен-ді. Сайып келгенде, недждіктер мерейі үстем болып, 1931 жылы 2 тамызда Нәзір мен ханзада Фейсалдың қатысуымен 150 мың доллардың бензині мен керосинін несиеге сату туралы шартқа қол қойылды. Бұл ағылшын ықпалына қарсы әрекет еді. Бұл шарттың жасалуындағы Н.Төреқұловтың еңбегін КСРО Сыртқы істер халық комиссарының орынбасары Л.Қарахан оған жазған көптеген хаттарында аса жоғары бағалап отырған.

Сонымен бірге Н.Төреқұлов қажылыққа келген әртүрлі қайраткерлерден, соның ішінде жат жерде жүрген отандастарынан да бойын аулақ салған жоқ. Мысалы, Сібірден шығып, Түркияда қоныс тепкен белгілі панисламист, король қабылдамай қойған Абдурашид Ибрагимовпен кездеседі.

Үндістан арқылы Хиджазға өткен, тұрмыстық жағынан қатты қиналып жүрген Өзбекстан азаматтарына көмектескен. Л.Қараханға жазған арнайы хатында оларды отанына қайтару мәселесін шешуді, осындай істердегі ағылшын және итальян өкіметтерінің тәжірибесін негізге ала отырып, оның нақты жолын, жобасын ұсынады. Ол тіпті Жиддаға қоныс аударған Мұса Бигиев, Миян Кудрат секілді түркі тектес отандастарының Өзбекстанда қалған туыстарының тағдырына байланысты мәселелерді реттеуді Кеңес өкіметінің алдына қоюдан да қаймықпаған.

Нәзірдің өзі талай үлкен және кіші қажылық жасады, исламның талаптары мен дәстүрлерін бұлжытпай сақтады. “Идальфитр” (ораза айт) мейрамын біз жеке “мұсылмандық” байланыстарымызды кеңейтуге пайдаландық. 100-ден астам адаммен сәлемдесіп, сұхбаттастық. Құттықтай келген адамдарға арнайы қабылдау жасадық”, – деп жазады ол бір хатында.

1932 жылы 5 мамырда Н.Төреқұлов демалыстан оралғанда Жидда портында оны дипкорпус мүшелерінен тыс сыртқы істер вице-министрі А.Таха, Жидданың вице-губернаторы А.Амри, қаржы министрлігінің сенімді өкілі С.Хашем, құпия полиция бастығы М.Тайиб қарсы алды. Осының өзі де Нәзірдің беделінің өте биік, елші ретінде өте сыйлы, абыройлы болғандығын дәлелдей түседі.

Н.Төреқұлов Сауд үкіметімен келіссөзде, әрине, Кеңес үкіметінің көзқарасын, саяси тұғырнамасын берік қорғап отырған. Соның нәтижесінде Сауд үкіметі бұрынғы бірқатар талаптарын қайтып алды, саудадағы бұлжымай келген шектеулер толық алып тасталынды. Бұл туралы ханзада Фейсал кеңес елшісіне: “Ақыр соңында, бес жылғы даудан кейін Саудиядағы кеңес саудасы бағынуға мәжбүр болған, ылғи да Сауд-Кеңес қатынастарына қысым жасап, олардың қалыпқа түсуіне бөгет болып келген ерекше тәртіп ауыртпалығы еңсерілді”, – деп хабарлады.

Ал корольдің өзі Меккедегі ордасындағы кездесуде Нәзірге өз саясатын былай тұжырымдайды: “Мен кеңес өкіметінің көмегіне зәрумін. Мен әскери-саяси мәселелерде КСРО-ның қолдауына ие болғым келеді. Кеңестер маған басшылық жасап отырсын. Мен артымдағы барлық күш-қуатыммен Кеңестерге еремін. КСРО мен арабтардың мүддесі үшін кеңестер мені қалауынша пайдалана алады”. Демек, осының бәрінен шығатын қорытынды: Н.Төреқұловтың елшілік қызметінің тиімділігі мен кәсіби деңгейінің биіктігі ешқашан дау тудырмаған. Біз баяндап өткен аса күрделі, шытырман, әрі өте шетін, аса сақтықты қажет ететін елшілік еңбектің барлық қыр-сырын Нәзір Төреқұлов жете меңгергендігі анық.

Сонау өткен ғасырдың 30-шы жылдарында Нәзір Төреқұловтай отандасымыздың, қазақ азаматының әлемдік деңгейде терезесін тең ұстап, сол алпауыттардың өз тілінде, өз дәрежесінде Кеңес Одағы сияқты алып мемлекеттің елшісі ретінде абыроймен қызмет атқаруы, сүйте жүріп түркі тектес халықтардың да мұң-мұқтажын шешіп, осы жолда қам жасап өтуін де ерлікке пара-пар еңбек десек, артық емес. Осындай тағылымды тағдыр кешкен перзентіміздің тәуелсіздікке қол жеткен заманымызда арамызға қайта жарқырап оралатын кезеңі де келді. Ендігі жылдары оның атаулы даталарына сәйкес үлкен-үлкен білім ордаларының, дипломатия мектептерінің атаулары, мемлекеттік деңгейдегі сыйлықтарымыз Н.Төреқұловтың есіміне ие болып жатса қанеки.

Нәзір Төреқұлов – тарихи тұлға. Оның асыл бейнесін, ел алдындағы ересен еңбегін әрдайым есте сақтаған жөн.

Авторы: Қансейіт ӘБДЕЗҰЛЫ, филология ғылымдарының докторы, профессор

Сценарий праздника «Наурыз той»
Цель: Развивать у учащихся интерес к национальным традициям и обычаям народов Казахстана, прививать любовь к Родине.

Свидетельство участника экспертной комиссии


Оставляйте комментарии к работам коллег
и получите документ БЕСПЛАТНО!




Подробнее

«Қош келдің, әз Наурыз!»

Мақсаты: «Наурыз» мейрамы туралы түсінік беру арқылы қазақ халқының салт — дәстүрін көрсету және оны құрметтей білуге тәрбиелеу.: Наурыз мерекесінің қазақ даласындағы орны, наурыз мерекесі туралы түсінік беру, Наурыз мерекесін ұлттық салт — дәстүрімізбен, әдет-ғұрпымызбен байланыстыра насихаттап, ұрпақтардың өз ұлтына деген сүйіспеншілігін арттыру.
Көрнекілігі: плакаттар, нақыл сөздер.
Тілектер: «Ұлық бақты болсын, төрт түлік ақты болсын», «Дастарқан берекелі болсын!», «Жыл басы Наурыз, Мол болсын дәм тұз!»
Әуен ойналып тұрады.

Барысы:
1 — жүргізуші: Құрметті ұстаздар, ата — аналар, қонақтар. Бәріміздің көптен күткен Наурыз мерекесі келіп қалды. Мерекелеріңіз құтты болсын!
Наурыз «жаңа күн» деген сөз. Яғни бұл күн біздің ата — бабаларымыз, арғы тегіміз, мыңдаған жылдардан бері мерекелеп келе жатқан жыл басы мерекесі.
Наурыз тойы құтты болсын!
Ұлыстың ұлы күні аталған Наурызда еңбектеріңіз өнімді болып, тілектеріңіз қабыл болсын!
2 — жүргізуші: Наурызым қайта оралды аты аңыз,
Сұраймыз алғыс та біз, ақы да біз.
Үй — дастархан, даламыз сахнамыз,
Ұлы мейрам Наурызға шақырамыз!

1 — жүргізуші: Көктем жетті көл — көсір шуақ құрып,
Қыс та ұзап барады жылап тұрып.
Шатырында үйлердің Наурыз да жүр,
Мұз көрпесін ақпанның лақтырып.

2 — жүргізуші: Қайырлы күн, мейрамға жиналған барша қауым. Бүгінгі Ұлыстың ұлы күні — ата — баба сөзімен айтқанда ақ түйенің қарны жарылған күн. Наурыз мейрамы — бұл көктем мен еңбектің мерекесі, күн мен түн теңесетін күн. Бұл мейрам 22 наурыздан 19 сәуірге дейін тойланатын ұзақ мейрам. Көктем мен Жаңа күн мерекесі.
Олай болса, бүгінгі «Қош келдің, әз Наурыз!» атты мерекелік думанымызды ашып беру үшін сөз кезегі мектебіміздің директоры Абсаттар ағайға беріледі.

ІІ жүргізуші:
Қашанда Құт — береке орнасын деп,
Тойларда шашу шашу – салты елімнің.
Уа, халайық, теріп ал мәмпәсиді,
Қабыл қылсын халқымның ақ тілеуін.
І жүргізуші:
Шашу, шашу көп шашайық шашуды
Жауғандай көк аспаннан нөсер жаңбыр.
Уа, жамағат жинап ал несібеңді,
Ризығың бола берсін көл — көсір! ШАШУ ШАШЫЛАДЫ.

1 — жүргізуші: Алқа — жұртым, той — думан,
Ортамызда ашайық.
Ән мен күйді төгіп біз,
Інжу маржан шашайық!
Ән орындалады.

2 — жүргізуші: Наурыз мейрам жүректерге нұр сепкен,
Маңдайымнан сүйіп жатыр күн көктем.
Жарығыңмен, шуағыңмен Күн — Ана,
Алып келдің жер бетіне гүл көктем.
1 — жүргізуші: Жыр сыйлайық, нұр сыйлайық тірлікке,
Қастерледік қадіріңді білдік де.
Құтты болсын ұлыс күн жұмылдырған,
Бәрімізді ынтымақ пен бірлікке.

2 — жүргізуші: Ана жақтан аттың дыбыры естіледі, кім екен келе жатқан?
Әуен ойналып тұрады. Ортаға Алдар көсе, Қожанасыр, Тазша бала шығады.
Алдар:
— Уа, халайық! Тойға келіңдер, тойға!
Қожанасыр:
— Нұрлы Наурыз тойына келіңдер!
Тазша бала:
— Уа, балалар! Жылан жылының айтулы тойы, біздің мектептің Наруыз мерекесіне келіңдер.
Алдар көсе:
— Әй, ағайын, ағайын!
Той деп жар салайын,
Наурыз тойға келіңдер,
Мен де бірге барайын!
Қожанасыр:
— Ағайын тойға келіңдер,
Мерекені көріңдер.
Жылан жылы келді еліме,
Той көрімдік беріңдер!
Тазша бала:
— Алдар аға, бүгінгі тойға тіпті өлеңдетіп, сықиып киініп келіпсіз ғой. Жел бір жағынан кіріп, екінші жағынан шығып кететін шұрық тесік әйгілі шапаныңыз қайда?
Алдар көсе:
— Биыл жылан жылын үлкен табыстармен қарсы алып жатқанда жыртық шапан менің теңім бе?
Қожанасыр:
— Тотыша тақылдаған мұның кім?
Алдар көсе:
— Қожеке, танымадыңыз ба? Бұл Тазша бала ғой.
Қожанасыр:
— Тазша баламысың, ей. Келші бауырым, құшағыма қысайын.
Екеуі құшақтасып, Наурыз мерекесімен құттықтайды.
— Наурыз құтты болсын! Жылан жылы елімізге бақ — береке әкелсін!
Халқымыз ұлыс күнді «жыл басы» деп санайды. 21 наурыз түні даланы Қызыр ата аралайды екен. Қызыр — адамдарға дәулет дарытып, бақ қондыратын, ақсақал кейіпінде көрінетін қиял ғажайып адам.

Қожанасыр: Уа, бәрекелді, алыстан ат артып, атты шаршатып, етікті тоздырып жеткенде мынадай мейрамға тап боларымды кім білген?
Ассалаумағалейкум, халқым менің,
Ардақты Наурыз тойлы салтты елім.
Мереке басы болсын берекенің,
Игі еңбектің жемісін бәрің жегін!

Туа сала атандым Қожанасыр,
Мендей аңқау болмас — ау басқа сірә.
Наурыз тойы мектепте болады деп,
Көк есекті желдірттім мен жетектеп.
Алдар көсе: Мен Алдармын, Алдармын?
Досымын адал жандардың.
Жақсыларға серік боп,
Жаманды талай алдадым.(Кеудесіне қол қойып, басын иеді)

1 — жүргізуші: Наурызда әндер шырқайық,
Өнер жасқа лайық.
Өлеңдеткен жастардың,
Әсем әнін тыңдайық!
Ән: «»
1 — жүргізуші: Жылан жылы кел төрлет,
Ел достығын өркендет.
Мол болсын ырыс, құт,
Болсын елде тыныштық.
2 — жүргізуші: Әр күніміз жақсы болсын,
Достығымыз берік болсын.
Білім — өнер серік болсын,
Ұлыс оң болсын, ақ мол болсын.
1 — жүргізуші: Ана деген адамға Атамекен,
Әр адам анаменен адам екен
Бір өзіңе көрсеткен жақсылығым,
Бір күнгі тәтті ұйқыдан садаға екен,- дей келе келесі кезекті әсем әнге береміз.
Ән:
2 — жүргізуші: Жай далаға алаша,
Наурыз келді тамаша.
Ағайлар мен апайлар,
Қуанып жүр балаша –
1 — жүргізуші: Күй де шертіп, ән салып,
Наурыз тойды қарсы алып.
Болсын дейміз шаттық мол,
Бейсен апай ән салып – дей келе келесі әнді әжелердің орындауында тамашалаңыздар.
2 — жүргізуші: — Мол, мол болсын ырыс құт,
Жасай берсін туыстық.
Дейді атам,- салтанат,
Құра берсін тыныштық.
1 — жүргізуші: Қонақтарымыз ағылсын,
Ортамыздан табылсын.
Барлық тілек құдайдың,
Құлағына шалынсын!- деп келесі кезекті қонақтарымызға
шашу ретінде әсем ән сыйлаймыз.

2 — жүргізуші: Наурыз шаттық әніміз,
Салтанатты сәніміз.
Ән салып жас — кәріміз,
Ән салайық бәріміз
Ән: «»

І жүргізуші:
Келіңдер, Наурыз тойға бәрің бүгін,
Аямай өнерпаздар ән мен жырын.
Тойлайық халық тойын Наурызымның,
Шуағын жерге төккен бақыт күнін.
ІІ жүргізуші:
Келіңдер, Наурыз күнін қарсы алайық,
Билейік, жыр жырлайық ән салайық.
ҚаҺарлы қыстан өтіп Наурыз келді,
Арқаңды кеңге созшы, уа халайық!
І жүргізуші:
Қанекей, қарсы алайық жылдың басын,
Қосылып жасқа жасың, басқа басың.
Барайық келер жылға төрт көз түгел,
Аман боп алыс, жақын, кәрі — жасың.

ІІ жүргізуші:
Ұлыс күні қазан толса,
Ол жылы ақ мол болар,
Ұлы кісіден бата алса,
Сонда олжалы жол болар.
— деп бүгінгі тойға үлкендерден бата сұрайық.
І жүргізуші:
Білесіңдер ме? Наурыз тойының өзіне тән үлкен ырым асы – Наурыз көже. Наурыз көже жеті түрлі дәмді астың құрамынан жасалады. Оның мәні жаңа жылда тойымшылық, молшылық, татымды өмір болсын деген ырымды, тілекті паш етеді. Наурыз тойындағы тағамдарда көбінесе ақ тамақ басым болады. өйткені бұл кезде төрт түлік төлдеп, ақ молайған кез.

ІІ жүргізуші:
Ата салтын бабамның,
Алып келді ұлыс күн.
Бір анадан туғандай,
Бір ұядан ұшқандай.
Бір аспанның астында,
Бір дастархан басында.
Береке — бірлік болсын деп,
Көп көжеден дәм татып,
Күшейтейік бірлікті.

Алдар көсе Наурыз бата беру
Ұлыс оң болсын!
Ақ мол болсын!
Ұлыс бақты болсын!
Төрт түлік ақты болсын.
Ұлыстың ұлы күніңде,
Ұлын оңға қонсын,
Менің берген бұл батам,
Алланың құлағына шалынсын!
Әумин!

І жүргізуші: Барлықтарыңыздың наурыз көжеден дәм татуға шақырамыз! Мереке құтты болсын!

Қызылорда облысы, Қызылорда қаласындағы
№ 215 орта мектебінің қазақ тілі мен әдебиеті пәні мұғалімі,
директордың тәрбие ісі жөніндегі орынбасары – Скендирова Анар Болатқызы

Мектеп оқушыларына арналған 22 қыркүйек – Қазақстан Республикасының халықтарының тілдер мерекесі күні қарсаңында өтетін мерекелік кештің сценарийін ұсынамыз. 

Кештің мақсаты: оқушыларды өлең оқып, ана тілі туралы ән айтуға баулу, тіл туралы мағлұматтармен бөлісу.

Көрнекілік құралдар: Танымал ғалымдардың тіл туралы айтқан ойлары жазылған плакаттар, тіл туралы слайд, Қазақстан туралы бейнероликтер. 

1-жүргізуші: Армысыздар, қымбатты қонақтар! Ұлағатты ұстаздар мен оқушылар!

Ана тілім,

Жүрегісің анамның.

Жүрек-ана,

Мен өзіңнен жаралдым.

Сағат сайын саулығыңды тілеймін,

Сенсіз мынау керегі не ғаламның!

Сенің әрбір тынысыңмен күн кешем,

Сен арқылы тіршілікпен тілдесем. 

2-жүргізуші: Бүгін 22 қыркүйек – Қазақстан Республикасының халықтарының тілдер мерекесі күніне орай өздеріңізбен қауышып отырмыз. Олай болса, мерекелік кешімізді бастайық!

Қазақстан Республикасының Мемлекеттік Әнұраны орындалады.

1-жүргізуші: Тіл – қандай ұлтта, елде болмасын әрқашан қастерлі де құдіретті. Ол әрбір адамға ана сүтімен бірге еніп, қалыптасады. Тіл — әрбір елдің жаны.

2-жүргізуші: Осыдан тура 25 жыл бұрын – 1989 жылы 22 қыркүйек күні «Тіл туралы» заң қабылданған болатын. Бұл заңда Қазақ ССР-нің мемлекеттік тілі қазақ тілі, ал орыс тілі — ұлтаралық тіл деп бекітілген еді.

Осы кезде кешке қатысушылар «Елім менің» әнін орындайды.

1-жүргізуші:  Тіл деген – алып мұхит түбі терең,

Піспегі толқын шашқан күбі ерен.

Қадірін тілдің сұра сақаулардан,

Көзіне жас алып бір күбірлеген.

Тіл деген – жарық жұлдыз аспандағы,

Арманның қиял жетпес баспалдағы.

Қадірін тілдің сұра мылқаулардан,

Көлінен ұшпай қалған қасқалдағы.

Тіл деген – адастырмас темірқазық,

Өрісі магнитінің өмірге азық.

Қадірін тілдің сұра кереңдерден,

Сөйлеуді арман еткен көңіл жазып.

Мұхтар Шахановтың сөзіне жазылған «Рух пен Тіл» әнін қабыл алыңыздар!

2-жүргізуші: Кешіміздің тізгінін көсемсөз шеберлеріне берейік!

1-оқушы: «Қазақ тілі», Мағжан Жұмабаев

Күш кеміді, айбынды ту құлады;

Кеше батыр – бүгін қорқақ, бұғады.

Ерікке ұмтылған ұшқыр жаны кісенде,

Қан суынған, жүрек солғын соғады. 

Қыран құстың қос қанаты қырқылды,

Күндей күшті, күркіреген ел тынды.

Асқар Алтай – алтын ана есте жоқ,

Батыр, хандар – асқан жандар ұмытылды!

Ерлік, елдік, бірлік, қайрат, бақ, ардың,

Жауыз тағдыр жойды бәрін не бардың …

Алтын Күннен бағасыз бір белгі боп,

Нұрлы жұлдыз, бабам тілі, сен қалдың!

Жарық көрмей жатсаң да ұзақ, кен – тілім,

Таза, терең, өткір, күшті, кең тілім.

Тарап кеткен балаларыңды бауырыңа

Ақ қолыңмен тарта аларсың сен, тілім!

2– жүргізуші: Қазақпын мен, қазақтың бөлшегімін,

Қажеті не басқаның өлшемінің?

Қазақ деген жалғыз ұлт мен боламын,

2-оқушы: Мұзафар Әлімбай

Ана! — десем ана тілі ойға оралар. 
Баладай қуанарсың тойға барар. 
Тыңдасаң көне аңыздан көркем нақыл 
Олжам да қанжығама байлап алар. 
Тере білсек бір -бір ауыз қара өлең, 
Неше миллион інжу-маржан шамамен?! 
Қанша гүлден -қазақ тілі бақшасы, 
Қандай дана өлшер қандай бағамен?! 
Ерке тіл, еркелеткіш тілім кенім: 
Еркежан, айналайын, күнім менің, 
Ақ ботам, қоңыр қозым, алтын айым, 
Қанша рет жүрек толқып, сүйінгенің! 
Ана тілім ырысты ма, кұнды ма? 
Деп сұрамас, тегін білген сұңғыла. 
Туған тілде ас қайырған сайын да, 
Оқығандай серпіліп қал бір дұға. 
Шұлғытар орыс тілді Олжастарды, 
Жарқырат қазақ тілі алмастарын. 
Халқына олжа салған айта алады, 
Кім қосты сандығыңа мен қосқанды?! 
Жұпарлы қырда алуан гүлдер таптым, 
Өміршең өзіміздің тілден таптым. 
Тіл екен жемістісі, жұпарлысы, 
Аялап халық баққан гүл мен бақтың.

3-оқушы: «Тамырсыздану қаупінің тұжырымдамасы», Мұхтар Шаханов

Жаһандану рухсыздығы өз жеңісін тойлауда.
Содан қазір қаншама адам бейім былай ойлауға:
“Мен қай тілде еркін сөйлеп, оқи алам, жаза алам, 
Білім, жұмыс, нан таба алам, сол тіл-менің өз анам”
Бірақ қарсы тұжырым бар осы адасқан байламға:
Біз жалқыны мойындамай, ұға алмаймыз жалпыны.
Тіршілікте бір адамды шексіз сүю арқылы
Адамзатты тану әрі сүюге жол табасың.
Және әркім шын қадірлеу арқылы өз анасын, 
Ұғар оның сатылмайтын сезімінің бағасын.
Өз ұлтыңның тілін, салтын, парқын сүю арқылы
Күллі әлемдік биікке өрлеп, ардақтайсың жалпыны.
Сан түрлі тіл меңгереміз, айдындап ой қарқыны.
Ал ғаламдық ортақ тілсіз-
Бірлік –гүлсіз, сенім –нұрсыз, 
Бірақ ана тіліңе оның түспеу керек салқыны.
Бұл табиғи жолдан айну қырсық қаупін өсірер.
Тарихың тұр санаңа өткел тастап, 
Өз тіліңе ойлау, сөйлеу тоқталған сәттен бастап
Бүкіл баба рухымен
Ұлттық, гендік-ақпараттық байланысың кесілер.
Тағдырыңнан ата мұра шамын солай өшірер.
Өз тіліңді жерсінбеудің, 
Өз анаңды менсінбедің
Арсыздығы қай дәуірде болып еді тапқырлық?
Ол –рухани мүгедектік әрі ұлттық сатқындық?
Аз қайғы ма, талабыңды түсінігің алдаса?..
Мейлі он тіл, 
Тіпті жүз тіл меңгергенің далбаса
Өз ұлтыңның тілі менен рухы
Ой-санаңа іргетас боп қалмаса.

Ән: «Анамның тілі» Сөзі Шона Смаханұлынікі, әні: Әбиірбек Тінәлиев

4-оқушы: «Үйрен ана тіліңді», Оразақын Асқар

Өз тіліңсіз көрсең де өз күніңді,

Өз тіліңсіз болсаң да асқан білімді.

Өз халқыңа бола алмайсың азамат,

Білмей тұрып туған ана тіліңді.

Әлде қалай жоғалтса ана баласын,

Бала іздеп таппай ма өз анасын.

Өгей шеше секілді өзге тіл де өгей,

Өз тіліңмен ертерек тап жарасым.

Сенде айып жоқ, тілің де емес кінәлі,

Ешкімнің жоқ болса да оған күмәні.

Үйренбесең, өз тіліңді білмесең.

Жазықсыз-ақ жазғырып ел тұрады.

Қаның жаның, қазақы ұлттық түрің бар,

Сенен үлгі алар қызың, ұлың бар.

Перзентісің еркін, азат халықтың,

Тәуелсіз ел, мәртебелі тілің бар.

5-оқушы:  «Бір досқа» Әдібай Табылды

Өзге тілді белгенге,

Білімді боп билейсің.

Кергенменен құр кеуде,

Өз тіліңді білмейсің.

Төс қаққанмен күнде сен,

Демес халқың «құлыным».

Өз тіліңді білмесең,

Неге керек білімің?!

1-жүргізуші:  Қазір дүниеде 2796 түрлі тіл қолданылады. Қолданатын жан саны 50 миллионнан асатын тіл – 13. Егер бұл тілдерді қолданатын жан санының аз-көптігіне қарай тізсек, реті мынандай болады: қытай тілі, һинді-ордо тілі, ағылшын тілі, испан тілі, итальян тілі. Бұл тілдер 65 мемлекетте мемлекеттік тіл ретінде қолданылады.

Дүниежүзінде ресми тіл саны алтау: қытай тілі, ағылшын тілі, орыс тілі, испан тілі, француз тілі, араб тілі.

2-жүргізуші:  Жалпы 6 мыңға жуық тілдің 100-і ғана мемлекеттік деген статусқа ие болған. 1989 жылы «Тіл туралы» Заң  қабылданғаннан бері қазақ тілі де осы мемлекеттердің  қатарына кіргеніне қуаныштымыз.

1-жүргізуші: Көрермен қауымға тіл туралы қызықты деректерімізді бөлісіе кеткеніміз жөн сияқты.

2-жүргізуші: Ендеше, адамзат тарихындағы көп тілді меңгерген полиглот ғалымдар мен басқа да тіл туралы қызықты фактілерімізді естеріңізге сала жүріңіздер

6-оқушы: Шығыс ғұламасы Әл-Фараби  70-ке жуық тілді меңгерген.

Ұлы Абай орыс-қазақ тілдерімен қатар парсы, араб тілдерін меңгерген. Орыс тілін орта жастан асып барып, кеш меңгерген.

7-оқушы: А.С.Пушкин француз, ағылшын, неміс, итальян, испан, латын, грек, славян тілдерін білген. Көне еврей тілін зерттеген.

Луначарский испан тілін 57 жасында үйренген екен.

8-оқушы: Профессор Құдайберген Жұбанов көп тіл білген кісі. Тіпті ана тілімізді салыстырмалы жүйемен үйренуге де, зерттеуге де себі бар деп жапон тілін де игерген.

Кибернетика “атасы” деп есептелетін Норберт Винер 13 тілді зерттеген.

9-оқушы: Люксембург халқының түгелге жуығы төрт тілде еркін сөйлей алады, әсіресе, жастары. Ең бастысы, Люксембург балалары мектепке дейін төрт жастан бастап тегін ана тілінде, екінші сыныптан бастап француз тілінде оқиды. Ағылшын тілі алтыншы сыныптан басталады.

10-оқушы: Дүниедегі барлық аударма шығармалардың 33% ағылшын тілінен аударылса, 15 % – француз тілінен, ал 1%  неміс тілінен аударылады.

1-жүргізуші: Олай болса, құрметті оқушылар, тілді үйрену ешқашан кеш емес. Ол үшін тек ниет пен еңбектену ғана қажет.

2-жүргізуші: Бүгінгі кеш көңілдеріңізді біраз серпілтіп, тың мағлұматтар берді деген үміттеміз.

1-жүргізуші: Уақыт бөліп, көңіл қойып тыңдағандарыңыз үшін көп рақмет!

Кеш Ескендір Хасанғалиевтің «Атамекен» әнімен салтанатты түрде жабылады.

Некоторые конкурсы, такие как Смешная музыкальная сказка (прикол) на год Кролика 2023 на Новый лад и Новогодний Квиз можно использовать для новогоднего корпоратива, либо в качестве оригинального способа вручения подарка детям — Новогодний Квест 2023 для детей 6-12 лет .

Новогодний реквизит 2023:

• Нитки
• вырезанные круги для елочной игрушки
• фломастеры
• карточки с видом спорта
• медали шоколадные
• небольшие листочки с ручками
• трусы семейные
• мочалка
• таз
• полотенце
• заячий хвост и (или уши)
• медведь уши (2 пары)
• парик (лошадиный хвост)
• рога козла
• нос клоуна
• косички девочки Маши
• тигр хвост и (или уши)
• пьедестал (можно просто на ведро перевернутое повесить условную табличку)

Новый сценарий встречи 2023 года Кролика (Зайца, Кота) в кругу семьи и друзей от Вечёры

Ведущий:
— Всем добрый вечер! Сегодня мы все собрались, чтобы встретить Новый 2023 год вместе, провести этот праздник весело, уютно и интересно. Новый год это традиционный праздник. Давайте назовём традиции, кто какие знает.
(Перечисление традиций)
Ведущая:
— Всё верно. У нас именно так. А в разных странах свои традиции встречи Нового Года. 

• В Болгарии, например, с последним ударом часов во всех домах гаснет на несколько минут свет. Как Вы думаете, зачем это делается?
  Это время новогодних поцелуев.
• А как Вы думаете, жители какой страны, как только часы начинают отбивать полночь, взбираются на стулья, столы, кресла и с последним ударом дружно «впрыгивают» в Новый Год.
  Германии.
• А знаете ли Вы, что в Новый год одним из любимейших развлечений корейских женщин являются… Что Вы думаете… Полёты в воздухе. Словно птицы девушки парят в праздничных и красивых одеждах в небе. Эффектное зрелище!… Кто-нибудь может предположить, с помощью каких приспособлений они поднимаются в воздух?
  Обыкновенной доски, принцип детских качелей. На свёрнутую валиком циновку кладут доску. Одна женщина резко впрыгивает на один конец – та, которая стоит на другом конце взлетает в воздух: когда она опускается взлетает вверх первая.  
• С прилавки Венгрии в предновогодние дни исчезают детские свистки, дудочки, трубы. С чем это связано?
  Потому что по народному поверью звуки этих незамысловатых предметов отгоняют от жилища злых духов и призывают в дома благополучие и радость.
• А в этой стране сохранился старинный и опасный обычай для прохожих – выбрасывать из окон старую мебель и ненужные вещи. Считается, что чем больше выбросишь вещей, тем больше богатства принесёт Новый Год. О какой стране идёт речь?
  Об Италии.

Ведущая:

— Любимые мои, я нам желаю, чтобы сегодняшний русский праздник стал громче чем у венгров, дружнее чем в Германии, душевнее чем в Болгарии, а по эффективности не уступал корейским прыгуньям! С наступающим Новым 2023 годом!!!

Вариант более интересной и захватывающей викторины «Новогодний квиз от Вечёры»

Оплатить 500 рос. руб. и получить полную версию 

Подробнее о Квизе

Ведущий:
— Молодцы, их действительно много. Одну из них мы сейчас все будет делать — наряжать ёлку.

Новогодняя игра 2023 – Ёлочная игрушка

Описание конкурса: Раздаётся заготовка к елочной игрушке: нитка, белый круг из бумаги, фломастеры. Необходимо украсить елочный шарик и потом повесить его на ёлку.
Ведущий:
— Теперь наша елочка ещё наряднее стала.
Давайте вспомним уходящий 2022 год Тигра. Кто какие значимые события в мире назовёт?
(Варианты публики)

Ведущий:
-Да, всё верно.

Новогодний конкурс интерактив — Санкции 2023

Ведущий:
— Как вы думаете, сколько всего санкций получила Россия? Кто ближе к цифре – тот выиграл. А кто будет проигравшим – наложим санкции на него (ограничение на новогодний праздник). Например: не уходить из-за стола, пока у всех не отпросишься.
Ответ: По информации базы данных Сastellum, больше всех санкций ввели Швейцария – 1 103, Великобритания – 1 098, Евросоюз – 940, Франция – 931, США – 838. Всего около 6 901 от разных государств.

Ведущий:
— Ещё одно важное событие вспомним с вами. Это олимпиада в Пекине, зимние игры.

Новогодний застольный конкурс для детей и взрослых – Зимняя олимпиада 2023

Делимся на 2 команды. Ведущий даёт изображающему карточку с видом спорта. Должны её угадать. Какая команда выиграет — приз всем (шоколадные медали).
Виды спорта программы зимних Олимпийских игр:

Карточки по видам спорта:

• Биатлон
• Горнолыжный спорт
• Керлинг
• Конькобежный спорт
• Лыжные гонки
• Прыжки на лыжах с трамплина
• Сноуборд
• Фигурное катание на коньках
• Хоккей

Ведущий:
— Подведение итогов, это потрясающая привычка успешных людей. Итоги года помогают осознать, что было сделано за год, увидеть свои большие и маленькие успехи, проанализировать свои ошибки и откладывание на потом, и после анализа итогов — помогают запланировать свой следующий год, так чтобы даже самые смелые желания стали реальностью.

Новогодняя Игра – события уходящего 2022 года

Каждый пишет на бумажке свой итог уходящего 2022 года, какое самое важное событие в его жизни произошло. Все листочки перемешиваются, затем вытягивают кто какой и зачитывают. И надо угадать, чей это итог 2022 года.

Ведущий:
— Еще одна традиция нового года — это баня, очищение от всего плохого в уходящем году. Будем очищаться от всего злого тигриного.

Активный новогодний конкурс — эстафета «Баня 2023»

2 команды. У каждой команды трусы семейные большого размера, мочалка, таз, полотенце. Команды друг за другом в колонку стоят. Одевают трусы, бегут к стульям, снимают трусы, моются мочалкой, тазом обливают голову, вытираются полотенцем, одевают трусы и бегут к следующему игроку, эстафету передают. Кто быстрее , та команда и выиграла. Выигравшим – по шоколадной медальке.

Ведущий:
— Подошёл к порогу Новый 2023 год. Скоро нужно загадать желание. Есть несколько правил: позитивные, добрые мысли, формулируя желание, стоит избегать «отрицания» в виде таких слов как: «ни за что», «нет», «никогда». Желание должно храниться втайне до его исполнения. Конкретика и точность в формулировке нужна.
Давайте с вами проведём обряд загадывания желания.

Новогодняя традиция — Загадать желание

Существует интересный ритуал «Снежинки». Для этого нужно вырезать из бумаги снежинки. Всем присутствующим раздать по ручке или фломастеру. Каждый должен записать свое желание. Ровно в 00:00 необходимо открыть окно или выйти на балкон и выпустить все снежинки. Это очень красивый и веселый ритуал. 

Ведущий:
— С новым годом! Ура! Пусть всё желаемое сбудется! Давайте теперь узнаем, что же нас ждёт в 2023 году?
Черный Водяной Кролик — символ 2023 года. Грядущий год считают одним из самых счастливых. Потрясений он не сулит. Напротив, жизнь будет размеренной и спокойной.

Новогоднее развлечение — предсказания на Новый 2023 Год Кота (Кролика)

К игрушкам на елке на прищепке закреплены бумажки с предсказаниями. Кто какую вытянет, того это и ждёт.

1. Год будет благополучным.
   С мешком денег будешь не разлучным.
2. Год будет ослепительным,
   Для всех будешь восхитительным.
3. Год будет необычным,
   Сложно будет быть приличным.
4. Год будет сладким,
   Станешь кругленьким и гладким.
5. Год будет активным,
   Станешь мускулистым и спортивным.
6. Год будет крутым,
   Будешь выездным и скоростным.
7. Год будет позитивным,
   С улыбкой будешь и наивным.
8. Год будет деловой,
   Будешь бешеной пчелой.
9. Год будет романтичным,
   Как для Кролика типичным.
10. Год будет конфетным,
    Будешь эффектным.
11. Год будет коварным, чтобы не оказаться в ловушке
    Держи ушки на макушке.
12. Год будет дарований,
    Берегись своих желаний.

Ведущий:
— Новый год настал, пора встречать Деда Мороза.
(Ведущий заранее одно из гостей отвел, дал шапку красную, посох и мешок). Заходит Дед Мороз.

Дед Мороз:
— Давайте с вами познакомимся поближе.

Смешная Игра 2023 – новогодняя правда о тебе 

Каждый напишет любое число, передает Деду Мороза. 12 вопросов на каждого участника. Ответ – написанная цифра.

Вопросы:

1. На сколько лет ты себя чувствуешь?
2. Сколько желаний сбудется в Новом году?
3. Сколько часов ты будешь спать в новогоднюю ночь?
4. Сколько блюд съешь в новогоднюю ночь?
5. Сколько стихов про новый год ты знаешь?
6. Какой размер одежды станет после новогоднего стола?
7. Сколько ты видишь гостей за столом?
8. Сколько дней готовился ты к новому году?
9. Сколько дней будут у тебя новогодние выходные?
10. Сколько танцев планируешь станцевать в новогоднюю ночь?
11. Сколько по твоему мнению на елке игрушек?
12. Сколько стоит твой новогодний наряд?

Дед Мороз или Ведущий:
Теперь мы знаем такие интересные факты о вас! А сейчас 5 желающих нужны для хоровода вокруг ёлки.

Весёлый новогодний конкурс – персонажи вокруг ёлки

Вокруг ёлки 4 стула. 5 участников. Музыка играет (новогодняя, подходящая под хоровод, быстрая). Каждому задание — ходить вокруг ёлки как: зайчик, баба яга с метлой, медведь, лиса, Дед Мороз. Кто остался на стуле, тот выиграл и получает шоколадную медаль.

Дед Мороз или Ведущий:
— А сейчас мы узнаем, кто сильнее и быстрее.

Новогодний Конкурс 2023 — Задуй свечу или сила духа

Разбиваемся по парам. На раз, два, три. Кто быстрее задует свечу. У каждого своя. Победителю подарок от Деда Мороза – шоколадная медалька.

Ведущий
— Теперь мы знаем кто сильнее дует! Пора поиграть закрытыми глазами.

Игра на Новый Год 2023 – Угадай кто я?

Угадай персонажа или животного по хвосту или ушкам, или носику, какой зверёк стоит. С закрытыми глазами.
Варианты: Заяц (хвост), Медведь (уши), козёл (рога), клоун(нос), лошадь (хвост – любой парик)

Ведущий оставляет Зайца и Медведя, клоуну одевает косички Машеньки, а хвост лошади (парик) одевается на голову и закрепляется ободком медвежьих ушек, дополняя образ Медведицы для следующего конкурса, который станет кульминацией Новогодней Ночи 2023. Дед Мороз исчезает.

Смешная музыкальная сказка экспромт для взрослых про Зайца на Новый Год 2023 [в стиле Маша и Медведь]

Аудиосказка (музыкальная сказка, сказка на новый лад, театрализованные сказка, сказка переделка) — вид весёлой игры, в ходе которого ведущий включает готовый музыкальный MP3-трек (микс: слов + звук + муз нарезки), а гости инсценируют экспромтом (без подготовки) театрализованную сценку по ролям. 

Слушать онлайн сокращенную музыкальную версию экспромта переделки «Маша и Медведь: Новогодний выпуск к году Кролика (Зайца)»:

Про что сценарий новогодней музыкальной сказки 2023 про Кролика (Зайца):

Маша, Медведь и Тигр (символ уходящего  2022 года) готовятся к наступлению Нового 2023 года. Новогодняя суета. Медведь по дому хлопочет — гостей принимает. Озорная Машенька с хохотом веселится. А брутальный Тигр украшает пьедестал «Символ 2023 года» для будущего преемника. Мимо пробегает Зайчик. Заглянул в окошко и тоже захотел на праздник. А как увидел пьедетал — пропал пушистик…  Стал мечтать, что наконец-то именно Заячьи смогут занять это почетное место.  И у Зайца созрел гениальный план. Когда к двери дома подошла очередная приглашенная Гостья — ушастый убедил Медведицу, что за дверями особая закрытая тематическая вечеринка, и там ждут лишь сексапильную Тигро Монро. Переодетая Медведица (она же обученная сексуальному новогоднему движению Тигро Монро) стучит в дверь медвежьего дома. Хозяин открывает и впадает в ступор от образа любимой, а Тигр, не растерявшись, падает на колено перед обворожительной  Тигро Монро. Сцену ревности прерывает бой курантов. И пока остальные разбираются с Тигро Монро,  смышленый Заяц успевает воспользоваться отвлекающим моментом и запрыгнуть на пьедестал. Щелчок. Овации. Фейерверк. Новый символ года Заяц (Кролик) приглашает всех в новогодний паровозик. 

Оплатить 750 рос. руб. и получить полную версию 

Подробнее о сказке>>

Ведущий:
— На любом празднике интересно в компании поиграть в фанты. Давайте с вами тоже поиграем.

Новогодние Фанты 2023 к Году Кролика:

1. Прыгни вверх высоко, не задев ничего.
2. На корточки присядь скорей, будет скоро веселей.
3. Перепрыгни через того, кто на корточках сидит давно.
4. Зайчика изобрази и морковку погрызи.
5. Танцуй энергично, чтобы было комично.
6. Голосом Деда мороза ты стишок нам расскажи.
7. Ложку возьми и любимым салатом соседа по столу угости.
8. Любые два напитка смешай и до дна всё выпивай
9. Соседу справа сделай комплимент голосом, как президент.
10. Звуки зайца нам издай, хоть и молчаливый он, но умеет и урчать, рыдать и зубами скрежетать, пищать и хрюкать, и всё время нюхать.
11. Позу Кролика прими и раз 10 повтори.
12. Танец снежинки изобрази и как балерина ты пари.

Ведущий:
— Отлично! Всё выполнили, выполнили! Предлагаю за столом поиграть, один желающий будет кое-что разгадывать.

Игра за столом – Угадай новогодние звуки или Какофония 2023

1. дед мороз,
2. баба яга,
3. лошадь,
4. поросёнок,
5. петух,
6. цыплёнок,
7. тигр,
8. корова,
9. коза,
10. кошка,
11. мышка,
12. змея

Ведущий:
— Часто в преддверии нового года нас интересует, год какого животного наступает по восточному календарю. Традиция называть год именем животного пришла к нам из Китая. Кто первым по очереди поставит все 12 знаков? Сейчас мы с вами узнаем.

Новогодняя Игра  – 12 знаков зодиака по Восточному календарю

Раздаются карточки с изображением животных. Правильно поставить в порядке очереди следования. Кто первый правильно поставит, тот и выиграл. Если победную комбинацию никто не сложит, то победит тот кто первый верно ответит на каком месте Кролик (Кот). 
Правильная последовательность: крыса, бык, тигр, кролик (4), дракон, змея, лошадь, овца, обезьяна, петух, собака и свинья.

Ведущий:
Почти у всех народов, от кельтов до ацтеков, заяц является лунным символом и атрибутом лунных божеств, его ассоциировали с лунным циклом. Древние усматривали в пятнах на Луне скачущих зайцев или кроликов (их редко отличали друг от друга). Заячий лунный символизм был подкреплен наблюдением за их играми при свете луны. В европейской традиции заяц символизирует рассвет и новую жизнь, является атрибутом богини Луны с заячьей головой — Оэстры (у тевтонов) или Востры (у англо-саксов), от имен которых и происходит слово «пасха» (Easter).
После того как мы сейчас послушали мини-легенду про зайца, давайте проведём конкурс, где нужно будет поймать зайчика.

«Кроличий» конкурс на новый год 2023 или Охота на зайца

Двое участников держат веревку и еще два участника тоже верёвку держат на расстоянии 50см. В этом «коридоре» Зайчик бегает, а за веревками 2 охотника, у каждого большой мешок. Зайчик по команде пробегает мимо охотников быстрее, чтобы его не поймали. Кто из охотников быстрее оденет мешок на голову зайчику – тот выиграл.

Завершение Новогодней Ночи 2023

Ведущий:

Новогодний квест для детей 6 -12 лет

Время проведения: 2 – 2,5 часа.

Описание: Всем известно, что самый долгожданный праздник — Новый год. Особенно важен он для ребят, которые ждут от него много ярких эмоций, сказок, и игр!

Поэтому мы предлагаем вам новогодний сценарий с Кроликом и Тигром на Новый год 2023 для детей. Он полностью уникален! Наполнен интересными сказочными героями, событиями, подвижными и веселыми конкурсами и викторинами! А еще в нем есть символ Нового года — озорной Кролик! С наступающим Вас!

Реквизит и декорации:

• Оформить актовый зал, где будет проводиться мероприятие, в бело-голубых тонах, максимально приблизив к теме зимы.
• На стенах и заднике сцены сделать из ткани (белой и голубой) что-то похожее на аппликацию в стиле 3D, только в упрощенном варианте. Из тканей смастерить домики, деревья, красивые объемные снежинки, улыбающихся снеговиков и украсить их ватой, создав тем самым эффект объема.
• Возле сцены и вдоль прохода установить детские санки, на них посадить мягкие игрушки.
• По стенам и потолку развешать «волны» из нежной белой ткани (органза, например).
• На окнах развесить, изготовленные вместе с детьми (заранее), снежинки, елочные украшения, гирлянды и т.д.

Предварительная подготовка:

Запись песен, музыки и треков:

1. запись песни «Новогодние подарки Дед Мороз несет в мешке»;
2. запись танцевальной песни «Слышишь, кто-то идет и спешит по лестнице?»;
3. запись музыкальной заставки из передачи «Что? Где? Когда?»;
4. запись песни в исполнении группы «Дежавю» — «Наконец пришла чудесная пора!»;
5. запись танцевальной песни «Пусть Зима гуляет за стеклом!»;
6. запись «минусовки» песни «Кружится снежинок хоровод!»;
7. запись песни «В лесу родилась елочка!»;
8. запись песни «Российский Дед Мороз».

• Подготовить номера художественной самодеятельности:
• Веселый танец под музыку «Слышишь, кто-то идет и спешит по лестнице?» (Все ребята участвуют.)
• «Танец вьюг» под песню «Пусть Зима гуляет за стеклом!» (танцуют 6-8 девочек с гимнастическими белыми и голубыми лентами). Одеты в белые гимнастические купальники и голубые юбочки. На головах волосы собраны в тугие пучки. На головах — пушистые короны, похожие на снежинки.
• Песню «Кружится снежинок хоровод!».
• Подготовить чтецов.
• Для конкурса №1. «Мешок со снежинками-пушинками»: 2 легкие подушки, на ватмане или рулоне обоев нарисованы квадратики «классики» для каждой команды.
• Для конкурса №3. «О, кто тут?». Заранее на ватмане распечатать или нарисовать (можно карикатурно) следующих героев: Снеговика, оленя, Деда Мороза, Снегурочку, Тигра, Кролика, Бабу Ягу, Снежную Королеву, Эльзу, Олофа (м/ф «Холодное сердце»), Гринча (м/ф «Как Гринч украл Рождество!»), Щелкунчика и т.д. Сделать овальные прорези вместо лиц героев на ватмане.
• Для конкурса №5. «А ну, тяни Кролика за хвост»: окрасить (заранее) канат в бело-серый цвет, а черной изолентой сделать полоски.

Действующие лица:

1. Ведущая;
2. Кикимора. Высокий, худощавого телосложения мужчина. Одет в лохмотья серого цвета (длинная юбка и кофта из холщовки). Из-под юбки видны старые растоптанные мужские туфли светлого цвета. На голове – растрепанный парик, нарисованные щеки и губы бантиком. Сверху надета шубка Снегурочки. На голове – кокошник;
3. 4 чтеца (дети);
4. Дед Мороз;
5. Снегурочка;
6. Тигр;
7. Кролик.

Примечание: Дед Мороз, Снегурочка, Кролик и Тигр одеты в свои традиционные костюмы.

Сцена №1.

Звучит песня «Новогодние подарки Дед Мороз несет в мешке». Из-за кулис, танцуя парами, выходят дети. Они наряжены в разные новогодние костюмы.

Становятся по центру зала в шахматном порядке так, чтобы каждого ребенка было хорошо видно из зрительного зала.

Ведущая:
Как красива и нарядна
Наша елочка с утра.
Окружила беззаботно
Ее наша детвора!
Ведь у нас сегодня праздник!
Ждали мы его весь год.
Как, скажите, он зовется?
Хором, дети!

Все дети хором: Новый год!

Номер художественной самодеятельности №1. Веселый танец.

Звучит танцевальная песня «Слышишь, кто-то идет и спешит по лестнице?».

Сцена №2.

На сцену выбегает и смешно, суетливо бегает, разгоняя детей по своим местам, Кикимора. (Дети со смехом рассаживаются по периметру зала.)

Кикимора (возмущенно): Замечательно! Просто прелестно! Веселитесь? Да? Вам всем весело?!

Ведущая: А в чем, собственно дело, гражданочка? А вы кто?

Кикимора (замирает, негодуя глядя на Ведущую): Ну ничего себе… Кто я? Это вы сейчас меня спрашиваете, кто я?!

Ведущая (невозмутимо): Да, да. Вас.

Кикимора: Да я тут самая главная, между прочим! Я вообще самая главная по жизни! Ну, для себя уж точно.

Ведущая: Послушайте, у нас тут праздник — Новый год. А вы нам мешаете, гражданочка. Покиньте помещение.

Кикимора (обращается к детям): Нет, вы серьезно меня не узнали? Да я же… Эта! Как ее…Снегурочка!

Ведущая (скептически осматривая Кикимору): Нет. Вы на нее даже не похожи. Кстати, откуда у вас Снегурочкина шубка?

Кикимора: Здрасте! Вот смотрите что происходит, когда один-единственный раз пропустишь уколы красоты. В общем, я Снегурочка. Так, показывайте, где тут мои подарки? Короче, отдавайте мне их, и я пошла. Всё.

Ведущая: Да вы же все перепутали!

Кикимора: Ничего я не перепутала.

Ведущая: Ну, хорошо. Вот ответьте на наши блиц-вопросы. А вы, ребята, поправляйте, если она неправильно ответит. Договорились?

Все дети хором: Да!

Звучит музыкальная заставка из передачи «Что? Где? Когда?».

Кикимора (делает умный вид, изображая знатока из передачи).

Ведущая: 1 вопрос: Как называется самый долгожданный всеми праздник в году? Новый…

Кикимора: Кот.

Дети хором: Год!

Ведущая: Правильно, ребята. Следующий вопрос. 2 вопрос: Что делают в Новый год с елочкой?

Кикимора: Знаю! Поджигают!

Дети хором: Зажигают!

Ведущая: Опять ребята правильно ответили, а ты — нет. 3 вопрос: Что делают с праздничными столами на Новый год?

Кикимора: Ломают?

Дети хором: Накрывают!

Ведущая: И последний вопрос. 4 вопрос: Как зовут самого главного волшебника, который приносит подарки? Дед…

Кикимора: Зарос?

Дети хором: Мороз!

Ведущая: Все с вами, гражданочка, понятно. Покиньте помещение!

Кикимора (просит): Ну, пожалуйста, дайте мне еще один шанс! Еще один ваш этот блин-вопрос!

Ведущая: Не блин, а блиц.

Кикимора: Так я же и говорю: «Тыц-вопрос».

Ведущая: Все с вами, конечно, нам понятно, правда, ребята? Ну, хорошо. Только это будет последний вопрос, договорились?

Кикимора (принимает умный вид): Ага.

Ведущая: Готова?

Кикимора: Подождите. Дайте сосредоточиться как следует… Щас… Все! Готова.

Ведущая: Что делают, когда хотят увидеть Деда Мороза?

Кикимора: А! Знаю! Догоняют!

Все дети смеются и хором говорят: Вызывают!

Кикимора (растерянно): А как это?..

Ведущая: Давайте, ребята, позовем нашего Деда Мороза!

Все дети: Дед Мороз!

Звучит песня в исполнении гр. «Дежавю» — «Наконец пришла чудесная пора!».
Из-за кулис, пританцовывая, выходит Дед Мороз.

Сцена №3.

Дед Мороз (осматривается): Кто меня так долго ждал? Кто меня так громко звал? А! Вижу, вижу! Здравствуйте, мои дорогие девчонки и мальчишки! Я на праздник к вам спешил. И очень рад вас всех тут видеть!

Ведущая: Здравствуй, Дедушка Мороз!

Дед Мороз: Здравствуй, взрослая девочка! Что случилось?

Ведущая: Вот, посмотри на эту самозванку. Говорит, что она твоя внучка Снегурочка.

Дед Мороз (растерянно оглядывается): Где?..

Кикимора всячески старается показать себя Деду Морозу. Становится практически перед самым его носом. Но тот словно не видит ее.

Ведущая: Да вот же она, прямо перед тобой!

Дед Мороз (наконец-таки замечает Кикимору и шарахается от нее): Кто это?!

Кикимора: Да что с тобой, дедуля? Своих уже не узнаешь? Снегурочка я. Внучка твоя. А подарки ты принес?

Дед Мороз (начинает сердиться): Ты куда мою Снегурочку дела? Ну-ка, признавайся!

Кикимора: А я тебя совсем не боюсь.

Дед Мороз (растерянно): А почему?

Кикимора: Да потому, что ты очень даже добрый. Никто и никогда тебя злым не видел.

Дед Мороз: Но ведь я – Мороз. Могу тебя заморозить!

Кикимора: Не-а.

Дед Мороз: Нет?.. А что же тогда мне с тобой делать? Ясно. Я сейчас вьюгу снежную позову! Она тебя точно напугает!

Номер художественной самодеятельности №1. «Танец Вьюг»

Сцена №4.

Кикимора (восхищенно аплодирует): Прелестно! Прелестно!

Дед Мороз и Ведущая переглядываются.

Дед Мороз: Ну никак не напугали ее.

Ведущая: Да уж. Что же делать, Дедушка Мороз?

Дед Мороз: Что, что? Будем вызывать Дежурного по уходящему году и того, кто примет следующий год. Им и ответ держать, что делать! Где ты, Стальной Бычок? А-у! Где Кролик? Выходите ответ перед Дедом Морозом держать. (Устало садится на стул возле елочки.)

Сцена №6.

На сцене появляется Тигр.

Тигр:
Как же долго добирался
Я до вас. Но, вот, дождался
Встречи с Дедушкой Морозом
С бородой и красным носом!
Я усиленно старался, вот,
Чтобы твой честной народ
Каждый день, как новый праздник
Проживал достойно год.
Но теперь я так устал!
И закончился запал.
Я прошу — найди мне смену,
Пока без сил я не упал.

Дед Мороз:

За службу я благодарю!
И за ответственность хвалю!
Пришла пора. Пришла и смена —
Достойная тебя замена.
Я Крола поручаю.
Его я главным назначаю.
Он быстр и смел, он ловок и умен,
Он весел и, к тому ж не так силен.
Надеюсь, что получится у зверя,
И год мы проживем без горя и потерей!
Пусть Новый год под знаком Крола
Наполнен будет разными играми!
Его я вовсе не стыжусь!
На Крола полностью и положусь!

На сцене появляется Кролик.

Кролик:

Я тут! Я здесь! Я так доволен!
Забыл ты, Дедушка, сказать, как я проворен!
И все горит в моих руках! Ну… То есть лапах!
Как же прекрасен ели запах!
Спешу на праздник к вам, друзья!
Встречайте Крола! Вот и я!

Дед Мороз:

Ну что ж, пора нам в хоровод водить!
И песни петь, с друзьями танцевать, кружить!
И в игры разные играть!
Вы успевайте поспевать!

Тигр:
А ну-ка, все тут не ленитесь,
И в хоровод наш становитесь!

Все дети вместе со сказочными персонажами становятся в хоровод под песню «В лесу родилась елочка!».

Сцена №7.

Все рассаживаются по своим местам.

Дед Мороз: А ну-ка, Тигр, расскажи мне, откуда вот это чудо появилось, (Показывает на Кикимору.) и куда пропала моя Снегурочка? Непорядок в твоем году. Непорядок.

Тигр (обходит Кикимору со всех сторон, осматривает): Понятия не имею, Дедушка…

Дед Мороз и Ведущая (опять переглядываются): И что нам с ней делать?

Кикимора: А дайте мне на вашем празднике хоть немножечко Снегурочкой побыть. Я ведь никогда еще на новогоднем празднике не была.

Пожалуйста! (Кидается обниматься с Дедом Морозом). Ты ведь самый добрый волшебник в мире! Покажи мне праздник Новый год! Я же в своем болоте никогда его не видела!

Кролик: И Снегурочку вернешь?

Кикимора: Да! Обещаю!

Дед Мороз: Как вы думаете, ребята? Пусть побудет у нас на празднике?

Дети хором: Да!

Ведущая: И в игры сможет с вами поиграть?

Дети хором: Да!

Кролик: И хоровод вокруг елочки водить?

Дети хором: Да!

Дед Мороз: Ну что ж. Так тому и быть!

Ведущая:

Снег кружится за окошком,
И замерзли мы немножко.
Чтобы всем не заболеть,
Нужно песенку нам спеть!

Выходят ребята в центр зала.

Номер художественной самодеятельности №3. Поют песню «Кружится снежинок хоровод!»

Кикимора пританцовывает и умиляется.

Сцена №8.

На сцену выходят чтецы:

1-ый чтец:
Как нарядна и красива
Наша елочка с утра.
Окружила, окружила
Ее наша детвора!

2-ой чтец:
Вся она сверкает ярко,
И горят на ней огни!
Нам сегодня будет жарко!
К нам играть ты выходи!

3-ий чтец:
За окном летят снежинки,
Собирают хоровод.
Белоснежные картинки
Украшают небосвод!

4-ый чтец:
Новый год уж на пороге!
Мы готовились с утра!
Выходите в центр зала,
Нам играть давно пора!

Конкурс №1. «Мешок со снежинками-пушинками»

Две команды по 4-7 человек. У каждой команды определен «старт» и «финиш». На этом промежутке у каждой команды нарисованы (на полу или ватманах) «классики». На «финише» у каждой команды по стулу. Капитанам дается очень легкая небольшая подушка. Подушка символизирует тот самый мешок со снежинками.

Задание: по отмашке ведущего капитаны кладут подушки себе на голову. Бегут к «финишу», попутно проскакав «классики», оббегают стул, возвращаются к командам. Передают подушку следующему участнику. И так действуют все ребята.

Примечание. Помогать себе удерживать подушку руками нужно как можно меньше.

Конкурс №2. «Подушечный бой»

По желанию детей можно провести бой подушками. По времени, количеству участников, продолжительности – все регламентируют сами дети.

Примечание: использовать подушки можно из предыдущего конкурса.

Кролик:
Как же весело мне с вами,
С веселыми игривыми друзьями!
Чувствую я, что весь тот год,
Нам будет весело, народ!
Вы меня так рассмешили,
Что совсем уже забыли,
Про сюрпризы и подарки!
Налетайте! Нам не жалко!

Раздает вместе с Тигром всем участникам призы: сладости.

Тигр:

Как же трудно расставаться,
Но пришла пора прощаться.
Мое время пролетело,
Теперь Крола это дело.
Вам весь год тот помогать
И скучать вам не давать.
Но пока я не ушел,
Грусть мою вы отключите!
Поиграйте вы в игру
И мозги свои включите!

Конкурс №3. «О, кто тут?»

Важно: до проведения конкурса никто, кроме организаторов, не должен видеть изображения на ватманах.

Вызываются по одному желающие поиграть.

Задание. Разворачивается 1 ватман, участник становится лицом к залу, просовывает голову в овальное отверстие. Только зрители видят картинку героя, участник – нет. Он задает наводящие вопросы, а зрители отвечают – «да» или «нет». Так до тех пор, пока игрок не угадает, какой он герой. По аналогии играют и следующие участники.

Викторина №4. «Новогодний блиц-опрос»

Ребята делятся на 2 команды.

Задание: Ведущая быстро читает вопросы, а команды по очереди, в течение 3-5 секунд, должны дать ответ. Побеждает команда, давшая больше правильных ответов. Всем детям призы – по конфетке или чупа-чупсу.

Список вопросов:

1. Главный символ года? (Елка.)
2. Светится разными огоньками. (Гирлянда.)
3. Очень ароматный фрукт на Новый год. (Мандарин.)
4. Кто приносит подарки на Новый год? (Дед Мороз.)
5. Близкая родственница Деда Мороза (Снегурочка.)
6. На чем ездит Дед Мороз? (На санях.)
7. В чем Дед Мороз носит подарки? (В мешке.)
8. Какой символ наступающего года? (Кролик.)
9. А какой символ года мы провожаем? (Тигра.)
10. Какой салат чаще всего делают на новогодние праздники? (Оливье.)
11. Что нужно сделать, чтобы Дед Мороз узнал о твоем новогоднем желании? (Написать письмо.)
12. Где живет Дед Мороз? (Великий Устюг.)
13. Как зовут тигра из м/ф «Маугли» (Шер-Хан.)
14. Кто идет, качается и вздыхает на ходу из знаменитого стишка? (Бычок.)
15. Как зовут полосатого друга Винни-Пуха? (Тигра.)
16. Кто был домашним питомцем принцессы Жасмин из м/ф «Аладдин»? (Тигр Раджа.)
17. Что принято всем вместе делать у новогодней елочки? (Водить хоровод.)
18. В этом мультфильме волк неожиданно для себя стал для теленка сначала «мамой», а потом «папой». Как называется мультфильм? («Волк и теленок».)
19. Какую «плату» берет Дед Мороз за свои подарки? (Стишки и песни.)
20. Что пускают в небо в новогоднюю ночь? (Фейерверк.)

Раздаются поощрительные сладости.

Кролик: И еще одна игра. Покажите, кто сильнее!

Конкурс №5. «А ну, тяни Кролика за хвост»

Игра классическая – перетягивание каната. На полу обозначить черту. Дети делятся на 2 команды по 4-6 человек. У каждого конца каната становятся команды.

Задание: По сигналу Кролика дети тянут канат в разные стороны. Побеждает команда, перетянувшая соперников на свою сторону.

Сцена № 9.

Все рассаживаются на свои места.
Дед Мороз обращается к Кикиморе.

Дед Мороз: Ну как тебе? Не скучно? Нравится?

Кикимора (восхищенно): Ой, как нравится, Дедушка! Очень сильно нравится!

Дед Мороз: Ну все. Возвращай мою внученьку Снегурочку!

Кикимора: Да с превеликим удовольствием! Снегурочка, выходи!

Из-за елки появляется Снегурочка. Кикимора, улыбаясь, отдает ей шубку.

Снегурочка: Дедушка, прости меня. Никто меня не похищал. Просто шла я по лесу и вижу: сидит Кикимора на пенечке и плачет. Расспросила ее и узнала, что она, оказывается, очень даже хорошая! Вот только ее никто на наш праздник никогда не приглашает. Вот и решила ей помочь.

Дед Мороз (гладит по голове Снегурочку, а потом и Кикимору): Тогда ладно, девочки. Не буду вас ругать. А не пора ли, Снегурочка, нашим детям подарки вручать? Как ты думаешь?

Снегурочка: Давно пора, Дедушка!

Всем детям вручают новогодние подарки.
Фоном звучит запись песни «Российский Дед Мороз».

На память можно провести фотосессию с друзьями, родителями и сказочными героями.
Музыка звучит до тех пор, пока все дети не покинут помещение.

Автор: Наталья Решетнякова.