“ Сабантуй” көе яңгырый. Балалар флажоклар, обручлар, платочеклар белән мәйданга чыгалар, перестроение була.
А. Б. – Исәнмесез, балалар! Кадерле балалар, хөрмәтле кунаклар, хәерле көн! Без бүген татар халкының олы бәйрәме- Сабантуена җыелдык. Сабантуй — ул хезмәт бәйрәме, Сабантуй — ул дуслык бәйрәме, Сабантуй — ул һәркемнең көтеп алган изге бәйрәме. Котлы булсын Сабан туйлары! Кадерле балалар! Балалар бакчасында эшләүче барлык тәрбиячеләр, апаларыгыз исеменнән сезгә бәхетле балачак, ныклы сәламәтлек телим. Алдагы көннәрегез дә бүгенге кебек ямьле, күңелле булсын. Өстәлләребездә ризыклар мул булсын!
Сабан туе, хезмәт туе,
Шатлык һәм бәхет туе
Бәйрәм итик көн буе!
Котлы булсын, балалар,
Ямьле Сабан туйлары!
Вед. Сабантуй — это праздник труда, праздник радости и счастья,в котором сливаются воедино и красивые обычаи народа, и песни его, и пляски, и обряды. Сабантуй празднуется в честь окончания весенне-полевых работ. Уже за 2 недели до начала праздника начинался сбор подарков для победителей: молодые джигиты собирали по деревне подарки для будущих победителей: вышитые платки и полотенца, куски ситца, куриные яйца. А самым почетным подарком считалось вышитое национальным узором полотенце, которое имело символический смысл, и с ним не шли в сравнение никакие ценные призы. Поэтому девушки, молодые женщины готовили подарки всю зиму – ткали, шили, вышивали. Сбор подарков обычно сопровождался веселыми песнями, шутками, а подарки привязывали к длинному шесту. В день сабантуя в деревне царило приподнятое настроегие, люди с утра шли на майдан. Одевались во все самое лучшее, женщины доставали из сундуков свои украшения.
С праздником вас всех, дорогие дети, с праздником вас сотрудники нашей “Пчёлки” и родители, с весёлым праздником Сабантуем!
( Җыр “Сабан туе”)
Уртага берничә бала чыга.
1 бала: Шатлыклар күңелебездә,
Ал кояш күгебездә,
Килегез, дуслар, кунакка
бергә: Сабантуй бүген бездә.
2 бала: Сабантуй, сабантуй!
Уйнап- көлеп, җырлап- биеп,
Гөрләп килә Сабантуй!
3 бала: Жилферди чиккән сөлгеләр,
Бүләкләр күбебезгә.
Көрәшик тә, узышыйк та,
бергә: Сабантуй бүген бездә !
4 бала: Сабантуй –веселый праздник
Это всем давно известно.
Сколько игр и зрелищ разных
Приходите – интересно!
5 бала: Снова песня зазвучала
Подпевай ей и танцуй!
Мы сегодня отмечаем
Бергә: Наш веселый Сабантуй!
6 бала: Күңелле Сабан туйлары,
Бүген бәйрәм, зур бәйрәм!
Матур җырлар җырлый-җырлый
Уйныйбыз әйлән- бәйлән.
7 бала: И пускай веселье длится
В Сабантуй до темноты.
Всем, кто хочет веселиться
Дарим песни, как цветы.
(Җыр «Кояшлы ил»)
Вед.: Ребята, а раньше в деревнях молодые парни и девушки шли на сабантуй и пели песни. Давайте посмотрим, как это было.
(гармун белән җыр һәм бию)
1 бала: А я еще знаю, что раньше на сабантуях играли в народные игры. Ребята, давайте и мы поиграем в игру «Угадай чей голосок»
(татар халык җырлы-биюле уены)
Вед.: Ребята, а вы знаете, что самое главное состязание сабантуя это- национальная борьба – көрәш. Вот я предлагаю вам начать наш сабантуй с национальной борьбы – көрәш и мы с вами определим главного батыра сабантуя.
(ведущий объясняет правила игры и начинает борьбу)
Вед. (объявляет главного батыра сабантуя и в этот момент забегает Камырша)
Камырша: Исәнмесез балалар! Здравствуйте дети!
Вед.: Ребята кто это пришел к нам на наш праздник?
Дети: Камырша!
Вед.: Камырша, у нас сегодня праздник, садись, посмотри и поучаствуй на состязаниях, посоревнуйся с детьми. Вот и главный батыр нашего праздника.
Камырша (расстроенный, почти со слезами на глазах): Как же так? А я? Я же целый год готовился, силы свои не тратил, ничего не делал, хорошо кушал…и не успел.
Вед.: Камырша, ты успокойся, не плачь, а наши ребята разрешают тебе посоревноваться с главным батыром.
(борьба батыра и Камырши, побеждает батыр)
Вед.: Камырша, ты садись и поиграй с нашими детками.
Камырша: Ур-ра! Спасибо вам ребята большое. Рәхмәт, балалар.
(садится)
Вед.:Дети, одно из главных соревнований сабантуя это – конные скачки. Разрешите начать соревнования.
(«Җайдаклар» биюе)
1.Вед.: Алай итик әле без,
Болай итик әле без.
Күңелле итеп бергә-бергә
Уйнап алыйк әле без.
«Ат чабышы»
2. Кемнәр җитез, кем өлгер, Кто шустрый, кто ловкий
Минем янга килегез. Приглашаем вас сюда.
Әйдә карыйк узышып, Одеваем мы мешки
Капчык киеп ярышып. И пускаемся в бега.
( капчык киеп йөгерү, бию “Әпипә” )
3. Кашыкка салып күкәйне Ложку в руки ты бери
Йөгерегез тизрәк. Яйца туда положи
Күрик әле, бу ярышта И к финишу беги!
Кайсыгыз җитезрәк?
( йомырка белән йөгерү )
4. Мактана дип уйламагыз Не боюсь я, не хвалюсь
Мин урынлы мактанам. А с горшочком разберусь
Чөнки бу чүлмәкне Глазки я закрою
Күрмичә дә ваталам. А горшочек разобью.
( чүлмәк вату )
5. Икегезгә ике капчык
Ягез әле, тотыгыз.
Сабан туенда ярышып
Сез дә бүләк алыгыз.
( капчык сугышы, җыр русча )
6. Менә сиңа сулы чиләк
Көянтә ал иңеңә.
Йөгер тизрәк, иң алдан кил
Егыла гына күрмә.
( су ташу )
7. – аркан тартыш
8. — кул көрәше
( ярышларда балалар белән бергә Камырша да катнаша )
Вед.: Сабантуй елга бер генә килә
Күңелле, олы бәйрәм.
Нур өстенә нурлар иңсен
Биеп алыйк ичмасам.
(татарча бию)
Камырша: Бик зур рәхмәт балалар, бик күңелле бәйрәм ясадыгыз, миңа бик ошады, киләсе елга да килермен. Большое спасибо ребята, мне праздник очень понравился, до встречи в следующем году.
Вед. Менә, дуслар, көтеп алынган Сабан туйлары да тәмам. Барыгызга да саулык — сәламәтлек телим. Киләсе елга да Сабан туйларында очрашырга язсын. Сау булыгыз! Ә хәзер бер биеп алабыз.
(бүләкләр өләшү, җыр “Мин яратам сине, Татарстан”)
Сценарий к празднику «Сабантуй»
1 өлеш
Бер малай йөгереп керә:
Сабан туе -Сабантуй
Иртәгә — Сабан туе
Иртәгә — Сабан туе!
Сәхнә милли бизәкләр белән бизәлә. Сәхнә турендә — челтәрләп эшләнгән тәрәзә. Аңа ак челтәр пәрдәләр эленгән. Сәхнәгә милли киемнәрдән малайлар йегереп керәләр.
Бию (малайлар)
Алып баручы.
Урамда буләк жыялар,
Сыгыла колга башы.
Атлар, гармуннар белән, җыр җырлап бүләк җыючылар керә.
2 нче малай. Дуслар, иртәгә Сабан туе бит. Әйдәгез, бүләкләрне җыеп
бетерик!
1 нче малай. Кемдә калдык?
2 нче малай. Әпипәләрдә.
1 нче малай. Киттек алайса Әпипәләргә.
(«Сабан туе» җырын дәвам итеп, малайлар, кызлар түгәрәк әйләнәләр. Кызлар белән малайлар кара-каршы басып калалар.)
1 нче малай
Бәйрәм итик шатланышып,
Туганнар бергә — бергә, шул;
Безнең бергә булуыбыз
Китсен бөтен гомергә.
2 нче малай ( тәрәзә янына килә, тәрәзә чиртә).
Әпипә! Әпипә!
Атлар иярләдеңме,
Тайлар йөгәнләдеңме:
Сабан туе җитә дип,
Буләк әзерләдеңме?
Әпипә чыга.
Чиккән алъяпкычтан. Яулыгын чөеп бәйләгән. Кулына, җәеп, чиккән сөлге тоткан. Түгәрәк әйләнә.
Сөлге чиктем асыл җепләр белән,
Йөрәк хисен салып бу җырга.
Насыйп булса иде бу бүләгем
Мәйданнарда җиңгән батырга.
Ефәк җепләр белән сөлге чиктем,
Уртасында чәчәк — гөл генә.
Җиңеп алсан, егет, бу буләкне,
Вәгъдә бирәм сиңа мәңгегә.
Сөлгене колгага бәйли.
3 нче малай.
Рәхмәт әйтәм шул корабка,
Диңгез кичергән өчен;
Рәхмәт әйтәм Әпипәгә,
Тастымал биргән өчен.
4 нче малай. Әпипәне биетмичә җибәрмибез, егетләр. (Такмак әйтәләр. Әпипәне биетәләр.)
бию “Әпипә”
1 нче малай. Нәфисә апа килә!
Нәфисә апа. Исәнмесез, балакайларым! Сабан туена әзерләнәсезмени? Хәерле бәйрәм булсын! Дөньялар тыныч, имин булсын, еллар бәрәкәтле булсын! Бәхетле, тәүфыйклы булыгыз. Сабантуй буләгем шушы булыр сезгә, аз булса да, куп итеп алыгыз. (Алъяпкычына төреп тоткан күкәйләрне балаларга өләшә.)
Малайлар. — Рәхмәт, Нәфисә апа!
1 малай: Бүләк биргән кешене бер биетми ярамас.
Бергә: Шулай! Дөрес!
Нәфисә апа. Бик биер идем дә, гармуныгызның көе юк.
5 нче малай. Безгә җыр булса да ярый, Нәфисә апа.
Нәфисә апа. Бер дә җырламас идем дә,
Сабан туе җырлата шул.
Нәфисә апа җырлый.
Җырла, җырла, дип әйтәсез
Сезгә нинди җыр кирәк?
Сезнең алда җырлар өчен
Сандугач теле кирәк.
Җырла, җырла, дип әйтәсез,
Җыр капчыгым ертылган;
Кичә бер җыр откан идем,
Ул да булса онытылган.
«Сабан туе» җыры көенә чыгып китәләр.
Алып баручы.
Шатлыклар — күңелебездә,
Ал кояш — күгебездә,
Килегез, дуслар, кунакка,
Иртәгә
Сабан туе була бездә!
2 өлеш
“ Сабантуй” көе яңгырый. Күмәк бию (сабан туен ачу)
А. Б. – Исәнмесез, балалар, укытучылар, тәрбиячеләр һәм башкалар! Кадерле балалар, хөрмәтле кунаклар, хәерле көн сезгә! Без бүген татар халкының олы бәйрәме- Сабантуена җыелдык. Сабантуй — ул хезмәт бәйрәме, Сабантуй — ул дуслык бәйрәме, Сабантуй — ул һәркемнең көтеп алган изге бәйрәме. Котлы булсын Сабан туйлары!
Сабан туе, хезмәт туе,
Шатлык һәм бәхет туе
Бәйрәм итик көн буе!
Котлы булсын, балалар,
Ямьле Сабан туйлары!
Вед. Сабантуй — это праздник труда, праздник радости и счастья, в котором сливаются воедино и красивые обычаи народа, и песни его, и пляски, и обряды. Сабантуй празднуется в честь окончания весенне-полевых работ. Вы только что посмотрели, как собирают подарки на праздник. Это делалось за 2 недели до начала праздника: собирали по деревне подарки для будущих победителей: вышитые платки и полотенца, куски ситца, куриные яйца. А самым почетным подарком считалось вышитое национальным узором полотенце, которое имело символический смысл, и с ним не шли в сравнение никакие ценные призы. Поэтому девушки, молодые женщины готовили подарки всю зиму – ткали, шили, вышивали. Сбор подарков обычно сопровождался веселыми песнями, шутками, а подарки привязывали к длинному шесту. В день сабантуя в деревне царило приподнятое настроение, люди с утра шли на майдан. Одевались во все самое лучшее, женщины доставали из сундуков свои украшения. Сегодня праздник Сабантуй.
С праздником вас всех, дорогие дети, с праздником вас учителя, воспитатели, все сотрудники нашей школы, с весёлым праздником Сабантуем!
( Җыр “Сабан туе”)
Уртага берничә бала чыга.
1 бала:
Шатлыклар күңелебездә,
Ал кояш күгебездә,
Килегез, дуслар, кунакка
бергә: Сабантуй бүген бездә.
2 бала:
Сабантуй, сабантуй!
Уйнап- көлеп, җырлап- биеп,
Гөрләп килә Сабантуй!
3 бала:
Жилферди чиккән сөлгеләр,
Бүләкләр күбебезгә.
Көрәшик тә, узышыйк та,
бергә: Сабантуй бүген бездә !
4 бала:
Сабантуй –веселый праздник
Это всем давно известно.
Сколько игр и зрелищ разных
Приходите – интересно!
5 бала:
Снова песня зазвучала
Подпевай ей и танцуй!
Мы сегодня отмечаем
Бергә: Наш веселый Сабантуй!
6 бала:
Күңелле Сабан туйлары,
Бүген бәйрәм, зур бәйрәм!
Матур җырлар җырлый -җырлый
Уйныйбыз әйлән — бәйлән.
7 бала:
И пускай веселье длится
В Сабантуй до темноты.
Всем, кто хочет веселиться
Дарим песни, как цветы.
(Җыр «Елмай»)
(Балалар шигырьләр укыйлар)
Бүген бездә Сабантуй,
Эшләреңнең барын куй.
Тизрәк йөгер мәйданга:
Бәйрәм башлана анда.
Кемдә нинди һөнәр бар?
Йөгерергә кемнәр бар?
Кызганмый табаннарны
Урагыз мәйданнарны.
Ә көрәшә кайсыгыз?
Көч сынашып кайтыгыз.
Курыкмагыз егылудан,
Йөгереп артта калудан.
Ансыз булмый Сабантуй,
Колагыңа киртләп куй.
Булмаса һөнәрегез,
Читтән карап йөрегез
Картлар чүлмәк ватканын,
Атлар чабышып кайтканын,
Көрәшчеләр бер-берсен
Җилкә аша атканын.
Карасагыз — бәйрәм бар,
Сусасагыз — әйрән бар.
Ял итәрсез арсагыз,
Үкенмәссез барсагыз.
Вед.: Ребята, а раньше в деревнях молодые парни и девушки шли на сабантуй и пели песни. Давайте посмотрим, как это было.
(гармун белән җыр һәм бию)
1 бала: А я еще знаю, что раньше на сабантуях играли в народные игры. Ребята, давайте и мы поиграем в игру
Уен «Йөзек салыш”
Вед.: Ребята, а вы знаете, что самое главное состязание сабантуя это- национальная борьба – көрәш. Я предлагаю вам начать наш сабантуй с национальной борьбы – көрәш, но мы ее чуть-чуть изменим и скажем так – кул көрәше, т.е армреслинг и мы с вами определим главного батыра сабантуя.
(ведущий объясняет правила игры и начинает борьбу)
Вед. (объявляет главного батыра сабантуя)
Аккош — бию
А.Б. Сабан туенда уеннар
Төрле була, күп була.
Уеннарсыз Сабан туе
Булмаган да күк була.
2 бала: Кемнәр өлгер, кемнәр җитез,
Минем янга килегез.
Әйдә карыйк ярышып,
Капчык киеп чабышып.
“Капчык киеп чабыш” уены. Уенга кунаклар да катнашалар.
Бер бала таяк күтәреп чыга һәм сөйли:
3 бала: Мактана дип уйламагыз,
Мин урынлы мактанам.
Чөнки менә бу чүлмәкне
Күз бәйләп тә вата алам.
Мәйданда “ Чүлмәк ватыш” уены.
4 бала: Кашык кабып йөгерәм дип
Мактанырга ашыкма.
Ә син менә йөгереп кара
Күкәй салып кашыкка.
“Кашыкка йомырка салып йөгерү” уены уйнала.
А.Б. Менә сиңа сулы чиләк,
Көянтә эл иңеңә.
Йөгер тизрәк, иң алдан кил,
Егыла гына күрмә!
“Су ташу” уены.
1.Вед.: Алай итик әле без,
Болай итик әле без.
Күңелле итеп бергә-бергә
Уйнап алыйк әле без.
«Ат чабышы»
“Аркан тартышу”га кунакларны чакыралар.
Вед.: Сабантуй елга бер генә килә
Күңелле, олы бәйрәм.
Нур өстенә нурлар иңсен
Биеп алыйк ичмасам.
(татарча бию)
Вед. Менә, дуслар, көтеп алынган Сабан туйлары да тәмам. Барыгызга да саулык — сәламәтлек телим. Киләсе елга да Сабан туйларында очрашырга язсын. Сау булыгыз!
Балалар бакчасының зурлар төркеме өчен Сабантуй бәйрәме сценарие
«Хуш киләсең, Сабантуй!»
Әзерләде:
Мөслимдәге “Кояшкай”
балалар бакчасы тәрбиячесе
Ногманова Динара Фәнилевна
Мөслим районы, 2018 ел Бурычлар:
1. Балаларда халык бәйрәмнәренә кызыксыну уяту. Татар халкының милли
бәйрәме Сабантуй, аны үткәрү тәртибе, борынгыдан килгән йолалары,
уеннары, үзенчәлекләре белән таныштыру.
2. Бәйрәм турында күзаллауларын киңәйтү, анда катнашырга теләк
тудыру.
3. Сабантуй бәйрәмнәре аша балаларга кечкенәдән милли тәрбия бирү,
төрле милләт вәкилләре арасында үзара дустанә мөнәсәбәт тәрбияләү.
4. Бәйрәмдә, анда үткәрелгән уеннарда һәр баланың актив катнашуына
ирешү, шул рәвешле аларда күңел күтәренкелеге, шатлык хисләре
булдыру
Сабантуй үткәрү өчен бакча биләмәсендә яки якында табигать кочагында
мәйдан әзерләнә. Бүлмәдә уткәргән очракта Сабантуй бәйрәменә багышланган махсус презентация күрсәтергә мөмкин. Мәйданчык бәйрәмчә бизәлә, бауга
эленгән флажоклар белән аның чикләре билгеләнә Чигүле сөлгеләр, төрле
төстәге шарлар, “Хуш киләсең, Сабантуй! ”дип язылган плакат эленә.
Бәйрәмдә узачак уеннар өчен кирәкле атрибутлар: аркан, чүлмәк (пластмас
савыт та ярый), чүлмәк вату өчен таяк, капчык, чиккән сөлгеләр, уенчык
атлар, аркан тартышыу өчен бау, кашыклар, пешкән йомырка, чиләк белән су,
стаканнар, көрәшү өчен келәм (мата), балаларга бүләкләр.
Балалар Сабантуйга күпкә алдан әзерләнә: дәртле җырлар, биюләр,
шигырьләр өйрәнәләр. Бәйрәмгә берничә көн кала, татар халык киемнәрен
кигән балалар, төркемнәргә кереп, бүләк (кайбер төбәкләрдә аны “Бирнә
җыю” дип тә йөртәләр) җыялар, балаларны бәйрәмгә чакыралар. Башка
бакчалардан да кунакка балалар чакырсаң, тагын да күркәмрәк булыр. Чөнки
Сабантуй – дуслар, туганнар һәм кунакларның очрашу урыны да. Бәйрәмдә
балалар милли киемнәрдән булса, кызлар – калфак, малайлар түбәтәй кисә,
нур өстенә нур булачак. Бәйрәм барышы:
Тантаналы көй яңгырый. Мәйдан уртасына милли киемнән бәйрәмне алып
баручы тәрбияче чыга.
Тәрбияче:
– Хәерле көн, кадерле балалар, хөрмәтле кунаклар!Бүген – бездә зур бәйрәм.
Татар халкының ерак гасырлардан килүче милли бәйрәме – Сабан туена
җыелдык. Сабантуй бәйрәме элекэлектән язгы чәчүләр тәмамланганнан соң
үткәрелгән. Бәйрәмдә хезмәт батырлары хөрмәтләнгән, игенчеләргә дан
җырланган. Сабантуй – ул һәркемнең көтеп алган бәйрәме! Балалар, сез дә
көттегезме Сабан туен?
Балалар (бердәм булып):
– Әйййе, көттек!!!
Тәрбияче:
– Бәйрәм елның кайсы вакытында үткәрелә?
– Ул ни өчен Сабан туе дип атала?
(Балалар сорауларга җавап бирәләр)
Тәрбияче:
– Котлы булсын Сабан туе!
Хезмәт һәм шатлык туе!
Без аны бик озак көттек –
Бәйрәм итик көн буе! (Музыка куела, мәйданга чиккән сөлгеләр белән чәкчәк һәм күпереп
пешкән икмәк тоткан ике бала чыга)
Бала:
– Басуларда күкрәп иген уңсын,
Табыныбыз күрке икмәк булсын!
“Икмәк булса, җыр да була”, диләр,
Бәйрәмебез шаулапгөрләп узсын!
Бала:
– Аннан башка бәйрәм – бәйрәм түгел:
Авыз ит син элек чәкчәктән.
Күңелләрең күтәрелсен әйдә,
Уйнапбиеп, җырлап рәхәтлән!
(Балаларга, кунакларга ипи һәм чәкчәк авыз иттерәләр. Бу вакытта
Сабантуй турында җыр яңгырый).
Җыр “ Сабантуй ”
Тәрбияче:
– Бәйрәмебезне башлыйбыз! Мәйдан уртасына Сабантуйның төп символы
булган чигүле сөлгеләр мәйданга керә!
(Сөлгеләр тоткан балалар мәйданны урыйлар)
Тәрбияче: – Ә хәзер бәйрәм белән котлау өчен бакчабыз мөдирен чакырабыз. Рәхим
итегез!
Мөдирнең котлау сүләреннән соң, “Күңелле безнең Сабантуй!” (Г.
Зәйнәшева сүзләре, Л. БатырБолгари муз.) җыры яңгырый.
Тәрбияче:
– Балалар, сез Сабантуйда нинди уеннар булачагын беләсезме?
(Балалар үзләре белгән уен төрләрен саныйлар).
Тәрбияче:
– Шулай итеп, Сабантуйда нинди ярышлар, уеннар булуын барладык. Аларны
хәтердә ныклап калдырыйк әле: татарча көрәш, чүлмәк вату, кашыкка
йомырка салып йөгерү, күз бәйләп уенчык кисү, капчык киеп йөгерү, көянтә
чиләк (яки кашык) белән су ташу, ат чабышы, аркан тартышу һ.б. Балалар,
әйдәгез, уеннарда актив катнашыгыз! Җиңүчеләрне бүләкләр көтә!
(Балалар, уртага чыгып, уеннарның башлануын хәбәр итә).
1 нче бала:
– Сабантуенда уеннар
Кызыклы һәм күп була.
Милли уеннардан башка
Сабантуй моңсу була.
2 нче бала:
– Көчлеләр һәм кыюлар
Кулына сөлге алсын. Күз ачып йомган арада
Көндәшен егып салсын!
(Мәйдан уртасына җәелгән келәмдә малайлар өчен милли көрәш башлана.
Алып баручы тәрбияче, аларны дәртләндереп, көч биреп тора).
Җиңүче Сабантуй батыры дип игълан ителә, аңа сарык рәсеме ясалган медаль
һәм бүләкләр бирелә.
3 нче бала:
– Болай кем дә йөгерә ул,
Аяклар бәйсез булса.
Әйдә әле ярышыйк,
Капчык киеп узышыйк.
(Мәйданда теләгән балалар капчык киеп йөгерүдә катнаша,уенда
катнашучыларның һәрберсенә бүләк бирелә.)
4 нче бала:
– Күзне бәйләп чүлмәк вату
Айһай җиңел түгелдер.
Алыйк кулга озын таяк,
Кемнәр оста, кем өлгер?
(Уртага чүлмәк ватылып зыян салмый торган башка предмет та ярый)
куела. Баланың күзен яулык белән бәйләп, кулына таяк тоттыралар. Ул, чүлмәккә туры китереп, аңа таяк белән сугарга тиеш. Төз сугучыларга
бүләк бирелә.)
Тәрбияче: Сабан туе уеннары кызганнанкыза бара. Чү! Тояк тавышлары
ишетелә түгелме? Әйе, әйе, әнә атлар килә! Чабыш атларына юл бирегез!
5 нче бала:
– Борынгылар белеп әйткән:
Ир канаты ат була.
Мәйданнарда җиңгән атка
Мактау һәм хөрмәт була.
Ат чабышы уены
(Мәйдан уртасына агач атларга атланган малайлар йөгереп керә.
Кулларындагы чыбыркы, чыбык белән атларын “куалыйлар”. Җайдакларның
һәрберсенә бүләк бирелә.)
6 нчы бала:
Капчык киеп йөгердек,
Инде кашык та алыйк.
Шуңа йомырканы салып,
Җитезлектә сынашыйк.
Йомырка салынган кашык кабып йөгерү уены.
(Балалар, авызларына агач кашыклар кабып, аңа йомырка салалар.
Йомырканы кашыктан төшермичә, беренче килеп җитүче җиңүче була. )
7 нче бала: – Көянтәчиләк асып,
Су ташымыйлар хәзер.
Без кашыклап ташыйк аны,
Я, әйдәгез, кем әзер?!
Кашык белән су ташу уены.
(Балалар парлашып яки ике командага бүленеп, бер савыттан икенче савытка
кашык белән су ташый , кайсы команданың савыты тизрәк тула, шул –
җиңүче.)
8 нче бала:
– Аркан тарту бик җиңел ул,
Көчең булса беләктә.
“Бердәмлектә – көч”, диләр бит,
Тартыйк бауны күмәкләп.
Аркан тартышу уены.
(Балалар, ике командага бүленеп, аркан тартышалар. Кайсы команда
билгеләнгән сызык аркылы тартып чыгара, шул җиңүче дип билгеләнә).
9 нчы бала
Сабантуй елга бер килә,
Күңелле, олы бәйрәм.
Нур өстендә нурлар иңсен, Биеп алыйк ичмасам.
Тәрбияче: Әйдәгез, әле балалар, татар көенә бер биеп алыйк әле! Күмәк
бию.
(Татарча бию “ Әпипә” көе яңгырый, балалар, килгән кунаклар бөтенесе
мәйдан уртасында биеп, күңел ачалар)
Тәрбияче:
Котлы булсын Сабан туйлары! Кадерле балалар, балалар бакчасында эшләүче
барлык тәрбиячеләр исеменнән сезгә бәхетле балачак, ныклы сәламәтлек
телим. Алдагы көннәрегез дә бүгенге кебек ямьле, күңелле булсын!
Өстәлләребездә ризыклар мул булсын!
җыры
“Сабантуй”
Балалар башкаруында
.
Күңелле Сабан туйлары,
Бүген бәйрәм, зур бәйрәм.
Матур җырлар җырлыйҗырлый,
Уйныйбыз әйләнбәйлән.
Кушымта:
Без җырлыйбыз Сабантуйда,
Иң матур җырлар сайлап.
Безнең җырга зәңгәр күктә
Кошлар кушыла сайрап.
Әтиәниләребезгә Җыйдык чәчәк бәйләме.
Матур булсын, ямьле булсын
Сабан туе бәйрәме.
Тәрбияче: Балалар, көтеп алынган Сабан туйлары ахырына якынлашты. Сау
булыгыз!
САБАНТУЙГА БИРНӘ ҖЫЮ
Сәхнәгә “Сабантуй” җырын җырлап бер төркем егет-кызлар керә
— Сабантуй илдә! Сабантуй! Йоклап калучылар юкмы?
— Хәерле көн абыйлар,
— Хәерле көн апалар!
-Хәерле көн егет-кызлар
-Барча-барча халыклар!
-Бәйрәм белән сезне, кадерле дуслар! Сабантуйлар
күңелле үтсен!
Мансур- Бүген бездә Сабантуй!
Эшләреңнең барын куй.
Тизрәк йөгер майданга,
Бәйрәм башлана анда!
Ленар Саумы, олы бәйрәм,
Саумы, Сабан туе!
Көтеп алдык сине
Сагынып ел буе!
“Бәйрәм бүген”,- диеп
Җилләр пышылдаша,
Сәламлибез сабантуйны
Чиккән сөлге аша.
Күңелле Сабантуйлары!
Бәйрәм бүген – зур бәйрәм!
Матур җырлар җырлый-җырлый,
Уйныйбыз әйлән-бәйлән.
— Бабайлар һәм әбиләр,
Абыйлар һәм апалар!
Әниләр һәм бәбиләр,
Әтиләр һәм энеләр!
Сабантуйга килегез
Җырлап-биеп, уйнап-көлеп
Бергә бәйрәм итәрбез!
Сабантуйга килегез!
— Сабантуйга бүләк җыябыз!
— Бәйрәмгә бирнә җыярга
Кузгалдык әле бергә.
Бүләкләрнең иң затлысы –
Сабантуй батырына.
Яшь кызлар, яшь киленнәр, сөйкемле апалар! Сездәнсабантуйга бүләк көтәбез!
— Бәйрәмгә дип әзерләнгән чигүле сөлгем менә
Бүләгемне тапшырырсыз көрәштә җиңүчегә.
Рәмзил: Әйдәгез егетләр, бил алышлы уйныйбыз. Кайсыгыз миңа каршы чыгарга батырчылык итәр икән?
Фәнил: Синең ишеләрне генә күргән бар!
Рәмзил: Хөрмәтле авылдашлар! Сезне чын күңелемнән бәйрәм
белән тәбрик итәм һәм үземнең биюемне бүләк итәм.
— И, балалар, Сабантуйга бирнә җыясыз икән. Минем дә бүләгем бар. Бәхетегез шушы йомыркалар кебек түгәрәк булсын.
— Егетләр, әйдәгез бергә рәхмәт әйтик апага!
Бергә:
Рәхмәт яусын апага! Рәхмәт яусын апага!
Кыз:
— Ә минем бүләгем – чигүле кулъяуык! Җиңүчегә!
Егетләр:
— Әй, бүләге дә, бүләге
Бигрәк затлы, карале.
Бүләкләрне котлап без дә
Бер биеп алыйк әле.
А.Б. Күңелләргә рәхәт бирдең,
Сабан туе!
Рәхмәт сиңа, рәхмәт,
Гүзәл Сабан туе!
Бергә-бергә яшәү
Язсын гомер буе.
Яшә Туган илем!
Яшә Сабан туе!
Республикам минем — Татарстан!
Һәр яз синдә гөрли Сабантуйлар!
Данлы эшләр кала тарихыңда,
Яңа эшләр көтә синең куллар!
Бөтен хыялларыгызның чынга ашуын теләп, әзерләгән әйберләрегезне сандык төбеннән чыгарып, бүләк җыючыларны көтегез! Сабантуйда сез биргән яулык, сөлге, ситсылар уеннарда, ярышларда, көрәштә җиңүчеләр кулында булачак. Ә бу–әби-бабаларыбыз күркәм традицияләрен, гореф-гадәтләрен дәвам итүгә, хөрмәтләүгә, аны оныкларыбызга җиткерүдә сезнең дә өлешегез керде, дигән сүз. Сабантуйлар котлы булсын! Күңелләргә яшәү дәрте, йортыбызга иминлек, дөньяга тынычлык иңдерсен. Колгага эленгән сөлге-яулыклар әләм сыман җилферди, күңелләрне җилкендерә, бәйрәмгә чакыра.
СЦЕНАРИЙ РАЙОННОГО ПРАЗДНИКА «САБАНТУЙ-2003»
8 июня 2003 г. Бижбулякский район
9.00 На площади Сабантуя звучит музыка, собираются участники и начинают работать торговые точки.
10.00 Начинают свою работу комментаторы, информируя участников Сабантуя обо всем, что происходит на празднике. Комментарий ведется на русском (Он) и башкирском (Она) языках.Он: Здравствуйте дорогие друзья, уважаемые сельчане. Мы рады приветствовать Вас на Сабантуе-2003.
Она:
Он: Сабантуй – это праздник весны и труда, ведь проводиться он сразу после окончания весенней страды. Это народное торжество можно сравнить с большим сельским сходом, где по достоинству оценивается труд работников сельского хозяйства, прежде всего хлеборобов. Сабантую присущи лихость, всеобщее веселье, острый народный юмор, здесь каждый является одновременно и участником и зрителем. Привлекательная самобытность национальных обрядов, народных костюмов, борьбы и скачки джигитов. Слово «туй» у башкир имеет два значения: праздник и свадьба.Она:
Он: Праздник Сабантуй – это военизированные состязания в стрельбе из лука, в борьбе, в скачках, беге, перетягивании каната и другие. Праздник проводился у кочевых башкирских народов в честь начала летнего пастбищного периода, и светские ритуалы их были связаны с надеждами людей на хороший год, большой приплод скота, благополучие и довольствие. В центре очищенной от камней площади вбивался длинный шест, на вершине которого развивались тканые полотенца, вышитые платки, рубахи. Участники празднества садились, образуя большой круг. В центре этого круга происходили различные спортивные состязания, юмористические игры (борьба, прыжки, бой горшков, бег в мешках, бег с наполненными водой ведрами и др.). В центре круга исполнялись песни, танцы, игра на музыкальных инструментах.
Она:
Он: На праздничной площади повсеместно звучали песни и пляски. Зрелые мужчины и старики-аксакалы веселились в своем кругу, женщины в своем. Девушки обычно резвились поодаль от места празднества, на лесной полянке; парни собирались на противоположной стороне майдана. Кураист находился в центре круга. Танцор общался с кураистом, с односельчанами, произнося различные реплики, припевки. На востоке была распространена своеобразная праздничная форма танца – «байрамсалап бейеу. Танцующие, наряду с другими репликами, обращались к окружающим с благожеланиями: «Гумерле булыгыз! Бэхетле булыгыз! Бай булыгыз!»
Она:
Он: На праздниках исполнялись различные игры и такие виды соревнований, как перепрыгивание через канаву шириной в 2-3 метра, прыжки в длину. Воспитанию находчивости, ловкости, смекалки способствовала игра ток hугыш. Двое садились на бревно, и, стараясь сохранить равновесие, ударяли друг друга большими мешками, набитыми чем-нибудь легким: шерстью, сеном, соломой и др. Победителем считался тот, кто сбивал с бревна противника. Ходьба по наклонному бревну также требовала большой сноровки, ловкости, осторожности, внимательности. Приз в этом виде соревнования редко кому доставался. Обычно к противоположному концу бревна подвязывали козленка или барашка. Исключительной координации требовал бег в мешке, бег с яйцом в ложке.
Она:Он: Праздники завершались молодежными игрищами – киске уйындар. Сегодня этот древний праздник не остался в стороне от перемен, происходящих в нашей стране. Независимо от того, проводится ли он в городе, районном центре или небольшой деревне, сабантуй превратился в подлинно интернациональный праздник, стал намного разнообразнее по содержанию. Сабантуй – не только большой день спортивных состязаний и игр, но и праздник труда. Главная цель сабантуя – чествование, прославление людей труда, воспитание у молодежи любви к профессии хлебороба, верности вековой традиции дедов и отцов.
Она:
Он: Бижбулякский район расположен на юго-западе Республики Башкортостан, в южной части Бугульмино-Белебеевской возвышенности. Климат континентальный, умеренно-увлажненный, весной и летом частые засухи, зимой метели, что оказывает не всегда благоприятное влияние на урожайность. Район находится в Предуральской степной подзоне. Березовые, дубовые, липовые леса занимают всего 11% его площади. Украшением района являются реки Дема, Менеуз, Уязы, берущий здесь начало Ик, многочисленные мелкие озера и родники.Он: Особой радостью наполнены наши сердца! Через несколько минут произойдет долгожданная встреча на Бижбулякской земле дорогих гостей –
_________________________________________________________________
Всех участников Сабантуя приглашаем к месту встречи гостей. Наш гостеприимный многонациональный дружный народ с особым волнением готовиться к радужной встрече дорогих гостей. Не упустите и вы эти мгновения, сохраните их в памяти, пусть они вдохновят вас на лучший труд, пусть поднимут вам настроение! После встречи гостей фанфары оповестят вас о начале праздника. Традиционно, флаг сабантуя поднимут батыры сева-2003. Будьте внимательны и вы узнаете их имена. Приветствуя их, вы испытаете гордость за успех наших земляков.
Затем перед вами пройдут красочные колонны парада участников сабантуя, виновников праздника – тружеников села.
По завершении парада мы все узнаем об итогах весенне-полевых работ в Бижбулякском районе и станем свидетелями награждения победителей.
Сразу после завершения торжественной части гостям и вам, уважаемые земляки, будет предоставлена возможность увидеть самое захватывающее зрелище — конно-спортивные состязания, в котором примут участие лучшие конники республики и района. Вы увидите соревнования на тройках, бег рысаков, бег с препятствиями и другое.
Ну, а какой сабантуй без песни, пляски, шутки и игры? Лучшие участники художественной самодеятельности предстанут перед вами в праздничном концерте во всем блеске своих костюмов. Не жалейте ладоней, аплодируйте нашим талантам: за прошедший год и у них есть большие достижения – многие из них получили звания «народный» и стали Лауреатами республиканских конкурсов.Она:
Он: Но и после концерта не спешите расходиться. Главный судья праздничных состязаний предоставит нам возможность огласить имена победителей соревнований: им будут вручены призы.
Шум веселья над полями,
Веселись батыр, ликуй!
Всем народам дарит радость
Славный праздник Сабантуй!
Праздник ловких, сильных, смелых,
Выходи, джигит, на круг,
Покажи сноровку, силу
И умение, мой друг!Она:
Он: На всех обустроенных и игровых площадках одновременно будут проходить состязания, вы можете принять участие или просто посмотреть.
Товарищи, граждане, просим внимания!
Уникальные спортивные состязания!
Побежденных не будет, призы ждут всех,
Награда – здоровье, веселье и смех!
Ну, а дальше угощайся, состязайся, развлекайся народ!
Направо пойдешь – товары найдешь.
Налево пойдешь – поешь и попьешь.
Прямо пойдешь – со смеха помрешь.
Домой уйдешь – с тоски пропадешь!В этом году особенно разнообразие выставок произведений народно-прикладного и детского творчества. В национальных двориках, представленных народностями, населяющими просторы нашей республики, вы ознакомитесь с самобытностью их культуры и даже отведаете национальные блюда и напитки.
Повсюду ярмарка распродажа,
Здесь все, что вам нужно и лишнее даже.
Товары все, как один, хороши
Для тела, для дела, для глаз, для души._________________________________________________________________
Он: «Едут, едут!» – слышится со всех сторон. Вот она долгожданная минута. Играй курай, хлебом – солью, кумысом, сара и чак-чаком встречают наши девушки гостей. Так уж повелось, каждый народ проявляет свое гостеприимство самыми лучшими угощениями: вот и сейчас сияют лица красавиц, одетых в красивые национальные костюмы, а в руках у них символические блюда: у русской – хлеб, соль, у башкирской – сосуд с трепким кумысом, у чувашской – кувшин с сара, а у татарской красавицы – сладкий чак-чак.
Она:
Звучит курай. Как только гости появляются у въезда на площадь сабантуя, трансляция музыки приостанавливается. Звучит башкирская мелодия, проходит ритуал встречи гостей с вручением хлеба-соли и угощениями: как только гости вышли из машин, танцевальный коллектив РДК исполняет композицию «Добро пожаловать», девушки в национальных костюмах и с угощениями на подносах говорят приветственные слова:
Девушка (в башкирском костюме с кумысом на подносе):
Уйнай курай [ыpaыртып,
Шаулатып [абан туйын,
Rотло бул[ын, матур eт[ен,
Reyелдерpе дtртлtтеп
Бишбeлtк [абантуйы!
Рtхим итегеp , rунактар!Девушка (в русском костюме с хлебом-солью на рушнике):
Уважаемые гости, от тружеников многонационального Бижбулякского района примите хлеб-соль, как символ благополучия и достатка! Мы рады приветствовать Вас на нашей гостеприимной земле!Девушка (в чувашском костюме с напитком сара на подносе):
Хакла ханасем! Ыра сунса кетсе илетпер сире. Пишпулек сере сийенче!Девушка (в татарском костюме с чак-чаком на подносе):
Сыя безнен кин мtйданга
Тtрле миллет кешесе.
Килдерегез дуслар кунакка.
Бtген б йр м бит безде!После приветственных слов девушки поочереди подходят к гостям и, угощая их, произносят слова, каждая на своем языке.
Девушка (в русском костюме): Угощайтесь гости дорогие
Девушка (в башкирском костюме): Ауыp итегеp !
Девушка (в чувашском костюме): Тутанса пахар чаваш сарине!
Девушка (в татарском костюме): Тэмлэп карагыз!
После угощения девушки отходят в сторону, школьники вручают гостям цветы. Затем гости по живому коридору участников Сабантуя направляются к главной трибуне. Звучит музыка. Вновь звучит трансляция.
Она:
Он: Проходите гости дорогие, располагайтесь поудобнее на трибунах. Мы рады приветствовать вас на нашем Сабантуе.
Отшумела посевная.
Смейся, радуйся, ликуй!
На простор родного края
Вновь приходит Сабантуй.
Всему начало – плуг и борозда,
Поскольку борозда под внешним небом
Имеет свойство обернуться хлебом!
Не забывай об этом никогда:
Всему начало – плуг и борозда!Традиционно «Сабантуй» празднуется в Башкортостане ежегодно. И хотя считается он исконно башкирским праздником, принимают участие в нем все народности, населяющие республику. Для всех он – праздник весны и труда!
Предела нет твоей растущей силе.
Башкортостан мужает беспрестанно,
Растят хлеба, качают нефть земную,
Питомцы нашего Башкортостана.
Былинными героями издревле
Богата наша славная земля.
Здесь нефть качают и растят деревья,
И пашут тракторами бескрайние поля.Сегодня уважаемые гости и земляки, мы собрались, чтобы узнать результаты новых достижений тружеников села Бижбулякского района поблагодарить их за труд, почествовать и наградить. Сегодня виновники торжества на сабантуе особенно горды, ведь их имена будут на устах высоких гостей! Но наберемся терпения! Вот –вот зазвучат фанфары. Это сигнал к началу праздника! Мы полны ожидания!
Действие на сцене.
Звучит мелодия. На сцене композиция открытия Сабантуя:
сл. Р. Батталовой, муз. Р.Едиханова «Бижбуляк», исполняет Р.Едиханов,.музыкальное сопровождение ансамбля кураистов, хореографическое сопровождение танцевальных коллективов РДК. По окончании песни слово ведущим на сцене.Вед: Уйнап тора моyлы кjйpэр,
Pур болон шау-пjр килt,
Йырлайpар pа, бейейptр pt,
Бjген бит байрам беppе.
Шатлыктар-кeyелебеppе,
Аr кош – кeгебеppt,
Килегеp, дуcтар, кунаrтар кунаrrа,
{абантуй бjгjн беppе!Вед: Здравствуйте, уважаемые сельчане. Сегодня, в этот прекрасный летний день, всех нас собрал веселый праздник Сабантуй. Празднование окончания весенне-полевых работ в начале лета имеет многовековую историю. Но поистине всенародный характер он приобрел в последние годы. Это — одна из добрых примет возрождения традиций и обычаев, составляющих культурное достояние Башкортостана. Поздравляем Вас с этим праздником.
Почетное право поднять флаг районного Сабантуя предоставляется батырам сева-2003:
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
Подъем флага сопровождается башкирской народной мелодией.Вед: Хjрмtтле rунаrтар, дуcтар! Уp эшсtн сtнгъат тeгtрtгендt катнашыу – сыларpыy парадын башлайбыp!
Вед: Внимание! Начинается парад участников Сабантуя-2003.
Звучит праздничный марш. Слова комментаторам на трибуне.
Текст комментария см. в Приложении.
Парад.
По окончании парада слово ведущим на сцене.Вед: Настоящим богатством района являются его люди. Наш благодатный край с его красивой природой дал стране поэтов и писателей, пламенных патриотов и самоотверженных тружеников. Здесь черпали свое вдохновение основоположник чувашской литературы Константин Иванов, поэты Яков Ухсай, Фатих Карим, Ираида Петрова-Нарс, драматург Габдулла Ахметшин, писатель Тагир Тагиров, первый дипломат в странах ближнего востока Карим Хакимов. Два наших земляка удостоены звания «Герой социалистического труда», многие награждены орденами и медалями. 10 000 бижбуляковцев встали на защиту Родины в годы Великой Отечественной войны, 7 из них удостоены звания «Герой Советского Союза».
На священной земле героев сегодня бижбуляковцы встречают дорогих гостей ___________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
Живой коридор участников Сабантуя приветствует гостей, идущих к сцене. Пока гости идут по живому коридору звучит мелодия, ведущая приветствует их.Вед: Мир вам, гости дорогие, вы явились в добрый час –
Встречу теплую такую мы готовили для вас.
Хлебосольством, да радушием знаменит родной наш край:
Здесь для вас и сказки русские и медовый каравай,
И места гостям приметные на майдане расписном –
Ведь сегодня радость светлая вместе с вами входит в дом.Гости подходят к сцене, музыка усиливается, ведущие уходит со сцены. Когда все гости на сцене, звук музыки микшируется на минимум. Гости поздравляют с праздников жителей Бижбулякского района. Объявляют итоги весенне-полевых работ, смотра конкурса по благоустройству населенных пунктов, победители награждаются ценными подарками. Каждое вручение сопровождает музыка. По окончании торжественной части:
Вед: Слово предоставляется главному судье районного Сабантуя ____________________________________________________
Судья объявляет программу соревнований и заявляет о начале соревнований конников.Вед: Просим гостей пройти на гостевые трибуны для просмотра конных спортивных состязаний.
Слово комментаторам на трибуне.Она:
Он: По традиции ни один Сабантуй не проходил без конных скачек. Это было самое первое и популярное из всех состязаний. Лошадей украшали различными красочными лентами. Считалось, что это предохраняет от сглаза. Наездниками обычно являлись подростки, которые сами тренировали лошадей до Сабантуя. Выбирают лошадей очень тщательно. Она должна быть здоровой и красивой. За день до бегов скакунам меньше давали пить, это делалось для того, чтобы лошадь легко дышала, при беге меньше потела и уставала.
А как подготовились наши конники, кого из них ждет сегодня удача? Объявляются соревнования по конному спорту.
Репортаж о состязаниях ведет _______________________________________________________,
а комментаторы дополняют репортаж стихами (см. Приложение).После окончания конных соревнований объявляется о начале концерта и других соревнований и конкурсов.
По мере завершения состязаний судьи подают данные о победителях комментаторам, их имена зачитываются.
В 16.00 часов комментаторы всех гостей и участников Сабантуя приглашают к закрытию праздника. Слово ведущим на сцене. Звучит торжественная музыка. Под аплодисменты зрителей называются имена победителей самых популярных состязаний: конников и борцов. Главный судья поздравляет победителей, вручает им призы и подарки (под музыкальное сопровождение) , объявляет о завершении состязаний, дает сигнал спустить флаг Сабантуя.Вед: Право спустить флаг Сабантуя-2003 предоставляется победителям соревнований – батырам 2003 года __________________________________
_________________________________________________________________
Спуск флага сопровождается башкирской народной мелодией (см. начало сценария).Вед: Дорогие гости, дорогие друзья, разрешите «Сабантуй-2003» считать закрытым! Пусть нынешний праздник оставит добрый след в наших сердцах и прибавит новых сил в предстоящей битве за урожай 2003 года! В Дружной семье народов Республики Башкортостан желаем мира, труда и счастья!
Вед:
Вед: До свидания, до новых встреч!
Вед: