Шерхан м?ртаза сценарий

«КГУ «Школа — Лицей №71″»
города Алматы

Разработка классного часа,

 посвященного 90-летию

Шерхан Муртаза

Классный руководитель 6 «а» класса:

Салова Светлана Вячеславовна

2022-09-27

Цель: воспитание патриотического отношения к культуре Казахстана,
пропаганда искусства и культуры Казахстана, популяризация творчества выдающихся
земляков.

Оборудование: мультимедийная доска-проектор, презентация, ролик
с новостного канала https://www.youtube.com/watch?v=Fu1ToghKfSw

Ход классного часа

Здравствуйте, ребята. Сегодня мы с вами поговорим о
выдающемся  казахстанском деятеле, которому исполнилось бы 90 лет, Шерхан
Муртазе.

Кто такой Шерхан Муртаза и какое творческое наследие он
оставил для потомков? Шерхан Мұртаза — выдающийся деятель, корифей казахской
литературы, потрясающий писатель, воспитавший не одно поколение журналистов
Казахстана. За насыщенную трудовую деятельность и огромные достижения на
литературном поприще выдающийся казахстанец удостоен многих почетных званий и
наград.

Народный писатель Шерхан Муртаза начал творить еще в
студенчестве. Первыми стали переводы на казахский: книги для детей Карима
Мустая «Радость нашего дома»; венгерских народных сказок, сказки «Старик
Хоттабыч» Лазаря Лагина, волшебных историй Ханса Кристиана Андерсена; сочинений
Чингиза Айтматова. Автор писал повести, стихотворения, рассказы, романы, пьесы.
В 1958 году опубликован первый сборник очерков писателя «Құрылысшы Даку». Вот
некоторые произведения, написанные Шерханом Муртазы: романы «Қызыл садақ» и
«Қара алқа»; повести «Ахметжанның анты» и «Белгісіз солдаттың баласы»; пьеса
«Сталинге хат»; сборник «Жүрек қартаймайды». Его произведения откровенны,
правдивы, удивительно жизненны. Он рассказывал о сложных женских судьбах,
трудовой жизни молодых казахов, отношении к семье, Родине и многом другом.
Сегодня произведения Шерхана Муртазы переведены на русский и многие другие
языки мира.

Один из самых выдающихся романов, который написал Шерхан
Муртаза — «Кызыл жебе», который переводится как ‘Красная стрела’. Это
художественный рассказ о жизни знаменитого казаха — дипломата и политика Турара
Рыскулова, который участвовал в национально-освободительном восстании 1916
года, был осужден и приговорен к расстрелу за национализм. Нелегко пришлось и
самому писателю. За написанный о Тураре Рыскулове роман его окрестили
неопантюркистом, а текст романа, который уже был готов к публикации в издании «Жұлдыз»,
уничтожили. Произведение опубликовали только после того, как Институт партии
Казахстана дал положительную рецензию. К наиболее известным и ценным
произведениям автора также относится роман «Луна и Айша»: писатель рассказал о
своей матери. Главная героиня Айша — воплощение коллективного образа женщин
Казахстана, матерей и жен. Шерхан Муртаза героически перенес многочисленные
жизненные испытания: голод, войну, послевоенную разруху, неприятие властями
СССР его литературной деятельности. Но, невзирая на трудности, писатель
сохранил человечность, оптимизм, трудолюбие, отзывчивость и верность своему
народу.

15 фактов о Шерхан Муртаза

1. Среди всех своих произведений особое внимание Шерхан Муртаза
уделял роману «Қызыл жебе». Это произведение, рассказывающее о жизни и
деятельности Турара Рыскулова, первого казаха среди высших органов власти
Советской России, стало визитной карточкой творчества Ш.Муртазы.

2. Ш.Муртаза обвиняли в «неотюркизме» за то, что он написал про
обвиненного в «буржуазном национализме и тюркизме» и приговоренного к расстрелу
Т.Рыскулова. Роман вышел в свет только после одобрительной рецензии Института
истории партии при ЦК КПК.

3. В школе, в которой учился Шерхан Муртаза, учителем казахского
языка и литературы был Мухамеджан Каратаев, а химию вела дочь члена
Правительства Алаш Орда, видного политического деятеля Жакыпа Акбаева –
Аргуния.

4. По автобиографическому роману писателя «Ай мен Айша»,
посвященного своей матери, Тунгышбай Жаманкулов поставил спектакль.

5. В молодости Шерхан Муртаза перевел сказки Х.К. Андерсона и
произведения нескольких европейских писателей на казахский язык. Также он
перевел на казахский язык все произведения народного писателя Кыргызстана,
видного представителя кыргызской литературы Чингиса Айтматова.

6. Для Шерхана Муртазы была характерна такая черта, как поддержка
талантливой молодежи. Во время своей работы на Востоке он оказал поддержку
Оралхану Бокею, в Атырау поддержал молодую поэтессу Фаризу Онгарсынову, на юге
поддержал Мухтара Шаханова, В Центральном Казахстане поддержал работавшего
корреспондентом региональном газеты Акселеу Сейдимбекова. Названные лица внесли
огромный вклад в казахскую духовную культуру и литературу, стали уважаемыми в
народе людьми.

7. Писатель не любил отмечать день рождения, юбилеи. Он говорил,
что «Человека украшает не его возраст, а его трудолюбие и простота».

8. Однажды скульптор Темирхан Колжигит готовил эскизы памятника
Бауыржану Момышулы. Усадив батыра на коня, скульптора озадачил вопрос: «Почему
наших предков никто никогда не смог победить?». Ш.Муртаза так ответил на этот
вопрос: «Казах и конь – единый организм. Казах миролюбив, кем бы он не
трудился, будь он батраком, будь он чабаном, будь он пахарем. Но стоит ему
только сесть на коня, как он воодушевляется во сто крат, во сто крат становится
сильнее и мощнее».

9. С Шерханом Муртазой произошла одна занятная история. Однажды,
дежурные по номеру Муса Рахманбердиев и Рахымжан Отарбаев, взяв с собой
Алашыбая Есмагамбетова, решили отметить выпуск статьи главного редактора.
Алашыбай, желая придать шефу мужественный вид, который сразил бы добрую часть
женского населения республики, немного подретушировал усы Шерхана Муртазы на
фотографии. Добродушный Алашыбай так перебрал с черной краской, что на выходе
сложно было разглядеть само лицо Шерага. Добавьте к этому и то, что в названии
статьи закралась орфографическая ошибка: вместо «Жаза» (наказание) было
напечатано «Жала» (ложь). Увидев номер, Шерага смерил глазами всех троих,
опустил голову и сказал: «Ну, понятно». Будь на его месте кто-то другой, то
наказание было бы самым суровым.

10. В 1994 году Шерхан Муртаза был избран депутатом Верховного
Совета РК 13-го созыва. Заметив по этому поводу разные кривотолки и косые
взгляды, писатель сказал: «Если вы думаете, что я цепляюсь за эту должность, то
глубоко ошибаетесь. Самое главное для меня – мое перо. Пока я могу его держать,
я не останусь без работы».

11. Шерага вдохнул новую жизнь во все газеты, в которых работал,
поэтому в период упадка телевидения было принято решение назначить его
руководителем. Шерага взбунтовался. Инициатор этой идеи, первый заместитель
заведующего отделом Администрации Президента РК Сауытбек Абдрахманов
рассказывал: «Этот человек поднял «Егемен Қазақстан» и все газеты и журналы,
где раньше работал. Мы даже не сомневались, что у него получится с
телевидением. Но он не хотел, говорил: «Я же никогда не работал на
телевидении». Мы и так, и этак его уговариваем, с другой стороны подходим – нет
и нет. В конце концов говорю: «Шерага, Сталин всегда отправлял Жукова туда, где
возникает опасность прорыва фронта. Так и Президент выражает вам уверенность».
После этого Шерага смягчился и согласился».

12. В документальном рассказе Сейдахмета Бердикулова «Кайнозой
ашылып жатыр» о Шерага говорится: «В 1958 году Египет задохнулся в дыму войны.
Суэцкий инцидент. В динамиках каждого дома раздается призыв: «Мусульмане,
поднимайтесь! Выступим единым фронтом против империалистической тирании,
которая хочет поработить арабский народ!». Безрассудная молодость подтолкнула
нас написать в военкомат пламенные заявления. В ответ получили письмо:
«Товарищи младший лейтенант Бердикулов, младший лейтенант Муртазаев, спасибо за
патриотическую инициативу. Если понадобится, мы вас призовем». Этот клочок
бумаги хранится в личном архиве».

13. Сценарий фильма «Кыз Жибек» великого писателя Габита Мусрепова
впервые был опубликован в газете «Лениншіл жас», когда газетой руководил
Ш.Муртаза.

14. Когда Шерхан Муртаза пришел к руководству газеты «Лениншіл
жас» тираж газеты еле доходил до 30 тысяч экземпляров. А Шерага поднял его до
150 тысяч. Также и тираж журнала «Жулдыз» от 4-5 тысяч возрос до 255 тысяч. Это
рекордный показатель!

15. Однажды Шерхан Муртаза пришел взволнованным и, говоря о
Смагуле Садвокасове, с ходу бросил: «Честным мужам даже клочка родной земли не
досталось. Вот он – один изъян бытия!». Позже казахстанский ученый Дихан
Камзабекулы добился того, чтобы пепел останков известного деятеля Алаша
доставили из московского крематория в Астану и достойно похоронили на родной
земле.

Закончить наш классный час хочется просмотром
новостного ролика о Шерхан Муртаза

Саба?ты? та?ырыбы: Шерхан М?ртаза «Т?т?ын бала»

(«?ызыл жебе» романынан ?зінді). Саба?ты? ма?саты:

а) білімділік: о?ушылар?а Шерхан М?ртазаны? ?мірі, шы?армашылы?ы,
«Т?т?ын бала» («?ызыл жебе» романынан ?зінді) жайлы толы? м?лімет беру.

?) дамытушылы?: ой-?рісін, ойлау белсенділігін, с?йлеу шеберлігін, тіл м?дениетін дамыту, с?здік ?орын молайту, шы?армашылы? ізденіске баулу, оларды? ой-пікірін ?алыптастыру.

б) т?рбиелік; елін, жерін, Отанын ?адірлеуге, адамгершілікке, адалды??а,
е?бекс?йгіштікке т?рбиелеу.

Саба?ты? т?рі: жа?а саба?.

Саба?ты? ?дісі: т?сіндіру, суреттеу, салыстыру, с?ра?-жауап, с?здікпен ж?мыс, ба?алау, бекіту, ?орытындылау.

Саба?ты? к?рнекілігі: к?ркем ?дебиеттер, бейнелі суреттер, рефераттар, б?ктемелер.

Саба?ты? формалары: жеке баламен, топпен, сынып ?жымымен ж?мыс ж?ргізу.

Саба?ты? типтері: ?йымдастыру кезе?і, ?й тапсырмасын с?рау, жа?а саба?ты т?сіндіру, бекіту, ба?алау, ?орытындылау

Саба?ты? барысы:

а)  ?йымдастыру кезе?і.

1. С?лемдесу.
2. Кезекші м?лімдемесі.
3. Журнал бойынша т?гелдеу.
4. Жа?а саба??а дайынды?.

?) ?й тапсырмасын с?рау.

1. М.Ма?атаевты? ?мірі, шы?армашылы?ы жайлы с?раймын.
2. ?ала?ан ?ле?ін жат?а с?раймын.
3. ?осымша с?ра?тар ?ою ар?ылы ?ткен та?ырыпты ?орытындылаймын.
4. О?ушыларды? берген жауаптарына ?арай білімдерін ба?алаймын

б)  Жа?а саба?ты т?сіндіру.

Б?гінгі жа?а саба?та о?ушылар?а Шерхан М?ртазаны? ?мірі, шы?армашылы?ы, «Т?т?ын бала» («?ызыл жебе» романынан ?зінді)   жайлы т?сіндіремін.

Шерхан М?ртаза 1932 жылы Жамбыл облысыны? Жуалы ауданында ту?ан. М?скеу мемлекетті к университетін бітірген. Оны? ??гіме повестері, негізінен, ел ішіндегі е?бекті, жас адам та?дырын ар?ау етеді. «Табыл?ан те?із», «Белгісіз солдатты? баласы», «?ыры? бірінші жыл?ы келіншек», т.б. хикаяты о?ушы ?ауым?а ке?інен танымал. Жазушыны? к?рнекті мемлекет ?айраткері Т?рар Рыс??ловты? ?мір жолына арнал?ан «?ызыл жебе» атты романдар циклы бар.

Шерхан М?ртазаны? ?мірі мен шы?армашылы?ынан ?ыс?аша м?лімет беріп бол?ан со?, шы?арманы? мазм?ныны жайлы толы? т?рде т?сінік беремін.

Саба?ты? ?орытындысы:

І.Саба? со?ында с?ра? ?ою ар?ылы жа?а та?ырыпты ?орытындылаймын.

1. О?ушыларды? берген жауаптарына ?арай білімдерін ба?алаймын.
2. ?йге тапсырма: Шы?арманы о?ып, мазм?нын ??гімелеп келу.

Саба?ты? барысы:

а)  Уйымдастыру кезеш.

1. Сэлемдесу.
2. Кезекші мэлімдемесі.
3. Журнал бойынша т?гелдеу.
4. Жа?а саба??а дайынды?.

?) ?й тапсырмасын с?рау.

1. М.Ма?атаевты? ?мірі, шы?армашылы?ы жайлы с?раймын.
2. ?ала?ан ?ле?ін жат?а с?раймын.
3. ?осымша с?ра?тар ?ою ар?ылы ?ткен та?ырыпты ?орытындылаймын.
4. О?ушыларды? берген жауаптарына ?арай білімдерін ба?алаймын

б)  Жа?а саба?ты т?сіндіру.

Б?гінгі жа?а саба?та о?ушылар?а Шерхан М?ртазаны? ?мірі, шы?армашылы?ы, «Т?т?ын бала» («?ызыл жебе» романынан ?зінді)   жайлы т?сіндіремін.

Шерхан М?ртаза 1932 жылы Жамбыл облысыны? Жуалы ауданында ту?ан. Мэскеу мемлекетті к университетін бітірген. Оны? э?гіме повестері, негізінен, ел ішіндегі е?бекті, жас адам та?дырын ар?ау етеді. «Табыл?ан те?із», «Белгісіз солдатты? баласы», «?ыры? бірінші жыл?ы келіншек», т.б. хикаяты о?ушы ?ауым?а ке?інен танымал. Жазушыны? к?рнекті мемлекет ?айраткері Т?рар Рыс??ловты? ?мір жолына арнал?ан «?ызыл жебе» атты романдар циклы бар.

Шерхан М?ртазаны? ?мірі мен шы?армашылы?ынан ?ыс?аша мэлімет беріп бол?ан со?, шы?арманы? мазм?ныны жайлы толы? т?рде т?сінік беремін.

Саба?ты? ?орытындысы:

І.Саба? со?ында с?рак ?ою ар?ылы жа?а та?ырыпты ?орытындылаймын.

1. О?ушыларды? берген жауаптарына ?арай білімдерін ба?апаймын.
2. ?йге тапсырма: Шы?арманы о?ып, мазм?нын ??гімелеп келу.

Просмотр содержимого документа

«Шерхан М?ртаза «Т?т?ын бала» («?ызыл жебе» романынан ?зінді).»

Қазақ тілі

Уақыты:

Кабинет:

Мұғалім:

Сабақтың атауы

Сөйлем мүшелері

Сілтеме

Қазақ тілі оқулығының әдістемесі

Сабақтың жабдығы

Сөйлем мүшелері туралы білімдерін тереңдету, байланыстыртып сөйлем дағдыларын дамыту; дәптермен, тақтамен жұмыс жасауда ұқыптылыққа, тазалыққа тәрбиелеу

Сабақтың түрі: жаңа сабақ.

Сабақтың әдіс-тәсілдері: сұрақ-жауап, көрнекілік, жаттығу жұмыстары.

Сабақтың көрнекіліктері: тірек сызбалар, мазмұнды суреттер

Жалпы мақсаттар

Оқыту  нәтижесі

Топқа бөлу

Түрлі-түсті қағаздар арқылы топтарға бөлу

Мұғалімнің іс-әрекеті

Оқушының іс-әрекеті

Ынтымақтастық атмосферасы

Армысың, Әлем!

Армысың, Жарық күн! (Қолдарын жайып, көкке көтереді.)

Армысың, абзал Адам! (Қолдарын алға созады.)

Армысың, менің досым!

Үй тапсырмасын сұрау

Оқушыларға өткен сабақты қалай меңгергенін байқау үшін бірнеше сұрақтар қоямын
1. Сөйлемдер айтылу мақсатына қарай нешеге бөлінеді?
2. Хабарлы сөйлем дегеніміз не?
3. Сұраулы сөйлем дегеніміз не?
4. Лепті сөйлем дегеніміз не?

Қызығушылықты ояту

Оқулықтағы тапсырмаларды орындау.

Берілген жаттығуларды топтарға бөліп орындау.

Қосымша шығармашылық тапсырмалар.

Өтілген тақырыпқа байланысты бірнеше сұрақтар қоямын. Түсінбеген сұрақтарына жауап беремін.

1-топ
1. Сөйлем мүшелерін тіл білімінің қай саласы қарастырады?
2. Сөйлем мүшелерін нешеге бөлеміз?

2-топ
3. Сөйлем мүшелері құрамына қарай нешеге бөлінеді?

3-топ
4. Сөйлем мүшесінің белгілері қандай?

Мағынаны тану

Мәтінді тізбектеп оқу

Сергіту сәті

Еркiн ұста денеңдi,

Тарсылдатпай едендi

Орнымыздан тұрып ап

Жүгiрейiк бiр уақ.

Бiр, екi, үш, бiр, екi, үш.

Аяқты алға созайық

Тiк көтерiп, қозғайық.

Тым сылбыр да болмайық

Алға қарай озбайық.

Бiр, екi, үшi, бiр, екi, үш.

Ой толғаныс

а) Балалар, бүгін біз не үйрендік?

ә) Сөйлем мүшелері туралы не білеміз?

Сөйлем мүшелерін атап шығайық

Үй тапсырмасы

Оқулықтағы тапсырмаларды орындау,ереже жаттау

Күнделіктеріне жазады

Қазақ тілі

Уақыты:

Кабинет:

Мұғалім:

Сабақтың атауы

Зат есімнің септелуі

Сілтеме

Қазақ тілі оқулығының әдістемесі

Сабақтың жабдығы

Сабақтың білімділік мақсаты: Зат есімнің септелуі туралы түсінік беру. Септік жалғауларының белгілі бір грамматикалық мағына үстейтіндігін меңгерту.
дамытушылық мақсаты: сөйлеу дағдыларын жетілдіру, тілін дамыту, қызығушылықтарын арттыру;
тәрбиелік мақсаты: адамгершілік тәрбие беру, таза, әдемі жазуға баулу.
Сабақтың түрі: дәстүрлі сабақ
Әдісі: баяндау, пікірлесу, түсіндіру, талдау, ішінара ізденіс.
Сабақтың көрнекілігі: кесте, слайдтар
Пәнаралық байланыс: әдебиет

Жалпы мақсаттар

Оқыту  нәтижесі

Топқа бөлу

Сыныпты жыл мезгілдеріне қарай төрт топқа бөлу. Күз айында туылғандар 1 — топ, қыс айында дүниеге келгендер 2 — топ, көктем айындағылар 3 — топ, жаз айындағылар 4 — топ болып бөлінеді.

Мұғалімнің іс-әрекеті

Оқушының іс-әрекеті

Ынтымақтастық атмосферасы

Қазақ тілім – өз тілім, ана тілім,
Абай, Мұхтар сөйлеген дана тілім.
Қастерлейді ұл — қызың мәңгі сені,
Болашағым, бақытым, дара тілім!

Үй тапсырмасын сұрау

а) сұрақ — жауап
1. Зат есім дегеніміз не?
2. Зат есім қалай түрленеді?
3. Зат есімнің көптелуі деген не?

Қызығушылықты ояту

«Зат есімнің септелуі» (Мақсаты айтылады).
Септік аттарының өзі яғни, атау, ілік, барыс, табыс, жатыс, шығыс, көмектес — өздерінің аттарын ашады. Бұл қазақ тіліндегі жеті септік. Олардың сұрақтары және септік жалғаулары бар екендігін сендер бастауыш сыныпта танысқан едіңдер. Соларды еске түсіріп көрейік.
Ілік септігі – сөздердің бір – бірімен іліктестігін көрсетеді.
Мысалы, кімнің кітабы? Асанның кітабы.
Барыс септігі – бару деген мағынаны білдіреді.
Мысалы, кімге бардың? Асанға бардым.
Табыс септігі – табу деген ұғымды білдіреді.
Мысалы, кімді көрдің? Асанды көрдім.
Жатыс септігі – орын, мекен дегенді білдіреді.
Мысалы, қайда болдың? Мектепте болдым.
Шығыс септігі – шығу деген мағынаны білдіреді.
Мысалы, неден оқыдың? Кітаптан оқыдым.
Көмектес септігі – жәрдемдесу, көмек ету деген ұғымды білдіреді.
Мысалы, кіммен таныстың? Асанмен таныстым.
Зат есімнің септік жалғаулары
Септіктердің аты Сұрақтары Септік жалғаулары
Атау септік Кім? не?
Ілік септік Кімнің? Ненің? — ның, — нің, — дың, — дің, — тың, — тің
Барыс септік Кімге? Неге? Қайда? — ға, — ге, — қа, — ке
Табыс септік Кімді? Нені? — ны, — ні, — ды, — ді, — ты, — ті
Жатыс септік Кімде? Неде? — да, — де, — та, — те
Шығыс септік Кімнен? Неден? — нан, — нен, — дан, — ден, — тан, — тен
Көмектес септік Кіммен? Немен? — мен, — бен, — пен
Сонымен септік жалғау зат есімге жалғанғанда, оған белгілі бір грамматикалық мағына үстеп, сөйлемде она басқа сөздермен байланысқа түсіреді.
Тәуелденген зат есімнің септелуін жай септеумен салыстырғанда барыс, табыс, жатыс септіктерінде айырмашылық бар.
Септіктер Тәу. жалғаудың І, ІІ жақтарынан кейін Тәу. жалғаудың ІІІ жағынан кейін
Атау септік
Ілік септік — ның,- нің — ның,- нің
Барыс септік — а,- е — на,- не
Табыс септік — ды,- ді — н
Жатыс септік — да,- де — нда,- нде
Шығыс септік — нан,- нен — нан,- нен
Көмектес септік — мен — мен

Оқулықтағы тапсырмаларды орындау.

Берілген жаттығуларды топтарға бөліп орындау.

Қосымша шығармашылық тапсырмалар.

Мағынаны тану

Мәтінді тізбектеп оқу

Сергіту сәті

Бір, екі – еңкей,

Бүгілмесін тізең.

Үш-төрт шалқай

Иілмесін тізең.

Қолды көтер аспанға

Саусақты сөз, жасқанба.

/Б.Бөрiбаев/

Ой толғаныс

«Септеу эстафетасы» ойыны.
Шарты: Тақтаға үш қатардан үш оқушы шығып, берілген зат есімді септейді. Қайсысы бұрын аяқтаса, қатесіз орындаса, жеңімпаз болады. Септіктердің орны ауысып кетпеу және жалғаулары дұрыс жалғануы керек.
Отан, баласы, әжесі, ата, ел.
Терме диктант
Мақал — мәтелдерден септелген зат есімдерді теріп жазады.
1. Жігітке өлең де өнер,
Өнер де өнер.
2. Шешендіктің күші – шындықта.
3. Ердің атын еңбек шығарады.
4. Тау таумен кездеспейді,
Адам адаммен кездеседі.
5. Қыз өссе, елдің көркі,
Гүл өссе, жердің көркі.
6. Сөз сүйектен өтеді,
Таяқ еттен өтеді.
Семантикалық карта. Дұрыс жауапқа «+» белгісін қоямыз.
Септіктер
Сөздер Атау Ілік Барыс Табыс Жатыс Шығыс Көмектес
Домбыраның
Қаламмен
Гүлді
Тілден
Сөзде
Балаға
Кітапты
Мектеп
Ұстазбен
Шаңқобызды
Оқушыға
Шығармашылық жұмыс.
1. Оқушылардың өздері жұмбақ құрастырып, соның ішінен септік жалғауы жалғанған сөздерді табады. Сұрақ қояды.
2. Жыл мезгілдеріне байланысты оқушылардың өздеріне 5 жолды өлең шығарту.
3. «Тілім менің — тірлігімнің айғағы». Бес минуттық эссе жазу.
Деңгейлік тапсырмалар
1. Мәтіндегі зат есімдердің астын сыз.
«Жығылғанға жұдырық» дегендей, кедейлікке кәрілік қосылады. Кәрілік тұсау, кедейлік бұғау болыпты. Қарт шешен қанатсыз қыранша отырып қалыпты. Алайда ағайындарының емен — жарқын көмегіне сүйенген ол аштан өліп, көштен қалмапты. («Шешендік сөздер» кітабынан)
2. Сөйлемдердегі көп нүктенің орнына тиісті жалғауларды қой.
Сандыбай қарға… тұзын екі қолы… ұстап, айна… қарағандай жымиып отыр. Бойында әдет пен әдепке сыя бермейтін мінез… болғандықтан, жынды Бижан атанған адам. (Ғ. Мүсірепов)
3. Мәтіннен көптік, септік жалғауларының астын сыз және түрін ажырат
Шеткі үйлерден қымызға жүгіретін Тезекбай, Терлікбайлар үйлерінің қасында солбырайып тұр. Сабаның даусы шықпайды. Көрінгенмен құрдас болып, арсалаңдап жүретін. Дүрмағанбеттің де иығы түсіп кетіпті. Қолында жүгені, жылқы жаққа бара жатыр. (Ж. Аймауытов)

Мақал – мәтелдер.
І қатар.
Туған жер – алтын бесік.
ІІ қатар.
Білекті бірді жығар,
Білімді мыңды жығар.
ІІІ қатар.
Ең тәтті де, ащы да – тіл.
Тест сұрақтарына жауап беру
1. « Әке» сөзі қай септікте тұрғанын тап
А) А. с. С) Б. с.
В) І. с. Д) Ж. с.
2. Ілік септігінде тұрған сөзді белгіле
А) Оқушы С) Оқушының
В) Оқушыға Д) Оқушыда
3. Табыс септігінің жалғауын белгіле
А) – ны,- ні,- қы,- кі,- ғы,- кі. С) — ны,- ні,- ды,- ді,- ты,- ті
В) – ны,- ні,- шы,- ші,- ды,- ді Д) — нан,- нен,- тан,- тен,- дан,- ден
4. Барыс септігінің сұрағын белгіле
А) кімге? неге? қайда? С) кімге? кімді? нені?
В) кімдерге? Кімді? нені? Д) кіммен? немен?
5. Жатыс септігінде тұрған сөзді белгіле
А) көктемде С) мектеппен
В) далаға Д) ауылдан
6. Шығыс септігінде тұрған сөзді табыңыз
А) Сабаққа С) Сабақты
В) Сабақтан Д) Сабақпен
7. Көмектес септігінің сұрақтарын ата
А) кімде? неде? С) кімнен? неден?
В) кімге? неге? Д) кіммен? немен?

Үй тапсырмасы

Оқулықтағы тапсырмаларды орындау,ереже жаттау

Күнделіктеріне жазады

 Бағалау

 Бағалау парақшаларын толтыру.

.

Батыс Қазақстан облысы
Теректі ауданы
Шағатай ауылы
Ы.Алтынсарин атындағы ЖОББМ
ТУРАЛИЕВА АЛМАГУЛ ГАРИПОВНА
(бастауыш сынып мұғалімі)

3 сынып
Әдебиеттік оқу
Сабақтың тақырыбы: «Бала Тұрар» Шерхан Мұртаза

Мақсаты: Оқушыларға қазақтың мемлекет және қоғам қайраткері Тұрар Рысқұлбеков өмірімен таныстыру.
Күтілетін нәтиже: А)Мәтінді оқып,мазмұнымен танысады.
В)Тұрар мен Айбаровты салыстырады.
С)Мәтін бойынша өз ойларын еркін айтады,саралайды.
Керекті жабдықтар: Оқулық, флипчарт, түсті маркерлер, Т.Рысқұловтың суреті, смайликтер,
Қолданылатын әдістер: Топтық әңгіме, ой қозғау, Венн диаграммасы, «Пікірлер ағашы»
Сабақ барысы:
Сабақ кезеңдері Уақыты
минут Мұғалім әрекеті Оқушы әрекеті
Кіріспе 5мин. — оқушылармен амандасу;
— сыныпты түгендеу;
— кезекшілік қызметін қадағалау;
— оқушылардың назарларын сабаққа аудару.
Оқушыларды топтарға бөлемін. -мұғаліммен сәлемдеседі;

— кезекшілік қызметін атқарады;
— сабаққа зер салу.

Оқушылар есімдер бойынша топтарға бөлініп отырады.
Тұсаукесер 10мин.
Білу Сабағымыз басталды, балаларға пайдалы.
Бәрін ұғып алыңдар, әңгімеге зер салыңдар.
Үй жұмысын тексеру.
Ө.Тұрманжанов «Шал мен бала» мәтіні.

— Мәтіндегі шалдың жақсы қасиеттерін ата.
Оқушыларды формативті бағалау.
Бір-біріне сәттілік тілейді.

Тақырыпты әр топтан екі оқушыдан мазмұндайды.

Қонақ қабылдау дәстүрі туралы өз ойларын айтады.

«Басбармақ» әдісі арқылы бірін-бірі бағалайды.
Негізгі бөлім 23мин.

Түсіну

Қолдану

Талдау Ой қозғау.
— Ш. Мұртазаның қандай әңгімелерін білесіңдер?

Ш.Мұртаза туралы қысқаша түсінік.
Шерхан Мұртаза: 1932жылы Жамбыл облысы, Жуалы ауданында дүниеге келген. Оның «Қызыл жебе» романы, «Белгісіз солдат» романы, «Қара Маржан» деген романдары бар.
— Тұрар Рысұлбеков туралы не білеміз?
1894 жылы Верның уезіне қарасты Шығыс Талғар болысында (қазіргі Алматы облысында) дүниеге келді. Әкесі Рысқұл 1904 жылы патша үкіметінің зорлық-зомбылығына қарсы шыққаны үшін Сахалинге жер аударды. Жаңа қонысында да әділетсіздік көрген Рысқұл 1904 жылы желтоқсанда халыққа тізесі батқан Саймасай Үшкемпіров деген болысты атып өлтіреді. Түрмеде жатып өш алушылардың жалғыз ұлы Тұрарға зияны тиер деп қауіптенген ол оны өзінің қасына алдыртады. «Түрме баласы» аталған Рысқұлов түрме үйлерін сыпырып, бастықтың атын айдап жүріп орыс тілін үйренеді. Әкесі 10 жылға сотталып Сахалинге жер аударылған соң Рысқұлов – «Қырғызбаев» деген жалған фамилиямен нағашыларының қолына келіп, Меркідегі орыс-түземдік бастауыш мектепте оқиды. 1907 жылы тегін өзгертіп орысша-қазақша бастауыш мектепке түседі. Бішкектегі ауылшаруашылық мектепте оқиды. 1916 жылы Ташкенттегі мұғалімдер институтына қабылданады. Бірақ оны аяқтай алмайды.Ұлт-азаттық көтеріліс басталып Тұрар Рысқұлов соған белсене атсалысады. 1938 жылы өмірден өткен.(Мәскеу).
Оқулықпен жұмыс.
1. Мәтінмен жұмыс.
2. Мәтін бөліктер бойынша талданады.
1.Мәтінде қандай кейіпкерлер бар?
2. Тұрар қандай сөздер жазды? Мағынасын түсіндір.
3.Иван Владимирович Тұрарға қандай тапсырма берді?
4.Атамырза неге күлді?
5. Мұғалім қандай мысалмен Тұрардың еңсесін көтерді?
6.Атамырза кімнің баласы?
7.Балалар неге күлді?
8. Атамырзаға не ұнамады?
9. Мұғалім оларды қандай бағамен бағалады деп ойлайсың?

Сөздік жұмысы жүргізіледі.

Сергіту сәті.
Топтық жұмыс.

Ізден, сұрастыр, тауып оқы!

— Мәтіндегі ұстаз бейнесін сипатта.
Дәптермен жұмыс. «Бала Тұрар»,
«Интернат қоймасы»,
«Қызыл жебе»

Топтастырады.

Қазақстанның халық жазушысы.
Белгілі қоғам қайраткері.

26 желтоқсан 1894ж.
Жетісу облысы,Верный уезі
Шығыс Талғар болысы

10 ақпан 1938 (43жас) Мәскеу

«Түртіп алу» стратегиясы арқылы оқиды.

Сұрақтарға жауап беру арқылы мазмұнын ашу.

Итжеккен – адамдар ит жегіп жүретін Ресейдің Сібір жағы.
Селқос – ықылассыз.
Қимыл-қозғалыс жаттығулары
Бала, оқу, жыртық бешпент сөздерін пайдаланып, қысқаша мәтін құрастырады.
Мәтіннен оқиға заманын ажырататын сөздерді іздеп.
Өз пікірлерін дәлелдейді.

Айбаровтың қылығына сәйкес мақал-мәтел жазады.

Формативті бағалау:
«2 жұлдыз, 1 тілек»
Қорытынды 7мин.
Жинақтау

Бағалау 1-топ: Венн диаграммасы
2-топ: «Пікірлер ағашы»
• — Мәтінді жазған кім?
• — Мәтінен қай кейіпкер ұнады? Неге?
• — Сен мәтінен қандай ой түйдің?

Рефлексия.
Мадақтау.
Суммативті бағалау.
Үйге тапсырма:
Мәтінді мазмұндау.
Жағымды кейіпкерге мінездеме жазу.
Тұрар Айбаров

Ш. Мұртаза жайлы толтырады.

Формативті бағалау:
«Бағдаршам» арқылы.
«Смайликтерді» қалаған нұсқаларына жапсырады.

Үй тапсырмасын тыңғылықты жазып алады.

Скачать методички (классные уроки) для учителей по разным предметам: история, литература, физика. Как провести урок с учеником, вам поможет грамотно составленный план урока. Занятия по математике, литературе, физике, информатике, химии, психологии.

.

Күні: Пәні: қазақ әдебиеті Сыныбы: 8
Сабақтың тақырыбы : Шерхан Мұртаза «Бесеудің хаты»
Сабақтың мақсаты : білімділік — ақынның өмірі мен өскен ортасын таныту,шығармаларын оқыту,ақынның айтар ойын ашу,талдау,эстетикалық көзқарасы қалыптасқан оқырман дайындау; дамытушылық – оқушының сөз байлығын,сөздік қорын байыту,әдеби шығарма идеясын таныту,еркін сөйлеуге,өз ойын ауызша да,жазбаша да жүйелі жеткізуге балу, тәрбиелік — оқушының туған жерге деген,Отанға деген сүйіспеншілігін арттыру,елжандылыққа тәрбиелеу
Сабақтың түрі : жаңа білімді игерту
Сабақтың әдісі : сұрақ-жауап,шығармашылық іздену,салыстыру
Сабақтың көрнекілігі : кітаптар т.б
Пәнаралық байланыс : тарих
Сабақтың барысы :
а) Ұйымдастыру кезеңі :
Оқушылармен амандасу,түгелдеу,оқу құралдарын тексеру.Сыныптың тазалығына көңіл бөлу.Оқушылардың зейінін сабаққа аудару.
ә) Үй тапсырмасын пысықтау :
Үйге берілген тапсырманы сұраймын.Оқушыларға бірнеше сұрақтар қоямын.
«Нар идірген» атты күй қалай дүниеге келіпті?
Ботасы өлген аруана Естеміске қалай әсер етті?
Жазушы күй туралы, күйші туралы неге осынша тебіреніп жазады деп ойлайсыңдар?

б) Жаңа сабақты түсіндіру.
Шерхан Мұртаза 1932 жылы Жамбыл облысының, Жуалы ауданындағы Мыңбұлақ аталатын ауылда дүниеге келген. Талапты жас онжылдықты бітірген соң, М.В. Ломоносов атындағы Мәскеу мемлекеттік университетінің журналистика факультетіне оқуға түседі. 1955 жылы сол кездегі ең таңдаулы, беделді оқу орындарының биік талаптары мен қатал сындарынан мүдірмей өтіп, ұстаздарының озық дәстүрі мен ұлағатты дәрістерін, зиялы тағылымдарын өз бойына мейлінше мол сіңіріп, талантты маман болып, елге оралады.
Драматург, жазушы, журналист, қоғам қайраткері Шерхан Мұртаза қай салада еңбек етсе де, халықтың сөзін айтып, жоғын жоқтайды. Оның мінезіндегі турашылдығы, еңбекқорлығы өзі жасаған кейіпкерлер бойы-нан табылып жатады. Драматургтың «Сталинге хат», «Бесеудің хаты», «Жетім бұрыш», т.б. пьесалары республикалық, облыстық театр сахналарында қойылған. «Бұлтсыз күнгі найзағай», «Мылтықсыз майдан», «41-жылғы келіншек», «Интернат наны», т.б. хикаяттар мен әңгімелер жинағы, көп томды «Қызыл жебе» романы жарық көрді.
Көркем шығармалардың бір түрі — драмалық туындылар. Драмалық туындылар, яғни пьесалар театр сахнасына қоюға арнап жазылады. Осыған байланысты пьесаның көлемі, құрылысы, тілі, адам мінезін танытуы тұрғысынан өзге жанрдағы туындылардан өзіндік ерекшеліктері бар.
Драмалық туынды құрылысындағы ерекшелік оның кейіпкерлердің диалогі (диалог — оқиғаға қатысушы бірнеше адамдардың өзара сөйлесуі) мен монологіне (монолог — әдетте, бір кейіпкердің сөзі, түрлі жағдайлардың әсерімен оның өзімен-өзі сырласуы, толғанысы) құрылуы. Диалог те, монолог те пьесадағы тартысқа қатысушы адамдардың алуан мінезін, көзқарас-мақсатын айқын танытатындай мағыналы да көркем болуы керек. Өйткені драмалық, туындыда автор басқа жанрлардағы шығармадағыдай (мәселен, әңгіме, повесть, т.б.) оқиғаларды өзі баяндап, әңгімелеп, кейіпкерлеріне мінездеме беріп отырмайды. Драматург адам мінезін де, тартысты да, бейнелеп отырған өмір шындығын да тек пьеса кейіпкерлерінің сөзі (диалог, монолог) мен іс-әрекеттері арқылы ғана көркем танытады. Қысқа түсіндірме түрінде келетін автордың сөзі ремарка деп аталады.
Пьесаның тағы бір ерекшелігі — оқиғаны, тартысты сахналық қойылым барысында актерлердің ойыны арқылы көрерменнің көз алдында дәл қазір, осы сөтте өтіп жаткандай етіп танытуы.
Жазушы, драматург Ш.Мұртаза өз шығармаларына тарихи оқиғаны өзек етіп алады. Тарихи шындықты көркем шығарма етіп беру оңай емес, себебі ол шындықты елдің бәрі біледі. Ел білген шындықты көркем сөздің қуатымен қайта жаңғырту, оқырманының жүрегінен өткізу нағыз талантты жазушының ғана қолынан келеді.
Ш.Мұртазаның «Бесеудің хаты» атты драмасына арқау болған — ел басына түскен азапты күндер, қолдан жасалған аштықтан қырылған екі миллион халықтың тағдыры. Драматург сол кездегі өкімет басшыларымен, оның қасындағы жандайшаптардың бейнесіне жан бере суреттейді. Әр кейіпкер өзінің сөзі арқылы танылып жатады. Қасіретті қолдан жасап отырған Сталиннің теріс саясатын, асыра сілтеп отырған Голощекиннің көрсоқырлығын жазушы Ғ.Мүсірепов (негізгі кейіпкер) ашына жеткізеді.
Ш.Мұртазаның драматург ретіндегі шеберлігінің өзі сонда, ол кейіпкерінің мінез-құлқын ғана ашып қоймайды, оның жандүниесін көрсетеді, оқушы кейіпкердің даусын естиді.
Кітаппен жұмыс: «Бесеудің хаты» драмасын рөлдерге бөліп оқиды.
Топпен жұмыс: 1-топ: Әр кейіпкерге мінездеме беріңдер
А) Драмадағы Ғабит Мүсірепов қандай адам?
Ә) Голещекин қандай кейіпкер?
2-топ: Құрамысов пен Ивановты салыстырыңдар?

Құрамысов Иванов

Білімді бекіту: Оқушыларға бірнеше сұрақ қоямын. Түсінбеген сұрақтарына жуап беремін.
Жазушы кейіпкерлер бейнесін қалай ашқан?
Сталин туралы тарихтан не білесіңдер?
Т.Рысқұлов кім?
Білімді бағалау: Оқушылардың жауаптарына қарай білімдері бағаланады.
Үйге тапсырма: « Елім-ай» деген тақырыпқа шығарма жазып келу.

Опубликовано:

07 июля 2020, 20:19

Шерхан Муртаза истинно народный писатель Казахстана. История страны, судьба людей из народа, женщина как хранительница традиций и домашнего очага — главные темы его произведений. О судьбе писателя наш рассказ.

Шерхан Муртаза: биография, факты из жизни

Писателя Шерхана Муртазы Казахстану подарил Жамбылский регион. Здесь в 1932 году в ауле Талапты (Жуалынский р-н) в небогатой семье колхозников родился будущий прозаик.

Матери непросто было прокормить детей. В колхозе она получала зерно вместо денег за трудодни. Его зачастую не хватало, чтобы досыта накормить детей. Детство Шерхана, как и многих детей в военные и послевоенные годы, было нелегким. Сам писатель рассказывал, что впервые досыта наелся в интернате, где обучался после 7 класса.

МГУ имени М. В. Ломоносова, отделение журналистики — новая образовательная ступень, которую после школы-интерната покоряет будущий писатель. Получив диплом журналиста в 1955 году, Шерхан Муртаза работал свободным корреспондентом и литературным сотрудником издания «Лениншил жас», а позже получил должность главного редактора издательства «Жазушы».

Будущий заслуженный деятель прослужил в должности:

• главного редактора ежегодника «Жалын» (1971‒1972), журнала «Жұлдыз» (1973), республиканских издания «Қазақ әдебиеті» и газеты «Социалистік Қазақстан» (1975‒1994);
• секретаря и второго секретаря Союза писателей Казахстана (1973, 1975);
• председателя республиканского госкомитета по теле- и радиовещанию (до 1994).

Шерхан Муртаза в 1990‒1993 годах избирался депутатом Верховного Совета Республики Казахстан XII‒XIII созывов. Все свое время с 1995 года выдающийся литератор посвятил творческой деятельности.

Вот интересные факты из жизни Шерхана Мутразы:

1. Шерхан Муртаза был женат единожды. С супругой Ақбілек они стали родителями двух детей — сына Батылжана и дочери Алмы.
2. В школе, где Шерхан Муртаза получал образование, химию читала Аргуния — дочь Жакыпа Акбаева — члена Правительства Алаш Орда, а казахский язык преподавал Мухамеджан Каратаев.
3. Шерхан не любил праздновать юбилеи, дни рождения. Литератор считал, что не возраст красит человека, а простота и любовь к труду.
4. Его стараниями «Лениншіл жас» опубликовала сценарий к фильму «Кыз Жибек» (автор — Габит Мусрепов).
5. За время его работы руководителем издания «Лениншіл жас» тираж возрос с 30 тыс. до 150 тыс. экземпляров, а выпуск журнала «Жұлдыз» поднялся с 5 тыс. до 255 тыс. штук.

Когда умер Шерхан Муртаза? Дата смерти выдающегося казахского литератора — 08.10.2018.

Читайте также: Кадыр Мырза Али: биография, жизнь и творчество

Шерхан Муртаза: творческое наследие

Кто такой Шерхан Муртаза и какое творческое наследие он оставил для потомков? Шерхан Мұртаза — выдающийся деятель, корифей казахской литературы, потрясающий писатель, воспитавший не одно поколение журналистов Казахстана. За насыщенную трудовую деятельность и огромные достижения на литературном поприще выдающийся казахстанец удостоен многих почетных званий и наград.

Народный писатель Шерхан Муртаза начал творить еще в студенчестве. Первыми стали переводы на казахский:

• книги для детей Карима Мустая «Радость нашего дома»;
• венгерских народных сказок, сказки «Старик Хоттабыч» Лазаря Лагина, волшебных историй Ханса Кристиана Андерсена;
• сочинений Чингиза Айтматова.

Автор писал повести, стихотворения, рассказы, романы, пьесы. В 1958 году опубликован первый сборник очерков писателя «Құрылысшы Даку».

Вот некоторые произведения, написанные Шерханом Муртазы:

• романы «Қызыл садақ» и «Қара алқа»;
• повести «Ахметжанның анты» и «Белгісіз солдаттың баласы»;
• пьеса «Сталинге хат»;
• сборник «Жүрек қартаймайды».

Его произведения откровенны, правдивы, удивительно жизненны. Он рассказывал о сложных женских судьбах, трудовой жизни молодых казахов, отношении к семье, Родине и многом другом. Сегодня произведения Шерхана Муртазы переведены на русский и многие другие языки мира.

Один из самых выдающихся романов, который написал Шерхан Муртаза — «Кызыл жебе», который переводится как ‘Красная стрела’. Это художественный рассказ о жизни знаменитого казаха — дипломата и политика Турара Рыскулова, который участвовал в национально-освободительном восстании 1916 года, был осужден и приговорен к расстрелу за национализм.

Нелегко пришлось и самому писателю. За написанный о Тураре Рыскулове роман его окрестили неопантюркистом, а текст романа, который уже был готов к публикации в издании «Жұлдыз», уничтожили. Произведение опубликовали только после того, как Институт партии Казахстана дал положительную рецензию.

К наиболее известным и ценным произведениям автора также относится роман «Луна и Айша»: писатель рассказал о своей матери. Главная героиня Айша — воплощение коллективного образа женщин Казахстана, матерей и жен.

Шерхан Муртаза героически перенес многочисленные жизненные испытания: голод, войну, послевоенную разруху, неприятие властями СССР его литературной деятельности. Но, невзирая на трудности, писатель сохранил человечность, оптимизм, трудолюбие, отзывчивость и верность своему народу.

Читайте также: Абай Кунанбаев: биография и наследие

Оригинал статьи: https://www.nur.kz/family/school/1863835-serhan-murtaza-biografia-i-tvorcestvo-pisatela/

Қысқа мерзімді сабақ жоспары

7 – сынып

Әдебиет

Сабақ тақырыбы

Шерхан Мұртаза « Жүз жылдық жара »

Сілтеме

Бағытталған оқу,оқыта отыра үйрету,сын тұрғысынан ойлау, ой шақыру,негізгі идеяны суреттеу.

Көрнекілігі

А 4 қағазы ,А 3 қағазы, сурет ,портрет ,нақыл сөздер, схемалар.

Жалпы мақсаты

« Жүз жылдық жара » әңгімесінің негізгі идеясын мен мазмұнын ашу. Сабақ барысында оқушылардың өз ойын еркін айтады, пікір таластыра алады.Сыни тұрғыдан ойлау қабілеттері артады.

Оқу нәтижесі

« Жүз жылдық жара » әңгімесінің негізгі идеясы мен мазмұнын ашады.

— Шығарманың композициялық құрылысына талдау жасайды.

— Кейіпкерлерге мінездеме бере алады.

— Мәтінмен жұмыс істейді.

— Ұжымдық ,ынтымақтаса отыра жұмыс істейді.

— Сөздік жұмысын жүргізеді.

Бірін- бірі ,топтық жұмыстарын бағалайды.

Негізгі мақсаты

— Топпен жұмысты ұйымдастыра білу.

— Сыни тұрғыдан ойлау дағдыларын қалыптастыру.

-Әр түрлі тапсырмалар беру арқылы ойлау ,сөйлеу қабілеттерін арттыру.

Тапсырмалар

I Қызығушылықты ояту сатысы

« Шаттық шеңбері»..

Ой шақыру .

ІІ. Мағынаны тану сатысы.

1-топ.

1. Әңгіме қай мезгілге байланысты суреттелген ?

2. « Ақ мылтық » деп нені суреттейді ?

3. Бахтияр баба бағының әсемдегі,

сұлулығы неде?

4.Байшынар бағы қалай орналасқан ?

5.Байшынарға қол салған жауыздарға ауыл

адамдары қандай қарғыстар айтты ?

6.Шипалы шөптердің шапағаты неде ?

2- топ.

1.Ауыл адамдары Бахтияр бағына неліктен балта салды ?

2.Байшынар неге жалғыз қалды ?

3.Ахмет кім ?Ол немен шұғылданады ?

4.Байшынарға балта шапқандарды алғаш көрген кім болды ?

5.Жуанқұл тағдыры сендерді қандай ойға жетелейді?

2- тапсырма.

Мәтінмен жұмыс.

«Түсініктеме күнделігі »

1. топ

Шығарманың аты.

Шығармадағы кездесетін мақал –мәтелдер.

Тұрақты тіркестер.

Ырымдар

« Жүз жылдық жара »

Жау жағадан алғанда,бөрі етектен алады.Біреу өлмей ,біреу күн көрмес. Ұра берсе,құдай да өледі.

Ылдида сиыр мөңіресе,тауда

ғы арқардың

мүйізі сырқырайды.

Шыбын жанын шүберек

ке түю,ар

тын бақты,көзі жету,құлақ

аспау.

Үкі жүрген жер киелі,-киелі ағашты кесуге болмай

ды.

1. топ.

Шығарманың

Бахтияр бағының тал- терегі.

Бахтияр бағының шипалы шөптері.

Бахтияр бағының құстары.

« Жүз жылдық

жара »

Шілік,сүмбіл тал,сөгеті тал, ақ терек,

көктерек.

Шәйшөп,дер

мене,күшәла

шашыратқы,

адыраспан,

киікоты,теке салғал,

қылша,көке марал.

Үкі,қырға

уыл,зымыран құс,сарғал

дақ

3-тапсырма.

1-топ.

Шығарманың композициялық құрылысына қарай талдау.

Тақыры

Идеясы

Оқиға

ның

басталуы

Оқиға

ның

дамуы

Оқиға

ның

шиеленісуі

Оқиға

ның

шарықтау шегі.

Оқиға

ның

шешімі.

« Жүз жылдық жара »

Табиғатты

қорғау

Мыңбұлақ

та өскен Бахтияр бағы мен

Байшынар

ағашы

Соғыспен

қатар ақпан айының ауылды қыспаққа алуы.

Ауыл адамдары

ның амалсыз

дан киіз үй

лер мен Бахтияр бауындағы ағаштарды

отынға жағуы.

Киелі Байшынар ағашына

Жуанқұл

дың балта шаппақ болуы.

Бай

шынар

дың

киесі жібермеуі.

2-топ.

Тақыры

Идеясы

Оқиға

ның

басталуы

Оқиға

ның

дамуы

Оқиға

ның

шиеленісуі

Оқиға

ның

шарықтау шегі.

Оқиға

ның

шешімі.

« Жүз жылдық жара »

Табиғатты

қорғау

Мыңбұлақ

та өскен Бахтияр бағы мен

Байшынар

ағашы

Соғыспен

қатар ақпан айының ауылды қыспаққа алуы.

Ауыл адамдары

ның амалсыз

дан киіз үй

лер мен Бахтияр бауындағы ағаштарды

отынға жағуы.

Киелі Байшынар ағашына

Жуанқұл

дың балта шаппақ болуы.

Бай

шынар

дың

киесі жібермеуі.

4 -тапсырма.

Ой толғау.

1-топ.

« Байшынар »неге күңіренді ?»

2-топ.

Әңгіме неге « Жүз жылдық жара » деп аталады ?

Мұғалімнің сөзі :« Адамзаттың табиғатсыз күні жоқ ,табиғаттың оны айтуға тілі жоқ ».

Табиғаттың арайлансын ажары,

Болмаса екен тартар оның азабы.

Табиғатқа тазалықты тарту ет,

Тарқамасын аң мен құстың базары. дей отырып ,Табиғат Ананы қолымыздан келгенше аялап ,сақтасақ,болашағымыздың үлкен келешегі деп түсініп,бүгінгі сабағымызды аяқтаймыз.

Бағалау

Топтық бағалау.

Үй тапсырмасы

« Байшынар »неге күңіренді ?» тақырыбына эссе жазу.