Сырбай м?уленов сценарий

?аза? ?дебиеті                                                           11-сынып

Саба?ты? та?ырыбы: Сырбай М?уленов

Саба?ты? ма?саты: ?аза? хал?ыны? белгілі а?ыныны? ?мірі мен шы?армашылы?ы туралы ??гімелеп бере алу;

Білімділік: А?ынны? ?ле?деріні? та?ырыбы жан-жа?ты, сан ?ырлы екендігін білу;

Дамытушылы?: О?ушыларды? ауызекі с?йлеу, ойлау ?абілеттерін дамыту;

Т?рбиелік: Отан?а, ту?ан елді? таби?атына деген с?йіспеншілік сезімін арттыру.

?діс-т?сілдер: к?рнекілік, баяндау, с?ра?-жауап, шы?армашылы?.

К?рнекіліктер: презентация, ?лестірмелі карточкалар, аудиожазба, бейнежазба.

Саба?ты? т?рі: Жа?а білім беру саба?ы

П?наралы? байланыс: Тарих

Саба?ты? барысы:

1. ?йымдастыру кезе?і.

2. ?й ж?мысын тексеру.

Топты? ж?мыс. Аудиожазбаны ты?дау.

І топ

          Ілияс Есенберлинні? «?а?ар» романында суреттелген Ке?есары бейнесіне то?талып, ?зіндіден сол жолдарды тауып, ?з ойлары?ды айты?дар.

    . Б?л орта бойлы, ке? жауырын, ары?тау тарамыс денелі, жата?ан келген ат жа?ты сары с?р кісі. С?л ?ыз?ылт тарт?ан ?ыран к?зді, жуан балуан мойынды. Ашы? ж?зіне жараса біткен с?л келтелеу ?ыр м?рныны? астында ша?ын ?ана м?рты бар. Отыр?ан отырысында, т?р?ан т?рысында ілтипаттылы? пен т?каппарлы? ?атар а??арылады. Егер т?л?асына, к??іл райына ?араса?, ішінде т?нып жат?ан ?лкен а?ыл, б?л?ынып сырт?а шы??ысы келген жігер барын ??асы?.

ІІ топ

      «?а?ар» романында суреттелген ?асым т?ре бейнесіне то?талып, ?зіндіден сол жолдарды тауып, ?з ойлары?ды айты?дар.

      ?лкен м?рынды сар?ылт ж?зі к?гілдір тартып, ?ою ?ыз?ылт са?алы ?ырау бас?андай бозарып, жайшылы?та ?анды бала? ?ас?ырды? к?зіндей білеулене ?ызарып т?ратын шегір к?здері кенет жасып, а?ара т?скен. Жетпіске келсе де, тіп-тік ?апса?ай денесі айдалада жел ?тінде ?скен жал?ыз а?аштай, тез-а? б?кірейе ?ал?ан. Тек к?зінде ?ана ыза, ашу ?алды?ы бар.

3. С?здік ж?мыс. 223 бет С?з, с?з тіркесі, с?йлем. С?здерді? синонимін айту.

?ажыр-?айрат, бас?ыншы, тіршілікті? м?ні, шаршау, ??ір, с?лба, шо?ы, жапа шегу, мыстай, к?сіле а?у, жы??ыл.

4. Слайд ар?ылы. Сырбай М?уленов туралы ??гімелеу.

5. М?тінмен ж?мыс. М?тінді о?у, негізгі ойды аны?тау.

6. Бейнежазбаны ты?дау. А?ынны? ?мірі, шы?армашылы?ы туралы.

7. Баспас?з материалдарымен ж?мыс.

«Та? — Шолпан» ?деби-к?ркем, к?пшілік журналы (№ 3- 2005ж) 81-бет.

«Со?ыс – сой?ан» ?ле?інен ?зінді о?у.

?ара??ыда к?рген жо? оны ешкім де,

Келе жатты ?рланып со?ыс т?нде.

Келе жатты ол ?ап-?ара, б?йі болып,

Жолбарыс боп жала?дап жол ?стінде.

Келе жатты ол ?ан сасып ?сті-басы,

К?н с?улелі егінні? ?стін басып,

Жал?ыз к?зді оба?ан жалмауыздай,

Келе жатты ол ыс?ырып, ?ш?ын шашып.

8. ?ле? жолдарынан Же?іске кімдерді? ар?асында жеткендігін тауып, о?ып бері?дер. ?з ойлары?ды айты?дар.

Олар ?лді тек аспан сау болсын деп,

Олар ?лді ту?ан жер бар болсын деп,

Олар ?лді а? арман с?нбесін деп,

Олар ?лді ?згелер ?лмесін деп,

Олар ж?т?ан ауаны ??латпады?,

Олар жырт?ан даланы жылатпады?,

Олар ?ліп кеткенмен, ?лмейт??ын

Да??ыменен Берлинде бір аттады?.

Презентация

1. Сырбай М?уленов – ?аза? хал?ыны? белгілі а?ыны.

2. А?ынны? шы?армашылы? жолы

3. Баспас?з материалдарымен ж?мыс.

Ба?алау.

?йге тапсырма: 228 бет, 1-3-тапсырма.

?орытынды.

Сырбай Мәуленов

Сабақтың тақырыбы: Сырбай Мәуленов

Сабақтың  мақсаты: оқушыларға ХХ ғасыр әдебиетінің өкілі, қоғам қайраткері , ақын Сырбай Мәуленов туралы  толық ақпарат беру, шығармашылығымен таныстыру.

Сабақтың міндеттері:

1.Оқушылардың тақырып бойынша білім мен біліктіліктерін қалыптастыру;

2.Әдебиетке деген сүйіспеншілікке, бір-біріне деген қамқорлыққа, мәдениеттілікке, жолдастарының сынын дұрыс қабылдай білуге, өздерін бағалай білуге  тәрбиелеу;

3. Оқулықпен және қосымша материалмен жұмыс істей білуге, шығармашылық қабілеттерін арттыру.

Сабақтың түрі: Жаңа сабақ.

Өткізу формасы: дәстүрлі емес сабақ.

Көрнекіліктер: сызбалар, ақын портреті, газет, желім, қайшы, түрлі-түсті қалам, А3 қағаздары.

Жұмыс түрі: жеке және топпен жұмыс.

Әдіс-тәсілдер: түсіндіру, талдау, шығармашылық жұмыс, өз жұмыстарын қорғау, бір-бірін бағалау, рефлексия.

Сабақтың өту барысы:

І. Сабаққа бейімдеу кезеңі:

-Сәлеметсіздерме оқушылар, қонақтар.

-Бүнігі күн қандай тамаша! Сіздердің бүгінгі жұмыстарыңызға сәттілік тілеймін.

ІІ.Сабақтың тақырыбы мен мақсатын хабарлау.

ІІІ. Өткенді қайталау:

1. Қасым Аманжолов кім? Сызбамен жұмыс.

2)Жаттап келген өлеңдерін сұрау

3) Өлеңдердің тақырыбы, идеясы, негізгі түйінін ашу.

ІҮ. Жаңа сабақ

1) Мұғалімнің сөзі:                (1922-1993)

 Сырбай Мәуленов 1922 жылы Қостанай облысының Жангелдин ауданында дүниеге келген. 1938-40 жылдары Қызылорда пединститутын бітірген. Ол өзінің еңбек жолын мұғалім болудан бастайды. Ұлы Отан соғысына қатысқан. Ұзақ жылдар бойы газеттер мен журналдарда редактор, бөлім меңгерушісі болып жұмыс істеген.

Шығармашылығы.

С.Мәуленовтің тұңғыш жинағы 1948 жылы жарық көрді. Ол – кемелденген қазақ әдебиетімен бірге ер жетіп, өзіндік үн, нақыш бояуымен дараланып танылған ақынның бірі. Оның өлеңдеріндегі бейнелі сөздер, дәл табылған теңеулер, ойлы түйіндер бірден-ақ назар аудартып, көңілге ұялай кетеді. Ақын қарапайым, елеусіз жайлардың өзін әр қырынан құбылта, ойната көрсетіп, болмыстың бойына қан жүгіртіп, өзгеше қимыл-қозғалысқа түсіруге шебер. Қысқа лирикаларында өз жанының сырын ашып, сүйсінген құбылыстарды айрықша бір тапқырлықпен көрсете біледі.

Өзінің кең даланың бір бөлшегі екенін мақтаныш тұтып, шындықтың сырына терең үңіле түседі. Сырбай Мәуленов үнемі тынбай ізденіс, еңбектену үстінде көрінеді. Оны өзі де айтады.

 … Тұманды күндей мұнартып,                

Көлеңке болғым келмейді.                    

Еліме босқа жүк артып,

Тек ерке болғым келмейді.

Сіңірсем деймін жеріме,

Маңдайдың терін ағызып.

Жасасам деймін еліме,

Жанымның отын тамызық… –

 деп, ақын еліне деген өзінің үлкен жүрегін танытады.

Сырбай Мәуленов жырлары – қазақ поэзиясының марқайып өсуінің айнасы.

< >Өзге әдебиет өкілдерінің шығармашылығымен үндестігін тапқызу. «Туған жер, табиғатпен жаным бірге». Ақын елін, туған жерін аралаудан өмір құбылыстары мен оқиғаларын, халық тұрмысы мен күйін жай көзбен көріп қана қоймай, көңіл көзімен көріп біледі, сезеді. Тіпті басқаларға ұсақ-түйек деген нәрсенің өзі ақынның назарынан тыс қалмайды.

Міне біз де ақын сияқты өз шеберлігімізді, тапқырлығымызды көрсете білейік.

< >А3 қағазындағы суретті жалғастыру;Суретке тақырып беру;Тақырыптың әр әріпіне сөз ойлау;Байланысты мәтін құрастыру. «Жазға жауын» тақырыбында шағын қызықты мәтін құралған жоба орындалды.А3 қағазына «Егемен Қазақстан» газетінен мақала аттарынан, суреттерден қиып желімдеп жапсыру арқылы жоба құрастырук;Жобаны қорғау, өз ойларын дәлелдеу. «Мұхтар Әуезов –еңбегі бағаланды, бізге міндет айқындалды…» жоба құралып, өте жақсы құралды.

ҮІ Қорыту кезеңі.

1)Сабақтан алған түйгендеріне шолу.

2)Мұғалімніңқорытынды сөзі.

< >Рефлексия /өз көңіл-күйлерін білдіру.Рефлексия

1- іздену

2 – шаттану, қуану

3 – немқұрайлы қарау (өз шаруасымен шұғылдану)

4 – талпыну, оқу

5 – тағатсыздық, шыдамсыздық

6 – жабығу, қиналу

ҮІІ. Үйге тапсырма

С.Мәуленов өмірі мен шығармашылығына байланысты сызбе құрап келу.

ҮІІІ. Бағалау.

Әр оқушы өз ойын айтып , бір-бірін бағалады.

Қарағанды облысы, Жезқазған қаласы,
«№21 жалпы орта білім беретін мектебі»КММ
бастауыш сынып мұғалімі
Сауытбаева Гульмира Серикбаевна

Сабақ: ана тілі
Тақырыбы: Сырбай Мәуленов «Дала жұлдызы»
Мақсаты мен міндеттері: Ыбырай Алтынсариннің шығармашылығымен, өмірбаянымен таныстыру; оқушыны көркем шығарманың мазмұнын түсінуге жетелеу,
1. Білімділік: түсініп оқу, мәнерлеп оқу дағдыларын қалыптастыру;
2. Дамытушылық: өлеңді талдау қабілеттерін дамыту; белсенділіктерін дамыту;
3. Тәрбиелік: ізгілікті — елжанды дара тұлға тәрбиелеу;
Сабақ түрі: жаңа тақырыпты таныстыру сабағы
Көрнекіліктер: Ы. Алтынсариннің портреті кесте;
Әдіс — тәсілдер: жұптық, талдау, сипаттау; Сабақ барысы

1. Оқыту үрдісінің маңыздылығы: Жұмбақтар шешу:

1. Сөзі – дана, үні жоқ, —————2. Аяғы біреу, қолы жоқ,
Сөйлемейді тілі жоқ. ——————Шиыр — шиыр жолы көп.
Қолыңа алсаң — шешең,————— Өзі сөйлей білмейді,
Ақылы асқан көсем. ——————Саған ізі сөйлейді.

3. Тұмсығымен қозғалар, соңында аппақ із қалар.- жұмбақтардың шешулеріне ортақ тақырып ойлап тап

Ыбырай Алтынсарин (1841 — 1889)
↓
Ақын, жазушы, ағартушы, ұстаз

2. Жаңа тапсырмаларды қалыптастыру:
Бүгін Сырбай Мәуленовтің «Дала жұлдызы» шығармасын оқимыз.

Оқулық бойынша жұмыс 9 — 11 бет
9 — 11 бет «Дала жұлдызы»- мәтін.
— үлгі оқу (мұғалімнің оқуы)
— Сөздік жұмыс: қараңғы — оқымаған, сауатсыз, білімсіз.
— тізбек бойынша оқу
— азат жолмен оқу
— Мәтінде кім туралы әңгімеленген?
— Мәтіндегі оқиғаға қатысушыларды төменгі үлгі бойынша ата
— Сергіту сәті

3. Жаңа білімді бекіту: Топтық жұмыс: төменгі сөздерді атап Ыбырай ата туралы әңгімеле(1, 2 топ) қара бояумен ерекшеленген сөздерді пайдаланып, Есжанның тұрмыс — жайын әңгімеле (3, 4 топ).
Мәтіндегі түсті бояумен ерекшеленген сөздерді ата: Торғай қаласына, ұстаз, мектеп салдырды, оқуға балалар тарту, жұпыны, тозған, жоқшылық зардабын, өңі жүдеу, қайтыс болыпты, жарық, оқулық жазды, жалғыз өскен емен ағашы, мыңдаған бұтақ, жалғыз жұлдыз, мыңдаған жұлдыз.

Суретпен жұмыс:
1. Суреттегі адамдарға ат қой.
2. Бұл сурет әңгімедегі қай оқиғаға сәйкес келеді деп ойлайсың?
3. Мәтінге сүйеніп, сурет бойынша әңгіме құра.
Дәптермен жұмыс: жалғыз өскен емен -……..
жалғыз жұлдыз -……… қара — қарсы сөздер тауып жаз.
Бүгінгі сабақта кім туралы толық мәлімет алдық? Өздеріне жаңадан не алдыңдар.
4. Үйге тапсырма: 9 — 10 бет әңгімеле №9 тапсырма дәптерге

Толық нұсқасын жүктеу

Сабақ жоспары №

Пәні: Қазақ әдебиеті

Сабақтың тақырыбы: Сырбай Мәуленов өмірі мен шығармашылығы, «Боранда», «Қош бол, сәулем», «Түбірлер», «Жастығым сені жоғалттым», «Ақ түн» өлеңдері

Сабақтың мақсаты: 

1.Оқушыларға ХХ ғасыр әдебиетінің өкілі, қоғам қайраткері, ақын Сырбай Мәуленов туралы толық ақпарат беру, шығармашылығымен таныстыру.

2. Оқулықпен және қосымша материалмен жұмыс істей білуге, шығармашылық қабілеттерін арттыру

3.Әдебиетке деген сүйіспеншілікке, бір-біріне деген қамқорлыққа, мәдениеттілікке, жолдастарының сынын дұрыс қабылдай білуге, өздерін бағалай білуге тәрбиелеу;

Сабақтың түрі: Аралас сабақ.

Өткізу формасы: дәстүрлі сабақ.

Көрнекіліктер: сызбалар, ақын портреті, слайд

Әдіс-тәсілдер: түсіндіру, талдау, сұрақ-жауап

Сабақтың барысы:

І. Ұйымдастыру кезеңі:

-Амандасу, түгендеу, көңіл-күйлеріне мән беру

ІІ.Сабақтың тақырыбы мен мақсатын хабарлау.

ІІІ. Өткенді қайталау:

1. Жұбан Молдағалиев кім? Сызбамен жұмыс.

2)Жаттап келген өлеңдерін сұрау

3) Өлеңдердің тақырыбы, идеясы, негізгі түйінін ашу.

ІҮ. Жаңа сабақ

1) Сырбай Мәуленовтың өмірі мен шығармашылығы (1922-1993) (Слайд)

  1 (слайд) Сырбай Мәуленов (1922 – 1993) 1922 жылы 17 қыркүйекте Қостанай облысы, Жангелдин ауданы, Торғай кентінде туған. Ұлы Отан соғысына қатысқан. Абай атындағы Алматы мемлекеттік Университетін бітірген. 1943-1950 жж. Қостанай облыстық радио комитетінде редактор, Большевиктік жол Газетінде бөлім меңгерушісі, редактордың орынбасары, 1995 – 1955 жж. Қазақ мемлекеттік көркем әдебиет баспасында редактор меңгерушісі, 1957 – 1961 жж. Қазақстан жазушылар одағының әдеби кеңесшісі, Қазақ әдебиеті газетінде бас редактордың орынбасары, 1964 – 1971 жж. Жұлдыз журналының, 1971 – 1977 жж.Қазақ әдебиеті газетінің бас редакторы болды.

2 (слайд) Хронологиялық кесте — 1937 ж. Тұңғыш өлеңі жарияланды; — 1948 ж. «Өлеңдер» атты алғашқы жинағы жарық көрді; — 1956 ж. «Жаңа көктем» өлеңдер жинағы шықты; — 1957 ж. «Дала таңы» шығармасы; — 1958 ж. «Таңдамалы өлеңдер» атты өлеңдер жинағы басылып шықты; — 1964 ж. Көгілдір таулар жинағы; — 1966 ж. «Шаңқай түс» шығармалар жинағы жарық көрді; — 1970 ж. «Жер нәрі»; — 1972 ж. «Апрель жапырақтары»; — 1972 ж. Таңдамалы лирикалары; — 1972 ж. «Жапырақтар жанады» өлеңдер жинақтары орыс тілінде Мәскеуде басылды; — 1972 ж. «Таңдамалылары» атты 2 томдығы басылды; — 1982 – 1984 жж. 3 томдық шығармалар жинағы; С.Мәуленов қырыққа жуық шығармалардың авторы.

3 (слайд) Жазушы достарымен бірге

4 (слайд) Достарымен бірге

5 (слайд) Туыстарымен бірге

6(слайд) Сырбай ағаның мерейтойында

7 (слайд) «Боранда», «Қош бол, сәулем», «Түбірлер», «Жастығым сені жоғалттым», «Ақ түн» өлеңдері

Топтық жұмыс 

1-топ: «Боранда» өлеңі, «Қош бол, сәулем»

2-топ: «Түбірлер» өлеңі, «Жастығым сені жоғалттым» өлеңі

«Ақ түн» өлеңін оқушылармен бірге талдаймыз. Топпен бірлесіп, өлеңдердің мазмұнын ашу

Ү. Бекіту кезеңі:

ҮІ Қорыту кезеңі.

1)Сабақтан алған түйгендеріне шолу.

2)Мұғалімнің қорытынды сөзі.

ҮІІ. Үйге тапсырма

С.Мәуленов өмірі мен шығармашылығына байланысты сызба құрап келу. Өмірбаянын мазмұндау.

ҮІІІ. Бағалау.