Ту?ан жер т?н?ан тарих сценарий

Та?ырыбы: Ту?ан жер т?н?ан шежіре.Ма?саты:1) Тарихи-м?дени м?раны са?тау,Ма??ыстауды? тарихи-м?дени м?раларын,д?ст?рлерін о?ушыларды? бойына сі?іру;2) О?ушылард

 Та?ырыбы: Ту?ан жер т?н?ан  шежіре.

Ма?саты:

1) Тарихи-м?дени м?раны са?тау,Ма??ыстауды? тарихи-м?дени м?раларын,д?ст?рлерін о?ушыларды? бойына сі?іру;

2) О?ушыларды Отанс?йгіштікке,?лтжандылы??а т?рбиелеу;

3) О?ушыларды? тап?ырлы?,шапша?ды? ?асиеттерін молайтып,с?йлеу м?дениетін дамыту;

К?рнекілігі:

1) ?аза?стан Респуликасыны? р?міздері;

2) Ма??ыстау а?ын-жазушыларыны? на?ыл с?здері;

3) Ма??ыстау таби?аты ж?не киелі ескерткіштері туралы жасал?ан фото-слайд;

4) Ма??ыстау ?лкесіні? тарихи т?л?аларыны? портреттері;

Барысы:

                                                 ?ш ба?ытым

Хал?ым

Тілім

Отаным

Алтын ?азына

Ма??ыстау ?лкесіні? алтын ?азынасына саяхат

С?з байлы?ы елде Ма??ыстауда?ы  а?ын жазушылар  мен тарихи  ескерткіштері туралы не білеміз екен?

Жер?йы?

 «Ту?ан жер т?н?ан  шежіре» ?ле? шума?тары

Хор:?н?ран

1-ші о?ушы: «?ш ба?ытым»

Е? бірінші ба?ытым –Хал?ым мені?,

Со?ан берем ойымны? алтын кенін.

Ол бар болса мен бармын ?ор болмаймын,

?ымбатыра? алтыннан нар?ым мені?.

Ал екінші ба?ытым –Тілім мені?,

Тас ж?ректі тіліммен тілімдедім.

Кей –кейде д?ниеден т?нілсемде,

?асиетті тілімнен т?нілмедім.

Ба?ытым бар ?шінші –Отан деген,

«Кім мы?ты?» десе біреу  Отан дер ем.

Оты с?нген жал?анда жан барсы?ба

Ойланбай-а? кел да?ы от ал менен.

                                             М??а?али Ма?атаев.

2-ші ж?ргізуші:

?ымбатты ?стаздар ?ауымы ж?не о?ушылар б?гінгі сайысымыз?а ?ош келді?іздер.Абай атамыз  айт?андай: ?ашан бір бала ?ылым,білімді махаббатпен к?ксерлік болса, сонда ?ана оны? аты  адам болады.

1 кезе?:Асыл казына

1.Киіз ?й

2.?асиетті сан

3.Наурыз

4.?лы есімдер

5.Салт-даст?р

6.?ле? шумактары

1ші-ж?ргізуші:

Б?рімізге белгілі киіз ?йді? к?рінісі ?сіресе ?аза?станды алып ?арайтын болса?, соны? ішінде е? бірінші Батыс б?лігі  осы киіз ?йімен  ерекшеленеді екен.Ендеше киіз ?й  туралы не біледі екенбіз.

1.Киіз ?й

С?ра?: Киіз ?йді? пайдаланылуы,с?н-салтанатына ?арай ?андай т?рлерге б?лінеді?

Жауап: ?ара ?й ?ш ?анатты,?оныр ?й т?рт ?анатты,а? ?й алты ?анатты,а?  ала орда сегіз ?анатты,а? орда он екі ?анатты, а? ша??ан ?й он сегіз ?анатты, алтын ?зік  жиырма т?рт ?анатты, алтын орда отыз ?анатты.

С?ра?: Киіз ?йді? б?ліктері ?андай топтар?а б?лінеді?

Жауап: 1) ?й с?йектері (а?аштан т?ратын б?ліктер)

               2) Киіздері (ши, киіздер)

               3) Бау – ш?лары (баулары мен бас??р,ар?андары)

2.?асиетті сандар

С?ра?: Бес ?ару ата?ыз?

Жауап: Ату, кесу, т?йреу, со?у, шабу.

С?ра?: Жеті ?аламды ата?ыз?

Жауап: Д?ниені? т?рт б?рышы: к?ншы?ыс, к?нбатыс, т?стік, терістік ж?не аспан-жо?ар?ы ?алам, жер-орта??ы ?алам, жер асты-т?менгі ?алам.

2-ші ж?ргізуші:

Наурыз мерекесін тойлау ?р елде ?р т?рлі. Ал бізді? елімізде соны? ішінде Батыс ??ірінде Наурыз тойы ерекше аталып ?тетіні белгілі ж?не со?ан орай ырымдары да жо? емес.  

3. Наурыз

С?ра?: Наурыз к?к деген не?

Жауап: Наурыз айында ?шып келетін к?ктем ??сы.Оны ал?аш к?ргенде «Наурыз к?гім келді? бе?» деп ша?ырып жем шашады.

С?ра?: Наурыз к?жеге ?осылатын та?амдар ?андай ырымдарды білдіреді?

4. Салт-д?ст?р

С?ра?: «Айт майы»  деген не?

Жауап: Бай, д?улетті адамдар т?рмысы ж?та?, жо?жітік а?айын жекжатты? т?рмысын к?теру, ж?рдем беру ма?сатында олар?а уа?ытша пайдалану?а мал б?лініп берілген. Айт майын келісілген уа?ыт ішінде ?айтаруды адамгершілік парыз деп сана?ан.

С?ра?: Бала шыр етіп д?ниеге келгеннен орындалатын д?ст?рлерді ата?ыз?

Жауап: Шілдехана, бесікке шалу, ?ыр?ынан шы?ару, т?сау кесер, с?ндеттеу, ат?а отыр?ызу т.б

?н: ?білхайыров Ибатолланы? с?зіне жазыл?ан  «Каспий тол?ыны»

5.?лы есімдер.

Ой сергіту. Ма??ыстау ?лкесіні? а?ын-жазушылары. Суретте: У?йіс ?айралапов, Айтма?анбет ??дайбергенов, Маршал ?бді?алы?ов, Ме?декеш Сатыбалдиев, Бесінбай Бегеніш?лы, ?біш Кекілбай?лы, Фариза О??арсынова т.б. (А?ын-жазушыларды? портреттері фото-слайдта к?рсетіледі о?ушылар портретке ?арап ?ай а?ын немесе жазушы екенін аны?тап, ол туралы толы? ма?л?мат беру керек).

1-ші о?ушы: Ма??ыстау жері сонау ы?ылым заманнан бері ?зіні? таби?ат ерекшелігімен де, к?рген адамды тамсандырар, та??алдыратын тарихы ерекшеліктерімен де ерекшеленетін ?лке. Ал енді сол ?ажайып ескерткіштерге саяхат жасайы?.

6.Ойлан тап. Фото слайдта Ма??ыстау ?лкесіндегі бірнеше ескерткіштер мен к?мбездер берілген. Осыларды? ?ыс?аша тарихын жазу. Олар: «Сейсен ата», «?ош?ар  ата», «Бекет ата», «Шопан ата», «Ма?сат ата», «?амысбай», «??лбара?», «Сазды» т.б. жиырмадан астам ?лкенді-кішілі ?ауымдар бар.

7. «Ту?ан жер – т?н?ан шежіре»  Ма??ыстау ?лкесі жайында?ы ?ле? шума?тары.

О?ушы:

Ма??ыстау десем болды шаттанамын,

Ма??ыстау десем болды жасанамын.

Сен десем ?абірі?де аунап т?сер,

Абылым, М?рын жырау, ?аша?аным.

Ма??ыстау сені? ?анша батты к?ні?,

Ма??ыстау сені? ?анша атты к?ні?.

Жата алмай кетеді ?ой ?абірі? де

Сен десем Есір менен С?тті??лы?

О?ушы:

?ызы? ?ой б?р?ырап бір ??был?аны?,

Бурадай б?лік салып жын ?р?аны?

Сен десем кетеді ?ой тебіреніп 

??лшарым, ?скінбайым, Н?рымдарым

Ж?ретін ?рбір с?зі? а?ыз болып,

Т?натын ?рбір с?зі ма??ыз болып.

Сен десем кетуші еді Алшын ата,

?азіргі заманда а?ыз болып.

1-ші ж?ргізуші: ?діл?азылар ал?асы ?орытынды шы?ар?анша Фото-слайд?а т?сірілген Ма??ыстау ?лкесін тамашала?ыздар.

2-ші ж?ргізуші: Адам мен адамды, халы? пен халы?ты те?естіретін – білім  деп М.?уезов атамыз айт?андай сайыскерлерімізге білімні? биік шы?ына шы?ы?ыздар демекпіз.

Просмотр содержимого документа

«Тема: Ту?ан жер т?н?ан шежіре,4 сынып »

Мемлекет басшысы Нұрсұлтан Назарбаевтың «Болашаққа бағдар-рухани жаңғыру» мақаласы аясында өтілетін «Туған жер-тұнған тарих» атты іс-шараның сценарийі

Іс-шараның мақсаты: Жастарға туған өлке тарихын зерделеуге

таным түсінігін кеңейтуге көмектесуге, өз отанын сүюге тәрбиелеу

Іс-шараның барысы:

Ашылуы: Түркістаным Тұраным биі

1-жүргізуші: Армысыздар, құрметті қонақтар, ұстаздар, ата-аналар, оқушылар! Абай атындағы жалпы орта мектебінің бастауыш сынып бірлестігінің ұйымдастыруымен

«Туған жер-тұнған тарих!» атты іс-шарамызға қош келдіңіздер!

Елбасымыздың «Болашаққа бағдар, рухани жаңғыру» мақаласында айтылғандай, «Біз-ұлан-ғайыр жері мен аса бай рухани тарихы бар елміз. Ұлы Даланың көз жеткізгісіз кең-байтақ аумағы тарихта түрлі рөл атқарған».

2-жүргізуші : «Туған жердің әрбір сайы мен қырқасы,тауы мен өзені тарихтан сыр шертеді. Әрбір жер атауының төркіні туралы талай-талай аңыздар мен әңгімелер бар. Әрбір өлкенің халқына суықта пана, ыстықта сая болған, есімдері ел есінде сақталған біртуар перзенттер бар. Осының бәрін жас ұрпақ біліп өсуге тиіс.

Қонақтарды таныстыру

1) Кентау қаласы әкімдігінің «Кентау қалалық ішкі саясат бөлімі» мемлекеттік мекемесінің басшысы міндетін атқарушысы Ғалымжан Тойшиев.

2) Кентау қалалық білім бөлімінің әдістемелік кабинетінің жетекшісі:

Жақсылық Омаров

3) Кентау қалалық білім бөлімінің бастауыш сынып әдіскері: Айгүл Мақұлбекова

4) Кентау қалалық Икар теле арнасы басшысы міндетін атқарушысы: Мамасаитова Умида

Орынбайқызы

5) Баспасөз ақпарат құралдары менеджері, Қазақстан Журналистер одағының

мүшесі, Қазақстан бас редакторлар клубының мүшесі, Ақпарат саласының үздігі, Республикалық «Айқын» газетінің Түркістан облысындағы меншікті тілшісі, Тельман Әбдібекұлы Бейсенов.

6) Бабайқорған ауылдық округінің әкімі: Қарабаев Жантөре.

7) Мұстафа

8) Ауыл биі, Қамқоршылық кеңесінің төрағасы: Сұлтанхан Серікбаев

9) Ауыл ақсақалы, еңбек ардагері: Бәйменов Асылхан

10) Мектеп тарихында өзіндік орны бар ардагер ұстаз Әзімхан Маханбетов

11) Ардагер ұстаз Елтаева Назен апай

12) Абай аулының бас имамы, ауыл ақсақалы: Мырзабеков Қалдыбай.

Іс-шараның ашылуы

1) Кентау қаласы әкімдігінің «Кентау қалалық ішкі саясат бөлімі» мемлекеттік мекемесінің басшысы міндетін атқарушысы Ғалымжан Тойшиев.

2) Кентау қалалық білім бөлімінің әдістемелік кабинетінің жетекшісі:

Жақсылық Омаров

3) Абай атындағы жалпы орта мектебінің директоры: Адаев Изатулла Тасболатұлы

1-жүргізуші: Бүгінгі «Туған жер-тұнған тарих» атты іс-шарамыз бес баспалдықтан тұрады. Баспалдақтың 1-сатысы:

Т-Тарих тағылымы

А- асылым ардағым

Р-рухани байлығым

И –имандылық иірімі

Х- хисса дастандар

2-жүргізуші:

Ақиық ақын М. Мақатаев сөзімен айтсақ,

Бір әңгіме қозғашы ауыл жайлы,

Бұдан артық рахат табылмайды.

Бұлдырасын өткен күн сағымдай бір,

Бір әңгіме қозғашы ауыл жайлы.

1-жүргізуші:

Елбасының «Болашаққа бағдар: Рухани жаңғыру» атты бағдарламалық мақаласы стратегиялық маңызға ие, жасампаз халқымыздың жарқын болашағын айқындайтын ойтолғам.

1. «Т- тарих тағылымы

2-жүргізуші: «Біздің қазақ жер атын, тау атын әманда сол ортаның сыр-сипатына қарай қоя білетін жұрт. Қайда, қандай елге барсаң да жер-су, жапан түзде кездекен кішкене бұлақ атының өзінде қаншама мән-мағына, шешілмеген құпия сыр жатады» (М. Әуезов)

1-жүргізуші:

Тарих түкпірінен сыр іздейміз,

Ғажайып сырлы әлемге кіргендейміз.

Бабалардың жүріп өткен сансыз жолын,

Тарихтың әр бетінен көргендейміз.

Ендігі сөз кезегін Бейсенов Тельман Әбдібекұлына және Бәйменов Асылхан атамызға және Маханбетов Әзімхан атамызға береміз.

2-баспалдақ: «Асылым-ардағым»

Ұстаздар жайлы өлеңдер және слайд

1-жүргізуші:

Бұл жаңғыру – ұлыларды ұлықтау,

Ұлы Абайдың даналығын ұмытпау.

Туған ел мен мектебімді дәріптеп,

ұрпақтарға үлгі етіп ұмытпау.

2-жүргізуші:

Бұл жаңғыру – кемелденіп жаңғыру,

Кеуде соққан күллі әлемді таң қылу.

Бұл жаңғыру – бастамасы ғажаптың,

Бұл жаңғыру – астанасы ләззаттың.

1-жүргізуші:

Ауыл азаматы, Кентау қаласының құрметті азаматтарының бірі, Халықаралық жазушылар Одағының мүшесі, ақын Қыдырәлі Алдабергенов ағамыздың байырғы ұстаздарға арналған өлеңдерін 4 «а» сыып оқушылары оқиды.

Ендігі кезекте 4-сынып оқушысы Мұрат Каусардың орындауында «Мерекем» әнін қабыл алыңыздар

2) Керімбек Арай- 4 «а» сынып оқушысы

«Ұстаз апай» (Клара Рсалдина апайға арнау)

1.Ұстаз боп қалып қойдың жадымызда,

Солай етіп биік шыңға асырдың да.

Бір куаныш жылытты бойымызды

Бұл өмірдің толассыз тасқынында.

2. Сыйлап бізге есепсіз шуақ нұрды,

Жүрегі шәкірттердің тулап тұрды

Ізгіліктің ауласы есік ашып,

Білімнің шырағданы жанып тұрды.

3.Біз сізден жалықпастан сабақ алдық,

Солай етіп есейіп қанаттандық.

Енді бүгін еске алып өзіңізді,

Өткеннен мөлтек етіп сыр атқардық.

4. Пейілі кең, жаны жомарт жан едіңіз,

Төгілген нұрлы көктен ән едіңіз.

Сіз жайлы жыр мен сыр таусылмасын,

Еске алайық бүгін күн бәріміз.

5. Иман, сауап жүректерден төгілер,

Еліміз өркен жайып гүлденер.

Шаттық жырын жырлайды кейінгі жас,

Сізді бәрі құрмет етіп үлгі етер.

Өмірдің тәрбиелі ұғып жырын,

Ақтардық көңілдің бір тұнық сырын

Тәңір сізді әрқашан жарылқасын,

Аямастан мейір мен шуақ нұрын!

Ұстаз ағай — 4 «а»сынып оқушысы Сапарәлі Ерасыл

Жергілікті ақын Қыдырәлі Алдабергеновтың

Абай атындағы мектепте ұстаздық еткен Ханділла Әбішев ағайға арнауы

1. Өмір жолын ағайдың үлгі етейін,

Тағдырынан мол қарпып сыр етейін.

Ханділла ағай ерекше жан еді ғой,

Мәртебесін оның да өрлетейік.

2.Жасынан талапта боп білім алған,

Ұстаздардан ол мықты тәлім алған.

Жоғары білім алып ол Шымкентте,

Өтті талай тәжірибе сынақтардан.

3.Сұңғақ бойы, салмақты елден ерек,

Шабыттанса, сөйлейтін төгілдіріп.

Физиканың қып-қиын сұрақтарын,

Ұғындыра аатын жеңілдетіп.

4.Өмір жолы қызық екен дүр анық,

Физикадан бәрі түгел құралып.

Оқу-білім алудан жалықпадық,

«еңбегіңіз» еш кетпей бағаланып.

5. Жақсы едік бәріміз де физикадан,

Болмасақ та бұл күні озық одан.

Күнұзаққа тыңдаудан жалықпадық.

Дәріс алып білімді бір ұстаздан.

6. Шым-шытырық формуласы болмайтын,

Ал «химия» ол жағынан оңбайтын.

Екі пәннен озық білім алғандар,

Өмір жолын қиналмастан жалғайтын.

7. Аға жайлы айттық білем аз ғана,

Болар еді әрмен қарай созғанда.

Бір кісідей еңбек етіп мектепте,

Қуанышты сыйлаушы еді балаға.

8. Шәкірттері бұл ағаның баршылық,

Өмір жолда жүр ғой олар бақ сынап.

Ардақ тұтар ағамызды сөз еттік.

Өлең жолы өз-өзінен тасқындап.

Ұлағатты ұстаз — 4 «а» сынып оқушысы Жорабек Салауат

(«Абай мектебінің ұлағатты ұстазы Тойшыбай Әбділлаев ағайдың аруағына арналады)

1. Көз тастап биік шыңға тау маңда,

Туып өсті Абай атты ауылда.

Жастайынан еңбек етіп ерінбей,

Қол созды асқар биік арманға.

· 2.Бой берместен алып ұшты арғымақ

· Бұлқын атып,бойдағы бір жалын от.

· Математика мамандығын игерді,

· Оқуын ол мұғалімнің тамамдап.

· 3. Мамандықты меңгеріп оқып алған,

· Қызметті ол ауылда жалғастырған.

· Жас бүлдіршін, жастарға білім беріп,

· Өмір жолға тәрбиелеп аттандырған.

· 4.Ерінбей еңбек еткен еңбегіңіз,

· Биіктен талай мәрте көріндіңіз.

· Болашақ ұрпақтарын тәрбиелеп,

· Аянбай еңбек етіп тер төктіңіз.

5. Асулардан асып бір мәртебеңіз,

Тауға айналды кешегі әр төбеңіз.

Құрмет етіп жас, кәрі ауылдағы,

Әлі күнге содан қуат ап келеміз.

6. Отбасылық ғұмырыңыз жалғас тапты.

Әр күніңіз қуанышпен алға басты.

Құлшына еңбек етіп талай жылдар,

Жеттіңіз ұлан-асыр мол табысқа.

7.Өмірге келді ұрпақ ұл-қыздарың,

Жарқырап таң боп атты жұлдыздарың.

Болашақтың іргесі берік болып,

Сейілтуші ең салқындау түн ызғарын.

8. Табиғат үйлестірер жарастырып,

Мен жүрмін өлең жазып аласұрып.

Мәртебесін түсірмей әз ағайдың,

Бір қызы жүр ұстаз жолын жалғастырып.

Әзімхан ағайға- 4 «а» сынып оқушысы Нұридин Пернехан

(Әзімхан Маханбетов ағайға)

1. Мейлі күні көктемнің жауындасын,

Жиі көрем мен сізді ауыл барсам.

Жүресіз қауымдасып елмен бірге,

Шуақ нұрға бөлеп бір айналасын.

2.Ігілікті, иманды мұрат еткен,

Ұстаздықпен жастарға тәлім берген.

Ауылдың сіз құрметті азаматы,

Төгілетін әрдайым ән көңілден.

3.Өлеңді ұқсата алмай келісті тым,

Күн артынан дамылсыз ілесті күн.

Ауылдың бір кісісі сіздей болар,

Кең қармап, алатын тынысы бір.

4. Жандайын бір жаралған шуақ нұрдан,

Ізетпен хал-жағдайын сұрап тұрам.

Аяқ басып сексеннің сеңгіріне,

Ол ауылдың қариясы атанған.

5. Бұл кісіні мен ауылда көп көрем,

Бар ғұмырын осы өңірде өткерген.

Бар жақсылық қасиеті бойында,

Шежірені ағытады кеп-керім.

6. Өткеріліп ізгі ниет шаралар,

Ұстаздардың еңбегін бағалар.

Кеше күні тәлім берген жастарға,

Аман болсын біз сыйлайтын ағалар…

«Шалғай ауыл деме сен» Мұрат Каусар

Ауылды осы дейді екен біреу алыста,

Тұрған жоқ түсейін деп жарысқа

Алыс деген шақырымдар елестеп,

Сырымды айттымбір әріптес танысқа.

Алыс болсын, жақын болсын бұл Абай,

Ол алыстық етпейді ғой мен үшін,

Күлімдеп бір күтіп алар жарқырай.

Бұл Абайды алыс деме, жақын де,

Күн шыжыса, жаймашуақ салқын де.

Ауыл жайлы бір жақсы сөз айтыңдар.

Туған жерін сүйеді ғой әр пенде.

Ауыл жайлы айтпаңыздар сөз бөтен,

Ауылым ғой қарттарым бар көзкөрген.

Бір сағыныш жетелейді әрқашан,

Оны өңім түгіл түсімдеде іздегем.

Ауыл жайлы шежіреге қанықпын,

Мен ауылды жастайымнан таныппын.

Өмір-өзен ағып жатыр бір тынбай,

Төбесінде жарқырайды жарық күн…

1-жүргізуші:

Тұлғаңды арманыма ұқсатқанмын,

Үлгіңді көңіліме қыстатқанмын.

Есімде , әліппені жаттатқызып,

Ең алғаш қолға қалам ұстатқаның.

2-жүргізуші:

Талай оқушының, түлектердің алғашқы ұстазы болған Елтаева Назен апайға сөз береміз.

3-баспалдақ: Р-рухани байлығым

2-жүргізуші:

Жалғаны көп сахнасында жаһанның

Мәдениетін мойындату қазақтың.

Бұл жаңғыру – тарихи сәт сауапты,

Сауапты іске бәріміз де жауапты:

1-жүргізуші: Түркістан өлеңі авторы Тәшенов Ә

Түркістан

Т Тарихы мол тұнған жер

Ү Үміт артар миуалы жер

Р Рухы биік арман жер

К Кереметті киелі жер

І Ілтипатқа толы жер

С Сенделге сауап жер

Т Табиғаты тұнған жер

А Ас-дәмі де кенді жер

Н Наны тәтті балдай жер

2-жүргізуші:

Мақал-мәтелдер айтысы

Ассалаумағалайкум! Алты жасар бала келсе алпыстағы шал сәлем береді — демекші қалыңыз қалай.?

-Келгенше қонақ ұялады келгеннен соң қонақ ұялады деуші еді келіңіз төрге шығыңыз қонақ болып кетіңіз,

-Қонағын сыйласа төрге шық дегендей төрге шығайын.

-Жат асына қарайды, дос басына қарайды деуші еді аталарымыз асқа отырыңыз

-Ойбай -ау жақсы ас қалғанша жаман қарын жарылсын

-Досыңның асын қасыңдай іш демекші тамақ алыңыз

-Ой , рахмет, Досы жоқ адам , тұзы жоқ тағам демекші Алла разы болсын .

— Жылқы кісінегенше адам сөйлескенше осылай таныс біліс болудың өзі бір ғанибет қой құрдас.

-Мыңның түсін танығанша , бірдің атын біл демекші есіміңіз кім болады?

-Есімімі—- Көрген жерде ауыл бар деп осылай келіп тұрыңыз

—Қонақққа кел демек бар,кет демек жоқ —қой қайтайын.

—Қонағыңнан алтын алма, алғыс ал демекші жолыңыз болсын.

-Жаман өз үйінде қонақ дегендей сыртқа шығарып салар болар

-Білмеген у ішеді дегендей оған ренжи көрмеңіз .

Алтыға дейін бала ерке, алпыстан кейін шал ерке -деуші еді , аталарымыз сөзімізді көңілімізге ала көрмеңіз.

-Кәрі -кәрінің сөзі дәрі, дегендей О не дегеніңіз?

Таз тарағанша той тарқар- қайтайын.

Бір ауылда мың туысың болғанша, әр ауылда бір туысың болсын дегендей келіп тұрыңыз.

2-жүргізуші:Ендігі кезекте 4-сынып оқушысы Мұрат Каусардың орындауында «Мерекем» әнін қабыл алыңыздар

1-жүргізуші:

Жыр алыбы Жамбылдарды жыр қылу,

Ән алыбы Шәмшілерді ән қылу.

Бұл жаңғыру ән мен күйді дәріптеп,

Рухани байлығыммен таң қылу

2-жүргізуші: 1-сынып оқушысы Зайырхан Мейіржанның орындауында

«Алға, Қазақстан» әнін қабыл алыңыздар

Қол соғып қошеметпен қарсы алайық!

Би 4 «ә» сынып оқушылары

4-баспалдақ Имандылық иірімдері

1-жүргізуші:

Бұл жаңғыру – тарихи сәт сауапты,

Сауапты іске бәріміз де жауапты:

Тұлпарымыз озсын десек бәйгеде,

Ұрпағымыз болсын десек сауатты.

2-жүргізуші:

Бұл жаңғыру-болашағын елімнің

Имандылық

Бұл жаңғыру – Туған Жерді түлету,

Ен даланың кең құшағын гүл ету.

5-баспалдақ Х-хисса, дастан

1-жүргізуші:

Шыңға биік Ел көз тіксе асқарлы,

Шайыр жазбай, кім жазады дастанды?!

Сүйінші, Алаш!

Тарихыңда толғаулы

Рух жаңғырар жаңа дәуір басталды!

2-жүргізуші: Ендігі кезекті 4 «ә» сынып оқушыларына береміз.

Үкаша ата, Жылаған ата жайлы жыр, дастандар

Қорытындылау

1-жүргізуші:

Көк түріктің ұрпағына, уа, құтты

Ту көтерер тағы бір таң атыпты.

Жолын таппай, қаңғырған

Ел қаншама,

Кодын сақтай, жаңғырған Ел бақытты.

2-жүргізуші:

Жолын таппай, қаңғырған Ел қаншама,

Кодын сақтай, жаңғырған Ел бақытты.

Бұл жаңғыру – өрге бастау Ұлтымды,

Бұл жаңғыру – төрге бастау Ғұрпымды.

Ұлттық кодым – менің ұлттық құлпым,

Кім көрінген қолды етпесін кілтімді.

Ән: Нұридин Нұрболат

РУХАНИ ЖАҢҒЫРУ

Шыңға биік Ел көз тіксе асқарлы,

Шайыр жазбай, кім жазады дастанды?!

Сүйінші, Алаш!

Тарихыңда толғаулы

Рух жаңғырар жаңа дәуір басталды!

Көк түріктің ұрпағына, уа, құтты

Ту көтерер тағы бір таң атыпты.

Жолын таппай, қаңғырған

Ел қаншама,

Кодын сақтай, жаңғырған Ел бақытты.

Бұл жаңғыру – өрге бастау Ұлтымды,

Бұл жаңғыру – төрге бастау Ғұрпымды.

Ұлттық кодым – менің ұлттық құлпым,

Кім көрінген қолды етпесін кілтімді.

Бұл жаңғыру – ұлыларды ұлықтау,

Ұлы Абайдың даналығын ұмытпау.

«Кісен ашып» Құрманғазы күйімен,

Болмысымды бұлжымастай құлыптау.

Бұл жаңғыру – кемелденіп жаңғыру,

Кеуде соққан күллі әлемді таң қылу.

Жыр алыбы Жамбылдарды жыр қылу,

Ән алыбы Шәмшілерді ән қылу.

Бұл жаңғыру – бастамасы ғажаптың, Б

ұл жаңғыру – астанасы ләззаттың.

Жалғаны көп сахнасында жаһанның

Мәдениетін мойындату қазақтың.

Бұл жаңғыру – тарихи сәт сауапты,

Сауапты іске бәріміз де жауапты:

Тұлпарымыз озсын десек бәйгеде,

Ұрпағымыз болсын десек сауатты.

Бұл жаңғыру – Туған Жерді түлету,

Ен даланың кең құшағын гүл ету.

Шығыс, Батыс, Оңтүстік пен Солтүстік –

Бар қазақтың арман-жырын бір ету.

Асуды асып Қазақстан – ардағым,

Аспанменен астасып тұр арманым.

Ер бастады! Ел қостады! Жарылқа!

Тәңір Ием, Туған Елдің БАҒДАРЫН!

Бірлестік жетекшісі: Бейсеналиева Ү

02.04.2016 17:23

Нажмите, чтобы узнать подробности

Саба?ты? ма?саты: О?ушыларды? ту?ан елін, жерін, Отанын с?юге, ту?ан жеріне деген с?йіспеншілігін арттыру. Жас ?рпа?ты? бойынан еліне, жеріне , Отанына , ?лтына деген патриотты? сезімін ?алыптастыру. ?лтты? салт – д?ст?рді , елімізді? ма?таныштарыны? ?лгі – ?негелерін ??рметтей білуге т?рбиелеу.

Т?рі: сайыс саба?

Кітапханашы: ??рметі о?ушылар! Ту?ан жерімізді? т?ны? суын ішіп, ж?пар ауасын ж?т?ан ?рбір адамны? ту?ан топыра?ына деген сезімі ерекше.?аза? хал?ы ел болып бірігуі, ?лт болып ?йысу жолында талай белестерден ?тті.

Ендеше о?ушылар біз сайыс саба?ымызды бастайы?!

2 топ?а б?лінеміз « ?ыран » тобы « К?гершін » тобы.

Сайысымызды? б?лімдерімен таныстыра кетейін.

1 б?лім: « Ша?ыра?ы? шай?алмасын – ту?ан ел »

( ?аза?стан?а ?аза? еліне байланысты с?ра?тар ?ойылады)

2 б?лім: « ?лт рухы – ?лылармен мы?ты» (Аттары а?ыз?а айнал?ан , ?аза? еліні? ма?таныштары туралы с?ра?тар)

3 б?лім: « Ма?ал – с?з атасы» (?атысушылар?а с?ра? ?ойылады, ?атысушы ма?алмен жауап беру керек. )

4 б?лім: Екі топ?а с?ра?тар ?ойылады.

5 б?лім: Шы?армашылы? ж?мыс

Тек ?ана жасыл т?сті пайдалана отырып, таби?ат ??былыстарыны? суреттерін салы?дар.

 Таби?ат?а ?ам?орлы? туралы ?з ойлары?ды ?ыс?аша жазы?дар.

1 б?лім: « Ша?ыра?ы? шай?алмасын – ту?ан ел »

( ?аза?стан?а ?аза? еліне байланысты с?ра?тар ?ойылады)

?ыран тобына:

  1. Мемлекетті? е? жо?ары лауазымды т?л?асы ? ( Презтдент)
  2. ?лтты? валюта к?ні? ( 1993 жылы 15 ?араша)
  3. ?аза?станда?ы е? биік шы?? (Хант??ірі 6646 метр)
  4. ?н?ранны? с?зін жаз?ан? ( Ж.Н?жімедтнов , Н.Назарбаев)
  5. Жайы?ты? жа?асында орналас?ан ?ай ?ала? ( Орал)

«К?гершін» тобына

  1. Атырау ?аласы ?андай таби?и байлы?ымен ата?ты? ( м?най, газ, балы?)
  2. 1991 жылы 2 ?азанда ?арыш?а т???ыш ?ш?ан ?арышкер? ( То?тар ?уб?кіров)
  3. Елімізді? м?найы мен газын беріп  отыр?ан ?азына т?бегі? ( Ма??ыстау облысы)
  4. Ма??ыстау облысыны? орталы?ы ?ай ?ала? (А?тау)
  5. ?аза?стан неше мемлекетпен шектеседі? ( 5 мемлекет Ресей; ?ыр?ыстан; ?ытай; ?збекстан: Т?ркменстан)

2 б?лім: ?лт рухы – ?лылармен мы?ты!

?ыран тобына:

  1. Рейхстаг?а туын тіккен ?аза?станны? халы? ?а?арманы ? ( Р.?ош?арбаев)
  2. ?аза?ты? б?лб?л ?ншісі кім? ( К?л?ш Б?йсейітова)
  3. « Мен жастар?а сенемін» ?лені? авторы? ( Ма?жан Ж?мабаев)
  4. ?аза?ты? к?сіби ?лтты? негізін салушы, ?аза? биіні? падишасы ? (Шара Жиен??лова)
  5. Желто?сан к?терілісіні? ??рбаны? (?.Р?с?ылбеков)

«К?гершін» тобына

  1. 40 жыл бойы ?аза?ты? даласы мен баласын ?н ?уенімен ?лдилеген ?лы композитор? ( Ш.?алдая?ов)
  2. ?лт жанашыры деп кімді айтамыз? (М.Шаханов)
  3. Ата?ты ?аза? суретшісі? (?.?астеев)
  4. Семей ?аласында д?ниеге келген ата?ты а?ын? ( Абай)
  5. ?аза?ты? жерлес а?ынымыз  ?.Мырза ?ли неше жас?а толды? (80 жас?а)

3 б?лім « Ма?ал с?зді? атасы » ( Б?л сайысты? шарты мен сіздерге с?ра? ?оям, сіздер ма?алмен жауап беру керексіздер)

Мысалы: Жыланды інінен ?алай шы?арады?

Жылы жылы с?йлесе?,

Жылан інінен шы?ады.

?ыран тобына:

  1. ?ар жана ма? ( ?алауын тапса, ?ар жанар)
  2. Тасты? же?ілі бола ма? ( керек тасты? ауырлы?ы жо?)
  3. Аппа? ?ар?а бола ма? (?ар?а баласын аппа?ым дер)
  4. ?ой мен ?ас?ыр ойлана ма? (?ойды? ойлан?аны аманды?, ?ас?ырды? ойлан?аны арамды?)
  5. Жігітті шал деген ж?н бе? ( Жаман жігіт жасында шал болар)

« К?гершін» тобына

  1. Адамны? ?ай м?шесі ?ор?а?, ?ай м?шесі батыр? ( К?з ?ор?а?, ?ол батыр)
  2. Етікті ?онышынан басып киюге бола ма? (?олы?нан келсе, ?онышынан бас)
  3. Тауы? т?с к?ре ма? ( Тауы?ты? т?сіне тары кірер!)
  4. Оттан ысты? не бар? ( Отан – оттан да ысты?)
  5. От?а т?сіп к?ймеуге бол ма? ( Отан ?шін от?а т?с к?ймейсі?)

4 б?лім: Екі топ?а  с?ра?тар ?ойылады

К?гершін тобына

  1. «??сбегі» деген с?зді ?алай т?сінесі??

( ??сбегі – ?ыранды т?рге , топ?а жеке айыра білетін адам. ?ыран ??сты т?р т?л?асына, с?йек  бітіміне ?арай сынай білетін адам. Оны? баулитын ?ырандарыны? е? алыбы – б?ркіт. ?аза? спортыны? ерекше дамы?ан т?рі)

  1. Е? ?демі ??с? ( Тауыс)
  2. ?ыран ??старды ата? ( ителгі, ?аршы?а, ?ыр?и,лашын, с???ар)
  3. Б?ркітші деп кімді айтады? (Б?ркітті баптап, оны сонар?а сала білетін адам)
  4. «?ызыл кітап» деген ?андай кітап? (Сирек кездесетін ?рі жойылып кететін ??стар,жануарларды атаймыз)
  5. Жануарлар тіршілігіне е? ?ажетті жа?дайларды ата? (ауа,су, жылу, жары?)
  6. Т?нде к?зі ?те жа?сы к?ретін ??с? ( жапала?, ?кі)
  7. Жыл ??старын ата? ( тырна, ?аз,?йрек,?арлы?аш)
  8. ?ыстайтын ??старды ата? ( суы?тор?ай, ?ар?а, сауыс?ан)

«?ыран» тобына

  1. ??старды? к?ктемгі тіршілігі не? ( ?я салу, ж?мырт?а басып балапан шы?ару)
  2. Суда ж?бын жазбайтын ??с? (а??у)
  3. С?йлей алатын ?ол?а ?йренген ??с? (тоты??с)
  4. Су тазалы?ын са?тайтын санитар ??с? (ша?ала)
  5. 4500 м шы? ??зды тауды мекендейтін ??с (?лар)
  6. Сира?ты ??с? ( дегелек)
  7. ?анаты е? кішкентай ??с?( ??р?ылтай)
  8. ??стар ?андай т?рлерге б?лінеді? ( жабайы ??стар, ?й ??стары, )
  9.  ?ай ??ста м?лде ?я болмайды? ( к?кек

5 б?лім: Шы?армашылы? ж?мыс

Тек ?ана жасыл т?сті пайдалана отырып, таби?ат ??былыстарыны? суреттерін салы?дар.

 Таби?ат?а ?ам?орлы? туралы ?з ойлары?ды ?ыс?аша жазы?дар.

Кітапханашы:

Болсын елім тынышты?ты? т?ра?ы,

« Жас ?ландар » болсын м??гі ?ыра?ы

Сендерсі?дер жа?а ?асыр жастары

Болаша?ты? м??гі ?мір шыра?ы – дей келе ?діл?азылар ал?асынан топтарды? ?орытынды ба?асын с?раймыз!

Просмотр содержимого документа

«Ту?ан жерім — т?н?ан шежірем»

Майлы Орманов атындағы орта мектебінің тарих пәнінің мұғалімі Керинбаева Арайлым Бейсенбаевна

Жас тарихшы

тарихи -танымдық сайыс

Сабатың мақсаты: Оқушылардың тарихи білімдерін саралап тарих пәніне деген қызығушылығын одан әрі жетілдіре отырып дамыту.

Сайысымызды бастамас бұрын әділ қазылар алқасын сайлап алайық

Сайыс 5 айналымнан тұрады,оған 5-6 сынып оқшылары қатысады

1-топ « Қырандар 2-топ « Алғырлар» 3- топ «Жүйріктер»

  1. Әр топ өздерін таныстырады

  2. Викториналық сұрақтар

  3. Жылдар сыр шертеді

4.Картадан не білесің?

5.Әр топ өз өнерлерін көрсетеді

Білім аққан сел дейді

Бірақ оңай келмейді,

Ала білсең білім көп

Ақыл ойға кел дейді

Білім ой мен арымыз

Рухани ол нәріміз

Сайыскерлер сіздерге

Қол соғамыз бәріміз — деп бірінші кезеңімізді бастаймыз

1-айналым Әр топ басшы өз тобын таныстырады және эмблемасын қорғайды

2- айналым әр топқа бес сұрақтан қойылады

«Қырандар » тобының сұрақтары

1.Қола дәуірінде Қазақстанды алғаш мекендеген тайпалар қалай аталады?

(Беғазы- Дәндібайлықтар)

2.Темір дәуірінде мекен еткен сақтар туралы ең көп мәлімет қалдырған грек тарихшысы (Герадот)

3.451 жылы Каталаун шайқасы қай халықтардың арасында болды? (Ғұндар мен Римдіктер)

4.Аттила өмір сүрді (400-453ж)

5.Үйсіндердің астанасы ретінде саналған қала (Қызыл Аңғар,Чигучен)

«Алғырлар» тобының сұрақтары

1.Қазқастан тарихы неше кезеңге бөлінеді (4 кезең)

2.Аристотельден кейінгі екінші ұстаз атанған Шығыстың ғұлама ойшылы (Ә.Н Әл-Фараби)

3.Тас дәуірі неше кезеңге бөлінеді? Палеолит,мезолит,неолит

4.Демография дегеніміз не? (Халық санының азаюы мен көбеюі)

5. « Барбаросса» (Гитлердің соғыс жоспары)

« Жүйріктер» тобының сұрақтары

1.Адамзаттың өткен тарихын заттай деркетер арқылы зерттеу (Археология)

2. Тың игеруге Қазақстанның қай облыстары кірді ? Солтүстік Қаз,Повлодар,Торғай,Ақмола,

3.Тың игеру жылдары Қазақстан бойынша неше гектар жер жыртылды? 27 мил гектар

4.Карта дегеніміз не? (Жер көлемінің кішірейтілген нұсқасы)

5.Ұлы Отан соғысы қай жылдары болды? 1941-1945 ж

3-айналым Жылдар сыр шертеді

Интерактивті тақтадан жылдар көрсетіледі?

1топ

1.Б.з.б.5-3 жаңа тас дәуірі

2.1969 ж «Алтын адам»

3.530 жыл Томирис патшайым Кир әскерін талқандады

4. 437 жыл Ғұндардың Еуропаға жорығы

530 жыл

Б.з.б 5-3мың жыл

Б.з.б 5-3мың жыл

437 жыл

1969 жыл

2топ

1.Ғұн империясында дағдарыс басталды б.з.б 71 ж

2.1941ж ҰОС

3.1465 жыл қазақ хандығы құрылды

4.1835 ж Шоқан дүниеге келді

Б.з.б 71 жыл

1465 жыл

1835 жыл

1941 жыл

3топ

1.Әл-Фараби дүниеге келді

2. 1723 жыл «Ақтабан шұбырынды »

3.б.з.б.55 Ғұн империясы екіге бөлінді

1723 жыл

4. 1945 ж ҰОС аяқталды

870-950 жж

1945 жыл

Б.з.б. 55 жыл

4 айналым Картадан не білесің?

1-топ

1.Тиграхауда сақтары қай жерді мекен етті? Жетісуды

2.Беғазы –Дәндібай мәдениеті қай аймақта орналасқан? Орталық Қаз

3 Гирканилер қай жері мекендеді? Каспий теңізі маңында меке еткен

2-топ

1.Сактар мекендеді ( Жетісуды)

2. «Алтын адам» ( Жетісудан )

3.Ғұндар мекендеді (Шығыс Қаз)

3 –топ

1.Шоқан Уалиханов дүниеге келді ( қазіргі Қостанай облысы)

2.Тың көтеруге кірген облыстар (Қостанай,Ақмола,Сол.Қаз, Көкшетау,Торғай,Повладар)

3.А.Байтұрсынұлы қазіргі қай обл дүниеге келді? (Қостанай обл,Жангелдин ауданы)

Тақырыбы: Ерлер есімі – ел тарихы

Мақсаты: Тәуелсіздікке қалай қолымыз жеткені жөнінде, қазақ ұлтының ер ұлдары туған

жерін,

сүйікті елін жаудан ақ найзаның ұшымен, жұмыр білектің күшімен қорғап, ел

тарихын өз қандарымен жазып кеткендігі туралы түсінік беру;

Тәуелсіздік жолында еліміздің талай ұл – қыздары жойқын жорықтарда шейіт

болып ерен ерлігімен тарихта қалғандығын таныстыру;

елін, жерін мейірлене сүйе білген алып тұлғалы батырларымыздың жүрегі, адам

гершілік, парасаттылық, кісілік, жомарттық, ақындық, шешендік т.б. қасиеттерін үлгі

ете отырып отансүйгіштікке, қажыр – қайраты, ерік – жігері мол, ынтымақшыл,

білімді болып өсуіне бағыт беру.

Көрнекілігі: ұлағатты, қанатты сөздер жазылған плакаттар, тарихтағы ер ұлдарының суреті,

тақырыпқа байланысты слайдтар.

БАРЫСЫ:

1- жүргізуші: Қазақ жері қонақжай төрдің жері,

Қазақ елі қас сақтай ердің елі.

Елі кедей болмаған, жері байтақ,

Еділ ердей, Бабырдай шерлер елі.

Азат бүгін байлыққа тұнған жерім,

Азап жүгін, ел жауын қуған ері.

Әділет пен бірлікке жанын қиып,

Әділ өткен билердің туған жері.

2 — жүргізуші: Қазақ жері көп шеккен қасіретті,

Қазақ ері өнерлі, өсиетті,

Египетті билеген Бейбарыстың,

Елі текті, киелі, қасиетті.

Қорлаған жау басқыншы халыққа мұң,

Қорғаған ер – ойлаушы халық қамын.

Қобыланды, Ер Тарғын, Алпамыстар,

Қорғап қалды ел бағын алыптарым.

1 жүргізуші: Қазақ елі сонау Алтайдан Пиренейге дейін билік еткен ер Еділ батырдың елі.

Қазақ елі – асқан батырлығымен, ақыл – парасаттылығымен Египет еліне билік

жүргізген Бейбарыстың, Үндіні билеген Бабырдың елі.

2 жүргізуші: Аспаныңда жарқ – жұрқ етіп жалындар,

Аққан судай зымырады ғасырлар,

Тұрды күтіп, түрлі – түрлі асулар.

1 жүргізуші: Тарих! Осы сөзде қаншама мазмұн, қаншама ойлар мен ұғым жатыр. Ұлы

Жібек жолының кіндігі болған әлемге әйгілі Отырардың күйреуі, жоңғар

шапқын

шылығы, үш жүздің Ресейдің қол астына кіруі, ұлт –азаттық шаруалар

көтерілісі,

нәубет аштық, жеке басқа табынушылық, репрессия, Ұлы Отан соғысы,

қазақ

даласындағы полигон зардаптары, орталықтың теріс саясатының

нәтижесінде

Желтоқсан оқиғасы бәрі де біздің тарих.

Енді сол тарих бетін ашайық!

1 оқушы: Отырар қаласы өз тарихында сұрапыл соғыстан 3 рет қирап, 3 мәрте

тірілген

іргелі орын. Отырардың керуені кіріп шығып жататын бес қақпасы

болған,

дарбаза қақпа, алтын қақпа, хан сарайы қақпа, құл қақпа, пышақты қақпа деп

аталатын. Дүниеге Әбу –Насыр Әл –Фараби, Әл – Жауһариді келтірген, 100 мыңнан

астам халық мекендеген, бірнеше мешіт, медресесі бар аты әлемге әйгілі қала.

2 оқушы: 1219 жылы Шыңғысхан жасағы Отырар қаласын 200 мың әскерімен қоршауға

алды.

Бірақ қанша шабуылдаса да олар қаланы ала алмады. Шыңғысхан

қаһарланып,

бүкіл қолы қырылса да «Отырарды алу керек» деген бұйрық береді. Отырар

тұрғындарының жағдайы нашарлайды, тамағы таусылады. Әскер ішінен бір

жансыз

опасыздық жасап, қала қақпасын ашып береді. Жау сатқындарды да, қала халқын

да қырып салады.

Сонымен 6 ай бойы жауға тойтарыс берген Отырар қаласының орнында төбе

төбе топырақ қалады.

Көрініс: «Отырардың күйреуі»

3 оқушы: 1723 жыл. Ел жайлауға көшіп жатқан кез. Алтайдан Атырауға дейін

тыныштық

орнатқан қазақ елі қаннен қаперсіз, шат шадыман жаз жайлау қызығын

көруге

бет алғанда, жоңғар қалмақтары тұтқиылдан шабуыл жасап, қазақ халқын

қан

жылатты. Бұл шабуылдарды жоңғар ханы Цеван Рабтанның інісі Шона

Даба

басқарды. Дүрліккен ел шұбыра қашып, табаны езіліп, шұбырынды халық ақ

табан

болды. Аңдыздаған жұрт Алқа көлге аялдап, қасиетті Қаратауға бас сауғалады.

Қаратаудың баурайында қалың қазақ бас қосты. Елдің елдігін, ердің

ерлігін

соңғы рет сынайтын күн туды. Жауға соққы беріп, жалпы жұртты аман алып қалу

үшін данышпан ата Төле би батырларды батылдыққа, елді бірлікке шақырды.

4 оқушы: Қара таудың басынан көш келеді,

Қара жорға шайқалып бос келеді.

Қара күнді жамылып қара қазақ,

Қара түнді басынан кешкен еді.

Қара қайғы көрсетпей ештеңені,

Қара жауы қанатын кескен еді.

Шұлғау болып қыздардың кестелері,

Талай қара шаңырақ өшкен еді.

Қара жұртта бықсыған шала қалған,

Аналардан ес кеткен, балалардан.

Тал да таппай қармауға жағалаудан,

Ақыл қашқан адыра бабалардан.

5 –оқушы: «Ат ауыздығымен су ішкен, ер етегімен су кешкен» заман болды. Қалың елді

Қаракерей Қабанбай, Қанжығалы Бөгенбай, Шапырашты Наурызбай батырлар

бастап,

азулы жауды Аңырақайда жеңді. Райымбек сияқты киелі батырлар кейін

шапқан

кесапат жауды қасиетті қазақ жерінен біржола қуып тастады.

6 –оқушы: Ер елінің Қабанбай тірегі боп,

Өренінің мақтаныш, жігері боп.

Ерлік сапта жүр мәңгі өзі бастап,

Әр ұрпаққа күш берер жүрегі от.

Етсе егес Бөгенбай дана батыр,

Өткен емес кек алмай дара батыр,

Айбары боп елдіктің, ердің ісі,

Айғағы боп ерліктің дала жатыр.

Райымбек әулие – қасиетім,

«Құдайым» деп жаулары бас иетін.

Балалары батыр боп орындайды,

Бабалардың өнеге өсиетін.

7 –оқушы: Ел иесіз, жер иесіз болған емес. Халық болған соң оның көсемі болады. Ел

басына

күн туғанда қол бастайтын батыры болмаса, ел бастайтын иесі болмаса ел болудан

қалады. Міне, осындайда ел басшысы болған, тарихта үлкен орын алатын тұлға

қазақтың батыр ханы Абылай. Абылай 1771 жылы Әбілмәмбет дүниеден өткен

соң

хан сайланады. Абылай 30 жасқа жетпей ақ алғыр, жігерлі, қайрат қуатымен

ел

бірлігіне араласады. Абылай бірінші ел бірлігі, екінші қарулы күш болу

керек

екенін түсінеді.

«Абылайлап» Сабалақ қол бастады,

Абылай хан аталып, ел басқарды.

Ерлігінен хандардың басталады,

Егемендік, елдіктің сел бастауы.

1 жүргізуші: Тарихтың терең – терең қатпарларына көз жіберер болсақ, елдің есі мен

санасында ұзақ уақыттан бері сақталып келе жатқан небір орасан оқиғаларға

куә боламыз. Сол соқпақтардың бойында еліне елеулі еңбек сіңіріп, қаһар

мандық қызмет атқарған ірі – ірі тұлғалардың өмірі мен тарихта қалдырған

іздері әлі күнге дейін сайрап жатыр. Заманымыздағы Тәуке хан сондай ардақ

ты есімдердің ішінен ерекше орын алады.

Көрініс: «Жеті жарғы»

Автор: Әділ хан аз болды Назардайын

Алашқа Есім ханның жолы дайын.

Тәукедей данышпан хан құрған екен

Басында Күлтөбенің құрылтайын.

Тәуке хан: Уа, жұртым, алты алашқа аты шыққан қазақтың игі жақсылары!

Бүгінде Күлтөбенің басына жайдан жай жиылып отырған жоқпыз.

Бабаларымыз

Қасым ханның «Қасқа жолын», Есім ханның «Ескі жолын» жалғастыра отырып ел

тыныштығын сақтайтын, тентекті түзейтін Жарғы қабылдап «Қой үстіне бозторғай

жұмыртқалаған заманға» жетуіміз керек.

Бабадан мирасқа қалған жерді сақтау, нығайту үшін ең алдымен дау,

жанжалдың

негізі болған көшпелі елдің мал жаятын жайылымын, қоныстарын дұрыс жолға

қою

қажет. Олай болса бірінші жарғы жер дауы болсын.

Бұдан былай жайылымдар ру ру болып пайдалануға беріліп және әр

ру

белгіленген аймақтың шеңберінде ғана көшіп қонуға мүмкіндігі бар болсын. Белгі

ленген жер межесінің шеңбері рудағы түтін саны мен мөлшеріне қарай бөлініп, жер

ді пайдалану барысында дау туатын болса, ру басшылары, билер әділетті

шешім

шығаруы қажет.

Ал енді Ұлы жүздің бас биі Төле би, сен не айтасың?

Төле би: Жыртық үйден жел гулесе – сол жаман.

Өлім – бесік әлдилеген – сол жаман.

Ұрлық, қарлық, барымталап мал тауып,

Берекесін елдің алған – сол жаман.

Олай болса екінші жарғымыз ұрлық, қарлық, барымтаның жолын қиып, ел

тыныштығын қорғайтын заңымыз болсын.

Тәуке хан: Ал енді Орта жүздің бас биі Қаз дауысты Қазыбек биге сөз берейік.

Қаз дауысты Қазыбек: Біз қазақ деген мал баққан елміз,

Бірақ ешкімге соқтықпай жай жатқан елміз.

Елімізден құт – береке қашпасын деп,

Жеріміздің шетін жау баспасын деп,

Найзаға үкі таққан елміз.

Ешбір дұшпан басынбаған елміз,

Басымыздан сөзді асырмаған елміз.

Келесі жарғымыз ұлт қауіпсіздігін қамтамасыз ету болсын.

Тәуке хан: Келесі сөзді Кіші жүздің бас биі Әйтеке биге берейік.

Әйтеке би: Қазақ ордасын нығайту үшін ең алдымен бет бетімен ру руға бөлініп, бір

бірімен қырқысып, ел берекесін алған рулар арасындағы дауды шешіп, елдің

ұлттық

бірлігін сақтауымыз керек. Алты алаштың баласы бір біріне жау болса

елдің

ертеңі не болмақ. Келесі жарғымыз ру арасындағы дауды шешуге арналған заңы

мыз болсын.

Тәуке хан: Келесі сөзді қырғыз Көкім биге берейік.

Қырғыз Көкім би: «Аға өлсе – жеңге мұра,

Іні өлсе келін мұра» дегендей жетімдеріміз бен жесірлеріміз ел кезбесін

десек

келесі жарғымыздың бірі жесір дауы болсын.

Тәуке хан: Қарақалпақ Сасық би, жарғыға қосарың бар ма?

Сасық би: Балаң жаман болса,

Көрінгеннің мазағы емес пе!

Әйелің жаман болса,

Бұл жалғанның тозағы емес пе!

Туған балаң жақсы болса,

Тән мен жанның шырағы емес пе!

Алған жарың жақсы болса,

Жиғаның мен мейманыңның тұрағы емес пе! деп Қаз дауысты Қазыбек би

айтқандай, келесі жарғымыз үй іші мен бала тәрбиесі болсын.

Тәуке хан: Ал қатаған Жайма би, сөз кезегі саған да келді, не айтарың бар?

Қатаған Жайма би: Төрені қара өлтірсе, құнын оның кім бермек,

Азаматын өлтірсе, ақысын оның кім бермек?

Жерін жөнсіз иеленсе, есесін оның кім бермек?

Әйелі ерін сыйламаса, ері елін сыйламаса, елі әдет ғұрпын сақтамаса

ертеңгі

күніміз не болмақ? Олай болса келесі жарғымыз құн дауы болсын.

Тәуке хан: Уа, жұртым, алты алаштың игі жақсылары! Ел тәуелсіздігі мен тыныштығын

қамтамасыз етер «Жеті жарғымызды» қабылдадық. Айымыз оңымыздан

туып,

«Жеті Жарғымыз» темірқазығымыз болсын! Әумин.

Автор: Жер дауы баяндайтын – біріншісі,

Ру, қоныс болыпты меншікті ісі.

Иеленген жеріне жанжал болса,

Біреуге басымдық қып озбыр кісі.

Үй іші мен баланы тәрбиелеу –

Болған екен заңының екіншісі.

Ұрлық, қарлық, барымта – үшінші заң,

Баян етер бәрін де білген кісі.

Төртінші боп саналған мынау заңы:

Бір халықпен басқа ру болса дауы.

Ұлтын жаудан қорғамақ – бесінші,

Алтыншы – құн, жетінші – жесір дауы.

2 –жүргізуші: Халқымыздың елдік тарихында Исатай, Махамбет бастаған 1836 – 1838 жылдары

шаруалар көтерілісі айрықша орын алады.

8 оқушы: ХVIII ХIХ ғасыр, Қазақ билері мен хандары иек атып, көмек күткен орыс

патшалығы бірте – бірте өз мақсатын орындап, қазақ жерін отарлап, қазақ елін

аздыра бастады. Ел ішіне іріткі салып, зымияндық саясатпен ел бірлігіне, ұлттық

қасиетімізге, тіліміз бен дінімізге, кеңдігіміз бен елдігімізге кесір келтірді. Оған

қазақ шаруалары ызаланып, бас көтерді. Исатай мен Махамбет бастаған ел

көтерілісі сәтсіз болса да, ер намысының айғағы еді.

9 оқушы: Орнатам деп Исатай бостандықты,

Ордадан кек, құптауды достан күтті.

Жаңғырған мұң – шаруа күресінен

Жәңгір хан мен патша жасқаныпты.

Көрініс: «Махамбет пен Жәңгір хан»

Жәңгір: Уа, Махамбет, ел ішіндегі орақ ауызды ақын едің, мені мақтап бір өлең

айтшы

мына халыққа.

Махамбет: Айтсам айтайын.

Хан емессің қасқырсың,

Қас албасты басқырсың.

Дұшпаның келіп табалап,

Достарың сені басқа ұрсын.

Хан емессің аярсың,

Айыр құйрық шаянсың.

Жәңгір: Әй, Махамбет, талай жыл дәмдес болып тең өсіп едік. Сенен бұны күтпеген

едім,

текеметімді тілгендей Әбілқайыр тұқымынан не жамандық көрдің? Сені ел қатарына

қосқан Тайман тұқымы ма?

Махамбет: Жәңгір, атаң Әбілқайыр қарауындағы елді алакөз дұшпаннан қызғыштай қорғаған

ел

үшін туған нар еді. Нардан айғыр туды, айғырдан қауырсын туды.

Тайманұлы

Исатайға тіл тигізбе, ол қарадан туса да хан боп туды. Сен жылатқан елді ол

жұбатса несі айып?

1 –жүргізуші: Ресей қазақ елі түгелдей қол астына біріккеннен кейін, өз ойларын іске

асыра

бастады. Қазақтың шұрайлы жерлерін тартып алып, беттен ауған орыс шаруа

ларына берді.

Қазақтың хандығы жойылды, биліктен айырылды. Мұндай

зорлықтарға

Шыдамаған ел Кенесарыны хан сайлады. Азаттық соғыс ашты. Кенесары

қазақ

халқын өз алдына мемлекет етем, өз алдына дербес ел болғызам деген қазақтың

ең

соңғы ханы болды.

10 оқушы: ХХ ғасырдың бас кезінде Ресей Азиялық Шығысты отарлауды кең

көлемде

жүзеге асырды.

1916 жылы 40 мыңға жуық шұрайлы жерінен айырылған қазақ еліне 19 бен

41

жастың арасындағы ер азаматтар окоп қазу жұмысына алынсын деген патша

жар

лығы шықты.

Соған қарсы жер жерде көтерілістер отряды құрылып, Торғай,

Жетісу

өңірінде Аманкелді Иманов, Әліби Жанкелдин, Тоқаш Бокин сияқты

ардагерлер

басқарды.

Ардагер Аманкелді ердің ері,

Кең өріс жалпақ дала туған жері.

Елі мен мекенінің туын ұстап,

Қол бастап қан майданда аққан тері.

2 жүргізуші: Қазақтың ғұмырындағы жазылмас дерт осы ғасыр. Ендеше тарихқа тағы

да

көз жүгіртейік.

11 оқушы: 1918 1919 жылдар. Ресей үшін «Азаматтық» деп аталатын қызыл мен

ақтың

соғысында қазақ ауылдары қосақ арасында кетіп қырғынға ұшырады.

12 оқушы: 1920 жыл. Алаш елі Кеңес империясының илеуінде қалды.

13 — оқушы: 1921 жыл. Қазақтың кейбір аймақтарында ашаршылық болып өтті.

14 оқушы: 1928 жыл. «Ірі феодалдар» деген сылтаумен ағайынға ұйытқы болып отырған

қазақтың бай отбасыларын айдауға жіберді.

15 оқушы: 1929 жыл. Қазақтың жүздеген зиялыларын, мыңдаған азаматтарын Кеңеске

қарсы деп атты, асты, айдауға жөнелтті.

16 оқушы: 1930 жыл. Кәмпеске, колхоз деген желеумен мал сүмесіне ғана қарап отырған

ұлттың тігерге тұяғын қалдырмай, тышқақ лағына шейін сыпырып алды.

17 оқушы: 1931 жыл. Қыстан әрең шығып, бір уыс тары таба алмай, Кеңес өкіметі

әдейі

ұйымдастырған алапат ашаршылыққа ұшыраған қалың қазақ жартысының

көбінен

айрылып шыбынша қырылды. Бір деректер бойынша 3 500 000 адам

аштан

өлген.

18 оқушы: 1937 жыл. Қызыл репрессия

1 жүргізуші: Жеке басқа табынушылықтан, Сталиндік зұлматтың зардабынан қоғам қайрат

керлері Әлихан Бөкейханов, Міжақып Дулатов, Жүсіпбек Аймауытов,

Сәкен

Сейфуллин, Ілияс Жансүгіров, Бейімбет Майлин, Смағұл Садуақасовтар

құрбан

болды.

2 жүргізуші: Бодандықтың қамытын киіп, қарғыс атқан күндерден құтылғанша көрген

азабы,

тартқан тозағы аз болған жоқ. Одан қайтсем құтқарам, теңдігін алып, терезесі

тең етем деген ұлт ұлылары қиян – кескі қарсылықтарын көрсетіп жатты. Өресі,

өлшемі ерек, ой – санасы қырандай қияны шалған Алаш арыстарының жолы

азапты да қасіретті. Алайда ұлт дегенде түн ұйқысын төрт бөлген олар алған

беттерінен қайтпады.

19 оқушы: Тағдыры қиын, бірақ кісі қызығарлықтай тағдыр. Ғұмыры ащы арманға

толы,

алайда адамға өнеге боларлық ғұмыр кешкен Ахмет Байтұрсынұлы. Ол 1873

жы

лы Торғай облысы Тосын болысында Сары түбек дейтін жерде дүниеге

келген.

1919 жылғы 24шілдедегі РСФСР Совнаркомның қаулысы бойынша қазақ өлке

лік әскери–революциялық советіне мүше болып кіреді, коммунистік партия

қатары

на өтіп қызу еңбек ете бастайды. 1929 жылы оның басына бұлт үйіріле баста –

ды. Бұл Голощекиннің қазақ жерінде білгенін істеп, бүлдіріп жатқан кезі еді.

1929 жылы қамауға алынғандардың ішінде Ахмет Байтұрсынұлы да болды.

М.Горькийдің жұбайы Қызыл Крест арқылы көмектесіп, 1934 жылы босаттырды.

Бірақ көп ұзамай 1937 жылы репрессияның қанды пышағына ілігеді.

20 оқушы: Алыстан алаш десе, аттанамын,

Қазақты қазақ десе мақтанамын.

Болғанда әкем қазақ, шешем – қазақ,

Мен неге қазақтықтан сақтанамын, деп жырлап өткен қайраткер Міржақып

Дулатұлы 1885 жылы қазіргі Қостанай облысының Жанкелдин ауданына

қарасты

Қызылбел аулында дүниеге келген. 1909 жылы ең алғашқы жинағы «Оян, қазақ!»

Уфа қаласында жарық көреді, 1910 Қазандағы Каримовтар баспасыннан

«Бақытсыз Жамал» романы басып шығарылады. 1913 жылы Ахмет Байтұрсынов

пен бірге «Қазақ» газетін шығарады. М. Дулатұлы Сталин, Голощекин озбырлығы

на ілініп, 1928 жылы тұтқындалады. 1930 жылы ОГПУ коллегиясының үкімімен

өлім жазасына кесіліп, одан кейін бұл 10 жыл абақтыға қамау жазасымен

алмастырылады. 1935 жылы 5 – қазан күні елу жасқа толуына бір ай қалғанда

Ақтеңіз – Балтық каналының бойында Сосновец стансасында лагердің лазаретінде

ауыр науқастан қайтыс болады.

21 оқушы: Сәкен Сейфуллин 1894 жылы қазіргі Қарағанды облысы Жаңарқа ауданында

дүниеге келді. «Сәкен Сейфуллин қазақ әдебиетінде жаңа эра» деп қазақ

жазушысы Сәбит Мұқанов өз бағасын берген ді. 1918 жылы маусымда контрре

волюцияшыл күштер Ақмола қаласында Кеңес үкіметін уақытша

құлатқанда

Сәкен бір топ большевиктермен бірге тұтқынға алынады.

…Қажыма, ер көңілім, бәрі де өтер,

Сан азап бір күнгідей болмай кетер.

Қара түн басып тұрса алды – артыңды,

Жарқырап ататын таң әлі – ақ жетер, деп қасындағы жолдастарына жігер

береді.

Азаттық таңын аңсаған ақын репрессия қармағына ілініп, 1938 жылы 25

ақпанда атылды.

1 жүргізуші: 1941 1945 жылдар. Адамзат тарихында болмаған алапат соғыста бірлік,

достық

жолында жан қиған қазақ батырлары ерекше ерлік көрсетті. Батырлықты батыр

лардың ұрпағы Бауыржан Момышұлы бастады.

22 оқушы: Бауыржан Момышұлы «Ескертпе»

Найзадан қол босаса, қалам алдым

Толғанып оқиғаны көп ойладым.

Тырмысып әл кеткенше көргенімді,

Жалтақтамай, именбей ашық жаздым.

Отырсам көп ойланып, күнім жақын,

Әр адам біле бермейді сөздің парқын.

Ұрпаққа арнап істеген адал еңбек,

Ақ ниетпен ұсындым саған халқым.

Жазушы болмаған соң менің затым,

Көркемді жұмыр емес жазған хатым.

Салмақтайтын саналы ер табылса,

Атаусыз неге қалсын менің атым.

23 –оқушы: Тоқтаровтай батырлар неткен жалын!

Оқтан ықпай, елім деп төккен қанын.

Батырларым жалынын жалаулатып,

Жатыр мәңгі аялап еккен бағын.

Бауыржандар Мәскеуді қорғап қалған,

Бауырмалдар жауға елді қорлатпаған.

Жатыр бүгін жалын боп алыптарым,

Батырлығы бағым боп орнап қалған.

Қорған болған елінің елдігіне,

Батырлардың бас идік ерлігіне!

Ұрпақтары қаһарман бабалардың,

Тәуелсіздік қамалын көрді міне.

2 жүргізуші: 1986 жыл. Желтоқсанда отты оқиға болды. Елдің егемендігін аңсаған жастар

алаңға шықты. Желтоқсан желі дауылға айналды. Өрттей қаулаған өжет жастар

ұлттық намыс құдіретін әлемге паш етті.

1 жүргізуші: «Қазақ елі хан сайлар зор данасын,

Ғажап елді келімсек қорламасын!»

Деп, Қайраты көтерді намыс туын,

Кек қайнатты өрт жалын Орда басын.

Қайраттың ақтық сөзі: Күнәдан таза басым бар.

Жиырма бірде жасым бар.

Қасқалдақтай қаным бар.

Бозторғайдай жаным бар.

Алам десең алыңдар.

Қайрат деген атым бар.

Қазақ деген затым бар.

Еркек тоқты құрбандық

Атам десең атыңдар.

Мен не етермін, не етермін.

Мен келмеске кетермін.

Көрмеген қош бол, таңдарым

Көре алмай мен өтермін.

Хош – аман бол артымда

Ағайын – туған, азамат.

Артымда қалған ата – анам.

Ел – жұртым саған аманат.

2 жүргізуші: Ол әділеттіліктің жеңетініне сенді. 1988 жылы 13 мамырда Семей түрмесінде

Қайрат Рысқұлбеков 21 мамыр күні таңда өмірмен қоштасады.

24 оқушы: «Ерлік жыры»

Отан сені жырламасам болмайды,

Елін, жерін сыйламаған оңбайды.

1986, желтоқсан

Қазағыма әкелді ғой зор қайғы.

Қаралаған басына оның туды күн,

Жамандамақ, жазаламақ кімді – кім?

Империяның саясаты

Қазақтың

Тастамақшы жерге жаншып теңдігін.

Он мыңдаған әскер қоршап шеруді

Ұрып – соғып жаныштауға кірісті.

Осылайша қайғы шекті қазағым

Бұл не сұмдық,

Құлақ түрші, ағайын.

Қайрат пенен

Ләззәттай есімдер.

Тартты – ау азап,

«Елім ай» деп талай күн.

1 жүргізуші: Ерлігіміздің арқасында Қазақстан егеменді болып дүние жүзіне танылуда. 1991

жылы біздің Отанымыз егеменді, тәуелсіз қазақ мемлекеті болды.

2 жүргізуші: Қандай бақыт қуанышты күн бүгін,

Дәлелдеуге Қазақстан елдігін.

Арман еткен, қыршын кеткен ағалар

Елің алды егеменді теңдігін.

25 оқушы: Тәуелсіздік – бабалардың ұраны Қазақстан сен бір елсің жаһанда

Бейуақытта бойға тартқан тұмары. Тең танылған таудай асқақ тұлғасы

Тәуелсіздік – түнектерде тұншығып, Бір сөйлемді ортасынан үздім мен,

Ызғар ұрып жанбай қалған шырағы. Осыншама осал боппыз біз кімнен?

Тәуелсіздік – берекенің бір басы, Білсін әлем айырылмаймыз ешқашан

Дәулетің мен сәулетіңнің тұнбасы. Қолымызға түгел тиген тізгіннен

1 –жүргізуші: Міне, достар, Тәуелсіздік бізге оңай келген жоқ. Осы

Тәуелсіздікті тұғырында нық ұстап тұру үшін сапалы білім мен

тәртіп керек. Болашақ өз ұлтын сүйетін, өз елі, өз жерін,

Отанын сүйетін ұлтжанды, өр намысты, биік рухты болу біздің

қолымызда.

2 жүргізуші: Қазақстанның өз жолы, өзіндік болашағы бар, бұдан былай

және мәңгі Тәуелсіз Қазақстанның таихы жалғаса бермек!

Қазақстанның Тәуелсіздігі баянды болсын! Қарышта, жайна,

Қазақстан! Қазақстанның болашағы гүлдене берсін!

Понравилась статья? Поделить с друзьями:
  • Троица краткая история праздника
  • Ту бишват праздники израиля
  • Тройной юбилей сценарий
  • Троица коми праздник
  • Тропинками здоровья сценарий

  • 0 0 голоса
    Рейтинг статьи
    Подписаться
    Уведомить о
    guest

    0 комментариев
    Старые
    Новые Популярные
    Межтекстовые Отзывы
    Посмотреть все комментарии