Ту?ан жерге туы?ды тік сценарий

Ұстазбен сыр-сұхбат сценариі

№249 мектеп-лицейдің 3 «Б» сыныбында Тұңғыш Елбасымыз Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаевтың «Ұлы даланың жеті қыры» мақаласына орай өтетін «Туған жерге туыңды тік!» атты тәрбиелік іс-шараның сценариі

МАҚСАТЫ: оқушыларға патриоттық тәрбие бере отырып, ауданымызға еңбегі сіңген, өнегелі істер жасаған қайраткер аға-апаларын үлгі-өнеге тұта отырып, туған жерге қызмет жасай білуге тәрбиелеу

Барысы:

1. «Көжек» ертегісі желісімен құрастырылған «Туған жердің ыстығы-ай» атты сахналық қойылым

2. Ән. Ауылға барам. Орындайтын Оңдасынов Ерасылдың ата-анасы Нұрсұлтан Құламетов.

І жүргізуші: Армысыздар, бармысыздар, киелі Қазыналы Қазалы жерінде туып, туған жердің топырағын иіскеп, суын ішіп, ауасын жұтып жүрген ағайын!

ІІ жүргізуші: Сәлеметсіздер ме, құрметті жиналған көрермен қауым!

ІІІ жүргізуші: «Өзге елде сұлтан болғанша, өз еліңде ұлтан бол» — дейді халық даналығы. Сондай-ақ бүгін біз туған жерімізге өз қызметін арнаған елге сыйлы, халыққа қалаулы болған жандармен сұхбаттасып, өмір жолдарын өзімізге өнеге етпек жайымыз бар.

ІҮ жүргізуші: Ол: кішкене Қазалы жерінде тұңғыш рет Қазақстанға танымалы, гимназияның, одан соң лицей-мектептің бағдарламасының негізін қалаған ұстаз анамыз – Күләш Бердікенқызы Мергенбаева апайымыз.

ІІ жүргізуші: Құрметті Күләш Бердікенқызы бүгінгі төр – Сіздікі».

ІІІ жүргізуші: Күләш Бердікенқызы, біз Сізді аудандағы беделді, сыйлы азаматша, ұлағатты ұстаз ретінде танимыз, яғни Сізді үлгі тұтамыз. Сіздей болуды армандаймыз. Сондықтан Сіздің балалық шағыңыз бізді қызықтырады. Сондықтан балалардың сұрақтарына кезек берсек.

1-оқушы: Күләш Бердікенқызы, бізге балалық шағыңызда кім болуды армандағаныңызды айтып берсеңіз? — Рахмет, Күләш Бердікенқызы.

2-оқушы: Күләш апай, ұстаздық жолды таңдауыңызға кімнің ықпалы әсер еткенін айтып берсеңіз? Өзіңіз үлгі тұтқан ұстазыңыз кім еді? — Рахмет, Сізге, Күләш апай.

3-оқушы: Күләш апай, қарапайым орта мектепке қарағанда гимназия, лицей-мектептердің бағдарламасы күрделі екені белгілі. Гимназия мен лицейдің айырмашылығы қандай? Ол оқу орындарының алғаш негізін қалау Сізге қиындық тудырған жоқ па?

— Рахмет, Сізге, Күләш апай!

4-оқушы: Күләш апай, Сіз еңбегіңіз еленіп Елбасы қабылдауында болғандығыңыз туралы айтып берсеңіз.

— Рахмет, Сізге, Күләш апай.

5-оқушы: Құрметті Күләш Бердікенқызы, қандай шет елдерге барып көрдіңіз?

— Рахмет, Сізге, Күләш апай.

— /видео/ Күләш Бердікенқызы, тарихшы ретінде бұл сұрақтың жауабын Сіз айтыңызшы!

ІҮ жүргізуші: Рахмет, Сізге, Күләш Бердікенқызы, еңбегіңізге жеміс, деніңізге саулық тілей отырып, шәкірттеріңіздің өнерін Сізге арнаймыз қабыл алыңыз!

І жүргізуші: Алдарыңызда 3 «Б» сыныбы оқушысы халықаралық байқаулардың жеңімпазы Шаттық Дильназдың елжандылықты жырлаған көркем сөзін ұсынамыз.

Алдарыңызда 3 «Б» сыныбының «Ерке қыздар» тобы әншілері Жауқазын, Дильназ, Айгерім.

Ерсұлтан: Немістің әлеуметтік ойшылы Карл Маркс ұлы «Капитал» ілімін қалай жазған? – деген сұраққа бір ғұлама, себебі: оның қасында ұлы философ Эньгельс серігі болды емес пе? – деген екен.

Нұрайым: Сондай – ақ біздің Күлаш апайымыздың гимназия, лицей ашуына көмектесіп, Жанат апайымыздың жеке балабақшалар ашуына қолдау көрсеткен біздің мектеп-лицей директоры Күлзипа Пержанқызы деседі.

Димаш: Олай болса, басшы-ұстазымыздың пікірін тыңдасақ!

ІҮ жүргізуші: Күлзипа апай Сізге де сұрақтарымыз бар.

1-оқушы: Күлзипа Пержанқызы, қандай пәндерді сүйіп оқыдыңыз?

— Рахмет, Сізге, Күлзипа Пержанқызы.

2-оқушы: Күлзипа Пержанқызы, балалық шағыңызда қандай мамандық иесі болып ойнағанды ұнаттыңыз?

— Рахмет, Сізге, Күлзипа Пержанқызы.

3-оқушы: Күлзипа Пержанқызы, Сіздің де Күләш апайымыз сияқты Елбасы қабылдауында болғыңыз келе ме?

— Рахмет, Сізге, Күлзипа Пержанқызы.

4-оқушы: Күлзипа Пержанқызы, Ұлы ойшылдардың басым көпшілігі математик екен, соның себебі неде?

— Рахмет, Сізге, Күлзипа Пержанқызы.

ІІ жүргізуші: Рахмет, Сізге, Күлзипа Пержанқызы, «Әр күніңіз мерекелі, берекелі болсын!» тілей отырып, әсем әнді Сізге арнаймыз қабыл алыңыз!

Алдарыңызда 3 «Б» сыныбы оқушысы Есетбай Таңшолпан «Мерекем» әнімен!

/Сыныптың ер балаларының арнауы/

— Құрметті елге еңбегімен танылған, туған жерге туын тіккен асылдар!

Біз де туған жерге қызмет етеміз!

— Мен Қазалымды әлемнің сегізінші кереметіне айналдырамын!

— Мен қасиетті Қазалыма тұңғыш жоғары оқу орнын ашамын!

— Мен туған жеріме көлік жасап шығаратын өндіріс орнын ашамын!

— Мен Қазалымда әсем ғимараттар жасайтын сәулетші боламын!

— Мен Қазалы жұртына еш ауырмайтын, ұзақ жасайтын дәрі ойлап табамын

— Мен Қазалыдан оқушыларға рухани азық болатын, кітап шығаратын баспаханалар ашамын

— Мен Қазалыға ұлттық аспаптар жасайтын ұстахана ашамын

— Мен Қазалыдан Елбасы мектебін ашамын

— Мен Қазалыда ЭКСПО көрмесін өткізіп, елімді әлемге танытамын

— Мен Қазалыдан мұхитарал жасаймын

— Мен Қазалы ауданының тарихы атты кино шығарамын

І жүргізуші: Күлзипа Пержанқызы, жақсының жолын қуған болашақ туған жердің тұтқасын ұстар шәкірттерге қандай тілек айтар едіңіз?

Рахмет, Сізге Күлзипа Пержанқызы.

Димаш: ІІ жүргізуші: Күлаш апай ! Талабы зор артыңызды қуған арманшыл жеткіншектерге қандай өсиет айтасыз?

Ерсұлтан: Сіз шылауында Қыдыр жүрген, бақ қонып, Қыдыр дарыған дана адамсыз, балаларыңызға қандай бата берер едіңіз?

Нұрай: Күлаш апай, Сізге алғысымыз шексіз!

Хор: «Туған ел»

ІІ жүргізуші: Құрметті халыққа қызмет жасап, ел сыйлаған, ардақтылар, келген қадамдарыңызға гүл бітсін!

І жүргізуші: келесі кездескенше күн нұрлы болсын!

Куламетова Лайла

Қызылорды облысы, Қазалы ауданы, Әйтеке би кенті, №249 мектеп-лицейдің бастауыш  сынып мұғалімі

Басқа материалдар

Сабақ тақырыбы: «Туған жерге туың тік»

Сабақ мақсаты:

Білімділік:Отан, туған жер туралы түсініктерін кеңейту, ата- бабаларымыздың тереңде жатқан тарихымен таныстыру;

Дамытушылық: оқушылардың бойында патриоттық сезімдерін дамыту, бірін –

бірі тыңдап түсіну, құрметтеу дағдыларын қалыптастыру;

Тәрбиелік: оқушылардың бойында Отан, туған жерге деген сүйіспеншілігін арттыру, елін, жерін ,тілін, әдет- ғұрпын құрметтейтін жаны таза , адамгершілігі мол, өз Отанын сүйетін азамат етіп тәрбиелеу.

Сабақ көрнекілігі: Қазақстан Республикасының рәміздері, интерактивті тақта,

суреттер

Сабақ түрі: Сайыс сабақ

Әдіс – тәсілі: пікір алмасу, сұхбаттасу,

Сабақ барысы:

І Ұйымдастыру кезеңі

1. Мемлекеттік Әнұранды орындау

2. Шаттық шеңберін құрау: Оқушылар қолдарын ұстасып, бір – біріне жақсы тілектер тілейді.

3. Әр топ өздерін таныстырып шығады.

1 топ «Атамекен» тобы

2топ «Атамұра» тобы

3 топ «Мұрагер» тобы

Кіріспе сөз:

Біздің бүгінгі сабағымыз «Туған жерге туың тік» деп аталады. Бұл сабағымыз-

ды Мемлекеттік Туымыздың авторы Ш. О. Ниязбековтың мерейтойына арнаймыз.

І тапсырма Тест сұрақтарын орындау:

1. Қазақстан Республикасының Егеменді мемлекет болған жылды көрсет

С) 1989 ж. 1 мамыр У) 1992 ж. 1желтоқсан

Т) 1991 ж. 25 қазан Х) 995 ж. 30 тамыз

2.Қазақстан қай кезден Тәуелсіз Республика деп танылды?

С) 1990 ж. 25 қазан У) 1991 ж. 16 желтоқсан

Т) 1991 ж. 25 қазан Х) 1991 ж. 16 қараша

3. Қазақстан Республикасының рәміздерін атап бер.

Г) Астана, парламент Д) Байлығы, шекарасы

Ғ) Ту, елтаңба, әнұран Ж) Валюта, қолөнері

4. Елтаңбада бейнеленген киіз үйдің бөлігі

А) шаңырақ Б) уық

Ә)кереге В) іргетас

5.Мемлекеттік Тудың авторы кім?

Н) Ш.О Ниязбеков П) Ш. Қалдаяқов

О) Ш. Уәлиханов Р) Ж. Мәлікұлы

6. Биыл Астана қаласының неше жылдық мерейтойы тойланды?

Ж) 10 З) 5 И) 15 К( 20

7. Көп аузынан түспейтін

Отан деген немене?

Оның тұлға, түс – кейпін

Достым, білгің келе ме?

Отан – сенің ата- анаң,

Отан – сенің, бауырың.

Отан – өлкең, астанаң

Отан- аудан, ауылың.

Отан- тарих, отан- тіл,

Жасаған елің, ер халқың,

Отан –өлең, Отан –жыр,

Көтерген көкке ел даңқын

( Кімнің өлеңің?)

Д) М. Мақатаев Ж) М.Шаханов

Е) Б. Ысқақов З) Қ. Мырза Әлі

8. Отан туралы мақалды көрсет:

М) Білекті бірді жығар, С) Батырды намыс өлтірер,

Білімді мыңды жығар Қоянды қамыс өлтірер

Н) Жақсы жаныңа жолдас, Р) Туған жер — алтын бесік

Жаман малыңа жолдас

1

2

3

4

5

6

7

8

Т

У

Ғ

А

Н

Ж

Е

Р

ІІ тапсырма

Қазақтың көрнекті ақиық ақыны Мұқағали Мақатаев:

Мен оның күнін сүйем, түнін сүйем,

Ағынды асқар тау, гүлін сүйем.

Мен оның қасиетті тілін сүйем,

Мен оның құдіретті үнін сүйем.

Бар жәндігін сүйемін қыбырлаған,

Бәрі маған «Отан!» -деп сыбырлаған.

Жаным менің ,

Кеудемді жарып шық та,

Бозторғайы бол оның шырылдаған!

Отан!

Отан!

Бәрінен де биік екен.

Мен оны мәңгілікке сүйіп өтем ,- деп жырлап өткендей, Отанын сүймейтін, туған жерін ардақтамайтын адам – тірі жәндік. Келесі тапсырмамыз Отан, туған жер туралы өлең шумақтарын жатқа айту.

ІІІ тапсырма: Қазақстан Республикасының Туы, авторы туралы мәліметтерін ортаға салу.

Көк аспанда көкпеңбек

Қазақстан жалауы.

Көк емес ол тектен тек,

Елдің ашық қабағы.

Ақниетті алтын күн,

Асқақ арман-қыраны.

ІҮтапсырма: Мақал – мәтел сайысы. Отан, туған жер туралы мақалдар айту. Қай топ тоқтап қалса немесе айтылған мақалды қайталаса, сол топ сайысты тоқтатып, жеңіліске ұшырайды.

Мақалдар:

Отан оттан да ыстық.

Туған жердей жер болмас,

Туған елдей ел болмас.

Туған жер – алтын бесік.

Басқа елде сұлтан болғанша,

Өз еліңде ұлтан бол.

Туған жерің – анаң, басқа жер- өгей анаң.

Елден айрылған көмгенше жылайды,

Елден айрылған өлгенше жылайды.

Адамда бір ғана Отан, бір ғана ана бар

Ү тапсырма:

Топтастыру стратегиясы

Отан атамекен үйің

елің топырағың

қасиетті жер кіндік қан тамған жер киелі мекен

ҮІтапсырма: Үй тапсырмасы. Әр топ өз өнерлерін көрсетіп,өздерін елінің

өнерлі болашағы екенін дәлелдеу.

ҮІІ тапсырма. Топ басшыларымен сұхбат.

Әр топ басшыларымен жеке сұхбат өткізу

1 топ басшысына сұрақ:

• Кемелденген еліңіздің болашағы үшін не істер едіңіз?

2 топ басшысына сұрақ:

• Егер сіз Қазақстан Республикасының Президенті болсаңыз алдыңызға қандай мақсат қояр едіңіз?

3 топ басшысына сұрақ:

• Егер сіз Білім Министрі болсаңыз өз бағдарламаңызға нелер енгізер

едіңіз?

Сайысымыздың қандай нәтижеге ие болғанын ұпай санымен анықтап, жеңім-паз топты марапаттау.

Қорытынды сөз :

Туған жер – өздерің дәлелдегендей киелі де қасиетті мекен. Өз жерімізде

көк туымыз желбіреп, әнұранымыз орындала берсін. Тұғырымыз мықты болып,

келешек ұрпағымыздың көкейінде туған жерге деген сүйіспеншілік алауы мәңгі

лаулап, жалындай берсін.

«Атамекен » әні орындалады

Астана қаласы Білім басқармасы

Ашық сабақ

«Туған жерге туың тік»

Өткізген: Өтепова С.Қ.

Сабақ тақырыбы: «Жаса, Жайна, Ару-Астана!»

Сабақ мақсаты :

Қазақстан Президенті Н.Назарбаевтың астананы Ақмолаға көшіру туралы ойы нағыз даналық, көргендік болды. Президент жарлығы халықтың патриоттық сезімін көтерді.Сөйтіп, 1998 жылы 10-маусымда Қазақстан Республикасының орталығы Астана қаласының тұсаукесер тойы болды.Бүкіл әлем назарын өзіне аударды.

Ертедегі ер бабамыз Едігеден бастап, айбынды Абылайға дейінгі хандары-мыздың бәрі — осы Есіл бойында орда тіккендері тегін болмаса керек.Халқымыз жаңа да, жас мемлекеттің Астанасын өзінің қалаған жеріне,өзінің қалауы бойынша орнатты. Кіндік қаласының құрылысына білек сыбанып, бар күш -қайратын, ынта-жігерін салды.Әр көшеге, әр үйге жүрек мейірін, перзенттік сүйіспеншілігін, жан жылуын жұмсады. Астана осылайша халқымыздың аялы алақаны , ыстық мейірімен тұрғызыл-ды. Сондықтан бұл қала бәрімізге ерекше қымбат, айрықша аяулы. Тәуелсіздік бізге жаңа жолымызды, соны соқпағымызды табуға зор мүмкіндік ұсынды.Жаңа жолымызды біз Астана арқылы таптық. Астана — XXI ғасырдың қазақ төріне мәңгі-лікке тігіп берген асқақ туы.

Жүргізуші..Астана -келешектің қаласы. «Астана мәңгі жүрегімізде» деп атала-тын әдеби-монтаж сабағымыз басталады.

1-оқушы

Күн сүйген Сарыарқаның даласында,

Таранған аққудай боп қала осында.

Жүрегі еліміздің Астана ол

Есілдің еркелеп аққан жағасында.

Кезінде көтергенде батыл мұны,

Көрінді көп ұлттың да татулығы.

Ап келді Елорданы Сарыарқаға.

Қазақтың Нұрсұлтандай ақылды ұлы.

2-оқушы

Іске асып Елбасының бастамасы

Елімнің бой көтерді бас қаласы.

Өзінің көркіменен әлемге

Танылды қазақтың бұл Астанасы.

Астана- еліміздің қақ ортасы,

Астана-ырыс, құт пен бақ ордасы.

Алыстан көз тартады тұлғаланып,

Сәулетті Елбасының Ақордасы.

3-оқушы

Тарихқа бұл өңірдің бар дерегі,

Қарайды заңғар көкке «Бәйтерегі» .

Бір көріп келген адам Астананы

Аузынан суы құрып айтар еді.

Қазақтың қуат берген даласына,

Нұр құйған әр адамның санасына.

Еліміздің төріндегі Астана бұл,

Айналған жаңа ғасыр қаласына.

4 -оқушы

Астанам-бағы биік асқармысың,

Астанам-мәңгі жарық аспанымсың.

Астанам-пейіш қала ел арманы

Астанам қайда жүрсем мақтанышым.

Астанам-шапағаттың шуағындай,

Астанам-махаббаттың тұрағындай.

Астанам-періштелер мекені сен,

Астанам-Қазақстан тұмарындай.

(«Астана -Ақ Орда»әні орындалады.)

5- оқушы

Өзіңе сырттай мен де тамсанамын,

Мерекеңді шаттана қарсы аламын.

Сен тұрсаң Есіліңнің толқынымен,

Мен тұрам Сырдың күтіп таң самалын.

Жасырып Астанама шырай кірген,

Шет жұртың не құдірет сұрайды елден!

Он жылда танымастай өзгергені

Қазақтың қасиеті ғой — Құдай берген.

6 — оқушы

Көркіңе көз тоймайды, қызығасың,

Халықтың қуанышын айт, жүзі жарқын.

Көк тірет Бәйтерегі Сарыарқада

Тұрғандай, танытқандай батыр халқын.

Астанам,мекені ғой ұлыстардың,

Бірінен-бірі асар құрылыстардың.

Керемет бар ғажайып осында тұр

Ашқандай Астананың тыныстарын.

7-оқушы

Қазақтың қайтпас қайсар батырлығын

Бар әлем келіп тойлап жатыр бүгін.

Нұрағым Астананың төрінде отыр

Халқының жеңілдетіп ауыр жүгін.

Шынында жас қалама шырай кірген,

Риза боп отыр төрде сынай келген.

Халқымыз той дегенде тартылмаған

Қазақтың несібесіне Құдай берген.

8-оқушы

Құлпырып гүлзарменен ғажап тағы,

Ордамның жарқырайды азат таңы.

Астанам-ұрпағымның мақтанышы,

Шаhарым-шуағы мол жәннат бағы.

Сән берген Сарыарқадан гүл өңірге,

Жайнаған Отанымның жүрегінде.

Астанам — бақ ошағым , түп қазығым,

Айналған бар қазақтың тірегіне.

(«Гүлдей жайна, Қазақстан » әні орындалады.)

9-оқушы

Тәуелсіз байтақ елім бар,

Тәу еткен туған жерім бар.

Елімнің биік еңсесі

Астанам ордам, төрім бар.

Атағы кезген шартарап,

Ұланы біздей өр талап.

Астанам-жалын маздаған

Отына жылын, мархабат.

10-оқушы

Елордам елдің жүрегі,

Елбасым алтын тірегі.

Елдік тұғыры екеуін

Ажыратпаймын бір елі.

Астанам-әсем, бас қалам,

Алматы-алтын баспанам.

Қызылорда-қара шаңырақ

Бәрі де менің астанам.

(«Сыр сұлуы» әні орындалып, бірнеше қыз бала би биледі.)

11-оқушы.Қазақстан Республикасы астанасы 1830 жылы іргетасы қаланған Ақмола қаласына көшірілді, айналасы бірнеше жылдың ішінде елорда адам таны-мастай өзгерді.Күн сайын жаңа бір кереметімен тамсандыратын Сарыарқа төсін-дегі Ару қала келушілердің көз қуанышына айналған.

Тәуелсіздік триумері , биіктігі 91 метрлік Қазақ елі монументі, Президент резиденциясы, Ақ Орда, Министрлер үйі, биіктігі 97 метрлік «Бәйтерек», Пирамида, 2 мың орындық » Думан» ойын — сауық орталығы , 30 мың кісі…

«Ту?ан жерім – алтын бесігім!»
Саба?ты? ма?саты: Бал?ын жастар?а ту?ан ?лке зерделеуге, таным т?сінігін ке?ейтуге к?мектесу. Асты- м?най?а, ?сті- адами рухани ??ндылы??а толы ?асиетті, киелі ?лке туралы білгендерін орта?а сал?ызу. Ту?ан жерді? тарихына ??іле білуге, болаша?та елді? т?т?асы ?зіміз боламыз деген т?сінік ?алыптастыру. Елін, жерін, тілін,?деп-??рпын ??рметтейтін, ?з Отанын с?йетін т?л?а ?алыптастыру. Тілін дамыту, ойын жектізе білуге ?йрету. О?ушыларды саяси саналы??а, ?з елін, жерін ?ор?ау?а, ??рметтеуге, с?юге т?рбиелеу.
К?рнекілігі: «Ту?ан жер» туралы сурет к?рмесі, на?ыл с?здер,тапсырмалар,жалаушалар, кітаптар к?рмесі.
Ж?ру барысы: ?Р ?н?раны орындалады. ( о?ушылар, ?стаздар)
М??алім- ?адірлі ?она?тар! «Ту?ан жерім- алтын бесігім!» атты т?рбие са?атына ?ош келді?іздер!
И?, осынау ке? – байта? елімізді? шал?ар к?лдері мен ас?ар таулары, алтын д?нді даласы, а? к?містей ?аласы, кенге толы ??ірі мен мал?а толы ?рісі б?рі болаша? ?рпа?, келешек азаматтары, сендерге ?сиет болып ?алады.Ал сол болаша? иегерлері, сендер ?андай болулары? керек?.( о?ушылар жауаптары)
Б?гінгі танымды? т?рбие са?атымызда ту?ан ел, ту?ан жер туралы білетіндері?ізді орта?а сала?ыздар.М??алім:-
Сен барда, мен де бармын, ту?ан елім,
Сен мені? м??гі ба?и м?рагерім.
Сен алмай, кім алады к?з ж?м?анда
?олымнан ?аламымды мына мені?.
Сенікі ?ртім болса басылмайтын,
Т?лпарды? т?я?ымен тасырлайтын.
Жасынан еркелеу боп ?сті бала?,
Басынан бір ауыз с?з асырмайтын.
Сенікі, мендегіні? б?рі сендік,
?зі?е ?рі налып, ?рі сендік.
?раны ?мірімні? сия?танып,
Т?рады к?з алдымда бір ?семдік.
?дебимонтаж: (4 сынып о?ушылары)
Темірлан: К?н н?рындай ?сем,
Бас иетін барша ?лем.
Н?р ойна?ан ж?зінде,
Баршалары?ыз?а бір с?лем!
Аспанымыз ашы? болсын!
К?к туымыз биік болсын!
Ата-анамыз аман болсын!
Деніміз сау, еліміз тыныш болсын!
Асхат: Армысы?, аманбысы? хал?ым мені?,
А?тар?ан ке? даланы? алтын кенін.
Мереке басы болсын берекені?,
Арда?та т?уелсіздік ту?ан жерін!
Даяна: Жо?ары ?арап к?н к?рдім,
Т?мен ?арап жер к?рдім,
О??а, сол?а б?рылып,
Егеменді ел к?рдім!
Ерн?р: Ей, ?аза?ты? ?ланы!
Бол?айсын дала ?араны,
Жер- суын ?ор?ау баба?ны?
?лмейтін м??гі ?раны.
Еламан: О, ту?ан жер, ке?пейіл ??ша?ы? ке?,
Са?ан к??іл б?л?ынар к?ш а?ынмен,
Са?ынышымды ?анат ?ып са?ан ?арай,
Балапандай талпынып ?шамын мен.
Ала?аны анамны?- топыра?ы?,
Сендік махаббатымны? оты жалын.
Сені ?алай с?юді керектігін
Мен еш?андай кітаптан о?ымадым.
Зарина: Шы?шы тау?а, ?арашы ке? дала?а,
М?з боласы?, ??сайсы? жас бала?а.
О шеті мен б? шетіне ж?гірсе?,
Шаршайсы? ба, ??мары? бір ?ана ма?
Ерн?р: Уа, дари?а, алтын бесік ту?ан жер,
?адірі?ді келсем білмей, кеше г?р
Жаза алмас ем топыра?ы?ды тебіренбей,
А?ын болмай, тасы? болсам мен егер.
Расул: Неткен байта?, неткен ?лы жер еді?!
Нендей к?йге ж?регімді б?леді??
Сенде тудым, сенде ?стім мен, сенде ?лсем,
Арманым жо? б?л д?ниеде дер едім.
Игорь: Мен ?зі?дей байта? едім, ке? едім.
?ызы?ы?ды к?ріп еркін келемін.
Сен де аямай, берді? ма?ан бары?ды,
Мен де аямай барым са?ан беремін.

Ма?алдарды ая?тау: 1.Ту?ан жердей – жер болмас, ту?ан елдей – ел болмас.
2.Кісі елінде с?лтан бол?анша, ?з елінде ?лтан бол.
3.Жері байды?- елі бай.
4. ?ыз ?ссе-елді? к?ркі,
Г?л ?ссе-жерді? к?ркі.
5.Жа?сы адам- елді? ырысы,
Жа?сы жер- жанны? тынысы.
6.Жаман ?ойшы жайлауын бір к?н жейді,
Жа?сы ?ойшы жайлауын мы? к?н жейді.
7.Ел к?ркі – мал,
?зен к?ркі- тал.
8. Ту?ан жерді? т?тіні к?йесіз.
9. Б?тен жерді? г?лінен,
Ту?ан жерді? тікені арты?
10. Ту?ан жерді? тасы да таныс.
11.Ту?ан жерге туы? тік.
12. Ту?ан елді? тезегі де д?рі.
13. Отансызды? оты жанбайды.
14. Ту?ан жер ?шін от?а т?с- к?йм
15. Ит той?ан жеріне,
Ер ту?ан жеріне.
16. Ер –елінде, г?л – жерінде.
17. Ел іші алтын бесік
18. Елді с?кпе, кенді т?кпе.
Ту?ан жерді? т?тіні..
Ту?ан жерді? тасы..
Б?тен жерді? г?лінен.
Отансыз адам..
Отан?а опасызды? еткені?.
Ту?ан елдей ел болмас.
Ту?ан жер т??ыры?.
Ту?ан жерге туы?..
Ит той?ан жеріне.
Ер- елінде.
?зге елді? оты..
Елде т?лкі.
Елді с?кпе.
Ту?ан елді? тезегі.
Елді? сырты жаудан.
Ел артында?ы ша?.
Елді? алдында.
?з елім.
?р елді? за?ы.
Елу жылда..
Кісі елінде с?лтан.
Блиц- с?ра?тар
1. Бізді? Отанымыз?-?аза?стан
2. Басты байлы??-денсаулы?
3. ?.Р. ?ай жылы т?уелсіздігін алды?-1991ж 16 желто?сан
4. Ата за?ы ?ай жылы, ?ай к?ні ?абылданды?-1995ж 30 тамыз
5. ?.Р. мемлекеттік тіл?- ?аза? тілі
6. ?аза?стан ?ай елдермен шектеседі?- ?. Р.?. Т.?.
7. Бас ?аламыз?-Астана
8. Ма??ыстау ??ірі неге бай? – м?най
9. ?.Р. р?міздері?-
10. Оттан ысты? не?- Отан
11. Еденді немен жуасын?-
12. Желто?сан ??рбандарын ата?
13. К?н мен т?н те?елетін жыл мезгілі?
14. ?аза? ?арышкерлері? –То?тар Тал?ат
15. Ту?ан жерді? н?рі ж?не к?ркі не?

?ш топ?а -3 тапсырма: ( 1,2,3-сынып)

1тапсырма- Ту?ан ауылыны? ?сімдігі туралы.
2 тапсырма- Ту?ан ауылыны? жануарлары туралы.
3 тапсырма- Ту?ан ауылыны? ?олайлы ауа- райы туралы.

Ту?ан мектебімізді? ж?лдыздары? тамашалайы?:

1сынып- Рамазанов Жандос
2 сынып- би тобы(?ыздыр)
3 сынып – би тобы( ?ыздар)

?орытынды: М??алім- Сенде тас та ?астерлі, аспанда алау,
Сенде жанды тербетер дастан бар-ау,
Мені? мынау ?мірге ??штарлы?ым
Сені жа?сы к?руден бастал?ан-ау.
Асхат: Отаны?ны? аяулысы боларсын,
Отан деген отбасынан басталар.
?адыры жо? ??р ?ызы??а ??ны?па,
?айткенде де Оша? басын ?мытпа!
Жолын жар?ын, ж?гініп сен намыс?а
Сам?арсы?-ай алыстардан алыс?а.
Расул: ?ш?ан ?ян сонда да ысты? к?рінер,
О?ан деген ж?рек сыйын тауыспа.
О?ан деген к??ілі?ді суытпа,
Еш?ашанда Оша? басын ?мытпа!

Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?

Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.

Быстро и объективно проверять знания учащихся.

Сделать изучение нового материала максимально понятным.

Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.

Наладить дисциплину на своих уроках.

Получить возможность работать творчески.

Date: 22.01.2015

Class: 3 “a”

The theme: “We can speak English”

The aims: 1 ) the activation of knowledge of the language ;

                 2 ) to create the conditions to make the material in a foreign language ;

                 3 ) the development of the use of lexical and grammatical skills

                 1) тілдік танымын белсендендіру;

                 2) шет тіліндегі материалды ?абылдау?а жа?дай жасау;
                3) лексикологиялы?, грамматикалы?  да?дыларын пайдаланып с?йлеуді  

                    дамыту

The visiual aids: cards, interactive boards , pictures

Good morning dear teacher and dear pupils. We very glad to see you in our show “We can speak English?”. Welcome to our show.

??рметті ?стаздар мен о?ушылар б?гінгі “Біз а?ылшын тілін білеміз”атты сайысымыз?а ?ош келді?із!

Let’s begin our game. I think our game will be interesting for us.

Let’s start first competition is called “Introduce our team”. In this competition the teams must to give description about their team.

Жарайды ойнымызды бастаймыз! Бізді? б?гінгі ойнымыз ?ызы?ты ?рі ?найды деп ойлаймыз. Жарайды ойнымызды бастайы? 1ші ойнымызды? аты тобымызды таныстыру.

1 team  Aim                                 2 team Mind                  3 team Study

  We are Aim                                 Mind, mind ,mind               We learn and know

Also we slim                                 Everything we find!             Our name is study

If you want to know                                                                   We learn and know

We are win!                                                                              We study everyday

English is probably the most widespread language on earth. People all over the world speak English. Our president N. A. Nazarbayev says: “That if we want to be among the 50 highly developed countries, all citizens should speak three languages freely: Kazakh, Russian and English”. Well, we begin our game.

 First competition “Who is resouraful”.

1 сайыс “Кім тап?ып”. Командалар?а берілген туды? суреттері т?р, соларды? ?ай елді? тууларын екенін табу.

              Second  competition

  “ Polyglot” Let’s solve the riddles and give an answer in three languages

. “ Полиглот”  Балалар, “полиглот” деп ?імді атайды? Ма?алдарды? с?здерді тауып 3 тілде беру керек.3  топ кезек-кезек жауап береді.Бір топ жауап берелмесе екінші топ?а жауап беруге болады.

1.Жа?сыдан … , жаманнан жирен.    ( ?йрен, учись, learn )

2. Кітап -… б?ла?ы .        (білім, знание, knowledge )

3.Отан … да ысты?.              ( оттан, огонь, fire )

4. Ананы? с?ті бал, баланы? … бал.              ( тілі, язык, tongue )

5. Ту?ан жердей жер болмас, ту?ан елдей  …болмас.   (ел, страна, country )

6. Жа?сымен .. .  болса? жетесі? м?рат?а, жаманмен  … болса? ?аласы? ?ят?а.  (дос, друг, friend )

7. К?п т?кірсе …   (к?л, озеро, lake )

8. Жері байды? – елі …        (бай, богат, rich)

9.      … жер к?герер.      ( жа?быриен, дождь, rain )

10. Бір тал кессе? , он … ек.              (тал , дерево, tree )

11. Ту?ан жерге  … тік.             (туы?ды, флаг, flag )

12.  … т?бі  береке.                    ( е?бек, труд, work )

Third competition  “Сonfused words?” To you, you will deceive, letters made from that givensuggestion to go out is needed. Look group self themes.

 “Шатас?ан с?здері?”Сіздерге алдары?ыз?а ?ріптер беріледі солардан ??растырып с?йлем шыгару керексіздер. ?р топ ?з та?ырыптары болады.

Aim: Family: My father works at hospital

Mind: School: I study English and Math at school

Study: Friend: My friend is very beautiful and slim.

• Well, children now physical exercise

Fourth competition is called  “Who is the best?”

 “Кім мы?ты?”?р топ?а 2ден с?ра? ?ойылады жауап беру керек.

1. Emblems of Kazakhstan?
2. The names of month?
3. Who is a very famous writer?
4. Capital of the England
5. What do your see in Kazakh flag?
6. Say any words about family?

Fifth competition is called  “Find begin to think”

5 ойынымыз“Ойлан тап”. Б?л жерде ?р топ?а арнал?ан ?яшта с?здер  суреттер берілген соларды орнына ?ою керек.

Last our competition is called 

I understand the Russian language , I know ,

   I read

   Shooting — as the soul , which is almost my ancestor

   My native language — my heart .

Орыс тілін т?сінемін, білемін,
Шет тілін де жаттап о?ып ж?ремін.
Ата — бабам ?астерлеген жанындай
Ана тілім — мені? на?ыз ж?регім.
— дей келе бір ша?ыра? астында білім алып жат?ан, ??рметті о?ушылар, сендерге зор сенім арта отырып жарысымызды? ?орытындысын шы?арып марапаттау?а р??сат еті?іздер…

• And now let’s listen the speech of our jury.

Келген ?она?тарымыз?а, топ о?ушыларыны? жанк?йерлеріне ал?ысымызды білдіреміз!
Сау болы?ыздар!

Просмотр содержимого документа

«По тему «We can Speak English?» для 3 класс»

Сүйем сені, туған
елім! 

Төменгі сынып
оқушыларына арналған саяхат — ойын

Дайындық кезеңі: Шараны өткізбес
бұрын төменгі сынып оқушылары үшін кітапханада хабарландыру ілінеді. Оқырмандар
арасында туған ел, жер, Отан, туралы оқыған кітаптары бойынша сурет салу сайысы
жарияланады. Шара өткізілетін күні осы сайыстың қорытындысы шығарылады.

  
Безендірілуі : Қазақстанның жалауы, елтаңбасы,
қазақ халқының ұлттық оюымен өрнектелген Отан, туған ел жайлы мақал-мәтелдер,
даналық сөздер жазылып ілінеді.

   Осы
тақырыпта кітап көрмесі ұйымдастырылады.

   Үлкен
плакатқа 6 дөңгелектен құралған үлкен шеңбер  сызылады, әр дөңгелектің
ішінде әр бекет (станция) аты жазылады: Тарих, Салт-дәстүр, Тау мен
дала, Табиғат, Ән мен күй, Әдебиет

         Қабырғаға
ілінетін даналық сөздер:  «Туған жерің-түп қазығың…», «Жаңа
астана-жаңа мемлекет», «Сүй еліңді үйіңдей, сүй үйіңді еліңдей» (Қ.Аманжолов),
«Екі Отан жоқ, жалғыз Отан-мекенің!» (М.Мақатаев) т.б.

        
Керекті құралдар: Үлкен сандық және 1ден 6 санына дейін нөмірленген кішкене
сандықшалар, бекеттің аттары, командаларға арналған сұрақтар салынған конверт,
тақтайша, көрермендерге арналған тапсырмалар, қалам, қағаз.

    
Ойынға 2 топ қатысады, әр топта 4-6 адамнан болуы керек.

Жүргізуші
:        

Туған жердің қандай
жақсы күзі де,

Туған жердің қандай
жақсы қысы да!

Туған жердің қандай
жақсы көктемі!

Туған жердің қандай
жақсы жазы да!

Жақсы екен туған жердің
күні де,

Жақсы екен туған жердің
түні де!

Жақсы екен туған жердің
суы да,

Еш жаманын таба алмайсың
осында!

                                                                      Хабдулмажит
Арман.

     
Сәлеметсіңдерме, балалар! Ертең — еліміздің Республика күні. Мен барлықтарыңды
мейрамдарыңмен құттықтаймын және шын жүрегімнен сіздерге шуақты күн, ашық
аспан, бейбітшілікпен пен амандық, ырыс тілеймін!

   
Қазақстан біздің сүйікті – Отанымыз. Көрсең көз тоймас асқар шыңды таулары,
айдын шалқар көлдері, жайыла аққан өзендері, ормандары бар.

   Осының бәрі
Алтай менен Атырау, Ақжайық пен Алатаудың аясында құлаш жайып, жайнай түрленіп
жасанып-жасарып жатыр.

   «Отан
отбасынан басталады» — деп халқымыз айтқандай, Отан кең мағыналы, қасиетті
ұғым. Әрбір адамның отбасы, тұрған мекені, өскен ортасы, аймағы, мемлекеті –
оның жарық дүниедегі жансаясы, өмір өрісі, оттай жандырған Отаны.

       
Отанымызды сүйіп, аялау үшін еліміз, туған жеріміз оның тарихын, өткені мен
бүгіні жайлы жақсы білуіміз қажет.

    Бүгін
Республика күніне орай,  бүгін «Сүйем сені, туған елім!» 
атты саяхат-ойынын өткіземіз.

    Мына көрсетілген
бекеттердің көмегімен біз елімізге сапар шегіп, Отанымыздың тарихы, өнері,
салт-дәстүрі,табиғаты жайлы қосымша мағлұматтар аламыз. Ол үшін бізге 2 топ
көмекке келеді.

(Бекеттердің аты
жазылған дөңгелектердің оң және сол жағындағы екі команда мүшелерін
таныстырады.)

   Енді екі
топ кезекпен бекеттердің рет саны көрсетілген сандықшаларды алып, 
тапсырмаларды  орындайсыңдар.

Бекеттің нөмірін бір топ
алады. Сол нөмір бойынша бекеттің сұрақтарын жүргізуші қояды. Көп ұпай жинаған
команда жеңеді. Сұрақтар қойылып болғаннан кейін команда мүшелері тапсырмаларды
орындайды. Тапсырмалардың мәтінін әрбір топ  конвертпен алады. Осы
тапсырма көрермандер үшін көрнекті жерге тақтайшаға жазылып қойылады.  Екі
топ шамамен 3 бекеттің сұрағына жауап береді. Топтар жауап бере алмаған
жағдайда, көрермендер көмекке келеді.

            Бірінші  
«Тарих» бекеті

1. Қазақтың
   әйгілі үш биі? (Төле би, Әйтеке би, Қазыбек би)
2. Қазақ
   халқының атақты үш батыры (Бөгенбай, Қабанбай, Наурызбай.)
3. Қазақстанның
   елордасы? (Астана)
4. Алтын
   адам табылған жер? (Есік қорғаны)
5. Қазақстанның
   ең алғашқы астанасы ? (Орынбор)

(Көрермендер үшін бұл
сұрақтар тақтайшаға жазылып қойылады )

    
Тапсырма

    Қазақ
батырлары туралы көркем әдеби шығармаларды атау. Олардан  үзінді, өлең
айтып беру. («Райымбек батыр» (Райымбек батыр туралы, «Дарабоз» (Қабанбай батыр
туралы) т.б., (Эпикалық жырлар: «Алпамыс батыр», «Қобыланды батыр», «Қамбар
батыр» т. б. 

      
Жүргізуші: Екі топ тапсырмаға дайындала берсін. Мен сендерге ертеде өз жерін қорғап
қалған хан туралы аңыз айтып берейін. Ерте, ерте ертеде біздің елді бір ақ
көңіл,  ақылды хан басқарыпты. Көрші қытай елімен тату тұрыпты. Сол
себепті ол кедергі көрмей, еліне сыйлы болыпты. Күндердің күнінде көрші елден
атой салып елші келіпті. «Уа, алдияр, мынау елдің хабары. Мұны естіп денем
мұздап барады. Көршіңіз «Егер тату болам десе менімен, ең жүйрігін берсін!» —
деп  талап қойып отыр дейді. Өз елінің тыныштығын, тірлігін, екі елдің
бірлігін қалаған хан, көп жүйріктің ішінен ойланбастан дүлдүлін  таңдап
береді. Бірақ, ханның бұл шешіміне билер ренжиді. «Жоқ, жоқ ештеңеге
ренжімеңдер. Ел бірлігі жолында, бір жүйрікті қидым. Байлықтан опа таппаймыз.
Еліміз тыныш болса, бір жүйріктің орнына, жүз жүйрік келеді»- деген екен ақылды
хан. Арада біраз уақыт өткен соң көрші елден елші тағы келеді. «Уа, алдияр
көршіңіз менімен тату болам десе, сүйген жарын берсін»- дейді. Бұл хабарға хан
өте қиналады. Өзінің туған әйелін қимай хан көп ойланады. Өз елінің тыныштығын
ойлаған хан ақыры адал жарын көрші ханға сыйлапты… Ханның бұл шешіміне ел
ішіндегі билер тағы наразы болады. Бірақ хан «айтқан сөздеріңе әрине, таласым
жоқ. Егер тыныш болса елмен елдің арасы, адал, сұлу жар табылар шамасы» деген
екен. Уақыт зымырап өтіп жатады. Бір күні көрші елден суық хабар тағы келіп
жетеді. «Уа, алдияр,  көрші хан, егер тыныштығын қаласа, қасиетті
туып-өскен жерінің бір бөлігін кесіп берсін» дейді. Мұндай сұмдықты естімеген
хан ашуға мінеді. Бұл қорлыққа шыдаған хан ойланбастан шешім айтады. «Халқым
менің! Қасиетті туған жердің топырағын, алтын кенін қорғау үшін көрші елге
соғыс ашамын. Жиналыңдар бәрің де!» деп жарлық береді. Бұл жарлықты естіген
билер «Ұлы әміршім, көрші хан жүйрігің мен жарыңды сұрағанда, ойланбастан беріп
едің. Асылыңды үн-түнсіз бергенде, шағын жеріңді қорғағаның қалай» дейді. «Менің
жүйрігім мен жарымды көршіге үн-түнсіз бергенім, олар менің өз меншіктерім. Ал
қасиетті жер- сонау ерте заманнан ата-бабаларымыздың кіндік қамы тамған,
олардың найзаның ұшымен, білектің күшімен қорғаған халықтың жері. Туған жеріміз
менің меншігім емес, ол келешек ұрпақтікі, елімдікі.  Қасиетті даламның
бір бөлігін басқа елге бергенше, жерімді қорғап өлгенім артық» деген екен.
Қасиетті ханның осы салмақты сөзі сол сәтте ел үшін аралап кетіпті. Міне содан
бері біздің жеріміз атадан балаға мұра болып бізге жеткен екен. Міне, аңыз
осылай аяқталады. Балалар, елін, жерін сүйген біздің ата-бабаларымыз жерімізді
ұрпағы үшін елін-жерін осылай қорғаған. Сенде, көк теңбілді байрағымызды жоғары
ұста! Еліңді, жеріңді әрқашан сыйла, қорға демекпін. 

      
Екінші  «Тау мен дала» бекеті

     
1.Зайсан көлі Қазақстанның қай облысында орналасқан?
(Шығыс          

        
Қазақстан облысы)

2.   
Қазақтар қандай дала өсімдігін отанның символы деп есептейді? (Жусан)

3.Біздің еліміздің
жерінде кездеспейтін аңдар мен жануарларды атаңдар (Піл, арыстан, мүйізтұмсық,
қолтырауын, керік т.б.)

  4.Жетісудың жеті
өзенін атаңдар (Іле, Қаратал, Биен, Ақсу, Лепсі,

    
Басқан, Сарқант)

5. Қазақстанның ең биік
нүктесі  ата? (Хантәңірі шыңы)

(Көрермендер үшін бұл
сұрақтар тақтайшаға жазылып қойылады)

      
Тапсырма: Қазақстанның көркем табиғатына, әсем жерлеріне байланысты ән немесе өлең
орындап беру.

     Үшінші
« Әдебиет» бекеті

1. Қазақ
   халқының ұлы ақындарын ата (Абай Құнанбаев, Жамбыл, М.Жұмабаев, М.Мақатаев
   т.б.)
2. Қазақ
   халқының ертегілерін атаңдар (Ер- Төстік, Алтын сақа, Асанқайғы,Тазша
   бала, Керқұла атты Кендебай, Жыл басы т.б.)
3. Отан,
   туған жерге байланысты мақал-мәтелдерді жалғастырып айтыңдар:

           
Отансыз …адам – ормансыз бұлбұл

           
Отан …оттан да ыстық

           
Ел іші –…. алтын бесік

          
Отан – ….елдің анасы, ел –ердің анасы

      
Туған жерге…туың тік

           
Туған жердей …жер болмас, туған елдей ел болмас.

1. Жұмбақтарды
   шешу:

Аузы төбесінде,

Тұтқасы денесінде

                
(Құман)

Иінінде құлағы,

Ішінде бұлағы,

Көмейіне от салсаң,

Ызыңдап тұрады.

                  
(Самауыр)

Мал төлдеп,

Әр ауыл

Пісіреді ақ бауыр

                
(Уыз)

Басы құдық,

Сабы сырық.

                  
(Ожау)

Ыдыс –аяқ бөлмесі,

Тазалықтың көрмесі.

                   
(Әбдіра)

(Көрермендер үшін бұл
сұрақтар тақтайшаға жазылып қойылады )

    Тапсырма

    
Сендердің алдарыңда қазақ ертегілерінің аттары және сол ертегілерде кездесетін
заттардың аттары берілген. Осы заттар қай ертегіде кездеседі?

• қазы
  (Алдар көсе мен Шығайбай)
• домбыра
  (Ақсақ құлан)
• сақа
  (алтын сақа)

   
Төртінші  «Ән-күй» бекеті

1.     Қазақтың
   атақты композиторларын атаңдар? (Н.Тілендиев, 

        
Ш.Қалдаяқов, Ә.Бейсеуов…)

1.     Қазақ
   халқының атақты күйшілері (Құрманғазы, Тәттімбет, 

        
Ықылас, Дина).

1.     Қандай
   қазақ халық әндерін білесіңдер? (Елім-ай, Әй-әй, бөпем, 

        
Бір бала, Бесік жыры….)

1.       Қазіргі 
   кезде халық әндерін қай әртістер орындайды?

       
(Б.Төлегенова, ….)

5. Қазақ халқының халық
әніне, күйлеріне байланысты қандай аңыздарды білесіңдер?

Тапсырма

Сендердің алдарыңда
қазақ халық әндерінің сөздері берілген. Сөздерден  ән шумақтарын құраңдар.

• Қаратаудың
  басынан көш келеді,

Көшкен сайын бір тайлақ
бос келеді,

Елім-ай, Елім-ай

Кейін қалған елімді

Көрер ме екем!

Ән
салшы-ай       ,

бір бала-ай.

Қос етек, бұраң бел,

Қуалай соғар қоңыр жел.

   
Бесінші «Салт-дәстүр» бекеті

 1.Қазақ елінде
ертеден келе жатқан қандай мейрамдар бар? (Ораза 

      
айт, Рамазан айт, Наурыз )

1. Қазақ
   халқының қандай ұлттық тағамдарын білесіңдер (бесбармақ, қазы-қарта,
   жал-жая, қымыз….)
2. Қазақ
   қыздары ертеде қандай аяқ-киім киген? (саптама, кебіс, киіз етік)
3. Қазақ
   халқының ұлттық киімдерін атаңдар (Айыр қалпақ, сәукеле, шапан, тымақ,
   ішік, кимешек, камзол, мәсі, бөрік т.б.)

1. Қазақ
   халқының ұлттық сувенирі саналатын зат? (түйе, киіз үй….)

(Көрермендер үшін бұл
сұрақтар тақтайшаға жазылып қойылады )

       
Тапсырма:

   
Сендердің алдарыңда Қазақстанда аталып өтетін қадірлі де сыйлы мейрамдардың аты
мен оларға байланысты мағыналы сөздер  (бөлек карточкада) берілген. Әрбір
мейрамның жанына өзіне қатысты мағыналы сөздерді қойыңдар.

• Ораза
  тұту (Рамазан айы)
• Намаз
  оқу( Ислам  дінінің бес тірегінің бірі)
• Ораза
  айт(жеті шелпек пісіріп, дастархан жайылу)

           Алтыншы
«География» бекеті

1. Қазақстанның
   көршілерін атаңдар? (Ресей, Қытай, Қырғызстан…)

1. Қазақстандағы
   өзендердің аттарын атаңдар (Ертіс, Есіл, Іле…..)

3. Қазақ елінің ХХ
ғасырдағы ең бірінші астанасы? (Орынбор (1920-1925)

4.Қазақстанда неше облыс
бар? (14)

5. Қазақстанад қандай
теңі-көлдер бар? (Каспий, Зайсан, ….)

Тапсырма

Әріптердің орнын
ауыстыру арқылы Қазақстан қалаларының атын табыңдар

  МАТЫАЛ (Алматы)

1. АНАТСА 
   (Астана)
2. ЫДНАҒАРАҚ
   (Қарағанды)
3. ЕКТНМЫШ 
   (Шымкент)
4. НЕСӨМЕК 
   (Өскемен)

Қазақстанның тауларына
байланысты қандай аңыздарды білесіңдер?

(Көрермендер үшін бұл
сұрақтар тақтайшаға жазылып қойылады )

    Жүргізуші:

Тілдесіп көкпен
тауларың,

Жайқалды жасыл орманың.

Алатау, Қаратауларым,

Елдікті бізге мұра етіп,

Ерліктің күйін толғадың.

Салтанат пенен сән
құрған,

Елім бар бүгін
жаңғырған.

Бақытым-атамекенім,

Тұлпарлар тұяқ шалдырып,

Сұңқарлар қанат
талдырған.

Қазақты әлем таныды

Сәлемін жолдап сан
қырдан.

Берекелі елмін, құтты
елмін,

Атты азат таңым-күткен
күн.

Қазақстаным мекені-

Ынтымақ пенен достықтың,

Кеңдік пен
кемелдіктердің.

Даламды бабам мұра
еткен,

Жайқалтар соны түлек
мен.

Қалалар жайып қанатын,

Ауылымды арай, нұр
өпкен.

Қазақстанымды қасиетті

Сүйемін алау жүрекпен!

             
(Б.Үсенбаев. «Республикам менің»)

    
Ал енді  осымен  біздің саяхат – ойынымыз аяқталады. (жеңген
команданың мүшелерін ортаға шығарып марапаттайды).

    
Мен енді сендерді таза ауа жұтып, кішкене сергітпек оймен, далаға шақырамын.
Біз бүгін қазақ халқының  балаларға арналған ұмыт болып бара жатқан
ұлттық  ойындарын еске түсіреміз.

     
(Ойын түрлері: «Соқыр теке», «Ақ серек, көк серек», «Бес тас», «Ұшты
-ұшты», т.б.)

Қосымша ойын түрлері:

Тақия тастамақ

   Ойынға бірнеше бала қатысады.
Балалар шеңбер жасап отырады. Жүргізуші шеңбердің сыртын айнала жүгіріп жүріп,
біреуінің артына білдіртпей тақияны тастап кетеді. Егер біреу сезіп қойса,
жүргізушіні қуып жетуі керек. Ал, жүргізуші қуған баланың орнына тұра қалуға
тырысады.

   Жүргізушіге
жете алмаған бала айыбын төлейді, өнер көрсетеді.

Аттамақ

        
Бұл ойында үш жіпті керіп ұстап тұру қажет. Біріншісі – төмен, оны аттап өту
керек, екіншісі – биік, оны еңкейіп, ал енді үшіншісінен тағы да аттап өту
керек. Әуелі бір ойыншыны алып келіп осы жіптерден өткізіп, содан соң көзін
байлап бір айналдырып қоя беру керек. Ойын басқарушының белгісімен жіпті керіп
ұстап тұрғандар жіпті жинап алады, ал ойыншы өзінше әрекеттеніп аттап жүреді.

Ұнады ма? Онда достарыңмен бөліс!

Поделитесь с коллегами:

Сабақ тақырыбы: «Туған жерге туың тік»

Сабақ мақсаты:

Білімділік:Отан, туған жер туралы түсініктерін кеңейту, ата- бабаларымыздың тереңде жатқан тарихымен таныстыру;

Дамытушылық: оқушылардың бойында патриоттық сезімдерін дамыту, бірін —

бірі тыңдап түсіну, құрметтеу дағдыларын қалыптастыру;

Тәрбиелік: оқушылардың бойында Отан, туған жерге деген сүйіспеншілігін арттыру, елін, жерін ,тілін, әдет- ғұрпын құрметтейтін жаны таза , адамгершілігі мол, өз Отанын сүйетін азамат етіп тәрбиелеу.

Сабақ көрнекілігі: Қазақстан Республикасының рәміздері, интерактивті тақта,

суреттер

Сабақ түрі: Сайыс сабақ

Әдіс — тәсілі: пікір алмасу, сұхбаттасу,

Сабақ барысы:

І Ұйымдастыру кезеңі

1. Мемлекеттік Әнұранды орындау

2. Шаттық шеңберін құрау: Оқушылар қолдарын ұстасып, бір — біріне жақсы тілектер тілейді.

3. Әр топ өздерін таныстырып шығады.

1 топ «Атамекен» тобы

2топ «Атамұра» тобы

3 топ «Мұрагер» тобы

Кіріспе сөз:

Біздің бүгінгі сабағымыз «Туған жерге туың тік» деп аталады. Бұл сабағымыз-

ды Мемлекеттік Туымыздың авторы Ш. О. Ниязбековтың мерейтойына арнаймыз.

І тапсырма Тест сұрақтарын орындау:

1. Қазақстан Республикасының Егеменді мемлекет болған жылды көрсет

С) 1989 ж. 1 мамыр У) 1992 ж. 1желтоқсан

Т) 1991 ж. 25 қазан Х) 995 ж. 30 тамыз

2.Қазақстан қай кезден Тәуелсіз Республика деп танылды?

С) 1990 ж. 25 қазан У) 1991 ж. 16 желтоқсан

Т) 1991 ж. 25 қазан Х) 1991 ж. 16 қараша

3. Қазақстан Республикасының рәміздерін атап бер.

Г) Астана, парламент Д) Байлығы, шекарасы

Ғ) Ту, елтаңба, әнұран Ж) Валюта, қолөнері

4. Елтаңбада бейнеленген киіз үйдің бөлігі

А) шаңырақ Б) уық

Ә)кереге В) іргетас

5.Мемлекеттік Тудың авторы кім?

Н) Ш.О Ниязбеков П) Ш. Қалдаяқов

О) Ш. Уәлиханов Р) Ж. Мәлікұлы

6. Биыл Астана қаласының неше жылдық мерейтойы тойланды?

Ж) 10 З) 5 И) 15 К( 20

7. Көп аузынан түспейтін

Отан деген немене?

Оның тұлға, түс — кейпін

Достым, білгің келе ме?

Отан — сенің ата- анаң,

Отан — сенің, бауырың.

Отан — өлкең, астанаң

Отан- аудан, ауылың.

Отан- тарих, отан- тіл,

Жасаған елің, ер халқың,

Отан -өлең, Отан -жыр,

Көтерген көкке ел даңқын

( Кімнің өлеңің?)

Д) М. Мақатаев Ж) М.Шаханов

Е) Б. Ысқақов З) Қ. Мырза Әлі

8. Отан туралы мақалды көрсет:

М) Білекті бірді жығар, С) Батырды намыс өлтірер,

Білімді мыңды жығар Қоянды қамыс өлтірер

Н) Жақсы жаныңа жолдас, Р) Туған жер — алтын бесік

Жаман малыңа жолдас

1

2

3

4

5

6

7

8

Т

У

Ғ

А

Н

Ж

Е

Р

ІІ тапсырма

Қазақтың көрнекті ақиық ақыны Мұқағали Мақатаев:

Мен оның күнін сүйем, түнін сүйем,

Ағынды асқар тау, гүлін сүйем.

Мен оның қасиетті тілін сүйем,

Мен оның құдіретті үнін сүйем.

Бар жәндігін сүйемін қыбырлаған,

Бәрі маған «Отан!» -деп сыбырлаған.

Жаным менің ,

Кеудемді жарып шық та,

Бозторғайы бол оның шырылдаған!

Отан!

Отан!

Бәрінен де биік екен.

Мен оны мәңгілікке сүйіп өтем ,- деп жырлап өткендей, Отанын сүймейтін, туған жерін ардақтамайтын адам — тірі жәндік. Келесі тапсырмамыз Отан, туған жер туралы өлең шумақтарын жатқа айту.

ІІІ тапсырма: Қазақстан Республикасының Туы, авторы туралы мәліметтерін ортаға салу.

Көк аспанда көкпеңбек

Қазақстан жалауы.

Көк емес ол тектен тек,

Елдің ашық қабағы.

Ақниетті алтын күн,

Асқақ арман-қыраны.

ІҮтапсырма: Мақал — мәтел сайысы. Отан, туған жер туралы мақалдар айту. Қай топ тоқтап қалса немесе айтылған мақалды қайталаса, сол топ сайысты тоқтатып, жеңіліске ұшырайды.

Мақалдар:

Отан оттан да ыстық.

Туған жердей жер болмас,

Туған елдей ел болмас.

Туған жер — алтын бесік.

Басқа елде сұлтан болғанша,

Өз еліңде ұлтан бол.

Туған жерің — анаң, басқа жер- өгей анаң.

Елден айрылған көмгенше жылайды,

Елден айрылған өлгенше жылайды.

Адамда бір ғана Отан, бір ғана ана бар

Ү тапсырма:

Топтастыру стратегиясы

Отан атамекен үйің

елің топырағың

қасиетті жер кіндік қан тамған жер киелі мекен

ҮІтапсырма: Үй тапсырмасы. Әр топ өз өнерлерін көрсетіп,өздерін елінің

өнерлі болашағы екенін дәлелдеу.

ҮІІ тапсырма. Топ басшыларымен сұхбат.

Әр топ басшыларымен жеке сұхбат өткізу

1 топ басшысына сұрақ:

• Кемелденген еліңіздің болашағы үшін не істер едіңіз?

2 топ басшысына сұрақ:

• Егер сіз Қазақстан Республикасының Президенті болсаңыз алдыңызға қандай мақсат қояр едіңіз?

3 топ басшысына сұрақ:

• Егер сіз Білім Министрі болсаңыз өз бағдарламаңызға нелер енгізер

едіңіз?

Сайысымыздың қандай нәтижеге ие болғанын ұпай санымен анықтап, жеңім-паз топты марапаттау.

Қорытынды сөз :

Туған жер — өздерің дәлелдегендей киелі де қасиетті мекен. Өз жерімізде

көк туымыз желбіреп, әнұранымыз орындала берсін. Тұғырымыз мықты болып,

келешек ұрпағымыздың көкейінде туған жерге деген сүйіспеншілік алауы мәңгі

лаулап, жалындай берсін.

«Атамекен » әні орындалады

Астана қаласы Білім басқармасы

Ашық сабақ

«Туған жерге туың тік»

Өткізген: Өтепова С.Қ.

Сабақ тақырыбы: «Жаса, Жайна, Ару-Астана!»

Сабақ мақсаты :

Қазақстан Президенті Н.Назарбаевтың астананы Ақмолаға көшіру туралы ойы нағыз даналық, көргендік болды. Президент жарлығы халықтың патриоттық сезімін көтерді.Сөйтіп, 1998 жылы 10-маусымда Қазақстан Республикасының орталығы Астана қаласының тұсаукесер тойы болды.Бүкіл әлем назарын өзіне аударды.

Ертедегі ер бабамыз Едігеден бастап, айбынды Абылайға дейінгі хандары-мыздың бәрі — осы Есіл бойында орда тіккендері тегін болмаса керек.Халқымыз жаңа да, жас мемлекеттің Астанасын өзінің қалаған жеріне,өзінің қалауы бойынша орнатты. Кіндік қаласының құрылысына білек сыбанып, бар күш -қайратын, ынта-жігерін салды.Әр көшеге, әр үйге жүрек мейірін, перзенттік сүйіспеншілігін, жан жылуын жұмсады. Астана осылайша халқымыздың аялы алақаны , ыстық мейірімен тұрғызыл-ды. Сондықтан бұл қала бәрімізге ерекше қымбат, айрықша аяулы. Тәуелсіздік бізге жаңа жолымызды, соны соқпағымызды табуға зор мүмкіндік ұсынды.Жаңа жолымызды біз Астана арқылы таптық. Астана — XXI ғасырдың қазақ төріне мәңгі-лікке тігіп берген асқақ туы.

Жүргізуші..Астана -келешектің қаласы. «Астана мәңгі жүрегімізде» деп атала-тын әдеби-монтаж сабағымыз басталады.

1-оқушы

Күн сүйген Сарыарқаның даласында,

Таранған аққудай боп қала осында.

Жүрегі еліміздің Астана ол

Есілдің еркелеп аққан жағасында.

Кезінде көтергенде батыл мұны,

Көрінді көп ұлттың да татулығы.

Ап келді Елорданы Сарыарқаға.

Қазақтың Нұрсұлтандай ақылды ұлы.

2-оқушы

Іске асып Елбасының бастамасы

Елімнің бой көтерді бас қаласы.

Өзінің көркіменен әлемге

Танылды қазақтың бұл Астанасы.

Астана- еліміздің қақ ортасы,

Астана-ырыс, құт пен бақ ордасы.

Алыстан көз тартады тұлғаланып,

Сәулетті Елбасының Ақордасы.

3-оқушы

Тарихқа бұл өңірдің бар дерегі,

Қарайды заңғар көкке «Бәйтерегі» .

Бір көріп келген адам Астананы

Аузынан суы құрып айтар еді.

Қазақтың қуат берген даласына,

Нұр құйған әр адамның санасына.

Еліміздің төріндегі Астана бұл,

Айналған жаңа ғасыр қаласына.

4 -оқушы

Астанам-бағы биік асқармысың,

Астанам-мәңгі жарық аспанымсың.

Астанам-пейіш қала ел арманы

Астанам қайда жүрсем мақтанышым.

Астанам-шапағаттың шуағындай,

Астанам-махаббаттың тұрағындай.

Астанам-періштелер мекені сен,

Астанам-Қазақстан тұмарындай.

(«Астана -Ақ Орда»әні орындалады.)

5- оқушы

Өзіңе сырттай мен де тамсанамын,

Мерекеңді шаттана қарсы аламын.

Сен тұрсаң Есіліңнің толқынымен,

Мен тұрам Сырдың күтіп таң самалын.

Жасырып Астанама шырай кірген,

Шет жұртың не құдірет сұрайды елден!

Он жылда танымастай өзгергені

Қазақтың қасиеті ғой — Құдай берген.

6 — оқушы

Көркіңе көз тоймайды, қызығасың,

Халықтың қуанышын айт, жүзі жарқын.

Көк тірет Бәйтерегі Сарыарқада

Тұрғандай, танытқандай батыр халқын.

Астанам,мекені ғой ұлыстардың,

Бірінен-бірі асар құрылыстардың.

Керемет бар ғажайып осында тұр

Ашқандай Астананың тыныстарын.

7-оқушы

Қазақтың қайтпас қайсар батырлығын

Бар әлем келіп тойлап жатыр бүгін.

Нұрағым Астананың төрінде отыр

Халқының жеңілдетіп ауыр жүгін.

Шынында жас қалама шырай кірген,

Риза боп отыр төрде сынай келген.

Халқымыз той дегенде тартылмаған

Қазақтың несібесіне Құдай берген.

8-оқушы

Құлпырып гүлзарменен ғажап тағы,

Ордамның жарқырайды азат таңы.

Астанам-ұрпағымның мақтанышы,

Шаhарым-шуағы мол жәннат бағы.

Сән берген Сарыарқадан гүл өңірге,

Жайнаған Отанымның жүрегінде.

Астанам — бақ ошағым , түп қазығым,

Айналған бар қазақтың тірегіне.

(«Гүлдей жайна, Қазақстан » әні орындалады.)

9-оқушы

Тәуелсіз байтақ елім бар,

Тәу еткен туған жерім бар.

Елімнің биік еңсесі

Астанам ордам, төрім бар.

Атағы кезген шартарап,

Ұланы біздей өр талап.

Астанам-жалын маздаған

Отына жылын, мархабат.

10-оқушы

Елордам елдің жүрегі,

Елбасым алтын тірегі.

Елдік тұғыры екеуін

Ажыратпаймын бір елі.

Астанам-әсем, бас қалам,

Алматы-алтын баспанам.

Қызылорда-қара шаңырақ

Бәрі де менің астанам.

(«Сыр сұлуы» әні орындалып, бірнеше қыз бала би биледі.)

11-оқушы.Қазақстан Республикасы астанасы 1830 жылы іргетасы қаланған Ақмола қаласына көшірілді, айналасы бірнеше жылдың ішінде елорда адам таны-мастай өзгерді.Күн сайын жаңа бір кереметімен тамсандыратын Сарыарқа төсін-дегі Ару қала келушілердің көз қуанышына айналған.

Тәуелсіздік триумері , биіктігі 91 метрлік Қазақ елі монументі, Президент резиденциясы, Ақ Орда, Министрлер үйі, биіктігі 97 метрлік «Бәйтерек», Пирамида, 2 мың орындық » Думан» ойын — сауық орталығы , 30 мың кісілік » Астана» жабық стадионы, осының бәрі Елорданың ажарын ашып, айбын асқақтатуда.

12-оқушы

Есілдің жағасында қонған қалам,

Жүрегі қазағымның болған қалам.

Күн санап , ертегідей өскен қалам

Жайнашы, жасай берші, нұрлы Астанам!

Ашылар әлі талай ақ парағың,

Өсе бер, көркейе бер, тоқтамағын.

Әлемде болғанменен мың Астана

Астанам, сен ғанасың мақтанарым.

13-оқушы

Жаңарудан көзін тауып бар елінің,

Сол дегенге қан жүргізген Астанам.

Жиып беріп асыл ойын әлемнің

Сарыарқама сән кіргізген Астана.

Жаңа таңға, жаңа қадам басқанда,

Жаңа үй сап, жалау қаққан Астана.

Алашымның ақ арманын аспанда

Мәңгілікке алаулатқан Астана.

14-оқушы

Азат Алаш мол бақытқа кенеліп,

Тау толқыннан өтті кемең, Астана.

Ерке Есілдің екі өңірін тел еміп,

Көк байрағы көк тіреген Астана.

Жүрген елді жалаңаяқ жар кешіп,

Желпіндірген, күлкің қырдан Астана!

Хас жүрекке жаңа жарқын ән қосып,

Жас білекті бұлқындырған Астана!

(«Туған жер» әні орындалады.)

15-оқушы. Бәйтерек — төрткүл дүниені құшағына сыйғызған өмір ағашы.Бұл қазақтың кеңдігі мен қонақжайлығынан — бүгіндері көптеген этнос пен диаспораны сыйғызып отырғанынан хабар берсе керек. Ал оның төбесінде — Самұрықтың ұясы. Қазақ халқы бала тәрбиесінде Ар мен Ұждан тазалығын бірінші қатарға қойған . Сондықтан Бәйтерек басындағы құс ұясы осы халық рухының тазалығынан хабар береді.

Жүргізуші.Бәйтерек көк пен жерді байланыстырушы берік тұғыр, олардың арасындағы алтын көпір.

Аңызға сүйенсек, Бәйтеректің төменгі тұсында зұлым аждаhа — Айдаhар өмір сүреді. Ең биік шыңында жақсылық нұрын сепкен Самұрық құс мекендейді. Жыл сайын Самұрық құс жұмыртқа салып, қорек түнектен шығып, балапандарын бірін қалдырмай жеп кетеді екен. Бір кезде қаhарман Батыр Самұрық балапандарын жегісі кеп жатқан Айдаhарды жанқиярлық ерлікпен өлтіріп, балапандарына жәрдемдеседі. Балапандарымды тағы да жеп кетті-ау деген Самұрық Бәйтерекке жақындағанда ғажайыпқа тап болады. Тірі қалған сары уыз балапандар Батыр ерлігін жарыса , шуылдаса жеткізеді. Аңсап күткен арманы орындалған Самұрық Батырға көмектесіп, жақсылығын жақсылықпен қайтарады.

Батыр ерлігі — қазақ халқында Жақсылықтың жер бетіне жетіп, қанат жаюымен сипатталады. Бәйтерек — Жақсылықтың Шаңырағы, жақсылық таратушы.

(«Асқақта,Астана» күйі ойналды.)

16-оқушы

Ел ордасы — Астана ,

Жалындап өскен жас қала.

Онға толды өзіңмен

Бірге туған жас бала.

Сарыарқаның даласы,

Гүлденгенім қарашы.

Зәулім үймен түрленді

Жер мен көктің арасы.

17-оқушы

Астанам менің пырағым,

Сарқылмайтын жыр — әнім.

Ертегідей ғажайып

Аңыз болар тұрағым.

Астанам, айбат ірісің,

Күн сайын бітті бір ісің.

Өзге елге көрсеттің

Жаңаша даму үлгісін.

18-оқушы

Қалыспаймыз бар елден,

Терезем тең әлеммен.

Жасампаз елім кенде емес

Білім, ғылым, өнерден.

Аспанда нұр қаптады,

Жайқалды жер бақтары.

Астанам, туған күніңде

Халқым түгел шаттанды.

19-оқушы

Биік ұстар елдің асыл мұратын,

Ар- намыстың тірегі — сен, Астана.

Қан тамырға қуат беріп тұратын

Туған жердің жүрегі — сен , Астана.

Кең өлкеме терең жайып тамырын,

Жайнай бергін, жаның нұрдай, Астана!

Әлденеге кәріп қылып Тәңірім,

Енді бізді табындырма басқаға.

(«Астана» әні орындалды.)

20-оқушы. Халық жазушысы Шерхан Мұртаза: «Беу заман- ай! Кеше ғана батпағы мидай иленіп, қопасында су сарсып жатқан далада бүгін сәулетті қала салынды. Ол болашақтың кепілі болмақ. Құдай қаласы, келер ұрпақтың алдынан ақ таң атар. Мен тәңірден соны тілеймін»

21-оқушы. Халық жазушысы Әбіш Кекілбаев: «Астана — Егемендік перзенті. Тәуелсіздік символы.Жаңарған Қазақстанның гүлдей құлпырып, күндей нұрла-нып, айдай жарқыраған бет жүздегі».

22-оқушы. Дәл бүгін, заманымыз бен жеке басымызға түскен ауыртпашылық-ты қара нардай тік көтерген салиқалы ақылымен, көнбіс жұмсақ мінезімен ел тыныш-тығын қорғап, соның қаиырын зор төзімділікпен тосып келе жатқан Қазақ халқына рахметімізді айтайық.

23-оқушы. Дәл бүгін, өзгенің ала жібін аттамаган мейірімді халыққвабас болып, дара даналығымен көш бастап келе жаткан Елбасымызға рахметімізді айтайық.

(«Елім менің» әні орындалды.)

24-оқушы. Дәл бүгін, «Ат тұяғынан шыққан елдің ұлдары бақытты болады» деген көне қазақтың ырым сөзін еске алайық.Біз ұлы сапарға бой түзедік.Осы сапарда барлық қиындықтары жеңіп шығу үшін, қазақ халқы бақыты үшін жанымызды салайық.Бізде одан басқа жол да жоқ.Ниет те жоқ.

Дәл бүгін, Қазақ елінің Астанасы -мәңгілік, қазақ халқының болашағы жарқын деген ой айтайық.Сол қызықты бәріміз бірге коруге жазсын деп Алладан тілейік.

Плакатқа жазылған ұлағатты сөздерге сынып жетекшісі ретінде түсінік бердім.

Астана- ел рухын көтерді.

Астана -әр қазақтың қайраты.

Астана- жас қазақ елінің өршіл рухы мен айбаты.

Астана — қазақ жерінің тұтастығының кепілі.

Астана — XXI ғасырдың қаласы.Астана бұл күнде арман қаладан, аңсар қалаға айналды. Қазір бар жақсылық пен бастама Астанадан тарайды.Астананың тойы

— Елдің тойы, елдіктің тойы.Сауалға сұрақтары берілді.

1.Астана қаласының қазіргі әкімі кім?( И.Тасмағанбетов).

2.Астана қаласының алғашқы әкімі кім болған ?(Әділбек Жақсыбеков).

3. 1900жылы Ақмола уезінің ең мықты балуаны және қара күш иесі кім еді? ( Қажымұқан Мұңайтпасов).

4.Бәйтеректің биіктігі қанша метр? Ол нені білдіреді? ( 97метр, Астананың көшіп барған жылынан хабар береді).

5.Астана қаласының дәл іргесінен табылған ежелгі қаланың аты ? (Бозоқ қаласы).

6. «Қазақ елі» монументінің биіктігі қанша метр? Онда орналасқан құс мүсінінің салмағы қанша тонна ? ( Биіктігі 91 м. Құс мүсін салмағы 2,5 т)

7.Қызылорда қаласы қай жылдары астана болды ?(1925-1928 жж.)

Оқушылар осы сұрақтарға жауап берді. Дұрыс тапқандарға Астананың суреті берілді.

Айдана. Мен Астананы шексіз сүйемін. Келешекте Астананың гүлденуіне, өркен жаюына өз үлесімді қоссам деймін.

Дінислам. Астана күннен — күнге көркейіп, әсемденіп келеді. Ғажайып қалаға айналып, үлкен ғимараттар көздің жауын алады. Бұл — Тәуелсіздіктің жемісі.

Айнұр. Мен Астананы көрдім. Келешекте жоғары оқу орнын сонда оқығым келеді. Астана — Отанымыздың жүрегі. Таза,әсем қала.

Сонымен бірге бірнеше оқушы өз ойларын ортаға салды. Астана туралы толық мағлұмат алып, қызығулары артты деп ойлаймын.

«ЖЕЛТОҚСАН ЖАҢҒЫРЫҒЫ»

Біздің халқымыз басынан талай-талай таңдарды өткізді. Бәріне мойымай, ертеңгі күннен үміттерін үзбеді. Тәу етер тұғырлы тәуесіздігіміз Желтоқсан арқасында келді . Кешегі тәуелсіз күн мен түн үшін жалындай лаулап өткен Қайрат ағамыз бен Ләззат әпкеміз сынды аға-апалардың жанқиярлық ерліктерінің арқасы емес пе еді?! Ендеше, бүгін өсер еліміздің ұландарын осыны сезіне де,ұға білуіміз керек.

Күнәдан таза басым бар,

Жиырма бірде жасым бар,

Қасқалдақтай қаным бар,

Бозторғайдай жаным бар,

Алам десең алыңдар,

Қайрат деген атым бар,

Қазақ деген затым бар,

Еркек тоқты-құрбандық,

Атам десең,атыңдар!

Бұл пешенесіне жазылған аз ғана ғұмырының соңғы сағатына дейін мынау алдамшы дүниеден рақым күтіп, күдерін үзбеген сұңғыла жігіттің көңілі.Лүп-лүп соққан балаң жүректің, өмірге құштар ыстық жүректің соңғы лүпілі.Жан сыры .Соңғы үміт.

«Арман қудың ба,алдыңа қара, артыңа алаң болма! Өмірдің өткелін іздеп таптың ба, жүрексінбе, көзді жұм да қойып кет,белді шеш те кешіп өт» деп жазды Қайрат абақтыдағы күнделігіне. Жиырма бір жасар жігіттің бұлай деп өсиет қалдыруына, сірә қамшының сабындай қып-қысқа ғұмырындағы көрген-білгендері, көңіліне түйгендері әсер еткен болар. Бәлкім, оның алау жастық пен ерте қоштасып, тез есеюіне қапастағы қаралы күндер суреті әсер еткен болар…

Ләззат Асанова туралы бір үзік сыр

Ол жастайынан ән-күйге құмар,сазды әуенге әуес еді.Кішкентай домбырасы мен қобызын тастамайтын. «Мен музыкант боламын»дейтін ол ұстаздары мен достарына.»Талабыңнан айналдым сол»деп анасы Алтынай да Ләззаттың өнерге біржолы берілгеніне сүйсінетін.Ләззат туған ауылы Ақжазықтағы орта мектептің 8-сыныбын ойдағыдай бітіріп, бірден Алматыға тартқан. Алматының Чайковский атындағы музыкалық училищесінде «қобызшы»мамандығы бойынша оқып жүрген Ләззат Асанованың он алты жыл ғана қысқы ғұмыры ерте үзілді.

Туған елінің азаттығы мен тәуелсіздігі жолындағы қазақ жастарының 1986 жылғы атақты Желтоқсан оқиғасы кезінде қайсарлық пен ерлік көрсетіп, құрбан болды.

Отан үшін жасау керек неше ерлік,

Отанын сүймеу-есерлік.

(М.Жұмаханов).

Даламның кеңдігіндей жүрегім бар,

Мөп-мөлдір елге арналған тілегім бар.

Қатардағы қазақтың перзентімін,

Отаныма,еліме берерім бар.

(Ғ.Қалибекұлы.)

«Бостандық — бар бақыттың басталуы»деген еді Нұрсұлтан атамыз.1991жылы 16 желтоқсанда біздің ұлан — байтақ жерімізге Тәуелсіздік жарияланған күн болып еді.Міне, сол күннен бастап елімізде тіліміз,діліміз қайта өрледі.Әлемге Қазақстанның мәртебесін биіктетіп,дамыған елдермен қанатымызды теңестіру үшін жан аямай еңбек етіп,тер төгу әрбір азаматтың , өсіп келе жатқан жас ұрпақтың қасиетті борышы екенін түсінеміз.

1991 жылғы тамыз оқиғалары КСРО-ның ыдырауын жеделдетіп, бұрынғы одақтас республикалардың,соның ішінде Қазақстанның егемен ел болып, тәуелсіздікке қол жеткізуіне жол ашты.

1991 жылы 1 желтоқсанда өткізілген бүкілхалықтық сайлауда жұртшылықтың жаппай қолдауымен Н.Ә.Назарбаев Қазақстанның тұңғыш Президенті болып сайланды.

1993 жылы 23 қаңтарда Республика Жоғарғы Кеңесі тәуелсіз Қазақстанның Конституциясын қабылдады.Екі жыл өткен соң, 1995 жылғы тамыз айында негізгі мемлекеттік және саяси құрылымдардың қалыптасуына орай жаңа Коституция қабылданды.Бұл заң бойынша Қазақстан Республикасы өз аумағында тұратын барлық азаматтардың тең құқығын қамтамасыз ететін демократиялық,зайырлы және құқықтық мемлекет болып табылды.

Қазақстан астанасы — Астана қаласы, ал Алматы мен Байқоңыр республикалық дәрежедегі қалалар.

Тәуелсіздік алуына байланысты Қазақстан егемен мемлекет ретінде халықаралық аренаға шығып, дүние жүзіне танылды.Қазақ халқының ұлттық сана-сезімі өсіп, бірлігі нығаюда, қазақ тілі мемлекеттік тілге айналып, ұлттың салт-дәстүрлер одан әрі дамып отыр. Бір кездері ұмыт бола жаздаған халқымыздың ардақты азаматтарының есімдері ұрпағымен қайта қауышты, тарихы,ел-жұрт атаулары қалпына келтірілуде. Еліміздің экономикасы мен мәденитеті өркендеп келеді. Республикамызда демографиялық реформаларды біртіндеп жүзеге асырып, әлеуметтік дамуға қол жеткізуге,барлық қазақстандықтардың тең құқығы негізінде ұлттар арасындағы татулық пен келісімді сақтауға, мемлекеттік саясаттың басты ұстанымы ретінде саяси тұрақтылықтың басымдылығын арттыруға зор көңіл бөлінуде.

Сабақ барысында осындай әңгіме қозғалып,қорытынды кезеңде оқушылар өз ойларын ортаға салды.

«САЛТЫМ МЕНІҢ — АСЫЛ ҚАЗЫНАМ »

Сабақ «Бастаңғы» салт-дәстүрімен басталды. Әжесі мен немересі әңгімелесіп отыр.

Немересі.Әже, осы әкемнің атын не себепті «Жолдыбай» деп қойғансыз?

Әжесі. Е-е, балам ертеректе адамның есімін ырымдап, қай уақытта туылса, сол мезгілге лайықтап қойған. Ол кезде тауға көшіп жатқан кезіміз еді.Сол жолда келе жатқанда дүниеге келгеннен кейін осылай деп қойғанбыз.Ондай есімдер көп қой.

Немересі.Әже, бүгін әкем мен апамның қыдырып кеткенін пайдаланып, балаларға бастаңғы жасап жіберейікші.

Әжесі ойланып отырып рұқсат береді. — Жарайды, балам, шақырсаң шақыра ғой, тек шуламай тәртіпті өткізіңдер.

Немересі жүгіріп кетіп, құрбыларын шақырып келеді. Барлығының қолдарында тағамдары бар. Дастарханға қойылды.

Нан — тіршілік нәрі.Нан барлық тағамнан үлкен,сондықтан дастарханға бірінші нан қойылады. Нан бар жерде ән бар.

Бауырсақ — қазақта бауырмал,үйірсек, туысқан,жақыншыл деген мағынаны білдіреді, — деп бауырсақ қойылады.

Қымыз,айран,сүзбе, саумал шұбаты,

Қатық,тосап,жент адамның қуаты.

Қаймақ, көже, ақ ірімшік,сүт,уыз,

Қазағымның сүт тамағы — бұл аты,-деп сүт тағамдары қойылады.Әжесі бауырсақ туралы түсінік береді.

Оқушы. Әже, осы біз білмейтін салт-дәстүрлеріміз көп-ау деймін.Өткенде әжем енді күн жылынса киіз басамыз, соған «қой бастыларыңды» дайындай беріңдер деп көршілерге айтып жатыр, ол қандай дәстүр?

Әжесі. Ә-ә,»Қой басты»деген ертеде киіз басушылар, киіз тебу, пісіру кезінде оны үй арасында домалата жүріп, бір үй тұсына келгенде «Қой басты» деп айқай салады, үй иесі киіз басушыларға құрт, май, шай немесе қой сойып, дастарханға шақырып тамақ берген.

Қыз. Ал «Шарғы»деген не?

Әжесі.»Шарғы»деген дәстүр, ұзатылған қыз өзіне таяу сіңлісіне басындағы орамалды береді.Бұл ендігі кезек сенікі деген мағына екен.

Бұрын қыздар басына орамал тағып шыққан.

Қыз.Қыздар, сендер «біз шаншар» деген салтты білесіңдер ме?

Қыздар.Жоқ, жоқ, ол қандай салт?

«Біз шаншар» салты «жаушы» орнына жүреді екен. Бұрындары ақсақалды кісілер,бір топ ер азаматтар бойжеткен қызы бар үйге түсе қалады. Қандай шаруамен жүргенін айтпайды. Ел шаруасын,амандық білген болып,қонақасын ішіп аттанып кетеді.Әдеп бойынша ел ішінде бір топ адам бұлай жүрмейді. Олар кеткеннен кейін отағасы мен отанасы қонақтар отырған жерді қарап ,одан шаншулы бізді тауып алады.Бұл «бізде ұл бар, сізде қыз бар, құда болайық» дегенді білдіреді екен.

Қыздар. О,о, біз білмейтін салт-дәстүрлер көп екен ғой, ол кітапты оқйық Қыз.Әй, құрбылар, енді жұмбақ шешіп, мақал-метел айтайық.Қане, кім жасырады?

Жұмбақтар.

Бір итім бар қабаған,

Аузына темір жамаған.(кебеже)

Атқа арта салдым,

Ішіне толтырып ас салдым.(қоржын)

Судан ғайып,

Әжемде бар қос қайық.(кебіс,мәсі)

Мата қыйындыларын қидаладым,

Қимай оны қызға арнадым.(құрақ)

Мақалдар

Білезікті қолдан тастама

Елдің салты сақталған.

Ердің қасиеті ерлігінде,

Қыздың қасиеті жүзігінде.

Сырғаның көздерінде ұлттың ұлылғы бар,

Оның түсінген қыздың жүрегінде сыры бар.

Осы кезде даладан немересі жүгіріп келіп табалдырықта,есікті керіп тұра қалады.

Әжесі. Балам, есікті кермей,табалдырықтан бері өт,ішке кір.Бір жаңалық айтайын деп келдің бе,ентігіп тұрсын ғой?

— Иә,әже,сүйінші!

Әжесі.Қалағаныңды ала ғой,балам. Ол не?

Немересі. Қой егіз қозы туыпты,сондай бір әдемі.

Әжесі. Жақсы болыпты ғой, балам! «Құтты қонақ келсе, қой егіз табады» деген,мына жолдастарын құтты қонақ болды ғой.

Қыз. Әже,онда қозының біреуін мен алайыншы.

Әжесі. Бұл «Наурыз төлі» деп аталады, төл басы ретінде қараған, төл басы сатылмайды, ешкімге сыйға берілмейді.

Мұндай малды тек қызығына, тойына сойып, ырым еткен,қызым. Сондықтан келесі кезекте берейін, жарай ма? Сен ренжіме.

Қыз. Қыздар, енді «Жүрек салар» ойынын ойнайықшы деп ниет етеді. Ойын ойналады. Айыптылар ән айтады. «Ақ дастархан әні».

Бір кезде немересі:

— Әже, ауылға біреулер көшіп келе жатыр.

Әжесі. Не дейді?! Әй,қыздар,тез ақ алып келіңдерші,халық дәстүрінде ауылға келген көштің алдынан шығу адамгершілік, болашақ көршілік парыз,ақ алып алдынан шығайық. Ол дәстүрді «Ақ алып шығу» деді, шырақтарым.

Қыздар. Неге,әже,неге?

Әжесі. Жаңа көршімен «осы ақтай таза, дәмді болайық» деген тілек, қарағым

Сөйтіп ақ алып шығады,келгендерге тілек айтқызып, ақ ішкізеді.

Келгендер рахметін айтады.

Балалар. Әже, жүктерін түсіруге көмектесейік, — деп орындарынан тұрады.

Әжесі. Қарақтарым, тамақтың бетін жауып қойындар, — деп ескерту жасады.

Көш қонып болғанша қазақтың ұлттық «Хан талапай»,»Бес тас» ойындары ойналады.

Көршілер жайғасып болғаннан кейін әжелер тобынан ол үйдің босағасын майлауға барады.

Әже. Қоныс құтты болсын, қарақтарым. Жаңа үй алып көшіп келгеннен кейін «Босаға майлау» жасап келдік. Бұл үйің көптң үйі болсын деген ұғымды білдіреді,қарақтарым, — деп босаға майланып, төрге жайғасады. Көршілер:

— Рахмет, мен де кәдемді жасайын деп орамал береді.

Әже. Қарақтарым, жаңа көшіп келген үйді «Ерулікке» шақырған қазағымның ежелден келе жатқан салты бар. «Ағайынның аты озғанша, көршінің тайы озсын» деген, үйге шақыра келдім.

Көрші. Рахмет.

Ұлттық «Ақ сандық, көк сандық», «Үйімнің үстінде кім?» ойындары ойналады.

Жігіт.Әзіл-қалжыңы жарасқан адамдар бір-бірінің үйіне бас қосып отырудың сылтаулары көп қой.Мына үйге » Қазан шегелей «барайық,жүріңдер. (Көршінің үйіне барады).

Жігіт.Осы үйдің қазанын шегелей келдік, қарсы емессіздер ме?

— Жақсы болады ғой, «қазан шегелейтін» шебер таппай отыр едік, — деп қонақтарды қарсы алып қонақасы береді. Әңгіме болады.

Қыз. Кеше «Төле би» ауылына бесік тойға барып едім содан кішкене шаршап отырғаным.

Жігіт. Мен де «Абай»ауылының «Тоқым қағарында» болып келді

Қыз. «Тоқым қағар» деген де дәстүр бар ма?

Жігіт. «Бәсіре» атына мініп алғаш алыс сапарға аттанарда «Жолаяқ»немесе «Тоқымқағар»береді. Мал сойылып, үлкен-кішіні шақырып қонақ етеді. Ондағы мақсат «сапарым сәтті болып, аман-есен оралсам» деген ақ тілекпен шыққан шын ниет.Бата беріп шығарып салады.

Жігіт. Бата беру ақ ниеттен туған жарқын салт. Ақ тілек айту ежелден келе жатқан дәстүр, бата беріңіз. (Қария бата береді.)

Қазақ қызы қандай болу керек

Жалпы адам баласының әдемілігі оның сырт келбетінде, көркінде десек,

ол қателік болар еді. Көрік, әсемдік, әдемілік мұның бәрі жай жансыз дүние ғана.

Ақын Қадыр Мырза Әлі : «Әдемі қыз — көзіңе жақын,

Әдепті қыз — көңіліңе жақын» — деп айтқаны бар.

Сонда барлық сұлулық адамның сыртында емес, оның ішкі жан дүниесінде.

«Қазақ қызы» деген атаққа лайық болу үшін, үлкенің алдынан кесе өтпейтін, тәрбие-лі де, ибалы, инабатты болу керек. Қыз сырт адам, әсіресе, жігіт адамы үшін жұмбақ

жан болуы тиіс. Бұл жөнінде ақын Қадыр Мырза Әлі ағамыздың мына бір сөзі бар:

«Қыздың сыры — шөлдің суы сияқты,

Тереңде ғой, тереңде ғой, тереңде» — десе,

ақиық ақын Мұхтар Шаханов:

«Мағынасыз жылтырақты сақтамайды ел есте,

Шын сұлулық тереңдікте емес пе?» — деп жырлайды. Сондағы барлығының айтпа-ғы бір тереңдік. Ол ақыл, парасат, ұстамдылық. Әр қазақ қызының бойынан осы үшеуі табылып, үшеуі бір арнад тоғысқан кезде ғана «қазақ қызы » деген мәртебеге

ие бола алады.

Әдемі қыз — баппен сөйлеп, биязы күліп, жақсы — жаманның жөнін біліп тұратын;

Көрікті қыз — істі үйіріп, сөйлессе бұйырып, баурап алатын, бірден көзге түсе қоймайтын:

Әсем қыз — жүзі жылы, өзі ұяң, тәні нәзік:

Ажарлы қыз — дене бітімі жинақы, сөзі салмақты,ісі тиянақты,

Шырайлы қыз — көз жанары өткір, бет әлпеті бал -бұл жанған, тәні шымыр,

Ару қыз — Бет пішіні, дене мүсіні келіскен, сөзі сыпайы, өзі әдепті, сұңғақ бойлы, терең ойлы

Сабақ тақырыбы: «Туған жерге туың тік»

Сабақ мақсаты:

Білімділік:Отан, туған жер туралы түсініктерін кеңейту, ата- бабаларымыздың тереңде жатқан тарихымен таныстыру;

Дамытушылық: оқушылардың бойында патриоттық сезімдерін дамыту, бірін –

бірі тыңдап түсіну, құрметтеу дағдыларын қалыптастыру;

Тәрбиелік: оқушылардың бойында Отан, туған жерге деген сүйіспеншілігін арттыру, елін, жерін ,тілін, әдет- ғұрпын құрметтейтін жаны таза , адамгершілігі мол, өз Отанын сүйетін азамат етіп тәрбиелеу.

Сабақ көрнекілігі: Қазақстан Республикасының рәміздері, интерактивті тақта,

суреттер

Сабақ түрі: Сайыс сабақ

Әдіс – тәсілі: пікір алмасу, сұхбаттасу,

Сабақ барысы:

І Ұйымдастыру кезеңі

1. Мемлекеттік Әнұранды орындау

2. Шаттық шеңберін құрау: Оқушылар қолдарын ұстасып, бір – біріне жақсы тілектер тілейді.

3. Әр топ өздерін таныстырып шығады.

1 топ «Атамекен» тобы

2топ «Атамұра» тобы

3 топ «Мұрагер» тобы

Кіріспе сөз:

Біздің бүгінгі сабағымыз «Туған жерге туың тік» деп аталады. Бұл сабағымыз-

С) 1989 ж. 1 мамыр У) 1992 ж. 1желтоқсан

Т) 1991 ж. 25 қазан Х) 995 ж. 30 тамыз

2.Қазақстан қай кезден Тәуелсіз Республика деп танылды?

С) 1990 ж. 25 қазан У) 1991 ж. 16 желтоқсан

Т) 1991 ж. 25 қазан Х) 1991 ж. 16 қараша

3. Қазақстан Республикасының рәміздерін атап бер.

Г) Астана, парламент Д) Байлығы, шекарасы

Ғ) Ту, елтаңба, әнұран Ж) Валюта, қолөнері

4. Елтаңбада бейнеленген киіз үйдің бөлігі

А) шаңырақ Б) уық

Ә)кереге В) іргетас

5.Мемлекеттік Тудың авторы кім?

Н) Ш.О Ниязбеков П) Ш. Қалдаяқов

О) Ш. Уәлиханов Р) Ж. Мәлікұлы

6. Биыл Астана қаласының неше жылдық мерейтойы тойланды?

Ж) 10 З) 5 И) 15 К( 20

7. Көп аузынан түспейтін

Отан деген немене?

Оның тұлға, түс – кейпін

Достым, білгің келе ме?

Отан – сенің ата- анаң,

Отан – сенің, бауырың.

Отан – өлкең, астанаң

Отан- аудан, ауылың.

Отан- тарих, отан- тіл,

Жасаған елің, ер халқың,

Отан –өлең, Отан –жыр,

Көтерген көкке ел даңқын

( Кімнің өлеңің?)

Д) М. Мақатаев Ж) М.Шаханов

Е) Б. Ысқақов З) Қ. Мырза Әлі

8. Отан туралы мақалды көрсет:

М) Білекті бірді жығар, С) Батырды намыс өлтірер,

Білімді мыңды жығар Қоянды қамыс өлтірер

Н) Жақсы жаныңа жолдас, Р) Туған жер — алтын бесік

Көк аспанда көкпеңбек

Қазақстан жалауы.

Көк емес ол тектен тек,

Елдің ашық қабағы.

Ақниетті алтын күн,

Асқақ арман-қыраны.

ІҮтапсырма: Мақал – мәтел сайысы. Отан, туған жер туралы мақалдар айту. Қай топ тоқтап қалса немесе айтылған мақалды қайталаса, сол топ сайысты тоқтатып, жеңіліске ұшырайды.

Мақалдар:

Отан оттан да ыстық.

Туған жердей жер болмас,

Туған елдей ел болмас.

Туған жер – алтын бесік.

Басқа елде сұлтан болғанша,

Өз еліңде ұлтан бол.

Туған жерің – анаң, басқа жер- өгей анаң.

Елден айрылған көмгенше жылайды,

Елден айрылған өлгенше жылайды.

Адамда бір ғана Отан, бір ғана ана бар

Ү тапсырма:

Топтастыру стратегиясы

Отан атамекен үйің

елің топырағың

қасиетті жер кіндік қан тамған жер киелі мекен

ҮІтапсырма: Үй тапсырмасы. Әр топ өз өнерлерін көрсетіп,өздерін елінің

өнерлі болашағы екенін дәлелдеу.

ҮІІ тапсырма. Топ басшыларымен сұхбат.

Әр топ басшыларымен жеке сұхбат өткізу

1 топ басшысына сұрақ:

• 
  Кемелденген еліңіздің болашағы үшін не істер едіңіз?
  

2 топ басшысына сұрақ:

• 
  Егер сіз Қазақстан Республикасының Президенті болсаңыз алдыңызға қандай мақсат қояр едіңіз?
  

3 топ басшысына сұрақ:

• 
  Егер сіз Білім Министрі болсаңыз өз бағдарламаңызға нелер енгізер
  

едіңіз?

Сайысымыздың қандай нәтижеге ие болғанын ұпай санымен анықтап, жеңім-паз топты марапаттау.

Қорытынды сөз :

Туған жер – өздерің дәлелдегендей киелі де қасиетті мекен. Өз жерімізде

көк туымыз желбіреп, әнұранымыз орындала берсін. Тұғырымыз мықты болып,

келешек ұрпағымыздың көкейінде туған жерге деген сүйіспеншілік алауы мәңгі

лаулап, жалындай берсін.

«Атамекен » әні орындалады

Сабақ тақырыбы: «Жаса, Жайна, Ару-Астана!»

Сабақ мақсаты :

Қазақстан Президенті Н.Назарбаевтың астананы Ақмолаға көшіру туралы ойы нағыз даналық, көргендік болды. Президент жарлығы халықтың патриоттық сезімін көтерді.Сөйтіп, 1998 жылы 10-маусымда Қазақстан Республикасының орталығы Астана қаласының тұсаукесер тойы болды.Бүкіл әлем назарын өзіне аударды.

Ертедегі ер бабамыз Едігеден бастап, айбынды Абылайға дейінгі хандары-мыздың бәрі — осы Есіл бойында орда тіккендері тегін болмаса керек.Халқымыз жаңа да, жас мемлекеттің Астанасын өзінің қалаған жеріне,өзінің қалауы бойынша орнатты. Кіндік қаласының құрылысына білек сыбанып, бар күш -қайратын, ынта-жігерін салды.Әр көшеге, әр үйге жүрек мейірін, перзенттік сүйіспеншілігін, жан жылуын жұмсады. Астана осылайша халқымыздың аялы алақаны , ыстық мейірімен тұрғызыл-ды. Сондықтан бұл қала бәрімізге ерекше қымбат, айрықша аяулы. Тәуелсіздік бізге жаңа жолымызды, соны соқпағымызды табуға зор мүмкіндік ұсынды.Жаңа жолымызды біз Астана арқылы таптық. Астана — XXI ғасырдың қазақ төріне мәңгі-лікке тігіп берген асқақ туы.

Жүргізуші..Астана -келешектің қаласы. «Астана мәңгі жүрегімізде» деп атала-тын әдеби-монтаж сабағымыз басталады.

1-оқушы

Күн сүйген Сарыарқаның даласында,

Таранған аққудай боп қала осында.

Жүрегі еліміздің Астана ол

Есілдің еркелеп аққан жағасында.

Кезінде көтергенде батыл мұны,

Көрінді көп ұлттың да татулығы.

Ап келді Елорданы Сарыарқаға.

Қазақтың Нұрсұлтандай ақылды ұлы.

2-оқушы

Іске асып Елбасының бастамасы

Елімнің бой көтерді бас қаласы.

Өзінің көркіменен әлемге

Танылды қазақтың бұл Астанасы.

Астана- еліміздің қақ ортасы,

Астана-ырыс, құт пен бақ ордасы.

Алыстан көз тартады тұлғаланып,

Сәулетті Елбасының Ақордасы.

3-оқушы

Тарихқа бұл өңірдің бар дерегі,

Қарайды заңғар көкке «Бәйтерегі» .

Бір көріп келген адам Астананы

Аузынан суы құрып айтар еді.

Қазақтың қуат берген даласына,

Нұр құйған әр адамның санасына.

Еліміздің төріндегі Астана бұл,

Айналған жаңа ғасыр қаласына.

4 -оқушы

Астанам-бағы биік асқармысың,

Астанам-мәңгі жарық аспанымсың.

Астанам-пейіш қала ел арманы

Астанам қайда жүрсем мақтанышым.

Астанам-шапағаттың шуағындай,

Астанам-махаббаттың тұрағындай.

Астанам-періштелер мекені сен,

Астанам-Қазақстан тұмарындай.

(«Астана -Ақ Орда»әні орындалады.)

5- оқушы

Өзіңе сырттай мен де тамсанамын,

Мерекеңді шаттана қарсы аламын.

Сен тұрсаң Есіліңнің толқынымен,

Мен тұрам Сырдың күтіп таң самалын.

Жасырып Астанама шырай кірген,

Шет жұртың не құдірет сұрайды елден!

Он жылда танымастай өзгергені

Қазақтың қасиеті ғой — Құдай берген.

6 — оқушы

Көркіңе көз тоймайды, қызығасың,

Халықтың қуанышын айт, жүзі жарқын.

Көк тірет Бәйтерегі Сарыарқада

Тұрғандай, танытқандай батыр халқын.

Астанам,мекені ғой ұлыстардың,

Бірінен-бірі асар құрылыстардың.

Керемет бар ғажайып осында тұр

Ашқандай Астананың тыныстарын.

7-оқушы

Қазақтың қайтпас қайсар батырлығын

Бар әлем келіп тойлап жатыр бүгін.

Нұрағым Астананың төрінде отыр

Халқының жеңілдетіп ауыр жүгін.

Шынында жас қалама шырай кірген,

Риза боп отыр төрде сынай келген.

Халқымыз той дегенде тартылмаған

Қазақтың несібесіне Құдай берген.

8-оқушы

Құлпырып гүлзарменен ғажап тағы,

Ордамның жарқырайды азат таңы.

Астанам-ұрпағымның мақтанышы,

Шаhарым-шуағы мол жәннат бағы.

Сән берген Сарыарқадан гүл өңірге,

Жайнаған Отанымның жүрегінде.

Астанам — бақ ошағым , түп қазығым,

Айналған бар қазақтың тірегіне.

(«Гүлдей жайна, Қазақстан » әні орындалады.)

9-оқушы

Тәуелсіз байтақ елім бар,

Тәу еткен туған жерім бар.

Елімнің биік еңсесі

Астанам ордам, төрім бар.

Атағы кезген шартарап,

Ұланы біздей өр талап.

Астанам-жалын маздаған

Отына жылын, мархабат.

10-оқушы

Елордам елдің жүрегі,

Елбасым алтын тірегі.

Елдік тұғыры екеуін

Ажыратпаймын бір елі.

Астанам-әсем, бас қалам,

Алматы-алтын баспанам.

Қызылорда-қара шаңырақ

Бәрі де менің астанам.

(«Сыр сұлуы» әні орындалып, бірнеше қыз бала би биледі.)

11-оқушы.Қазақстан Республикасы астанасы 1830 жылы іргетасы қаланған Ақмола қаласына көшірілді, айналасы бірнеше жылдың ішінде елорда адам таны-мастай өзгерді.Күн сайын жаңа бір кереметімен тамсандыратын Сарыарқа төсін-дегі Ару қала келушілердің көз қуанышына айналған.

Тәуелсіздік триумері , биіктігі 91 метрлік Қазақ елі монументі, Президент резиденциясы, Ақ Орда, Министрлер үйі, биіктігі 97 метрлік «Бәйтерек», Пирамида, 2 мың орындық » Думан» ойын — сауық орталығы , 30 мың кісілік » Астана» жабық стадионы, осының бәрі Елорданың ажарын ашып, айбын асқақтатуда.

12-оқушы

Есілдің жағасында қонған қалам,

Жүрегі қазағымның болған қалам.

Күн санап , ертегідей өскен қалам

Жайнашы, жасай берші, нұрлы Астанам!

Ашылар әлі талай ақ парағың,

Өсе бер, көркейе бер, тоқтамағын.

Әлемде болғанменен мың Астана

Астанам, сен ғанасың мақтанарым.

13-оқушы

Жаңарудан көзін тауып бар елінің,

Сол дегенге қан жүргізген Астанам.

Жиып беріп асыл ойын әлемнің

Сарыарқама сән кіргізген Астана.

Жаңа таңға, жаңа қадам басқанда,

Жаңа үй сап, жалау қаққан Астана.

Алашымның ақ арманын аспанда

Мәңгілікке алаулатқан Астана.

14-оқушы

Азат Алаш мол бақытқа кенеліп,

Тау толқыннан өтті кемең, Астана.

Ерке Есілдің екі өңірін тел еміп,

Көк байрағы көк тіреген Астана.

Жүрген елді жалаңаяқ жар кешіп,

Желпіндірген, күлкің қырдан Астана!

Хас жүрекке жаңа жарқын ән қосып,

Жас білекті бұлқындырған Астана!

(«Туған жер» әні орындалады.)

15-оқушы. Бәйтерек — төрткүл дүниені құшағына сыйғызған өмір ағашы.Бұл қазақтың кеңдігі мен қонақжайлығынан — бүгіндері көптеген этнос пен диаспораны сыйғызып отырғанынан хабар берсе керек. Ал оның төбесінде — Самұрықтың ұясы. Қазақ халқы бала тәрбиесінде Ар мен Ұждан тазалығын бірінші қатарға қойған . Сондықтан Бәйтерек басындағы құс ұясы осы халық рухының тазалығынан хабар береді.

Жүргізуші.Бәйтерек көк пен жерді байланыстырушы берік тұғыр, олардың арасындағы алтын көпір.

Аңызға сүйенсек, Бәйтеректің төменгі тұсында зұлым аждаhа — Айдаhар өмір сүреді. Ең биік шыңында жақсылық нұрын сепкен Самұрық құс мекендейді. Жыл сайын Самұрық құс жұмыртқа салып, қорек түнектен шығып, балапандарын бірін қалдырмай жеп кетеді екен. Бір кезде қаhарман Батыр Самұрық балапандарын жегісі кеп жатқан Айдаhарды жанқиярлық ерлікпен өлтіріп, балапандарына жәрдемдеседі. Балапандарымды тағы да жеп кетті-ау деген Самұрық Бәйтерекке жақындағанда ғажайыпқа тап болады. Тірі қалған сары уыз балапандар Батыр ерлігін жарыса , шуылдаса жеткізеді. Аңсап күткен арманы орындалған Самұрық Батырға көмектесіп, жақсылығын жақсылықпен қайтарады.

Батыр ерлігі — қазақ халқында Жақсылықтың жер бетіне жетіп, қанат жаюымен сипатталады. Бәйтерек — Жақсылықтың Шаңырағы, жақсылық таратушы.

(«Асқақта,Астана» күйі ойналды.)

16-оқушы

Ел ордасы — Астана ,

Жалындап өскен жас қала.

Онға толды өзіңмен

Бірге туған жас бала.

Сарыарқаның даласы,

Гүлденгенім қарашы.

Зәулім үймен түрленді

Жер мен көктің арасы.

17-оқушы

Астанам менің пырағым,

Сарқылмайтын жыр — әнім.

Ертегідей ғажайып

Аңыз болар тұрағым.

Астанам, айбат ірісің,

Күн сайын бітті бір ісің.

Өзге елге көрсеттің

Жаңаша даму үлгісін.

18-оқушы

Қалыспаймыз бар елден,

Терезем тең әлеммен.

Жасампаз елім кенде емес

Білім, ғылым, өнерден.

Аспанда нұр қаптады,

Жайқалды жер бақтары.

Астанам, туған күніңде

Халқым түгел шаттанды.

19-оқушы

Биік ұстар елдің асыл мұратын,

Ар- намыстың тірегі — сен, Астана.

Қан тамырға қуат беріп тұратын

Туған жердің жүрегі — сен , Астана.

Кең өлкеме терең жайып тамырын,

Жайнай бергін, жаның нұрдай, Астана!

Әлденеге кәріп қылып Тәңірім,

Енді бізді табындырма басқаға.

(«Астана» әні орындалды.)

20-оқушы. Халық жазушысы Шерхан Мұртаза: «Беу заман- ай! Кеше ғана батпағы мидай иленіп, қопасында су сарсып жатқан далада бүгін сәулетті қала салынды. Ол болашақтың кепілі болмақ. Құдай қаласы, келер ұрпақтың алдынан ақ таң атар. Мен тәңірден соны тілеймін»

21-оқушы. Халық жазушысы Әбіш Кекілбаев: «Астана — Егемендік перзенті. Тәуелсіздік символы.Жаңарған Қазақстанның гүлдей құлпырып, күндей нұрла-нып, айдай жарқыраған бет жүздегі».

22-оқушы. Дәл бүгін, заманымыз бен жеке басымызға түскен ауыртпашылық-ты қара нардай тік көтерген салиқалы ақылымен, көнбіс жұмсақ мінезімен ел тыныш-тығын қорғап, соның қаиырын зор төзімділікпен тосып келе жатқан Қазақ халқына рахметімізді айтайық.

23-оқушы. Дәл бүгін, өзгенің ала жібін аттамаган мейірімді халыққвабас болып, дара даналығымен көш бастап келе жаткан Елбасымызға рахметімізді айтайық.

(«Елім менің» әні орындалды.)

24-оқушы. Дәл бүгін, «Ат тұяғынан шыққан елдің ұлдары бақытты болады» деген көне қазақтың ырым сөзін еске алайық.Біз ұлы сапарға бой түзедік.Осы сапарда барлық қиындықтары жеңіп шығу үшін, қазақ халқы бақыты үшін жанымызды салайық.Бізде одан басқа жол да жоқ.Ниет те жоқ.

Дәл бүгін, Қазақ елінің Астанасы -мәңгілік, қазақ халқының болашағы жарқын деген ой айтайық.Сол қызықты бәріміз бірге коруге жазсын деп Алладан тілейік.

Плакатқа жазылған ұлағатты сөздерге сынып жетекшісі ретінде түсінік бердім.

Астана- ел рухын көтерді.

Астана -әр қазақтың қайраты.

Астана- жас қазақ елінің өршіл рухы мен айбаты.

Астана — қазақ жерінің тұтастығының кепілі.

Астана — XXI ғасырдың қаласы.Астана бұл күнде арман қаладан, аңсар қалаға айналды. Қазір бар жақсылық пен бастама Астанадан тарайды.Астананың тойы

— Елдің тойы, елдіктің тойы.Сауалға сұрақтары берілді.

1.Астана қаласының қазіргі әкімі кім?( И.Тасмағанбетов).

2.Астана қаласының алғашқы әкімі кім болған ?(Әділбек Жақсыбеков).

3. 1900жылы Ақмола уезінің ең мықты балуаны және қара күш иесі кім еді? ( Қажымұқан Мұңайтпасов).

4.Бәйтеректің биіктігі қанша метр? Ол нені білдіреді? ( 97метр, Астананың көшіп барған жылынан хабар береді).

5.Астана қаласының дәл іргесінен табылған ежелгі қаланың аты ? (Бозоқ қаласы).

6. «Қазақ елі» монументінің биіктігі қанша метр? Онда орналасқан құс мүсінінің салмағы қанша тонна ? ( Биіктігі 91 м. Құс мүсін салмағы 2,5 т)

7.Қызылорда қаласы қай жылдары астана болды ?(1925-1928 жж.)

Оқушылар осы сұрақтарға жауап берді. Дұрыс тапқандарға Астананың суреті берілді.

Айдана. Мен Астананы шексіз сүйемін. Келешекте Астананың гүлденуіне, өркен жаюына өз үлесімді қоссам деймін.

Дінислам. Астана күннен — күнге көркейіп, әсемденіп келеді. Ғажайып қалаға айналып, үлкен ғимараттар көздің жауын алады. Бұл — Тәуелсіздіктің жемісі.

Айнұр. Мен Астананы көрдім. Келешекте жоғары оқу орнын сонда оқығым келеді. Астана — Отанымыздың жүрегі. Таза,әсем қала.

Сонымен бірге бірнеше оқушы өз ойларын ортаға салды. Астана туралы толық мағлұмат алып, қызығулары артты деп ойлаймын.

«ЖЕЛТОҚСАН ЖАҢҒЫРЫҒЫ»

Біздің халқымыз басынан талай-талай таңдарды өткізді. Бәріне мойымай, ертеңгі күннен үміттерін үзбеді. Тәу етер тұғырлы тәуесіздігіміз Желтоқсан арқасында келді . Кешегі тәуелсіз күн мен түн үшін жалындай лаулап өткен Қайрат ағамыз бен Ләззат әпкеміз сынды аға-апалардың жанқиярлық ерліктерінің арқасы емес пе еді?! Ендеше, бүгін өсер еліміздің ұландарын осыны сезіне де,ұға білуіміз керек.

Күнәдан таза басым бар,

Жиырма бірде жасым бар,

Қасқалдақтай қаным бар,

Бозторғайдай жаным бар,

Алам десең алыңдар,

Қайрат деген атым бар,

Қазақ деген затым бар,

Еркек тоқты-құрбандық,

Атам десең,атыңдар!

Бұл пешенесіне жазылған аз ғана ғұмырының соңғы сағатына дейін мынау алдамшы дүниеден рақым күтіп, күдерін үзбеген сұңғыла жігіттің көңілі.Лүп-лүп соққан балаң жүректің, өмірге құштар ыстық жүректің соңғы лүпілі.Жан сыры .Соңғы үміт.

«Арман қудың ба,алдыңа қара, артыңа алаң болма! Өмірдің өткелін іздеп таптың ба, жүрексінбе, көзді жұм да қойып кет,белді шеш те кешіп өт» деп жазды Қайрат абақтыдағы күнделігіне. Жиырма бір жасар жігіттің бұлай деп өсиет қалдыруына, сірә қамшының сабындай қып-қысқа ғұмырындағы көрген-білгендері, көңіліне түйгендері әсер еткен болар. Бәлкім, оның алау жастық пен ерте қоштасып, тез есеюіне қапастағы қаралы күндер суреті әсер еткен болар…

Ләззат Асанова туралы бір үзік сыр

Ол жастайынан ән-күйге құмар,сазды әуенге әуес еді.Кішкентай домбырасы мен қобызын тастамайтын. «Мен музыкант боламын»дейтін ол ұстаздары мен достарына.»Талабыңнан айналдым сол»деп анасы Алтынай да Ләззаттың өнерге біржолы берілгеніне сүйсінетін.Ләззат туған ауылы Ақжазықтағы орта мектептің 8-сыныбын ойдағыдай бітіріп, бірден Алматыға тартқан. Алматының Чайковский атындағы музыкалық училищесінде «қобызшы»мамандығы бойынша оқып жүрген Ләззат Асанованың он алты жыл ғана қысқы ғұмыры ерте үзілді.

Туған елінің азаттығы мен тәуелсіздігі жолындағы қазақ жастарының 1986 жылғы атақты Желтоқсан оқиғасы кезінде қайсарлық пен ерлік көрсетіп, құрбан болды.

Отан үшін жасау керек неше ерлік,

Отанын сүймеу-есерлік.

(М.Жұмаханов).

Даламның кеңдігіндей жүрегім бар,

Мөп-мөлдір елге арналған тілегім бар.

Қатардағы қазақтың перзентімін,

Отаныма,еліме берерім бар.

(Ғ.Қалибекұлы.)

«Бостандық — бар бақыттың басталуы»деген еді Нұрсұлтан атамыз.1991жылы 16 желтоқсанда біздің ұлан — байтақ жерімізге Тәуелсіздік жарияланған күн болып еді.Міне, сол күннен бастап елімізде тіліміз,діліміз қайта өрледі.Әлемге Қазақстанның мәртебесін биіктетіп,дамыған елдермен қанатымызды теңестіру үшін жан аямай еңбек етіп,тер төгу әрбір азаматтың , өсіп келе жатқан жас ұрпақтың қасиетті борышы екенін түсінеміз.

1991 жылғы тамыз оқиғалары КСРО-ның ыдырауын жеделдетіп, бұрынғы одақтас республикалардың,соның ішінде Қазақстанның егемен ел болып, тәуелсіздікке қол жеткізуіне жол ашты.

1991 жылы 1 желтоқсанда өткізілген бүкілхалықтық сайлауда жұртшылықтың жаппай қолдауымен Н.Ә.Назарбаев Қазақстанның тұңғыш Президенті болып сайланды.

1993 жылы 23 қаңтарда Республика Жоғарғы Кеңесі тәуелсіз Қазақстанның Конституциясын қабылдады.Екі жыл өткен соң, 1995 жылғы тамыз айында негізгі мемлекеттік және саяси құрылымдардың қалыптасуына орай жаңа Коституция қабылданды.Бұл заң бойынша Қазақстан Республикасы өз аумағында тұратын барлық азаматтардың тең құқығын қамтамасыз ететін демократиялық,зайырлы және құқықтық мемлекет болып табылды.

Қазақстан астанасы — Астана қаласы, ал Алматы мен Байқоңыр республикалық дәрежедегі қалалар.

Тәуелсіздік алуына байланысты Қазақстан егемен мемлекет ретінде халықаралық аренаға шығып, дүние жүзіне танылды.Қазақ халқының ұлттық сана-сезімі өсіп, бірлігі нығаюда, қазақ тілі мемлекеттік тілге айналып, ұлттың салт-дәстүрлер одан әрі дамып отыр. Бір кездері ұмыт бола жаздаған халқымыздың ардақты азаматтарының есімдері ұрпағымен қайта қауышты, тарихы,ел-жұрт атаулары қалпына келтірілуде. Еліміздің экономикасы мен мәденитеті өркендеп келеді. Республикамызда демографиялық реформаларды біртіндеп жүзеге асырып, әлеуметтік дамуға қол жеткізуге,барлық қазақстандықтардың тең құқығы негізінде ұлттар арасындағы татулық пен келісімді сақтауға, мемлекеттік саясаттың басты ұстанымы ретінде саяси тұрақтылықтың басымдылығын арттыруға зор көңіл бөлінуде.

Сабақ барысында осындай әңгіме қозғалып,қорытынды кезеңде оқушылар өз ойларын ортаға салды.

«САЛТЫМ МЕНІҢ — АСЫЛ ҚАЗЫНАМ »

Сабақ «Бастаңғы» салт-дәстүрімен басталды. Әжесі мен немересі әңгімелесіп отыр.

Немересі.Әже, осы әкемнің атын не себепті «Жолдыбай» деп қойғансыз?

Әжесі. Е-е, балам ертеректе адамның есімін ырымдап, қай уақытта туылса, сол мезгілге лайықтап қойған. Ол кезде тауға көшіп жатқан кезіміз еді.Сол жолда келе жатқанда дүниеге келгеннен кейін осылай деп қойғанбыз.Ондай есімдер көп қой.

Немересі.Әже, бүгін әкем мен апамның қыдырып кеткенін пайдаланып, балаларға бастаңғы жасап жіберейікші.

Әжесі ойланып отырып рұқсат береді. — Жарайды, балам, шақырсаң шақыра ғой, тек шуламай тәртіпті өткізіңдер.

Немересі жүгіріп кетіп, құрбыларын шақырып келеді. Барлығының қолдарында тағамдары бар. Дастарханға қойылды.

Нан — тіршілік нәрі.Нан барлық тағамнан үлкен,сондықтан дастарханға бірінші нан қойылады. Нан бар жерде ән бар.

Бауырсақ — қазақта бауырмал,үйірсек, туысқан,жақыншыл деген мағынаны білдіреді, — деп бауырсақ қойылады.

Қымыз,айран,сүзбе, саумал шұбаты,

Қатық,тосап,жент адамның қуаты.

Қаймақ, көже, ақ ірімшік,сүт,уыз,

Қазағымның сүт тамағы — бұл аты,-деп сүт тағамдары қойылады.Әжесі бауырсақ туралы түсінік береді.

Оқушы. Әже, осы біз білмейтін салт-дәстүрлеріміз көп-ау деймін.Өткенде әжем енді күн жылынса киіз басамыз, соған «қой бастыларыңды» дайындай беріңдер деп көршілерге айтып жатыр, ол қандай дәстүр?

Әжесі. Ә-ә,»Қой басты»деген ертеде киіз басушылар, киіз тебу, пісіру кезінде оны үй арасында домалата жүріп, бір үй тұсына келгенде «Қой басты» деп айқай салады, үй иесі киіз басушыларға құрт, май, шай немесе қой сойып, дастарханға шақырып тамақ берген.

Қыз. Ал «Шарғы»деген не?

Әжесі.»Шарғы»деген дәстүр, ұзатылған қыз өзіне таяу сіңлісіне басындағы орамалды береді.Бұл ендігі кезек сенікі деген мағына екен.

Бұрын қыздар басына орамал тағып шыққан.

Қыз.Қыздар, сендер «біз шаншар» деген салтты білесіңдер ме?

Қыздар.Жоқ, жоқ, ол қандай салт?

«Біз шаншар» салты «жаушы» орнына жүреді екен. Бұрындары ақсақалды кісілер,бір топ ер азаматтар бойжеткен қызы бар үйге түсе қалады. Қандай шаруамен жүргенін айтпайды. Ел шаруасын,амандық білген болып,қонақасын ішіп аттанып кетеді.Әдеп бойынша ел ішінде бір топ адам бұлай жүрмейді. Олар кеткеннен кейін отағасы мен отанасы қонақтар отырған жерді қарап ,одан шаншулы бізді тауып алады.Бұл «бізде ұл бар, сізде қыз бар, құда болайық» дегенді білдіреді екен.

Қыздар. О,о, біз білмейтін салт-дәстүрлер көп екен ғой, ол кітапты оқйық Қыз.Әй, құрбылар, енді жұмбақ шешіп, мақал-метел айтайық.Қане, кім жасырады?

Жұмбақтар.

Бір итім бар қабаған,

Аузына темір жамаған.(кебеже)

Атқа арта салдым,

Ішіне толтырып ас салдым.(қоржын)

Судан ғайып,

Әжемде бар қос қайық.(кебіс,мәсі)

Мата қыйындыларын қидаладым,

Қимай оны қызға арнадым.(құрақ)

Мақалдар

Білезікті қолдан тастама

Елдің салты сақталған.

Ердің қасиеті ерлігінде,

Қыздың қасиеті жүзігінде.

Сырғаның көздерінде ұлттың ұлылғы бар,

Оның түсінген қыздың жүрегінде сыры бар.

Осы кезде даладан немересі жүгіріп келіп табалдырықта,есікті керіп тұра қалады.

Әжесі. Балам, есікті кермей,табалдырықтан бері өт,ішке кір.Бір жаңалық айтайын деп келдің бе,ентігіп тұрсын ғой?

— Иә,әже,сүйінші!

Әжесі.Қалағаныңды ала ғой,балам. Ол не?

Мұндай малды тек қызығына, тойына сойып, ырым еткен,қызым. Сондықтан келесі кезекте берейін, жарай ма? Сен ренжіме.

Қыз. Қыздар, енді «Жүрек салар» ойынын ойнайықшы деп ниет етеді. Ойын ойналады. Айыптылар ән айтады. «Ақ дастархан әні».

Бір кезде немересі:

Қыздар. Неге,әже,неге?

Әжесі. Жаңа көршімен «осы ақтай таза, дәмді болайық» деген тілек, қарағым

Сөйтіп ақ алып шығады,келгендерге тілек айтқызып, ақ ішкізеді.

Әжесі. Қарақтарым, тамақтың бетін жауып қойындар, — деп ескерту жасады.

Көш қонып болғанша қазақтың ұлттық «Хан талапай»,»Бес тас» ойындары ойналады.

Көршілер жайғасып болғаннан кейін әжелер тобынан ол үйдің босағасын майлауға барады.

Әже. Қоныс құтты болсын, қарақтарым. Жаңа үй алып көшіп келгеннен кейін «Босаға майлау» жасап келдік. Бұл үйің көптң үйі болсын деген ұғымды білдіреді,қарақтарым, — деп босаға майланып, төрге жайғасады. Көршілер:

— Рахмет, мен де кәдемді жасайын деп орамал береді.

Ұлттық «Ақ сандық, көк сандық», «Үйімнің үстінде кім?» ойындары ойналады.

Жігіт.Әзіл-қалжыңы жарасқан адамдар бір-бірінің үйіне бас қосып отырудың сылтаулары көп қой.Мына үйге » Қазан шегелей «барайық,жүріңдер. (Көршінің үйіне барады).

Жігіт.Осы үйдің қазанын шегелей келдік, қарсы емессіздер ме?

— Жақсы болады ғой, «қазан шегелейтін» шебер таппай отыр едік, — деп қонақтарды қарсы алып қонақасы береді. Әңгіме болады.

Қыз. Кеше «Төле би» ауылына бесік тойға барып едім содан кішкене шаршап отырғаным.

Жігіт. Мен де «Абай»ауылының «Тоқым қағарында» болып келді

Қыз. «Тоқым қағар» деген де дәстүр бар ма?

Жігіт. «Бәсіре» атына мініп алғаш алыс сапарға аттанарда «Жолаяқ»немесе «Тоқымқағар»береді. Мал сойылып, үлкен-кішіні шақырып қонақ етеді. Ондағы мақсат «сапарым сәтті болып, аман-есен оралсам» деген ақ тілекпен шыққан шын ниет.Бата беріп шығарып салады.

Жігіт. Бата беру ақ ниеттен туған жарқын салт. Ақ тілек айту ежелден келе жатқан дәстүр, бата беріңіз. (Қария бата береді.)

Қазақ қызы қандай болу керек

Жалпы адам баласының әдемілігі оның сырт келбетінде, көркінде десек,

ол қателік болар еді. Көрік, әсемдік, әдемілік мұның бәрі жай жансыз дүние ғана.

Ақын Қадыр Мырза Әлі : «Әдемі қыз – көзіңе жақын,

Әдепті қыз — көңіліңе жақын» — деп айтқаны бар.

Сонда барлық сұлулық адамның сыртында емес, оның ішкі жан дүниесінде.

«Қазақ қызы» деген атаққа лайық болу үшін, үлкенің алдынан кесе өтпейтін, тәрбие-лі де, ибалы, инабатты болу керек. Қыз сырт адам, әсіресе, жігіт адамы үшін жұмбақ

жан болуы тиіс. Бұл жөнінде ақын Қадыр Мырза Әлі ағамыздың мына бір сөзі бар:

«Қыздың сыры – шөлдің суы сияқты,

Тереңде ғой, тереңде ғой, тереңде» — десе,

ақиық ақын Мұхтар Шаханов:

«Мағынасыз жылтырақты сақтамайды ел есте,

Шын сұлулық тереңдікте емес пе?» — деп жырлайды. Сондағы барлығының айтпа-ғы бір тереңдік. Ол ақыл, парасат, ұстамдылық. Әр қазақ қызының бойынан осы үшеуі табылып, үшеуі бір арнад тоғысқан кезде ғана «қазақ қызы » деген мәртебеге

ие бола алады.

Әдемі қыз – баппен сөйлеп, биязы күліп, жақсы — жаманның жөнін біліп тұратын;

Көрікті қыз – істі үйіріп, сөйлессе бұйырып, баурап алатын, бірден көзге түсе қоймайтын:

Әсем қыз – жүзі жылы, өзі ұяң, тәні нәзік:

Ажарлы қыз – дене бітімі жинақы, сөзі салмақты,ісі тиянақты,

Шырайлы қыз – көз жанары өткір, бет әлпеті бал –бұл жанған, тәні шымыр,

Ару қыз – Бет пішіні, дене мүсіні келіскен, сөзі сыпайы, өзі әдепті, сұңғақ бойлы, терең ойлы

Достарыңызбен бөлісу: