Борынгы заманнардан ук татар халкы моңлылыгы, уен коралларында оста уйнавы белән аерылып торган. Халык музыка коралы-гармунның тарихы әллә ни зур түгел икән. Аны беренче булып 1782 елда Бушман ясаган дип исәпләнә. Аннан соң гармуннарны Вена шәһәрендә һәм Италиядә, соңрак узган гасырның 30 нчы елларында Россиядә дә ясый башлаганнар. Бу эшнең беренче үзәге Тула шәһәрендә була. Безнең ил осталары гармунны камилләштерәләр, аның берничә төре барлыкка килә. Тула, Саратов татар гармуны әнә шундыйлардан.
Ә теләгем бер генә: гармунда уйнаучылар бетмәсен иде дә, гармун моңнары онытылмасын иде. Мин татар халкының киләчәген гармунсыз күз алдына да китерә алмыйм. Чөнки җырга, моңга бай булган халкыбыз үзенең барлык хасиятләрен гармун, курай, кубыз кебек милли уен кораллары аша гына төгәл чагылдыра белә.
Безнең мәктәптә дә бу уен коралын үз итүчеләр җитәрлек. Бүгенге чарада бүген без гармуннарның төрләре, мәктәбебездә күренекле шәхес, гармуннар остасы һәм укучыларыбыз иҗатын карап китәрбез. Ә аңганчы әйдәгез Татарстан Республикасының танылган гармунчыларын карап үтик.
(презентация)
Әйдә, дустым, уйна гармуныңны
Сөйләсен ул безнең хисләрне.
Әйтсен тальян йөрәк газапларын
Каршы алсын язгы кичләрне.
Әйдә, дустым, тарт бер тальяныңны
Моңнар ашсын язгы күкләргә.
Безнең яшьлек дөрләп ут кабызсын
Утсызларга, тагын күпләргә.
Сәхнәдә 5 нче сыйныфы.
Йөрәкләргә рәхәт тула
Гармунда бер уйнасаң,
Телгәли ул йөрәкләрне
Уйный белеп уйнасаң.
Нигә гармун чиртә икән
Күңелнең кылларына.
Кемнәр генә гашыйк түгел,
Туган як моңнарына.
Сәхнәдә 6 нчы а сыйныфы.
Уйнагыз гармуннар,
Ярату турында.
Күңелдән шикләрне,
Тарату турында.
Тынмагыз гармуннар,
Иртән дә, кичен дә.
Уйнагыз сагыштан,
Көйгәннәр өчен дә.
Сәхнәдә 7 а сыйныфы
Җырлагыз әле гармуннар,
Кошларның җырларын.
Сандугач җырларын,
Карлыгач җырларын.
Ишетсен кешеләр дөньяда,
Никадәр сөйкемле җыр барын. Сәхнәдә 7 б сыйныфы.
Әйдә, дустым, сыздыр гармуныңны
Кушылыйк әле дәртле көйләргә.
Һәр көнебез, һәрбер мизгелебез,
Истәлеккә калсын сөйләргә.
Әйдә, дустым, уйна, уйна әйдә
Җиз кыңгырау чыңы колакта.
Яшьлегебез истәлеге булып
Тальян моңы калсын йөрәктә.
Сәхнәдә 8 а сыйныфы.
Сөйлә әле, гармун, сөйлә, әле,
Сөйләсәң, син сөйли аласың
Көмеш телләреңә милләттемнең
Тарихын син язып барасың.
Син шаһит бит, сөйлә әле бүген,
Салып сөйлә озын көйләргә
Бик шат яшәгәнсең, диләр сине,
Элеккеге аулак өйләрдә.
Әйтче, гармун, ярдәмгә кил миңа
Сөйләсәң син сөйли аласың,
Үткәннәрне бүгенгегә ялгап,
Киләчәккә алып барасың.
Сәхнәдә 9 а сыйныфы.
Уйна, гармун, моңлы тальян гармун,
Бер сызласын әле күңелләр
Бәлки шуңа күңелләр уяныр –
Без бит әле үле түгелләр.
Уйна гармун, моңлы, тальян гармун,
Бер шатлансын әле күңелләр,
Рәнҗемәсен рухы беркемнең дә, Җырлап үтсен әле, гомерләр! 11 сыйныф.
Урамнарда гармун бәйрәмнәре,
Бәйрәмнәрдән ничек каласың?
Өзгәләнә гармуннары илнең
Уятырга адәм баласын.
Өзгәләнә гармуннары илнең…
Халык җаны, димәк, буш түгел,
Әйтер сүзен ул бит гомер буе
Гармуннарга, җырга кушты гел.
Буш булалмый бүген халык җаны,
Шуңа карап гамәл кылына;
Кемдер җирдә кылыч күтәргәндә,
Гармун ала татар кулына.
Гармун ала татар …
Җилкендерә
Эчләрендә җаны булганны,
Көйләр булып күтәрелә еллар…
Җиңеп кара шушы татарны!
Мәйданнарга гармуннары чыга
Ялганына каршы ятларның-
Кылычларың бер яктарак торсын,
Гармуннары барда татарның…
Өзгәләнә гармуннары чорның,
Күңелдәген әйтеп, илдәген
Бәйрәм генә булыр иде җирдә,
Тыңласалар халык йөрәген.
19.12.2016
Играй, гармонь!
учитель татарского языка и литературы
Рассказать о татарской культуре, о происхождении гармони, прививать любовь к татарской музыке.
Оценить
1139
Содержимое разработки
Казан шәһәре Яңа Савин районы
89 нчы урта мәктәп
Уйнагыз,гармуннар!
Укытучылар:
Низамова Миләүшә Касимовна
2016 нчы ел
Музыка. “Зәлидә”
1 ук. Борынгы заманнардан ук татар халкы моңлылыгы, уен коралларында оста уйнавы белән аерылып торган. Татар халкында киң таралган уен коралларының берсе – гармун. Бүгенге кичәдә сез гармунның тарихы, оста гармунчылар белән танышырсыз, гармун турында шигырьләр, җырлар ишетерсез.
“Әссәләмәгаләйкүм” Башкара 5А класс укучылыры. (Лирик вальс)
2ук. Йөрәкләргә рәхәт була
Гармунда бер уйнасаң.
Телгәли ул йөрәкләрне
Уйный белеп уйнасаң.
1 ук. Нигә гармун чиртә икән
Күңелнең кылларына.
Кемнәр генә гашыйк түгел
Туган як моңнарына.
“Бииләр итек – читекләр ” Җырлый 4А класс укучылары. (Зәлидә)
2 ук. Гармунның килеп чыгышына күз салыйк әле. Гармунда тавыш чыгару өчен юка металл пластинкалар кулланыла, күренке тарткан вакытта шулар аркылы һава йөри һәм аларны тибрәтә, шулай итеп тавыш барлыкка килә. “Шена” дип аталган борынгы кытай уен коралыда да шул принцип кулланылган. ХVIII гасырда, шушы принципка таянып кечкенә органнар ясый башлаганнар, ә XIX гасыр башында беренче ирен гармуны ясала. 1829 елда хәзерге гармунга охшаган беренче гармун уйлап табыла.
1 ук. Шул еллардан башлап бик күп кенә осталар гармунны үзгәртү, яхшырту юнәленшендә эшлиләр. Гармунны Вена шәһәрендә һәм Италиядә, соңрак Россиядә дә ясый башлыйлар. Бу эшнең беренче үзәге Тула шәһәре була. Гармуннарның берничә төре барлыкка килә: Тула, Саратов, Вараксик, татар гармннары, хромкалар.
“Туган җирем- Татарстан” Башкара 1А, 2А, 2В класс укучылары. (Пьеса)
2ук. Әйдә дустым, уйна гармуныңны
Сөйләсен ул безнең хисләрне
Әйтсен тальян йөрәк газапларын,
Каршы алсын язгы кичләрне.
1 ук. Әйдә, дустым, тарт бер тальяныңны
Моңнар ашсын язгы күкләргә.
Безнең яшьлек дөртләп ут кабызсын
Утсызларга, тагын күпләргә.
2ук.Әйдә дустым, сыздыр гармуныңны,
Кушылыйк әле дәртле көйләргә.
Һәр көнебез, һәрбер мизгелебез
Истәлеккә калсын сөйләргә.
1 ук.Әйдә, дустым, уйна,уйна әйдә,
Җиз кыңгырау чыңы колакта.
Яшьлегебез итәлеге булып
Тальян моңы калсын йөрәктә.
Татар халык биюе. Башкара 4А, 4Б, 7А класс кызлары. (Асыльяр)
2 ук. Татар гармунының тарихы Михаил Вараксин дигән оста исеме белән бәйле. ХХ гасыр башында Вятка губернасыннан килгән бу кеше Казанда гармуннар ясый башлый. Вараксин гармуннарының даны тиз арада еракларга тарала.
1 ук. Таңнарда гармун уйнадың,
Тирә-як тынып калды.
Гармун моңына тирбәлеп,
Гөлләрдән чыклар тамды,
2ук. Гөлләрдән чыклар тамдылар,
Әйтерсең, күз яшьләре –
Ишетелеп китте сыман
Әнкәйнең эндәшкәне.
“Минем нәни дусларым” Башкара 4Б класс укучылары. (Вальс)
1ук. 1934 елда гармуннар фабрикасы төзелә. Татарстанда гармун ясау эше 50-60 нчы елларда киң колач җәя. Талантлы яшь осталар барлыкка килә. Арчадан – Салих Вәлиев, Балтачтан Рамазан Әсгатьдинов, Казаннан Салих Шәйдуллин – шундыйлардан.
2 ук.Татарлар арасында тальян гармун киң таралган. 1860 нчы елларда ук этнографлар гармунны татар авылына хас музыка коралы дип язганнар. Аның көйләнеше татар көйләрен уйнарга бик җайлы.
1 ук. Тальян моңнары … Әби-бабайларыбызның яшьлек елларында иң кадерле әйберләре тальян гармуны булган. Тормышның бар матурлыгы һәм гүзәллеге нәкъ менә шул тальян моңнарында кебек. Тальян моңнары элеккедән килгән гореф-гадәтләр турында сөйләүче дә.
2 ук. Сөйлә әле, гармун, сөйлә, әле,
Сөйләсәң, син сөйли аласың
Көмеш телләреңә милләттемнең
Тарихын син язып барасың.
Син шаһит бит, сөйлә әле бүген,
Салып сөйлә озын көйләргә
Бик шат яшәгәнсең, диләр сине,
Элеккеге аулак өйләрдә.
“Ай былбылым” Башкара альтта 1А класс укучысы Мөлеков Наил һәм
4В класс укучылары (Попурри)
1 ук. Әйтче, гармун, ярдәмгә кил миңа
Сөйләсәң син сөйли аласың,
Үткәннәрне бүгенгегә ялгап,
Киләчәккә алып барасы
2 ук. Уйна, гармун, моңлы тальян гармун,
Бер сызласын әле күңелләр
Бәлки шуңа күңелләр уяныр –
Без бит әле үле түгелләр.
1 ук. Уйна гармун, моңлы, тальян гармун,
Бер шатлансын әле күңелләр,
Рәнҗемәсен рухы беркемнең дә,
Җырлап үтсен әле, гомерләр!
Татар халык биюе. Башкара 8А классукучылары. (Бию көйләре)
2 ук. Бик популяр һәм халык өчен кадерле уен коралы — баян. Без баянны авыл мәҗлесләрендә, кич утыруларда, төрле үзешчән сәнгать концертларда, профессионль сәхнәдә, конкурсларда күрә алабыз. Баянның мондый популярлыгы аның “бабасы” – гармуннан киләдер күрәсең, чөнки баян, гармун кебек үк, халык уен коралы сафына кертелә.
1 ук.Безнең, татар халкыннан чыккнан һәм татар музыка культура үзешендә зур роль уйнаган баянчылар бар. Шулар арасында Фәйзулла Туишев, Рәис Сафиуллин, Ильяс Шәрипов, Рәгъде Халитов, Марс Макаров, Әхмәт Кәримов…
“Кыр казлары” Дружинина Ксения 11 Б класс. (Каз канаты)
1 ук. Солдат биштәрендә дә ул
Уйнап яткандыр , бәлки
Ялга туктаган чакларда
Сөйләп баккандыр ,бәлки
2 ук. Безнең гармун моңлы да ул,
Безнең гармун җырлы да,
Сугышта да катнашкан ул,
Чапты да ул , урды да.
1 ук. Уйна ,бабам , гармуныңны,
Мин әзермен җырларга.
Килегез сез әти-әни ,
Безнең җырны тыңларга.
2 ук. Бабаем сугышта булган-
Гармуны да фонтовик,
Үткән-сүткән туктап тыңлый,
Бигрәк матур уйный дип.
“Туган ил” Башкара 4Б класс укучылары. (Уракчы кыз)
1 ук. Гармунына кушыладыр
Орден-медаль чыңнары
Ни хикмәттер, бабай җырлый
Гел тынычлык җырларын
2 ук. -Нигә шулай?- дигән идем,
Бабай хәйләкәр көлә
-Сугыштан туйган,- ди,-гармун,
Шундый көй генә белә.
1 ук. Җыр- халыкның иң киң таралган, иң хөрмәтле иҗат җимеше.Татар халык җырларының моңын күңелең белән тоясың, милли уен, биюләрен күрсәң аерылам димә.Аның сихри көче дә шунда: ниндидер бер көч тальян гармун тавышы булыпүз артыннан ияртә, тальян моңы булыпкүңел кылларына кагыла.
“Тала, тала” Миртаева Милана . 4 А класс (Туган як маршы)
2ук. Өздер әле, дәртле көйләреңне
Әй гармуным минем, гармуным!
Бер баетыйк әле җырга-моңга
Күңелләрне бераз “ярлы”ны
Ничә тапкыр уздык бу юллардан
Авыл урамнарын чыңлатып.
1 ук. Бабайларны кайчак сагышлатып,
Әбиләрне кайчак елатып,
Безнең башка килгән кайгылар да
Сине дә бит читләп узмады.
Кайгыларны тышка чыгармадык,
Җырлый гына идек без бары.
2 ук. Ничә егет күтәралмас моңны
Син берүзең йөрдең күтәреп.
Бер уйласаң, шуның өчен генә
Күрекледер әле бу тәнең.
Татар яшьләре биюе. Дружинина Ксения 11 Б класс. (Татар яшьләре биюе)
1 ук.Өздер әле яшьлек көйләренә,
Йөрәкләрне кызлар аңласын
Коелмаган алма, зәңгәр күктә
Сискәнмәгән йолдыз калмасын.
2 ук. Татарларда элек-электән гармунсыз авыл булмаган. Яшьләрнең аулак, өйләре, кичке уеннары берсе дә уен-җырсыз, гармунсыз үтмәгән. Сугыш вакытында да гармун тарта белүче гармун кадәр генә бәләкәй малай авылда иң кадерле зат булган. Аны әнисеннән ялынып сорап, кышкы кичләрдә, кадерләп, чанага утыртып алып китәләр, китереп куялар. Иң авыр да, иң караңгы көннәрдә халыкны гармуннан аера алмады.
“Ромашкалар” Наҗарова Айзилә. 2 Б класс. (Кошлар кебек)
1ук.Миңа гармун, гармун җитми читтә,
Юлларыма ятар таң нуры,
Уртасында татар гармуны
Яңгырасын иде бер минутка
Европада “Арча”, “Сарман”нар
Түзмәс, торыр татар егетләре
Сугышларда башын салганнар.
2 ук.Ел саен башкалыбыз Казанда “Уйнагыз, гармуннар” бәйгесе үткәрелә. Анда илебезнең күп төбәкләреннән татар гармунчылары җыела.
Урамнарда гармун бәйрәмнәре,
Бәйрәмнәрдән ничек каласың?
Өзгәләнә гармуннары илнең
Уятырга адәм баласын
1 ук. Өзгәләнә гармуннары илнең…
Халык җаны, димәк, буш түгел,
Әйтер сүзен ул бит гомер буе
Гармуннарга, җырга кушты гел.
“Солдатта булган, диләр” Башкара 6Б класс укучылары. (
2 ук. Буш булалмый бүген халык җаны,
Шуңа карап гамәл кылына;
Кемдер җирдә кылыч күтәргәндә,
Гармун ала татар кулын
1 ук. Гармун ала татар …
Җилкендерә
Эчләрендә җаны булганны,
Көйләр булып күтәрелә еллар…
Җиңеп кара шушы татарны!
(
2ук. Мәйданнарга гармуннары чыга
Ялганына каршы ятларның-
Кылычларың бер яктарак торсын,
Гармуннары барда татарның…
1 ук.Өзгәләнә гармуннары чорның,
Күңелдәген әйтеп, илдәген
Бәйрәм генә булыр иде җирдә,
Тыңласалар халык йөрәген.
2 ук. Күкеләр адәм балаларының яшәү елларын санап бетерә алмаган кебек, гармуннар да татар моңын уйнап бетерә алмаслардыр. Әйдә, яшәсен , гармун! Үткәннәрне хәтерләтеп, күңелләрне дәртләндереп сайрасын гармун!
“Җырла, җырла , дип әйтәсез.” Башкара 8б класс кызлары. (Увертюра)
“Сандугач, күгәрчен” (Попурри)
Адрес публикации: https://www.prodlenka.org/metodicheskie-razrabotki/234534-igraj-garmon
«Свидетельство участника экспертной комиссии»
Оставляйте комментарии к работам коллег и получите документ
БЕСПЛАТНО!
Минзәлә шәһәре гимназиясе
Уйнагыз,гармуннар!
Е.Н.Хакимова, Минзәлә
гимназиясе укытучысы
2015 нчы ел
Алия.Борынгы заманнардан ук татар халкы моңлылыгы, уен коралларында оста уйнавы белән аерылып торган. Татар халкында киң таралган уен коралларының берсе – гармун. Бүгенге кичәдә сез гармунның тарихы, оста гармунчылар белән танышырсыз, гармун турында шигырьләр, җырлар ишетерсез.
Йөрәкләргә рәхәт була
Гармунда бер уйнасаң.
Телгәли ул йөрәкләрне
Уйный белеп уйнасаң.
Нигә гармун чиртә икән
Күңелнең кылларына.
Кемнәр генә гашыйк түгел
Туган як моңнарына.
Шамил. Гармунның килеп чыгышына күз салыйк әле. Гармунда тавыш чыгару өчен юка металл пластинкалар кулланыла, күренке тарткан вакытта шулар аркылы һава йөри һәм аларны тибрәтә, шулай итеп тавыш барлыкка килә. “Шена” дип аталган борынгы кытай уен коралыда да шул принцип кулланылган. ХVIII гасырда, шушы принципка таянып кечкенә органнар ясый башлаганнар, ә XIX гасыр башында беренче ирен гармуны ясала. 1829 елда хәзерге гармунга охшаган беренче гармун уйлап табыла.
Эльмира. Шул еллардан башлап бик күп кенә осталар гармунны үзгәртү, яхшырту юнәлншендә эшлиләр. Гармунны Вена шәһәрендә һәм Италиядә, соңрак Россиядә дә ясый башлыйлар. Бу эшнең беренче үзәге Тула шәһәре була. Гармуннарның берничә төре барлыкка килә: Тула, Саратов, Вараксик, татар гармннары, хромкалар.
Айгөл.Әйдә дустым, уйна гармуныңны
Сөйләсен ул безнең хисләрне
Әйтсен тальян йөрәк газапларын,
Каршы алсын язгы кичләрне.
Әйдә, дустым, тарт бер тальяныңны
Моңнар ашсын язгы күкләргә.
Безнең яшьлек дөртләп ут кабызсын
Утсызларга, тагын күпләргә.
Әйдә дустым, сыздыр гармуныңны,
Кушылыйк әле дәртле көйләргә.
Һәр көнебез, һәрбер мизгелебез
Истәлеккә калсын сөйләргә.
Әйдә, дустым, уйна,уйна әйдә,
Җиз кыңгырау чыңы колакта.
Яшьлегебез итәлеге булып
Тальян моңы калсын йөрәктә.
Вокаль ансамбль “Әнҗе бөртекләре” “Гармун сайлый егет” җыр ( көе Г. Гәрәева, сүз. М.Разов)
Алия. Татар гармунының тарихы Михаил Вараксин дигән оста исеме белән бәйле. ХХ гасыр башында Вятка губернасыннан килгән бу кеше Казанда гармуннар ясый башлый. Вараксин гармөннарының даны тиз арада еракларга тарала.
Таңнарда гармун уйнадың,
Тирә-як тынып калды.
Гармун моңына тирбәлеп,
Гөлләрдән чыклар тамды,
Гөлләрдән чыклар тамдылар,
Әйтерсең, күз яшьләре –
Ишетелеп китте сыман
Әнкәйнең эндәшкәне.
Айгөл. 1934 елда гармуннар фабрикасы төзелә. Татарстанда гармун ясау эше 50-60 нчы елларда киң колач җәя. Талантлы яшь осталар барлыкка килә. Арчадан – Салих Вәлиев, Балтачтан Рамазан Әсгатьдинов, Казаннан Салих Шәйдуллин – шундыйлардан.
Айгөл. Татарлар арасында тальян гармун киң таралган. 1860 нчы елларда ук этнографлар гармунны татар авылына хас музыка коралы дип язганнар. Аның көйләнеше татар көйләрен уйнарга бик җайлы.
Алия. Тальян моңнары … Әби-бабайларыбызның яшьлек елларында иң кадерле әйберләре тальян гармуны булган. Тормышның бар матурлыгы һәм гүзәллеге нәкъ менә шул тальян моңнарында кебек. Тальян моңнары элеккедән килгән гореф-гадәтләр турында сөйләүче дә.
1 нче сыйныф укучылары.
1 ук.Сөйлә әле, гармун, сөйлә, әле,
Сөйләсәң, син сөйли аласың
Көмеш телләреңә милләттемнең
Тарихын син язып барасың.
2 ук.Син шаһит бит, сөйлә әле бүген,
Салып сөйлә озын көйләргә
Бик шат яшәгәнсең, диләр сине,
Элеккеге аулак өйләрдә.
3 ук.Әйтче, гармун, ярдәмгә кил миңа
Сөйләсәң син сөйли аласың,
Үткәннәрне бүгенгегә ялгап,
Киләчәккә алып барасың.
4 ук.Уйна, гармун, моңлы тальян гармун,
Бер сызласын әле күңелләр
Бәлки шуңа күңелләр уяныр –
Без бит әле үле түгелләр.
5 ук.Уйна гармун, моңлы, тальян гармун,
Бер шатлансын әле күңелләр,
Рәнҗемәсен рухы беркемнең дә,
Җырлап үтсен әле, гомерләр!
Аулак өйләрдә, кичке уеннарда уйналган җырлы уеннарны карап китегез.
Вокаль ансамбль “Әнҗе бөртекләре” “Чума үрдәк – чума каз” (1-2кл)
Вокаль ансамбль “Әнҗе бөртекләре” “Зәңгәр чәчәк” (3-4 кл.)
Роберт. Бик популяр һәм халык өчен кадерле уен коралына әйләнгән баянга тукталыйк. Без баянны авыл мәҗлесләрендә, кич утыруларда, төрле үзешчән сәнгать концертларда, профессионль сәхнәдә, конкурсларда күрә алабыз. Баянның мондый популярлыгы аның “бабасы” – гармуннан киләдер күрәсең, чөнки баян, гармун кебек үк, халык уен коралы сафына кертелә.
Динар. Безнең, татар халкыннан чыккнан һәм татар музыка культура үзешендә зур роль уйнаган баянчылар бар. Шулар арасында Фәйзулла Туишев, Рәис Сафиуллин, Ильяс Шәрипов, Рәгъде Халитов, Марс Макаров һ.б.
Айгөл “Гармун алыйк әле дускаем” көе Р Гатауллин, сүз Г.Шакиров
Шамил.
Солдат биштәрендә дә ул
Уйнап яткандыр , бәлки
Ялга туктаган чакларда
Сөйләп баккандыр ,бәлки
Безнең гармун моңлы да ул,
Безнең гармун җырлы да,
Сугышта да катнашкан ул,
Чапты да ул , урды да.
Айдар. Уйна ,бабам , гармуныңны,
Мин әзермен җырларга.
Килегез сез әти-әни ,
Безнең җырны тыңларга.
Бабаем сугышта булган-
Гармуны да фонтовик,
Үткән-сүткән туктап тыңлый,
Бигрәк матур уйный дип.
Айнур Гармунына кушыладыр
Орден-медаль чыңнары
Ни хикмәттер, бабай җырлый
Гел тынычлык җырларын
-Нигә шулай?- дигән идем,
Бабай хәйләкәр көлә
-Сугыштан туйган,- ди,-гармун,
Шундый көй генә белә.
Вагыйзов Айдар һәм Айнурның бабасы Петров Аркадий бабайга сүз бирелә . (Сугыш вакытында гармун ничек ярдәм итүе турында сөйли, халык көйләренә тезмә уйный.)
Гүзәл. Җыр- халыкның иң киң таралган, иң хөрмәтле иҗат җимеше.Татар халык җырларының моңын күңелең белән тоясың, милли уен, биюләрен күрсәң аерылам димә.Аның сихри көче дә шунда: ниндидер бер көч тальян гармун тавышы булыпүз артыннан ияртә, тальян моңы булыпкүңел кылларына кагыла.
Вокаль ансамбль “Әнҗе бөртекләре” “Шома бас” халык, җырлы-бию (3 — 4 кл).
Шамил “И әргәнем, гармуным” җыр.
Вокаль ансамбль “Әнҗе бөртекләре” “Бииләр итек-читекләр” көе Л. Батыр – Булгари, сүз. Ш. Галиев җыр (1 – 2 кл).
Шамил. Өздер әле, дәртле көйләреңне
Әй гармуным минем, гармуным!
Бер баетыйк әле җырга-моңга
Күңелләрне бераз “ярлы”ны
Ничә тапкыр уздык бу юллардан
Авыл урамнарын чыңлатып.
Алия. Бабайларны кайчак сагышлатып,
Әбиләрне кайчак елатып,
Безнең башка килгән кайгыж
Сине дә бит читләп узмады.
АйгөлКайгыларны тышка чыгармадык,
Җырлый гына идек без бары.
Ничә егет күтәралмас моңны
Син берүзең йөрдең күтәре.
Бер уйласаң, шуның өчен генә
Күрекледер әле бу тәнең.
АйгөлӨздер әле яшьлек көйләренә,
Йөрәкләрне кызлар аңласын
Коелмаган алма, зәңгәр күктә
Сискәнмәгән йолдыз калмасын.
Вокаль ансамбль “Әнҗе бөртекләре” “Кызык шул” көе Л. Батыр – Булгари, сүз. Д. Гарифуллина җыр. (1 -2 кл)
Эльмира. Татарларда элек-электән гармунсыз авыл булмаган. Яшьләрнең аулак, өйләре, кичке уеннары берсе дә уен-җырсыз, гармунсыз үтмәгән. Сугыш вакытында да гармун тарта белүче гармун кадәр генә бәләкәй малай авылда иң кадерле зат булган. Аны әнисеннән ялынып сорап, кышкы кичләрдә, кадерләп, чанага утыртып алып китәләр, китереп куялар. Иң авыр да, иң караңгы көннәрдә халыкны гармуннан аера алмады.
Айгөл.Миңа гармун, гармун җитми читтә,
Юлларыма ятар таң нуры,
Уртасында татар гармуны
Яңгырасын иде бер минутка
Европада “Арча”, “Сарман”нар
Түзмәс, торыр татар егетләре
Сугышларда башын салганнар.
“Уен”хореографик ансамбле татар халык биюе “Әпипә”
Эльмира. Ел саен башкалыбыз Казанда “Уйнагыз, гармуннар” бәйгесе үткәрелә. Анда илебезнең күп төбәкләреннән татар гармунчылары җыела.
1 ук.Урамнарда гармун бәйрәмнәре,
Бәйрәмнәрдән ничек каласың?
Өзгәләнә гармуннары илнең
Уятырга адәм баласын.
2 ук.Өзгәләнә гармуннары илнең…
Халык җаны, димәк, буш түгел,
Әйтер сүзен ул бит гомер буе
Гармуннарга, җырга кушты гел.
3 ук.Буш булалмый бүген халык җаны,
Шуңа карап гамәл кылына;
Кемдер җирдә кылыч күтәргәндә,
Гармун ала татар кулына.
4 ук. Гармун ала татар …
Җилкендерә
Эчләрендә җаны булганны,
Көйләр булып күтәрелә еллар…
Җиңеп кара шушы татарны!
5 ук. Мәйданнарга гармуннары чыга
Ялганына каршы ятларның-
Кылычларың бер яктарак торсын,
Гармуннары барда татарның…
6 ук. Өзгәләнә гармуннары чорның,
Күңелдәген әйтеп, илдәген
Бәйрәм генә булыр иде җирдә,
Тыңласалар халык йөрәген.
— Күкеләр адәм балаларының яшәү елларын санап бетерә алмаган кебек, гармуннар да татар моңын уйнап бетерә алмаслардыр. Әйдә, яшәсен , гармун! Үткәннәрне хәтерләтеп, күңелләрне дәртләндереп сайрасын гармун!
Мамадыш
муниципаль районы мәдәният
бүлеге
Норма
авылы клубы
“Иң
яхшы сценарий”
район конкурсына
Номинация:
“Халык бәйрәмнәре”
Тема: 
(Үткәрелү
формасы: авылдашлар очрашуы-әдәби-музыкаль
кичә)
Сценарийны төзеде:
Норма авылы клубы мөдире
Гыйздәтуллина Гөлчәчәк Зада кызы
Кичәне үткәрүнең максат һәм бурычлары:
туган яктан читтә яшәүче авылдашлар белән очрашу,аларның барысының талантларын
бер сәхнәдә күрсәтү, авыл проблемаларын уртага салып сөйләшү, проблемаларны хәл
итү юлларын барлау, туган якка мәхәббәт хисләре тәрбияләү; кайда яшәүләренә
карамастан, бердәмлек тойгысы булдыру, рухи тәрбия бирү.
Кичәне
үткәрүгә әзерлек эшләренең барышы:
авыл кешеләре белән очрашып, читтә яшәүче авылдашлар турында мәгълүмат туплау,
элемтәгә керү юлларын барлау: социаль челтәрләр , телефон аша һәм очрашып кичә-
очрашу турында сөйләшү, сәхнәдә күрсәтеләчәк номерларны тәгаенләү; клубның
фойесында авылга багышланган стендлар урнаштыру, чәй табыны әзерләү, музейдагы
экспонатларны тулыландыру,кичәнең программасын төзү,клуб алдында
очрашу-әдәби-музыкаль кичә үткәреләчәге турында белдерү урнаштыру, кичә
барышында күрсәтү өчен презентация әзерләү.
Кичәне алып бару
өчен авылыбызның әдәбиятка гашыйк сәләтле яшьләре Фирүзә Гыйздәтуллина һәм
Илнар Фатыйховлар махсус язган шигырьләрне туплау.
Бизәлеш:
сәхнә түрендә “Туган ягым- гомер бишегем” дигән язу
урнаштырыла, экран һәм проектор кичә барышында авылыбызга һәм авылда
яшәүчеләргә багышланган мәгълүматны җиткереп барачак.
Кичә-
очрашуның барышы: беренче өлеш фойеда
түгәрәк өстәл формасында үткәрелә. Биредә авылдашлар бер-берсе белән аралаша,
күрешә, истәлекләр белән уртаклаша, авылның үткәне һәм бүгенгесе турында
сөйләшә- эңгәмә коралар, музей экспонатлары белән танышалар,авылга багышланган
стендларны карыйлар. Шунда ук чәй табыны әзерләнә һәм кайнар коймак тәкъдим
ителә.
Кичәнең икенче
өлеше клубның тамаша залында дәвам итә.
Пәрдә күтәрелә. “Норма” көе башлана.
Композиция ( «Норма»)
Алып
баручы чыга, талгын гына музыка яңгырый.
Хәерле
көн телим таңнар саен,
Аяз
күкләр телим җиремә!
Кояшлы
көн телим барыгызга.
Һәм
иминлек телим илемә.
Хәерле кич, хөрмәтле тамашачылар. Авылдашлар
очрашуы дәвам итә.Үзебезнең җыр-моңга бай Нормалылар тарафыннан әзерләнгән
концертыбызны башлыйбыз. Сез бүгенге концерттан барлык кайгыларыгызны,
мәшәкатьләрегезне онытып, безнең белән бергә күңел ачып, яңа җырлар белән
танышып, шулай ук элеккеләрен дә искә төшереп, рухи ял алырсыз.
Безнең бүгенге концертыбыз туган
җиргә, туган җир туфрагына, туган җирдән китүчеләргә, кире әйләнеп кайтучыларга,
чит җир туфрагында башларын салганнарга, аларның туган җир туфрагында
бөреләнгән изге хисләренә, якты өмет-теләкләренә багышлана. Туган җир дигәч,
кайберәүләр бөтен киңлекләре белән безнең туган илебезне күз алдына китерә. Ә
кайберәүләргә туган җир ул – туган авыллары, туган шәһәрләре, туган туфрак ул.
Тигез
булмаса да, озын булсын
Өзелмәсен
барыр юлыбыз.
Изге
теләк,бәхет, ләззәт биреп,
Яңгырасын
безнең җырыбыз.
Җыр “Сәламләү” . Илфир, Гөлчәчәк
Гыйздәтуллиннар.
Алып
баручы.
Нәрсә
җитә безнең туган якка:
Җәен — яңгыр, кышын — кар исен
Күкрәгеңә сулап, биек таудан
Ил киңлеген сөенеп карыйсың!
Бик
күңелле тәңкә кар яуганда
Кунып эри битләр очында…
Кулга тотсаң, энҗе бөртекләрен,
Көмеш тамчы кала учыңда.
Җитәмени
безнең туган якка —
Язлар килсә — гөлләр калкалар;
Шомырт, чия ап-ак шәл бөркәнә,
Миләшләре тага алкалар…
Кирәк
түгел туя куакларың,
Киң кыяклы пальма агачың…
Зифа буйлы сылу ак каеным,
Син йөрәктә яфрак ярасың.
Зиннатуллина
Зөлфия башкаруында җыр. “Туган авылым урамы”.
Күргәнегез бармы сылу кызлар
Кия торган татар камзулын?
Бизәгенә гүя сыйдырган ул
Бар тарихын илнең, бар моңын.
Буыннардан-буыннарга күчә,
Халкымның ул асыл киеме.
Билдәмәсен эләктереп куйсаң,
Бигрәк нечкә итә билеңне.
Ландыш Мингазова. Татар халык биюе.
Уйна, дустым, гармуныңны уйна,
Сокландыр син туган халкыңны.
Сокландырып туган халкыңны
Йөрәгенә сал син ялкынны.
Уйна, дустым, гармуныңны уйна
Чәчеп җибәр халкым моңнарын.
Дәртләндер син туган халкыбызның
Батыр кызларын һәм улларын.
Уйна, дустым, гармуныңны уйна
Бөтен кеше сине яратсын.
Сине – безнең моңлы халкыбызның
Игелекле моңлы баласын.
Рөстәм Галиев. Гармунда авыл көйләренә
тезмә.
Җыр.”Олы юлның тузаны”
Туган ил, туган җир, туган тел. Кешене кеше, халыкны милләт
иткән иң изге төшенчәләр шулар бит. Адәм баласы бәхет эзләп, рәхәт тормышка
өметләнеп, читкә чыгып китә. Нигъмәт, ләззәт тулы, мул ризыклы ил-җирләрдә яши,
бәхетемне таптым, дип ышана, әмма кайсыдыр бер мизгелдә җанындагы бар
күзәнәкләрне тетрәндереп еракларда калган газиз әнкәсе, әткәсе, туган нигезе,
челтерәп аккан чишмә сулары сагындыра. Шулчак күңелләргә мөлдерәп яшь тула.
Эх, туган нигезгә тагын бер генә аяк басарга иде дип йөрәк сыкрап куя. Туган
нигезен кайтып күрү насыйп түгел икән, ичмасам, туган җирнең бер уч балчыгын
булса да алып кайтып салыгыз дип, балаларына васыять әйтә.
Фатихова Фирдәүсә. Шигырь.”Туган нигездәге
ялгыз ана”.
Авылыма очып
кайтыр идем
Авылдашлар печән чапканда,
Җиләкләрнең иң тәмлесе була
Чапкан үләннәрдән капканда…
Моңын тик бер тапкыр тыңлар идем
Күрше егет гармун тартканда,
Авыл тынлыгына чумар идем
Кошлар тынып таңнар атканда…
Юеш сукмакларын таптар идем
Кушлып кайтып сары көзләргә,
Дусларыма сәлам салыр идем
Сагнуларым язып җилләргә…
Ташкын елга белән кайтыр идем
Гөрләвекләр юлы ятканда,
Балачагым күргән карт алмагач
Сафлык сибеп чәчәк атканда…
Тирән көртен ерып йөрер идем
Сукмакларын карлар япканда,
Ак бураннар җырын тыңлар идем
Авылыма кышлар ятканда…
Кайда гына йөресә дә аяк,
Йөрәк кала туган якларда,
Авылыма бик еш кайтып йөрим —
Каршы килмим күңел тартканда…
Җыр.
Гиздатуллина Фирүзә.”Әйдә, гармун, уйна”
Торган җир көмеш, туган җир – алтын, диләр. Чынлап та,
нинди җирләр, илләр гизеп, кайда гына йорсәң дә, кем генә булсаң да, туган як
күңелгә иң якыны һәм кадерлесе. Безнең туган җиребез – ямьле Норма авылы.
Тылсымлы – сихри табигате, урман-кырлары, таулары-болыннары, йөзләгән челтер
чишмәләре генә түгел, кешеләре дә матур аның. Авылыбызда эшчән, тырыш, уңган,
талантлы халык яши.
Моңнар кайтсын әле авылыма,
Тургай җыры белән үрелеп,
Киң урамнар гөрләп торсын әле
Гармун тавышына күмелеп.
Күңелләргә җырлар иңсен әле,
Гамьсезләре бераз уйлансын,
Йөрәкләре моңга сусаганнар
Безнең белән кушылып җырласын.
Урамнардан җырлап узыйк әле,
Яңгыратып барлык җиһанны,
Яз кошлары күктә сайрасыннар
Отып алып безнең моңнарны.
Моңнар кайтсын әле авылыма,
Күзгә күренеп авыл яшәрсен,
Гөлләр сыман бу гомерне халкым
Җырлар белән үреп яшәсен. (Г. Фирүзә)
“Норма бизәкләре” ансамбле. “Шәл бәйләдем”.
Чит җирләрдә күпме йөрелсә дә,
Йөрәк һаман кайтыр көнне көтә.
Урау-урау юллар, еллар үткәч
Бар сукмаклар туган якка илтә.
Көмеш сулы чишмә челтерәгәне
Күңелләргә керә, җанга үтә.
Шул сулардан сафлык иңсен өчен
Барлык юллар туган якка илтә.
Җәйге җилдә ак каеннар шаулый,
Вакыт әкрен генә йомгак сүтә.
Сагыналардыр, кайтмый калмаслар, дип,
Туган авыл һаман безне көтә. (Г. Фирүзә)
Вилданова Рәзинә. Җыр.”Сагыну”.
Офык
читләреннән әкрен генә,
Матур булып синдә таң ата.
Урамнардан узган көтүләрең
Хезмәт көнен синдә уята.
Иртүк торып, әгәр кырга чыксаң,
Ишетәсең тургай моңнарын.
Ишетәсең бодай, арышларның
Иртәнге саф җилдә шаулавын.
Әнә кара! Барлык игеннәр дә
Елмаялар кояш ягына.
Кем сокланмас шушы матурлыкка
Ия булган туган ягыма!
Җыр.Шарифуллина Румия. “Тузганак”.
Парлы татар биюе. Н.Ганиева, Н.Зиннатуллин.
Саратский яшел гармун,
Көмеш кыңгыраулары,
Бу көмеш кыңгырауларның
Кичке яңгыраулары
Әллә нишләтә күңелне,
Үксеп елыйсы килә…
Елау егет эшемени?! —
Эх, бер җырлыйсы килә!..
Рифат Шарифуллин. Гармунда татар халык
көйләренә тезмә. Җыр. “Бик сагынсаң”.
Рәмзия Гимазова(Шарифуллина). Шигырь Сәяф
Шәйхи. “Әткәй гармуны”.
Үсә авыл, үтә караңгылык,
Яңа сулыш гүя өрделәр.
Яңартылды яңа сулыш белән
Хәтта тәрәздәге өлгеләр.
Сагындырып үткән балачакны,
Чакыра ул киткән улларын.
Гаҗиз булып көтеп ала авыл
Читкә чыгып киткән кызларын.
Су буенда таллар шаулавында
Туган авыл сөюе сизелә.
Инеш аша чыгыйм әгәр дисәң,
Басма булып ташлар тезелә.
Йөрәгемә хәтта якын төсле
Бакчадагы кыек ызаны.
Татар өчен авыл- яшәүяме,
Минем Нормам – минем язмышым.(Ф. Ильнар)
Газизов Айнур. Шигырь. ”Туган авыл”
Туган җирем!
Сине алыштырмас
Җылы якның ямьле җирләре.
Тулы күкрәк белән сулыш алам,
Искән чакта суык җилләрең.
Җәйге челлә, кояш күктә әгәр
Яндырырдай булып җылытса,
Әзермен мин көнне үткәрергә
Тәнне хәтта минем корытса.
Ак буранда йөреп адашсам да,
Туган җирем, үпкәм сиңа юк.
Кирәк түгел алма-хөрмәләре,
Кара ипи белән синдә тук.
Яшел болын чыкка тулган чакта
Яланаяк чыгып йөгерәм.
Көне буе эшләп арылса да,
Кояш батканына өлгерәм.
Туган җирем! Мин әле дә бала,
Синең табигатең – бишегем.
Миңа калса, синдә туу белән
Бәхет төшкән миңа ишелеп.(Ф. Ильнар)
Газизова
Наилә. Җыр. “Балан”.
Алтын таулар
вәгъдә итсәләр дә,
Алыштырмас идем туган якка.
Беренче кат тәпи баскан җирем,
Анда гына һәрчак күңел тарта.
Анда гына ак
каеннар шавы
Тәнгә сихәт, җанга рәхәт бирә.
Көмеш сулы чишмә челтерәве
Моңнар булып күңелемә керә.
Анда гына сандугачлар сайрый,
Шундый моңлы, үзәкләрне өзеп.
Анда гына моңланадыр гармун,
Кушылып җырламыйча булмый түзеп.
Бары газиз туган якта гына
Шундый матур сызылып ал таң ата.
Торган җирләр гүзәл булсалар да,
Күңел һаман туган җиргә тарта. (Г. Фирүзә)
Җыр. “Ашхабад”.
Егетләр хоры.
Авылыбызның
иң калку урынында кешеләргә иман, нур сибүче көмеш манаралы мәчет
салынган.Һәр көнне моңлы азан яңгырый, авылыбызның яше-карты мәчеттә намаз
укый, вәгазь тыңлый. Халкыбыз төрле авырлыкларны күрсә дә динен сатмаган,
югалтмаган. Мәдәниятле, белемле, шәригать кушканча яшәү канына сеңгән авыл халкы
кешелексезлеккә каршы тора алган,дини йолаларны, ата-бабаларыннан килгән
гореф-гадәтләрне Коръән кушканча үтәп килгән.
Хазиева
Альфира .Мөнәҗәт .
Авыл авыл инде: кайтыр юлы
«Саумы,балам», — диеп каршылый.
Каты таш та, аяк асларында,
Көзге яфрак кебек кыштырдый…
Авыл авыл инде: җәннәт җимешләре
Кырларында үсә, болынында.
Авылыңнан читтә торган чакта
Ул җаныңда яши, уеңда.
Авыл авыл инде: чишмәләре
Кабатлый күк изге доганы.
«Суларымны авыз иткән өчен,
Сакла,Раббым, шушы баланы!»
Авыл авыл инде: йөрәгемә
Алтын җептән исеме чигелгән.
Зинһар,Раббым, аермачы мине,
Тәүге аяк баскан җиремнән!
Илфат, Рифат,
Фирая Шарифуллиннар. Җыр. “Кайтам әле туган ягыма”.
Биюченең
итәге
Бии,
бии кыскара,
Биючегә
сүз әйтмәгез,
Бии,
бии остара.
Бие
әйдә, бие әйдә
Биегәнне
күрсеннәр
Баскан
җирдә ут чыгара,
Безнең
кызлар дисеннәр.
Мингазова
Ландыш. Чегән биюе.
Балакаем,
кайтып йөрмә инде,
Туңарсың бит, тышта буран, ди.
Көтә үзе әнкәй, әйткән була,
Әйбәт кенә әле торам, ди.
Балакаем, кайтып йөрмә инде,
Интегерсең, юллар өзек, ди.
Көтә үзе әнкәй, әйткән була,
Ятам әле, балам, түзеп, ди.
Әнкәй җаным , киртәме соң безгә
Узып булмас буран-пычраклар?
Балакаең аңлый, бәхет бит ул,
Сиңа кайта алган бу чаклар.
Җыр.
Ганиева Наилә.”Су буенда учак яна”.
Талга кунып
сандугачлар сайрый,
Су буйларын сарган куе томан.
Челтер-челтер көмеш чишмә ага,
Чишмә моңы — бишек җыры сыман.
Гасырларны узып аккан чишмә
Үз эченә күпме хәтер җыйган.
Күпме шатлык, сагыш иңгән аңа.
Чишмә моңы — кеше күңеле сыман.
Ничә буын сабыйларның үсеп,
Читкә китүенә шаһит булган.
Җылылыгын, назын югалтмаган,
Чишмә моңы — кояш нуры сыман.
Тирә ягын матур җырга күмеп,
Авылымның ямен саклап торган,
Хәтерләрдән мәңге югалмаслык,
Чишмә моңы — әнкәй җыры сыман.(Г. Фирүзә)
Җыр.
Гөлия Сафина (Хасбатуллина)”Сибелә чәчем”.
Рәзифә
Шарифуллина. Шигырь.”Авылкаем”.
Гармуныңны тартып уйна,
Иркен булсын җырларга.
Безнең моңнар таралсыннар
Урманнарга, кырларга.
Яңгыра, моң, еракларга,
Урамга, тирәкләргә,
Арган чакта ял булып син
Кабатлан йөрәкләрдә.
Уйнат әйдә, гармуныңны,
Телләре лә батмасын,
Уят, үзәкләрне өздер,
Кызлар йоклап ятмасын.
Фарил Дөлмиев уен коралларында уйный.
Ерак юлга чыккан чакта
Авыл әйтеп кала кебек:
«Онытмачы берүк мине,
Кайткала син монда, егет!»
Юллар кул болгап озата,
Озаткан күк мең ел элек.
Киткәнче үк сагындырып,
Инеш карап кала көлеп.
Йомшак җилләр исеп кала
Минем арттан җирне өреп.
Олы атлап җәе килә,
Авылымны ямьгә төреп.
Ерак юлга чыккан чакта
Йөрәгемне кала телеп.
Авыл, синдә әниемнең
Кочагындагыдай, китәм эреп! (Ф.Илнар)
Фатихов
Илшат. Җыр.” Керфекләрең синең нигә кара”
Ландыш
Дахрутдинова. Җыр. “Авылкаем”.
Авыл. Тынлык.
Төнге йокы иле
Басып алган гүя дөньяны.
Кар бөртеге җыеп уч төбемә,
Әкрен генә кайтам уйланып.
Матур төне! Күктү йолдызлары,
Тулган ае юлны яктырта.
Ә юл исә, мин атлаган чакта
Туры ята, мине кайгырта.
Уңга карыйм, офыккача ак кар,
Сул якта да мамык юрганы.
Эх, минәйтәм, бер чаптырсаң иде
Шушы кардан, җигеп юрганы.
Туган ягым, кышың гына түгел,
Һәр фасылың синең иң гүзәл.
Яшә генә, көзге ачы җилгә,
Җәйге эссегә дә мин түзәм.
Норма. Тынлык. Шул тынлыкны бозып,
Шыгырдатып атлыйм ак карны.
Сөя сине, авылым, бишек нарасые,
Сөя сине бабай сакаллы.(Ф. Ильнар)
Җыр.
Фирүзә һәм Гөлчәчәк Гиздатуллиналар. “Гармун”.
Мари
биюе, Н.Ганиева, Н.Зиннатуллин.
Фәнил
Насибуллин Җыр “Әткәем юкәләре”.
Ямьле авыл! Барча табигатең
Яралгандыр изге затларга.
Киссә кисәр кылыч мескен башны,
Ирек бирмәм сине таптарга.
Бөек авыл! Куреп күпме нужа,
Исән калдың,тезең чүкмэдең.
Атла горур, күкрәк киереп атла,
Синең көннәр әле үтмәде!
Сихри авыл! Кичке су буйларың,
Шифа сулы Габдул чишмәсе,
Томан баскан Яхуд таллыклары ,
Әсир итэ! Кеше нишләсен?
Нурлы авыл! Азан тавышына
Жәя кеше жиргә намазлык.
Авыл күрке — биек манарадан
Килгән аваз җанга тамарлык..
Моңлы авыл! Гармун тавышлары
Килә кичен һәрбер урамда.
Күрше белән күрше кочаклашып,
Моңланалар ачы буранда.
Минем авыл! Минем талбишегем!
Таҗы бит син шушы дөньяның.
Мәңге яшэ газиз халкың өчен!
Күтәрә алмас бөек хакың өчен!
Мин бит сине сөеп туймадым! (Ф. Илнар)
Кичә вокаль трио башкаруында “Кошлар
кебек” дигән җыр белән тәмамлана.
Алып баручы.
Сау булыгыз, дуслар, без китәбез.
Атларыбыз инде җигелгән.
Сагынуыбыз сезгә килеп торсын
Иртән искән назлы җил белән.
Бер- беребезне күреп туялмадык,
Сөйләшәсе сүзләр күп калды.
Сезнең белән ,күзне күзгә текәп,
Аттырасы иде таңнарны.
Таулар белән таулар очрашмыйлар,
Кеше белән кеше очраша.
Бер- беребезне күреп очрашмасак,
Очрашырбыз әле җыр аша.
Бер-беребез белән очрашып, күрешеп, хәлләр
белешеп яшик. Туган авылыбызны, туган нигезебезне онытмыйча, бәхетле булып, мул
тормышта яшик. Киләсе очрашуларга кадәр сау булыгыз!
Моң тулы күрекләре
Балалар гармун моңы астында залга керәләр, ярымтүгәрәккә басалар. Өч бала алга чыга.
1 бала. Бүген бездә шундый бәйрәм,
Гармунга дан җырлыйбыз.
Әби-бабайлар заманын,
Гармуннарны барлыйбыз.
2 бала. Йөрәкләргә рәхәт була
Гармунда бер уйнасаң.
Телгәли ул йөрәкләрне
Уйный белеп уйнасаң.
3 бала. Нигә гармун чиртә икән
Күңелнең кылларына?
Без дә кушылып җырлыйк әле,
Шул гармун моңнарына.
Җыр: “Гармун алыйк әле,дускай”. Р.Гатауллин муз.,Г.Шакиров сүз.
Алып баручы. Балалар, без бүген сезнең белән“Моң тулы күрекләре” исемле кичәгә җыелдык. Бүгенге кичәбездә без халык музыка уен коралы—гармунның тарихы белән танышырбыз, гармунга кушылып җырларбыз,биербез, уйнарбыз. Гармун турында шигырьләр сөйләрбез, кызыклы чыгышлар күрербез. Шулай итеп бәйрәмебезне башлыйбыз.
4 бала. Гармуннар була күп төрле—
Аккардеон һәм тальян.
Хромка дигәне дә бар,
Иң танылганы –баян.
Һәрберсенең үз көе бар,
Төзелеше үзенчә.
Төймәләре ,бакалары
Барысының төрлечә.
Гармунның төп вазифасы
Тартып-сузып уйныйлар.
Эх, гармун күрекләре, дип
Юкка бит җырламыйлар.
Гармун уйнаган чагында
Көч тә кирәк, белем дә.
Эчтән тойсаң һәр авазны
Син сизмәссең үзең дә
Гармун сине әсир итә,
Ул синең күңелеңдә,
Ул синең йөрәгеңдә. (Г.Гәрәева)
Җыр. “Уйна, гармун”. И.Закиров муз., М. Разов сүз.
Алып баручы. Халкыбызның музыка уен коралы гармун—иң яшь музыка уен коралларының берсе. Аның барлыкка килгәненә 200ләп кенә ел әле. Гармунны беренче уйлап табучы Берлин шәһәре остасы немец Бушман булган. Аннан ул Австриядә, Италиядә таралган, ә узган гасырның 30нчы елларында безнең Россиядә ясый башлаганнар. Һәм беренче гармуннар Тула шәһәрендә ясалган. Безнең осталар яңа төрле гармуннар– баян, һәм аккордеон ясыйлар. Гармун сүзенә шәһәр исемнәрен кушып халкыбыз җырлар,шигырьләр иҗат иткән. Менә шуларның берсе: Эх, тульский гармуны, Чистайский сәгате,
Сине болай тәнкыйтләвем Ярату галәмәте. Я, булмаса Фатих Кәрим иҗатыннан бер өзек тыңлап китегез.
5 бала. (малай). Саратский яшел гармун
Көмеш кыңгыраулары.
Шул көмеш кыңгырауларның
Кичке яңгыраулары,
Әллә нишләтә күңелне
Үксеп елыйсы килә.
Елау егет зше мени,
Эх, бер җырлыйсы килә.
Татар халык җыры “Герман көе”.
Алып баручы.Балалар, безнең Казаныбызда да бик көчле гармун фабрикасы бар иде. Ул бигрәк тә 50-60 нчы елларда камил, шәп гармуннар эшләп чыгара. Менә шушындый тальян гармуннар (гармуннарны күрсәтеп сөйли), хромка, аккордеон, баяннар ясаганнар бу фабрикада. Без барыбыз да музыка шөгылендә җырлата да, биетә дә, уйната да торган баянны сез беләсез инде. Әйдәгез, шушы баян моңнарына кушылып, халкыбызның түгәрәк уеннарын, биюләрен кунакларга күрсәтик әле.
“Шома бас” җырлы-биюле чыгыш. Түгәрәк уртасына кыз, малай чыгалар.
Малай. Әби-бабайлар яшь чакта
Шулай күңел ачканнар,
Гармун уйнаган көйләргә
Парлап-парлап басканнар.
Кыз. Түгәрәктә биегәннәр
“Өчле” һәм “Бишле” бию.
Без дә берсен биик әле,
Ягез, дуслар, “Күрешле”. (Г. Гәрәева)
Балалар башкаруында Татар халык уен биюе “КҮРЕШЛЕ”.
Алып баручы. Балалар, Безнеә татар халкында атаклы гармунчылыр, баянчылар бик күп булган. Аларның исемнәрен без белергә тиешле. Менә алар; (экранда рәсемнәрен күрсәтәләр) Фәйзулла Туишев, Гали Җәмлиханов, Рокыя Ибраһимова, Мөхтәр Әхмәдиев, Марс Макаров, Рамил Курамшин, Рөстәм Вәлиев, Кирам Сатиев. Шунысы сөендерә, хәзер яшьләр арасында да талантлы, оста баянчылар күп. Телевизордан татар концертларын караганда игътибар итегез әле, нинди баянчылар
безнең сәхнәләребездә өздереп баян уйныйлар икән? Ә безнең Чаллы шәһәребездә танылган гармунчы- баянчы Флера Хөрмәтованы бөтен дөнья белә. ( флера Хөрмәтова язмасында бию көе яңгырый) . Менә шушы күңелле, дәртле бию көе астында мин сезне шәһәребезнең иң танылган гармунчыларыннан берсе белән таныштырам. Ул- күп балаларны баян серләренә өйрәткән укытучы, гаҗәеп оста гармунчы- Роберт Сәйфиевич Галиев.
Роберт Галиев чыгышы.
6 бала. Роберт абый, шәп уйныйсыз,
Тагын уйнагыз әле.
Сезнең кебек уйнаучыны
Күргәнебез юк әле.
Роберт Сәйфиевич. Бик уйнар идем дә, гармуннарым өйдә калды шул.
Алып баручы. Роберт Сәйфиевич, Хәзер 21 гасыр, могҗизалар гасыры бит. Әнә безнең тылсымлы өорт бар. Шунда барып шакып карагыз әле. ( Роберт С. Шакып карый, йортның тәрәзәсе ачыла)
Булат. Кем бар анда? О-о, Роберт Сәйфиевич килгән(өйдән чыга). Исәнмесез, Роберт Сәйфиевич, мин бит сезне беләм.(Кул бирешеп күрешәләр). Ни йомыш? Гармуннар кирәкме? Хәзер… (Булат өйгә кереп китә һәм тәрәзәдән бер гармун бирә)
Роберт Галиев уйный. Сораулар бирергә була.
Булат. (Өйдән гармун тотып чыга).,Роберт абый, бигрәк өздереп уйныйсыз. Менә монысында да уйнап күрсәтегез әле.
Роберт Сәйфиевич башка гармунда уйный.
Булат. Бармаклардан моң коела
Дигәннәре шул икән.
Роберт абый, рәхмәт сезгә,
Әйтәбез чын күңелдән.
Безнең Сезгә бүләгебез,
Җыры да нинди әле.
Әтием бит гармунчы,дип,
Гүзәл җырласын әле.
Җыр: “Әтием-гармунчы”. М. Минһаҗев муз. Ф. Сафин сүз.
Роберт Сәйфиевичка Бакча мөдире рәхмәт әйтә.
Алып баручы.Балалар, кунакларны да катнаштырып алыйк әле кичәбезгә. Аларга минем табышмакларым бар. Менә шушы тылсымлы тартмада алар. Музыкага мин әкрен генә сезнең янда йөрим. Музыка туктаганда кем янында калам, шул кунак бер табышмак алып укый. Ә балалар җавапларын әйтерләр. Билгеле инде, табышмаклар гармуннар турында.
УЕН:Т А Б Ы Ш М А К Л А Р .
- Борынгы булсам да мине,
Онытып бетермиләр.
Милли гармуныбыз, диеп,
Сәхнәдән төшермибез. ( Тальян гармун) Мөҗәһит.
- Бер телемдә- ике тавыш,
Кыңгыравым чыңлатам.
Биетәм дә, җырлатам да,
Кирәк икән елатам. (Саратский гармун).Мөҗәһит.
3.Гармуннарның патшасы мин,
Телләрем йөздән артык.
Яшьләр кулында йөримен,
Тиз генә килмәс картлык. (Баян) Мөҗәһит.
- Телләре күп булган өчен,
Ике рәткә тезгәннәр.
Аның белән төрле илләр,
Океаннар гизгәннәр. (Хромка) Мөҗәһит.
- Бер ягымда пианино,
Бе ягымда төймәләр.
Уйный белеп уйнаганнар
Мине якын күрәләр. (Аккордеон) Г. Гәрәева
7 бала. Безнең төркем малайлары
Хыялыйлар белегез.
Гармун тартып уйнауларын
Сез үзегез күрегез.
8 бала. Башта бар да хыял була,
Аннары чынга аша.
Баянын да. тальянын да
Уйнарлар, сөбханалла!
6 пар башкаруында гармуннар белән бию.
Алып баручы. Хөрмәтле кунаклар, күрәсезме, безнең балаларыбыз җырларга, биергә бик яраталар. Ә шигырь сөйләргә дисәң, алар барысы да оста. Бүген безнең шигырьләребез гармун турында.
“Гармун” Җ. Дәрзаман.
Гармуным олты телле,
Тавышы алты төрле.
Бармаклар бишәү генә,
Юк инде нишләү генә?
Уйнап карыйм көйләп тә.
Җырлап, шигырь сөйләп тә.
Җыр да чыга, шигырь дә,
Көй генә чыкмый бер дә.
Тик боекмыйм юкка мин
Уйныйм, һаман туктамыйм,
-Ура! Бу бит “Әпипә”-
Тырышкач, чыкты бит, ә!
“Гармун уйнаганда” Э. Шәрифуллина.
Уйныйм, уйныйм Уйныйм, уйныйм
Матур җырлар Әтием дә,
Агыла да, агыла. Әнием дә кушылсын.
Көйләремдә чишмә моңы. Өебезгә, Илебезгә
Кояш нуры чагыла.Моңлы, нурлы җыр тулсын!
“Шаян көй” Й. Шәрәпова.
Бер көй кереп качты гармун Бәлки, ул көй минем белән
Телләре арасына. Качыш-качыш уйныйдыр.
Ләкин белмим кайсындадыр: Бәлки ул көй минем белән
Агында, карасында? Шаярырга уйлыйдыр.
Бер көй кереп качты шунда- Андый шаян көй дә булгач,
Калмадыгызмы күреп? Ул бит миңа охшаган.
Табалсам иде шул көйне Миңа охшаган да булгач,
Кайда качканын белеп. Табачакмын, ышанам.
“Ни бар гармун эчендә?” Р. Миңнуллин.
Кагылсам гармуныма, Гармунымның эчендә
Гармунымның моңына, Кош дип, уйлыйдыр инде.
Кенәри дә кушыла Аннары мин үзем дә
Охшатадыр тавышын Матур уйныймдыр инде,
Берәр таныш кошына. Матур уйныймдыр инде.
“Бүген безнең ял көне” Х. Халиков.
Бүген безнең ял көне Үзе мине чакыра,
Өйдә шундый күңелле. –Әйдә,-дип ашыктыра.
Әтием гармун тарта, – Бие, бие, бәбкәм, дип,
“Әпипәне” уйната. Әби кул чабып тора.
Яңа камзулын киеп, Әби кул чабып тора,
Бабаем китә биеп, Гармун да кызыктыра,
Иңбашларын сикертеп Кулны куеп бөергә,
Бии бик кызык итеп. Төшеп киттем биергә.
Тыпыр-тыпыр, тыпыр-тыпыр,
Тыпырдатып басабыз.
Бүген безнең ял көнебез,
Бергә күңел ачабыз.
Алып баручы. Менә …. гаиләдә ял көннәрен ничек күңелле үткәрәләр икән. Без дә аптырап тормыйбыз, әти-әниләр белән такмаклар җырлыйбыз.
ТАКМАКЛАР.Әти-әниләр җырлый.
9 бала. Шәп җырлады әтиләр,
Сынатмады әниләр.
Әйдәгез, бергә биибез,
Яңгырасын матур көйләр.
10 бала. Гармуннарның күрекләре
Сырлы- сырлы була ул.
Рәхәтләнеп бер биесәң,
Күңелгә ял була ул.
Әти-әниләр белән күмәк бию. Түгәрәктә калалар.
Алып баручы. Дуслар, без ышандык; гармун- халкымның гомерлек юлдашы. Шатлыкларда сөенечне белдерүче, кайгыларда хәсрәтне таратучы. “Моң тулы күрекләре” исемле кичәбез ахырына якынлаша. Гармун сезнең дә юлдашыгыз булсын, иң кадерле әйберегез булып өегезнең түрендә торсын.Ә балаларыгыз гармун сораса, алып бирегез сез алага гармун. Гармун бит-күңел кошы. Кем белә, киләчәктә шушы балалар арасыннан гармун белән язмышларын бәйләүчеләр чыгар. Ә хәзер баян моңнарына кушылып, бергәләп җырлап, кичәбезне тәмамлыйбыз.
Татар халык җыры “Күгәрчен гөрлидер”.
Мәдәният
Гармун яңгырый – күңелдә бәйрәм!
Бу кичә – «Уйнагыз, гармуннар!» кичәсе генә түгел, ә буыннар бәйләнешен пропагандалаучы, халык традицияләрен яңартучы.
Гомер-гомергә гармун кешенең юлдашы, сердәше булган. Тыныч тормышта да, яу кырында да халкыбыз аннан аерылмаган. Соңгы елларда гармун моңы, кызганычка каршы, тормышыбыздан югалып бара. Заманча җиһазларда теләсә нинди җыр да, көй дә уйнап була хәзер. Бәлки шуңа күрә дә көмеш телле гармун тавышын фольклор, мәдәни фестивальләрдә генә ишетергә мөмкин. Ә шулай да яши әле гармун! Милли уен коралларыбызда өздереп уйнаучы кешеләр бар әле. Чепья урта мәктәбендә узган яшь гармунчылар фестиваленнән соң без шундый нәтиҗәгә килдек…
2021нче ел – президентыбыз тарафыннан Туган телләр һәм халыклар бердәмлеге елы дип игълан ителгәч, мәктәптә бик күп төрле кызыклы һәм мавыктыргыч чаралар уздыра башладык. Шундыйларның берсе, “Уйнагыз, гармуннар!” дип исемләнгән яшь гармунчылар фестивале күңелләрдә якты хатирә булып озак сакланыр әле.
Укучылар арасында гармун тартучы малайлар барлыгын белә идек. Ә менә болай зурлап, мәктәп күләмендә зур чара итеп уздырырга тәүге тапкыр алындык. Иң беренче эш итеп, сыйныфларда төрле уен коралларында уйнаучыларны барлап чыктык. Бәйрәмгә Чепья авылы мәдәният йортыннан махсус кунаклар да чакырылды.
Бәйрәм яшь башкаручыларның чыгышы белән башланып китте. Алар бу көнне дулкынланып көтте, чөнки сәхнәгә беренче тапкыр чыгулары. 4 сыйныф укучысы Сабиров Кәрим, 7 сыйныфтан Зубарев Яков тыңлаучыларга үзләренең иң яраткан әсәрләрен тәкъдим иттеләр. Өлкәнрәк сыйныфларның тәҗрибәлерәк укучылары да дулкынланмыйча калмагандыр.
Удмурт, татар, мари көйләрен гармунда өздереп уйнаучы 9 сыйныф укучысы Григорьев Максим юкка гына: “Якыннан белгән кешеләрең каршында чыгыш ясау күпкә кыенрак икән,”- дип әйтмәгәндер. Юкса ул Балтач, хәтта Казан сәхнәләрендә уңышлы чыгыш ясаган укучыбыз. Улисьял авылыннан килеп укучы гармунчы егетләребез турында аерым әйтеп китәсе килә.
Абыйлы-энеле Кирилл (11 сыйныф) һәм Ярослав (6 сыйныф) Фёдоровлар, Руслан Максютов (8 сыйныф) дәртле мари көйләрен уйнаганда, түзмичә, сәхнәгә чыгып биючеләр дә булды. “Авылыбызда бүгенге көндә 19 гармунчы бар,” – дип шаккатырдылар алар безне. Гомумән, Улисьялда сәнгатьне яратучы кешеләр яши. Мәктәптә эшләп килүче мари фольклор ансамбле (җитәкчесе мари теле укытучысы Иванова А.А.) дә шуны раслый. Үзләре төрле уен коралларында да уйныйлар, җырлыйлар да, бииләр дә, гәрчә берсе дә махсус сәнгать мәктәбендә шөгыльләнми. Малайлардан гына торучы бу ансамбль әле шушы көннәрдә генә Казанда узган фестивальдә уңышлы чыгыш ясап кайттылар һәм бүләкләү тантанасына чакыру алдылар. Алга таба да уңышлар телибез аларга.
«Уйнагыз, гармуннар!» дип аталса да, бу чарада баян, гитара, хәтта синтезаторда чыгыш ясаучыларны да тыңларга мөмкин булды. Сәләхетдинова Диләрәнең (6 сыйныф) синтезаторда уйнавы, Тарасов Артёмның ( 4 сыйныф) гитарада үзе уйнап җырлавы бәйрәмгә ямь өстәде.
Иң соңынан сәхнәгә махсус чакырылган кунаклар – Чепья мәдәният йортының сәнгать җитәкчесе Михайлова Евгения һәм үзешчән гармунчы Ишморатова Нурҗиһан апалар күтәрелде. Гармунда профессиональ дәрәҗәдә уйнаулары белән алар яшь башкаручыларга чын осталык дәресе күрсәттеләр.
“Уйный башлаганда без дә нәкъ сезнең кебек идек. Чын гармунчы булу өчен зур тормыш мәктәбе узарга, тырыш һәм максатчан булырга кирәк. Бервакытта да кулыгыздан гармуныгызны төшермәгез,”- дип, алар яшь башкаручыларга үзләренең киңәшләрен бирделәр.
Бәйрәм узды һәм аны чын күңел бәйрәме дип атарга була. Укучылар үзләре белән бер парта артында утырып белем алучы яшьтәшләренең талантына сокланып, укытучылар укучылары өчен чиксез горурлык хисләре кичереп, ә килгән кунаклар безгә лаеклы алмаш үсә дип сөенеп таралыштык…
Бу кичә – «Уйнагыз, гармуннар!» кичәсе генә түгел, ә буыннар бәйләнешен пропагандалаучы, халык традицияләрен яңартучы һәм саклап калучы, шуның белән бергә яшьләрне өлкән буын үрнәгендә тәрбияләүче, милләтебезнең, аның моңнарының бөеклеген аңлатучы тәрбия дәресе дә иде.
Следите за самым важным и интересным в Telegram-каналеТатмедиа
Без социаль челтәрләрдә: ВКонтакте, ВКонтакте, ТикТок, Ютуб, Одноклассники, Телеграм, Твиттер, Яндекс.Дзен
Район тормышына кагылышлы иң мөһим яңалыкларыбызны Балтаси_Хезмэт телеграм каналыбызда да укыгыз.
Галерея
Оставляйте реакции
К сожалению, реакцию можно поставить не более одного раза 
Мы работаем над улучшением нашего сервиса
Теги:
уйнагыз гармуннар
Б?генге к?нг? кад?р Ра?ст?м В?лиевны? милли уен коралларында чыгарган к?йл?ре Татарстанны? к?п кен? авылларында, ш???рл?ренд? я?гырагандыр. Данлыклы ?ырчы Ил?ам Шакировны? алыштыргысыз гармунчысы Россияне? к?п кен? ш???рл?ренд?, АКШ, Германия, Финляндия, Франция, Австрия, Т?ркия, Кувейт, Кытай, Чехия кебек чит илл?рд? д? тамашачыны? колагын ирк?л?г?н. Аны? талантын, ?анын биреп эшл?вен к?реп, “Уйна, гармссун” Б?тенроссия ?з?ге татар гармунчысын Россия гармунчыларыны? алтын унлыгына кертк?н.
Зифа ??мил кызы Басыйрова — к?ренекле татар актеры, ?ырчы, Татарстанны? атказанган артисткасы.
Ул 1910 елны? 4 июленд? Татарстанны? М?слим районы М?слим авылында туа. Казан театр училищесын т?мамлаганнан со? ул 20 елга якын Г.Камал исеменд?ге Татар д??л?т академия театрында эшли. 1956 елдан алып З. Басыйрова Габдулла Тукай исеменд?ге Татар д??л?т филармониясенд? эшли ??м халык ?ырларын, татар композиторлары ?с?рл?рен и? яхшы башкаручыларны? берсен? ?верел?. Аны? матур, к??елл?рг? ?теп кер? торган тавышы, ?зенч?лекле башкару осталыгы, тир?нтен уйланып т?зелг?н репертуары ?ырчыны? исемен республикабыздан еракларда да ки? билгеле итте.
З. Басыйрова ике “Почет билгесе” ордены, медальл?р бел?н б?л?кл?нде, а?а Татарстанны? атказанган артисткасы диг?н мактаулы исем бирелде.
З. Басыйрова 1979 елны? 7 февраленд? вафат булды.
Просмотр содержимого документа
«Уйнагыз гармуннар »
Муниципальное бюджетное образовательное учреждение
«Байрякинская средняя общеобразовательная школа»
Ютазинского муниципального района Республики Татарстан
Сценарий
открытого внеклассного мероприятия по теме “Родина моя — Байряка!”
(“Туган ягым Бәйрәкәм!”)
Выполнила:
учитель русского языка и литературы
Хамидуллина Гульнара Фанировна
2015 год
1 ведущий
Живем мы посреди большой России,
Средь городов, лесов, озер, полей,
И есть у нас, когда бы ни спросили
Меч для врага, объятья для друзей!
2 алып баручы Татарстан дигән Ватаным бар,
Татар дигән халкым бар минем.
Узганнардан түгел – мин халкыма
Киләчәктән урын барлыймын.
1 ведущий Родина… Это слово, наверное, самое дорогое и родное после слова «мама». Родина для меня – это место, где я родился и где я счастлив. Где я каждый день встречаю рассвет, любуюсь красотой природы, здороваюсь с соседями, где мне знакомо и дорого все!
2 алып баручы Туган авыл…Туган җир … Йөрәккә нинди якын һәм кадерле бу сүзләр . Безнең һәрберебезнең газиз туган йорты,нигезе урнашкан туган авылы бар. Һәр авылның үзенә генә хас, кабатланмас, сокланып туймаслык табигате, гүзәллеге, моңы бар.
1 ведущий Родина для меня – место, где живут люди, которых я люблю. Это звонкое пение птиц, красивая природа. Это деревянный сруб, чистое поле, запах дыма, не встречающийся в городах ароматный запах бани.
2 алып баручы Туган як ул — безнең яшәгән йортыбыз, әти-әниләр, туганнар, без белем алган мәктәбебез, якын дусларыбыз. Туган як – безнең беренче тапкыр аяк баскан, тәүге тапкыр “әти-әни” кебек иң кадерле сүзләрне әйтергә өйрәнгән җиребез – авылыбыз яки шәһәребез.
1 ведущий С чувством Родины не рождаются; это чувство проникает в нас постепенно, с улыбкой мамы, с домом, в котором мы живем. Чувство Родины пронизывает всю нашу жизнь. Любовь к Родине – важнейшее чувство для каждого человека.
2 алып баручы. Шагыйрьләргә илһам бирерлек гүзәл табигате, җырларда мактап җырларлык уңган халкы, бишек җырыдай моңлы, челтерәп акккан чишмәләре, шаулап утырган алтын башаклы басулары белән дан тота безнең Бәйрәкә авылыбыз.
1 ведущий Историю нашей деревни можно назвать уникальной. Точная дата ее возникновения неизвестна. Но по историческим сведениям приблизительной датой основания деревни Байряка является 1580-ый (тысяча пятьсот восьмидесятый) год. Это была огромная деревня. Со слов коренных жителей-старожилов, здесь было восемь мечетей. Но деревня пережила большой пожар. После этого бОльшая часть жителей переехала и образовала новые, более мелкие деревни.
2 алып баручы. Эйе. Безнең Бәйрәкә авылы бай тарихлы. Халкы элек-электән үк тырыш, уңган, җыр-биюгә дә сәләтле булган. Бәйрәкә авылыннан танылган шәхесләр, язучылар чыккан. Бөтен дөньяга күренекле булган Софья Гобайдуллинаның да тамырлары безнең авылга кайтып кала.
1 ведущий Великий художник Васнецов писал: “Плох тот народ, который не помнит, не ценит и не любит своей истории”. Сегодня мы полистаем страницы истории образования и развития нашей деревни.
Видеофильм об истории деревни
2 алып баручы. Бәйрәкә авылы татарларның милли гореф-гадәтләрен, саф телен саклап кала алган сирәк төбәкләрнең берсе булуы белән дә дан тота. Әйдәгез эле кичәбезне татар җырыннан башлап җибәрик.
Татар җыры … татар моңы …
Бу ике сүз йөрәгеңә үтеп керер дә
Нурландырыр салкын күңелеңне,
Усаллыкның калмас кере дә.
Тыңла әле син бер татар көен,
Тыңла әле, күзең ачылсын.
Күңелеңдә булган сагыш-моңнар
Татар җыры белән басылсын.
Мәктәп укучыларыбызның вокаль ансамбле башкаруында “Агыйдел” татар халык җыры.
1 ведущий Күргәнегез бармы сылу кызлар
Кия торган татар камзулын?
Бизәгенә гүя сыйдырган ул
Бар тарихын илнең, бар моңын.
Буыннардан-буыннарга күчә,
Халкымның ул асыл киеме.
Билдәмәсен эләктереп куйсаң,
Бигрәк нечкә итә билеңне.
Бию түгәрәгендә шөгыльләнүче кызлар башкаруында “Су юлы” биюе (“Бормалы су” көенә).
2 алып баручы. Уйна, дустым, гармуныңны уйна,
Сокландыр син туган халкыңны.
Сокландырып туган халкыңны
Йөрәгенә сал син ялкынны.
Уйна, дустым, гармуныңны уйна
Чәчеп җибәр халкым моңнарын.
Дәртләндер син туган халкыбызның
Батыр кызларын һәм улларын.
Вокаль ансамбль башкаруында “Уйна, гармун!” татар халык жыры
2 алып баручы. Шәрык кызлары биюе. Латыпова Әдилә бии.
1 ведущий Наши 5-классники очень веселые и с богатой фантазией. Сейчас они хотят представить нам один из эпизодов жизни инопланетян на другой галактике. Давайте познакомимся вместе с 5-классниками с родиной и инопланетных жителей. Сценка «АхАна-мухА!»
2 алып баручы. Нинди матур минем туган авылым!
Җир шарында тиңнәр юк аңар.
Киң кырларда үсә мул игеннәр,
Челтерәп ага талгын чишмәләр.
1 ведущий Родина. Это слово так много значит для каждого человека, что мудрый народ не зря сказал: “Человек без Родины что дерево без корней”. Родина – это самый дорогой уголок земли для каждого.
2 алып баручы. Һәр кешегә үзе туып үскән авыл матур да, кадерле дә, якын да. Әйе, авылыбызның табигате сокландыргыч, халкы уңган. Татарның саф теле, милли гореф- гадәте, йолалары яши монда. Безнең бурыч булып шушы асыл җәүһәрләрне саклап калу тора
Мин яратам сине туган авылым
Әнием белән куеп янәшә.
Гүзәллегең, миллилегең җуймый
Яшә, туган авылым, гел яшә!
Җыр түгәрәгендә шөгылләнүче укучылар башкаруында “Күңелле безнең авыл” (Г.Зәйнәшева сүләре, Л.Батыр-Болгари көе).