Уш чуул эртемниг оол сценарий

Скачать: Сценарий тувинского национального праздника для детей средней группы "Уш чуул эртемниг оол"

                                                       «Уш чуул эртемниг оол»

                                            
Ортумак болукке
шагаа байырлалы.

Киржикчилери:   Башкарыкчы

                              
  Уш чуул эртемниг оол

                               
 Мал-маганы   — Уруглар

                               
 Уруглар.

                               
 Хаан

                             
   Хааннын  кадайы

Зал иштинде   огнун чартык ханазын тургускаш, тыва улустун эдилеп чораан
эдилелдери-биле дерип каастап каан.  Уруглар  ог  иштинде  сандайларда  олурарлар.

                                    
           Тоол  «Уш чуул эртемниг оол»

Башкарыкчы Шыяан ам, бурунгунун мурнунда, буга-деге мыйызы буступ дужуп
турар шагда, кырган адалыг, ужен шаа чылгылыг, инектиг, ошку-хойлуг  оол
чурттап чораан чувен иргин.Оолдун адазы кырааш, бурганнай берген чувен иргин.  Бир-ле
хун оол боданып ора чугаалап-тыр:

Оол: Ада-ием бар эвес, мындыг хой малды канчаар
мен, оон орнунга уш чуул эртемге ооренип алыйн.

Баш/чы:   — дээш оол-даа  мал-маганын суруп алгаш,
чиге сонгу чукче чоруп-ла  каан.

       Мал-маган эдип турар хоглуг аялга-биле оол малын сургеш,
залды бир долгандыр чоруур.

Баш/чы: Оол мал-маганын суруп алгаш,
чоруп олурда,  оруунга бир ог таваржып кээп-тир.

Огже кирип кээрге,
хой-ле улус шыдыраалап олуруп-тур.

Оол: Амыр-ла бе?

Шыдыраачылар : Амыр-ла,
амыр!

Шыдыраачы: Кайыыын
ундун оглум, кайы чедерин ол, кандыг херектиг чор сен?

Оол: Чиге мурнуу чуктен ундум, ада-ием-даа чок
бурганнаан, эр чангыс оол мен. Мени шыдыраалап ооредип каап корунер, орнунга
ошкулеримни бээр мен.

                                                             Хоглуг
аялга.

                
Оол шыдыраалап олурар улустун аразынга кады ойнап ооренип турарын коргузер.

Баш/чы: Оолду шыдыраачылар уш ай, уш хонук иштинде шыдыраага ойнап билир кылдыр
ооредип каап-тыр эвеспе. Оол-даа шыдыраага ойнап ооренип алгаш, орнунга
ошкулерин арттырып кааш,  аалда улус-биле  байырлашкаш,  арткан мал-маганын
айдап алгаш,  чиге- сонгу чукче чоруп-ла каан.

        
   Мал-маган эдип турар хоглуг аялга-биле оол малын сургеш, залды бир
долгандыр чоруур.

Баш/чы:
Ол-ла чоруп
олурарга база-ла бир аал таваржып кээп-тир. Оол огже кирип кээрге, огде уш кижи
илби-шиди коргускен олурганнар.  Оол-даа  бараалгааш, мендилешкеш,
чугаалап-тыр:

Оол: —  Амыр-ла бе?

Илбичилер: Амыр-ла, амыр!

Илбичи: Кайыыын ундун оглум, кайы чедерин ол, кандыг
херектиг чор сен?

Оол: Чиге мурнуу чуктен ундум, ада-ием-даа чок
бурганнаан, эр чангыс оол мен. Мени илби-шидинерге оорелип каап корунер,
орнунга инектеримни  бээр мен.

          Хоглуг аялга. Оол илбичилернин аразынга кады ойнап ооренип
турарын коргузер.

Баш/чы: Оол-даа илби-шидиге ооренип алгаш, орнунга инектерин бергеш, аалда
 улус-биле байырлашкаш, арткан малын суруп алгаш, база-ла чиге сонгу чукче
чоруп-ла  каан-дыр эвеспе.

    
   Мал-маган эдип турар хоглуг аялга-биле оол малын сургеш, залды бир
долгандыр чоруур.

Баш/чы: Илби-шидиге ооренип алган оол малдарын суруп
алгаш, чоруп олурарга база – ла бир ог таваржып кээп-тир. Оол огже кирип
келирге, огде улус сан санап, маргышкан олуруп турган чувен иргин. Оол огде
улус-биле  мендилешкеш, чугаалап-тыр:

Оол: —  Амыр-ла бе?

Огде улус: Амыр-ла, амыр!

Бирээзи: Кайыыын ундун оглум, кайы чедерин ол, кандыг
херектиг чор сен?

Оол: Чиге мурнуу чуктен ундум, ада-ием-даа чок
бурганнаан, эр чангыс оол мен. Мени илби-шидинерге оорелип каап корунер,
орнунга   чылгыларымны  бээр мен.

                    
Хоглуг аялга. Оол сан санап маргыжып турар улус  аразынга кады ойнап ооренип
турарын коргузер.

Баш/чы: Оолду  аалда улус санга санап  ооредип
каап-тыр эвеспе.  Оол-даа орнунга чылгыларын бергеш, Уш дугаар эртемге ооренип
алган оол -даа орнунга чылгыларын бергеш,  аалда улус-биле байырлашкаш,
чоруп-ла каан.

                    
                    Хоглуг аялга-биле залды бир долгандыр чоруур.

 Баш/чы:  
Уш  чуул
эртемге ооренип алган оол-даа ол-ла  чоруп олурарга,  «Хааннын чарлыы унген!» 
— деп чар  дынналып-тыр.          

«Чаа унген Чылан чылында Хааннын ак
оонге Шагаа байырлалы болур. Оюн-тоглаа, шыдыраа, тевек дээш янзы-буру
моорейлер болур! Шыдыраага хааны уткан кижи хааннын орнунга хаан болуп, ак оон
ончу-хоренгизин алыр»
— деп чарлыкты  уш чуул эртемниг оол дыннап кааш, анаа барып
бараалгап коор дээш, хааннын аалынче улаштыр  чоруп-ла каан. Хааннын ак
оргээзинге кээрге шыдыраа моорейинге Хаанны уткан кижи-даа чок, хамык чонну
Хаан боду удуп турар мындыг бооп-тур эвеспе  Уш чуул эртемниг оол-даа Хаанга
бараалгааш, Хаан-биле шыдыраалап ойнап-ла эгелээннер  иргин. .Оюн орту кирип
чорда, Хаан кадынын кыйгырып-тыр:

Хаан: 
Шыдыраага
бодал херек, шырбанчыга маанай херек, шай-суксундан кудуп корем кадай.

Баш/чы:
Кадын-даа шай-суксуннун кудуп, хундулеп турган чувен иргин. Уш чуул эртемниг
оол канчангаш-ла коруп олурарга, Хааннын мурнунда угаан сергедир чаагай чемни
салгаш, а оолдун мурнунда оо-хоралыг  угаан суларадыр, карак шокараннадыр чемни
салып каан бооп тур. Ол аразында ыт  ээре бээрге хаан ону коруп олурар
аразында  оол ооренип алганы илби-шидизи-биле Хааннын чаагай чемин бодунче
солуп  каап-тыр эвеспе. Хаан болгаш оол-даа чемин чигеш,  оюнун улаштыр
ойнап-ла эгелээннер.

Хаан:
(баъжын туттунгаш) Канчап баарым ол, баъжым дескинип, карактарым
шокараннаан-даа ышкаш.

                                                             Хаан олура –
ла барып дужер.

Баш/чы:  Оол-даа каш кошкеш-ле, Хаанны
удуп каапкан иргин. Оол ооренип алганы уш чуул эртеми-биле Хааны шыдыраага
уткаш, Хааннын орнунга Хаан болуп, ак оргээнин эргелиг ээзи бооп, оюн оя, чигин
чире чурттап, улаштыр-ла Шагаа байырлалынче  ойнап-хоглээринче чонну чалап- тыр
эвеспе оо!!!

Уруглар Хааннын аалынга шагаа
байырлалын уламчылаар.

Муниципальное бюджетное дошкольное образовательное учреждение  

детский сад  «Аян»

с.Тээли  муниципального района «Бай — Тайгинский  кожуун Республики Тыва»

Чечен чогаалга ажык кичээл

Тыва улустун тоолу  «Уш чуул эртемниг оол»

Подготовила: воспитатель

I квалификационной категории

                                                                            Хертек Валентина Манзырыкчыевна

с.Тээли, 2021г

Тема: Тоол «Уш чуул эртемниг оол»

Сорулгазы:уругларга тыва улустун тоолу «Уш чуул эртемниг оол» деп тоолду чугаалап таныштырары.

Ооредир сорулгазы: тыва улустун тоолун уругларга чугаалап, утказын билиндирип ооредири; тоолдун утказынга хамаарышкан айтырыгларга харыылап билиринге ооредири; мал-маганны танып билиринге ооредири.

Сайзырадыр сорулгазы:Уругларнын чугаазын, кичээнгейин,угаангыр-сагынгырын сайзырадыр. Тыва улустун аасчогаалынга сонуургалын сайзырадыр.

Кижизидерсорулгазы: Тыва улустун тоолдарынга уругларнын сонуургалын болгаш анаа ынак болурунга кижизидер.Тыва чоннун чаагай чанчылдарынга, езулалдарынга кижизидери.

Словарь ажылы: илби-шиди, чылгы

Кичээлге ажыглаан арга дуржулгалар:

-коргузуглуг:слайдыга тоолду коргузери, тоолдун чуруктары.

-аас-биле: тоолду чугаалаары,шулуктээри,тайылбыры, айтырыглар, харыылар.

-оюннуг:сула шимчээшкин

Кичээлдин дерилгези ажыглаан материалдар: слайд коргузер, проектор, чуруктар

Кичээлдин чорудуу.

1.Организастыг кезээ.

-Экии, уруглар!

-Экии!

-Чылдын кайыуезил, уруглар? ( Чылдын кышкы уези)

Кышкы уени шулуктептер бис бе, уруглар!

Шулук «Кыш»

Кыйырт, кыйырт дааштыг

Кыштын хоглуг медээчизи

Харжыгаштар чаап турлар

Кайгамчыктыг кыш келген

2.Тоол  «Уш чуул эртемниг оол»

Башкы. Мен ам силерге тыва улустун тоолу «Уш чуул эртемниг оол» деп тоолду чугаалап бээр мен,кичээнгейлиг дыннаар силер аа уруглар.

Слайд№1.Шыяанам, бурунгунун мурунунда, буга-деге мыйызы буступ дужуп турар шагда, кырган адалыг, ужен шаа чылгылыг, инектиг, ошку-хойлуг оол чурттап чораан чувен иргин. Оолдун адазы кырааш бурганнай берген чувен иргин.

Слайд№2.Оол: «Соомдан торээн дунмам бар эвес, мурнумдан торээн акым бар эвес, мынча хой малды канчаар мен, оон орнунга уш чуул эртемге ооренип алыйн» дээш, оол чиге сонгу чукче базып каан дыр эвеспе.

Слайд№3.Ол бар чорда орук аксынга уш ог турган-дыр.

Слайд№4.Огнун бирээзинге кире бээрге, хой улус шыдыраалап турган-дыр.

Шыдыраачыларнын эн улуг назылыы оолду айтырып туруп тур эвеспе:

-Кайыын ундун, оглум, кайы чедерин, оглум, кандыг херектиг чор сен, оглум?  

Оол: Чиге мурнуу чуктен келдим.  Ада-ием-даа чок бурганнаан, эр чангыс оол мен. Мени бо шыдыраанарга ооредип каап корунер, ужен ошку бээр мен, акыларым–деп харыылап чугаалаан-даа чувен иргин.

Акылары оолду уш ай, уш хонук иштинде шыдыраага ооредип каап-тыр оо.

Слайд№5.Оон бар чорда, база-ла уш ог турган, бирээзинде база-ла уш кижи илби–шидилээн туруп-тур эвеспе.

-Кайыын ундун, кайы чедерин ол?-деп, оларнын улуу айтырып турган чувен иргин.

Оол: Чиге мурнуу чуктен келдим.  Ада-ием-даа чок бурганнаан, эр чангыс оол мен. Мени бо илби-шиди эртеминерге ооредип каап корунер, ужен чылгымны бээр мен, акыларым–деп турган иргин.

Оон олар оолдун ужен чылгызын алгаштын, уш ай дургузунда илби-шидиге ооредип каан-дыр оо.

Слайд№6.Оон оол ужен чылгызын суруп алгаш, база чиге сонгу чукче чоруп каан-дыр. Орукка база-ла уш ог таварышкан, уш кижи санга маргышкан туруп турган чувен иргин.

Оларнын улуу: кайыын ундун, кайы чедерин ол?- деп айтырган чувен иргин.

Оол: Чиге мурнуу чуктен ундум, акыларым.  Чиге сонгу чукче бар чор мен, акыларым.  Ужен чылгым ужен инээм, ужен хоюм-биле уш эртем чедип алыйн дээш, уш чыл, уш ай, ужен хонук, уш хун чоруп келдим, мени бо санынарга ооредип каап корунер, акыларым. Акылары оолдун ужен инээн алгаш санаарынга ооредип кааннар.

Слайд№7.Арт кырында чуну кордун, оол?- деп хаан айтырган иргин.

— Тозан тос кижинин бажын азып каан тур. Мен сен Хаан-хайыраатымга уттурзумза, мээн бажым-биле чус болур эвеспе. Сен хайыраатым уттурзунза, сээн бажын-биле чус баш болур ирги бе,  анар — деп-даа орган чувен иргин.

Слайд№8.Оол-биле хаан ойнап-ла эгелээн чувен иргин. Оюн орту кирип чорда, Хаан кадынын кыйгыргаш, шыдыраага бодал херек, шыгбанчыга маанай херек чуве-дир ийин, шай суксундан деп- тир эвеспе. Оол илбилээр эртеми-биле коруп орарга,  Хааннын мурнунда угаан киирер болгаш кижи сергедир эки чемни салган, а  бодунун мурнунда угаан суларадыр, карак шокараннадыр чем салган болган.

Слайд№9.Хаан оскээр корнуптер аразында, оол чемни солуй шаапкан иргин. Оон соонда каш кошкеш-ле, Хаан уттуруп алган-дыр оо!

Слайд№10.Уш катап ойнаан, уш улаштыр уш эртемниг оол удуп алган иргин.

Слайд№11.Ынчангаш демги оскус-оол, мал-маган-даа чок-даа болза, уш эртеми-биле оюн оя, чигин чире чурттап чоруй барган чувен иргин.

3.Тоолдун утказынга айтырыглар– харыылар.

Башкы:- Тоолдун адын чуу дээр болду уруглар? ( «Уш чуул эртемниг оол»)

Башкы: «Уш чуул эртемниг оол» дээрге кандыг улустун толу болду? ( тыва улустун тоолу)

Башкы: Тоолдун маадырларын адап корунерем уруглар?

(  уш чуул эртемниг оол ,шыдыраачылар, илби- шидичилер, санакчылар, Хаан, кадын,)

Башкы: Оскус-оол каш эртемгеооренип алган-дыр? (уш эртемге ооренип алган)

Башкы: Кандыг эртемнер ооренип алганыл?(шыдыраага, илби-шидиге, саннаарынга)

Уш чуул эртемин чунун дузазы-биле чедип алганыл?

(ошку-хойлар, инектер,чылгылар)

Башкы: Ошку-хойлар, инектер,чылгылар дээрге кандыг дириг амытаннарыл? (азырал дириг амытаннар)

Башкы: Оол чуу деп оюн ойнааш Хаанны удуп каапканыл?

(шыдыраалап ойнаан)

-Оол кандыг болган-дыр, унелелден берээлинер уруглар?(угаанныг, чуткулдуг, кызымак,кузээнин чедип алган)

4.Сула шимчээшкин оюн «Огжугеш».

Огжугеш,огжугеш (уруглар четтинчипкеш долгандыр кылаштаар)

Борбак ак огжугеш

Суугуда оду хыпкан (чангыс черге марштаар)

Суттуг шайы хайынган (холдары белинге ору шураар)

Боова далган быжырган(холдар-биле тудар )

Аалчылары келирге (холдарын четтинчипкеш, ортузунче киир кылаштаар)

Аъш-чемин сунуп, делгээр. (олура аарак, холдарын чада салыр)

5.Быжыглаашкын. Чуруктар-биле оюн  «Кым дурген тыварыл?»

-Оол кандыг эртемнерге ооренип алганыл?

-Оол шыдыраага ооренип алгаш кандыг малын бергенил?

-Оол илби-шидиге ооренип алгаш кандыг малын бергенил?

-Оол санга ооренип алгаш кандыг малын бергенил?

-Эр-хейлер, дыка-ла шыдаар уруглар-дыр силер. Шупту даалгаларны кылып каапкан.

Ажыглаан литература:

  1. «Тыва уруглар садынга номчулга ному» З.К.Монгуш Кызыл-2000ч
  2. «Тыва уруглар садтарынга чугаа сайзырадылгазынын программазы» А.Х.Алдын-оол  Г.Т.Назытпай Кызыл-2002
  3. «Улусчу педагогиканын ужук достери» Чап Чулдум Кызыл-2002

Анализ открытого занятия в средней группе по художественному литературу.

Тема занятия: Рассказывание тувинской народной сказки «Уш чуул эртемниг оол».

Форма занятий: традиционное открытое занятие.

Целью занятия: познакомить детей с тувинской народной сказкой «Уш чуул эртемниг оол».

Задачи НОД:

Обучающие задачи: уточнить и обогатить знания детей о тувинских народных сказках: вспомнить названия сказок, героев сказок; учить отвечать на вопросы, используя строчки из сказок; вспомнить порядок появления героев в сказках;

Развивающие задачи: развивать речь, творческое воображение детей; развивать логическое мышление, память;

Воспитательные задачи: воспитывать интерес к чтению, любовь к тувинскому устному народному творчеству; воспитывать любовь к тувинским народным сказкам.

Методы и приемы:

-наглядные: картинки соответствующие тематике занятия;

-словесные: художественное слово, объяснение в сочетание с показом, пояснения, вопросы разного характера, поощрения от имени воспитателя, от имени детей.

Материалы и оборудование: проектор для показа слайдов сказки «Уш чуул эртемниг оол»

Реализация детских видов деятельности в НОД:

-познавательно-исследовательская;

-двигательная;

-игровая;

-коммуникативная;

-чтение;

       Занятие проводила с детьми средней группы, присутствовало 10 детей. Разрабатывая данный конспект занятия я прежде всего учитывала возрастные особенности детей средней группы.  Учитывая всё это, я наметила цель, задачи, содержание занятия, определила форму проведения, методы, приёмы и средства, необходимые для положительных результатов.

Структура и содержание занятия соответствует возрастным возможностям детей, состоит из 3-х взаимосвязанных частей: подготовительной, основной и заключительной.

Характеристика частей занятия:

1. часть — направлена на мотивацию детей. На данном этапе были «Приветствие»  гостей, был направлен на развитие коммуникативных качеств, установлению дружеских взаимоотношений

как внутри детского коллектива, так между гостями и детьми,  обобщены знания детей о зиме стихи  «Зима».

2. часть – строилась в основном на использовании всех групп методов: игровой, наглядный, словесный, практический, которые отображали одну тематику и были тесно взаимосвязаны.

Словесные: рассказывание сказки «Уш чуул эртемниг оол»;

Игровые: физминутка  «Огжугеш»;

Наглядные: показ слайдов, иллюстративный материал, демонстрационный, показ педагога;

Использованный комплекс методов позволил повысить результативность – освоение детьми выбранной темы.

3.часть — заключительная, на ней был подведен итог учебной деятельности с помощью ответов детей на заданные вопросы. Был организован в виде игровой ситуации «Уш чуул эртемниг оолдун даалгалары» так, чтобы в ходе его проверить качество усвоения материала.

 Считаю, сто разнообразие оборудования и материалов, использованных на занятии, позволили мне удерживать внимание и познавательный интерес детей на протяжении всего занятия.

Анализируя деятельность детей на занятии, хочется отметить, что они проявляли познавательную активность, эмоционально реагировали на приемы активации деятельности, использовали имеющиеся знания и умения. Они были заинтересованы, внимательны, организованы. Детям предлагались задания, побуждающие их к решению поставленных задач. Побуждала к высказыванию детей нерешительных и стеснительных.

На всех этапах занятия активизировалась речевая, познавательная, двигательная деятельность детей.

Длительность занятия 20 мин, что соответствует нормам Сан Пина.

     Считаю, что мне удалось достичь цели занятия, через реализацию всех поставленных задач.

     В заключение, хочу поблагодарить вас  за внимание и надеюсь, что ваше мнение  о проведенном мероприятии поможет мне и дальше совершенствовать свое профессиональное мастерство.

Сценарий тувинского национального праздника для детей средней группы Уш чуул эртемниг оол

Поделитесь с коллегами:

«Уш чуул эртемниг оол»

Ортумак болукке шагаа байырлалы.

Киржикчилери: Башкарыкчы

Уш чуул эртемниг оол

Мал-маганы — Уруглар

Уруглар.

Хаан

Хааннын кадайы

Зал иштинде огнун чартык ханазын тургускаш, тыва улустун эдилеп чораан эдилелдери-биле дерип каастап каан. Уруглар ог иштинде сандайларда олурарлар.

Тоол «Уш чуул эртемниг оол»

Башкарыкчы Шыяан ам, бурунгунун мурнунда, буга-деге мыйызы буступ дужуп турар шагда, кырган адалыг, ужен шаа чылгылыг, инектиг, ошку-хойлуг оол чурттап чораан чувен иргин.Оолдун адазы кырааш, бурганнай берген чувен иргин. Бир-ле хун оол боданып ора чугаалап-тыр:

Оол: Ада-ием бар эвес, мындыг хой малды канчаар мен, оон орнунга уш чуул эртемге ооренип алыйн.

Баш/чы: — дээш оол-даа мал-маганын суруп алгаш, чиге сонгу чукче чоруп-ла каан.

Мал-маган эдип турар хоглуг аялга-биле оол малын сургеш, залды бир долгандыр чоруур.

Баш/чы: Оол мал-маганын суруп алгаш, чоруп олурда, оруунга бир ог таваржып кээп-тир.

Огже кирип кээрге, хой-ле улус шыдыраалап олуруп-тур.

Оол: Амыр-ла бе?

Шыдыраачылар : Амыр-ла, амыр!

Шыдыраачы: Кайыыын ундун оглум, кайы чедерин ол, кандыг херектиг чор сен?

Оол: Чиге мурнуу чуктен ундум, ада-ием-даа чок бурганнаан, эр чангыс оол мен. Мени шыдыраалап ооредип каап корунер, орнунга ошкулеримни бээр мен.

Хоглуг аялга.

Оол шыдыраалап олурар улустун аразынга кады ойнап ооренип турарын коргузер.

Баш/чы: Оолду шыдыраачылар уш ай, уш хонук иштинде шыдыраага ойнап билир кылдыр ооредип каап-тыр эвеспе. Оол-даа шыдыраага ойнап ооренип алгаш, орнунга ошкулерин арттырып кааш, аалда улус-биле байырлашкаш, арткан мал-маганын айдап алгаш, чиге- сонгу чукче чоруп-ла каан.

Мал-маган эдип турар хоглуг аялга-биле оол малын сургеш, залды бир долгандыр чоруур.

Баш/чы: Ол-ла чоруп олурарга база-ла бир аал таваржып кээп-тир. Оол огже кирип кээрге, огде уш кижи илби-шиди коргускен олурганнар. Оол-даа бараалгааш, мендилешкеш, чугаалап-тыр:

Оол: — Амыр-ла бе?

Илбичилер: Амыр-ла, амыр!

Илбичи: Кайыыын ундун оглум, кайы чедерин ол, кандыг херектиг чор сен?

Оол: Чиге мурнуу чуктен ундум, ада-ием-даа чок бурганнаан, эр чангыс оол мен. Мени илби-шидинерге оорелип каап корунер, орнунга инектеримни бээр мен.

Хоглуг аялга. Оол илбичилернин аразынга кады ойнап ооренип турарын коргузер.

Баш/чы: Оол-даа илби-шидиге ооренип алгаш, орнунга инектерин бергеш, аалда улус-биле байырлашкаш, арткан малын суруп алгаш, база-ла чиге сонгу чукче чоруп-ла каан-дыр эвеспе.

Мал-маган эдип турар хоглуг аялга-биле оол малын сургеш, залды бир долгандыр чоруур.

Баш/чы: Илби-шидиге ооренип алган оол малдарын суруп алгаш, чоруп олурарга база — ла бир ог таваржып кээп-тир. Оол огже кирип келирге, огде улус сан санап, маргышкан олуруп турган чувен иргин. Оол огде улус-биле мендилешкеш, чугаалап-тыр:

Оол: — Амыр-ла бе?

Огде улус: Амыр-ла, амыр!

Бирээзи: Кайыыын ундун оглум, кайы чедерин ол, кандыг херектиг чор сен?

Оол: Чиге мурнуу чуктен ундум, ада-ием-даа чок бурганнаан, эр чангыс оол мен. Мени илби-шидинерге оорелип каап корунер, орнунга чылгыларымны бээр мен.

Хоглуг аялга. Оол сан санап маргыжып турар улус аразынга кады ойнап ооренип турарын коргузер.

Баш/чы: Оолду аалда улус санга санап ооредип каап-тыр эвеспе. Оол-даа орнунга чылгыларын бергеш, Уш дугаар эртемге ооренип алган оол -даа орнунга чылгыларын бергеш, аалда улус-биле байырлашкаш, чоруп-ла каан.

Хоглуг аялга-биле залды бир долгандыр чоруур.

Баш/чы: Уш чуул эртемге ооренип алган оол-даа ол-ла чоруп олурарга, «Хааннын чарлыы унген!» — деп чар дынналып-тыр.

«Чаа унген Чылан чылында Хааннын ак оонге Шагаа байырлалы болур. Оюн-тоглаа, шыдыраа, тевек дээш янзы-буру моорейлер болур! Шыдыраага хааны уткан кижи хааннын орнунга хаан болуп, ак оон ончу-хоренгизин алыр» — деп чарлыкты уш чуул эртемниг оол дыннап кааш, анаа барып бараалгап коор дээш, хааннын аалынче улаштыр чоруп-ла каан. Хааннын ак оргээзинге кээрге шыдыраа моорейинге Хаанны уткан кижи-даа чок, хамык чонну Хаан боду удуп турар мындыг бооп-тур эвеспе Уш чуул эртемниг оол-даа Хаанга бараалгааш, Хаан-биле шыдыраалап ойнап-ла эгелээннер иргин. .Оюн орту кирип чорда, Хаан кадынын кыйгырып-тыр:

Хаан: Шыдыраага бодал херек, шырбанчыга маанай херек, шай-суксундан кудуп корем кадай.

Баш/чы: Кадын-даа шай-суксуннун кудуп, хундулеп турган чувен иргин. Уш чуул эртемниг оол канчангаш-ла коруп олурарга, Хааннын мурнунда угаан сергедир чаагай чемни салгаш, а оолдун мурнунда оо-хоралыг угаан суларадыр, карак шокараннадыр чемни салып каан бооп тур. Ол аразында ыт ээре бээрге хаан ону коруп олурар аразында оол ооренип алганы илби-шидизи-биле Хааннын чаагай чемин бодунче солуп каап-тыр эвеспе. Хаан болгаш оол-даа чемин чигеш, оюнун улаштыр ойнап-ла эгелээннер.

Хаан: (баъжын туттунгаш) Канчап баарым ол, баъжым дескинип, карактарым шокараннаан-даа ышкаш.

Хаан олура — ла барып дужер.

Баш/чы: Оол-даа каш кошкеш-ле, Хаанны удуп каапкан иргин. Оол ооренип алганы уш чуул эртеми-биле Хааны шыдыраага уткаш, Хааннын орнунга Хаан болуп, ак оргээнин эргелиг ээзи бооп, оюн оя, чигин чире чурттап, улаштыр-ла Шагаа байырлалынче ойнап-хоглээринче чонну чалап- тыр эвеспе оо!!!

Уруглар Хааннын аалынга шагаа байырлалын уламчылаар.

СМИ «ФОНД ОБРАЗОВАТЕЛЬНОЙ И НАУЧНОЙ ДЕЯТЕЛЬНОСТИ 21 ВЕКА»

[Свидетельство о регистрации СМИ ЭЛ № ФС77-82417] 

Автор:

Дамдын-оол Эльмира Мадр-ооловна

Аннотация:

Цель: Развитие познавательных интересов у детей дошкольного возраста.
Задачи: Продолжать знакомить детей с тувинскими, национальными сказками.
Закрепление знаний геометрических фигур и основных цветов. А также закрепление счета в пределах три.
Развитие памяти, речи и логического мышления.
Воспитывать у детей любовь к малой Родине.

Дата публикации:

22.10.2019

  • На главную
  • Наверх
  • На шаг назад

Презентация на тему «Авторская интерактивная игра для детей средней группы «Уш чуул эртемниг оол»»

  • Скачать презентацию (2.69 Мб)


  • 8 загрузок

  • 0.0 оценка

Ваша оценка презентации

Оцените презентацию по шкале от 1 до 5 баллов

  • 1
  • 2
  • 3
  • 4
  • 5

Комментарии

Добавить свой комментарий

Аннотация к презентации

Посмотреть и скачать презентацию по теме «Авторская интерактивная игра для детей средней группы «Уш чуул эртемниг оол»», включающую в себя 11 слайдов. Скачать файл презентации 2.69 Мб. Большой выбор powerpoint презентаций

  • Формат

    pptx (powerpoint)

  • Количество слайдов

    11

  • Слова

  • Конспект

    Отсутствует

Содержание

  • Презентация: Авторская интерактивная игра для детей средней группы "Уш чуул эртемниг оол"

    Слайд 1

    «Үш чүүл эртемниг оол» деп тоолга үндезилээн, уруглар садының ортумак бѳлүктүң уругларынга интерактивтиг оюн.

    Улаштыр

  • Слайд 2

    Бо тоолда оолдуң адазы оглунга кандыг мал-маган артырып кааныл?

    Улаштыр

  • Слайд 3

    Адазының артырып каан мал-маганын оол канчалганыл?

    Адазынын чуртунга мал-маганын азырап чурттап арткан
    Эртемге ооренип алыр дээш, мал-маганын суруп алгаш чорупкан
    Малын хостуг оъттап чорзун дээш тарадыр ойладып чорудупкан
    Улаштыр

  • Слайд 4

    Оол-даа малын суруп алгаш бар чыдарга, ѳглер турган. Каш ѳг бар — дыр санап кѳрүнерем? Ол санның чурагайы кайы-дыр?

    2
    3
    5
    4
    Улаштыр

  • Слайд 5

    Оол-даа санга ѳѳренип алгаш, кандыг малын бергенил?
    Улаштыр

  • Слайд 6

    Арткан малын сүрүп алгаш чоруп олурарга база аал таваржы берип-тир. Ол аалдын улузу илби-шидилеп олурар болган.Шын харыылар биле хуулгаазын огнун эжиктерин илби-шиди дузазы биле ажыт.

    1 дугаар ѳгже кирерде хуулгаазын тѳгерикти айыт, тѳгериктиң ѳңун ада.
    2 дугаар ѳгже кирерде дѳрт булуңчукту айыт, ооң база ѳңун ада.
    3 дугаар ѳгже кирерде үш булуңчукту айыт, база ооң ѳңун ада.
    Улаштыр

  • Слайд 8

    Оол илби- шидиге ѳѳренип алгаш, ону ѳѳреткен улуска кандыг малын бергенил?

    Улаштыр

  • Слайд 9

    Ол-ла арткан малын сүрүп алгаш чоруп олурарга, оруунга база-ла бир аал таваржы берген. Аалдын улузу шыдыраа салып олурган. Оолдун: «Мени шыдыраага ѳѳредип кѳрунерем, акыларым?» — деп дилээнге, шыдыраачылар мындыг даалганы берген.

    Чурукта шолде салдынган хевирлерни сактып алгаш, оске арыг шолге база ынчалдыр сал.
    Улаштыр

  • Слайд 11

Посмотреть все слайды

Сообщить об ошибке

Похожие презентации

Презентация: Кызыл-Эник Кыргысович Кудажы «Маргылдаа» презентация

Презентация: "Ада кижинин ог-булеге ролю"

Презентация: Азырал мал эъдинден кылыр чемнер

Презентация: Литературная интеллектуальная игра "Своя игра"

Презентация: Шаг в будущее.

Презентация: Ажык класс шагы "Ада-амыдыралдын камгалакчызы"

Презентация: Ог-буле кижинин сузуу

Презентация: Эге школаның янзы-бүрү кичээлдеринге ИКТ-ни ажыглаары.

Презентация: Өгбе чагыы-өндур хоойлу

Спасибо, что оценили презентацию.

Мы будем благодарны если вы поможете сделать сайт лучше и оставите отзыв или предложение по улучшению.

Добавить отзыв о сайте

«Уш чуул эртемниг оол» деп улуг болукке музыка кичээли.

Сорулгалары: Соктаар болгаш хылдыг тыва хогжум херекселдери-биле таныштырар. Оларнын уннерин дыннадыр.Тыва хогжум херекселдеринин уннерин ылгап билиринге ооредир.

Уругларга Ч.Кара-Кускенин«Эзир-Кара»  деп ырыны дыннадыр, оон характерин, темпизин илередип билиринге ооредир. Тыва хогжум херекселдеринин аялгазын дыннаары.

Ырыны хоглуг, коллективтиг ырлаарынга ооредир. Мергежилгенин дузазы-биле  уругларнын ун адаар тыныжын сайзырадыр.

Танцы шимчээшкиннеринин элементилерин ооредир, аялганын ритм, темпизин сагып аялга биле шимчээшкиннерин дууштуруп танцылаарынга ооредир.

Уругларнын угаан – бодалын, кичээнгейин аас чогаал таварыштыр сайзырадыр.

Тыва улустун хогжум херекселдеринге ынак, сонуургалдыг, оларга камныг болурунга кижизидер. Хогжумге ынак болурунга кижизидер.

Коргузуг материалдары: тоол «Уш чуул эртемниг оол», тыва хогжум херекселдери, компьютер, телевизор, проект,

 Репертуар:  «Эзир-Кара» Ч.Кара-Кускении, «Челер-ой» тыва улустун аялгазы, «Каргыраа» Конгар-оол Ондарныы, «Шайывыс» аялгазы: А.Тановтуу, созу: Чооду Кара-Кускении.

Кичээлдин чорудуу

Уруглар залче кирип келирлер.

М.р. Экии уруглар! Бо хун бис тоол оранынче баар бис.  

Уруглар залче музыка аайы-биле киргеш сандайларынче олургулаптар.

М.Р. Чараш, тааланчыг ырыны дыннап тур силер бе? Ол дээрге тыва улустун ада-огбезинден дамчып келген ырызы – каргыраа – дыр. Ам шупту тааланчыг аялганы дыннавышаан карактарывысты шийип алгаш, ыракта даглар аразында аалды сактыптаалынарам, ол кымнын аалы чувел? ( Уруглар карактарын шийип алгаш, аалды карактарынга чуруур.)

М.р. Аалды долгандыр арга-арыг, даглар, кушкаштар мыжыражып турар. Бистин арыннарывысты сериин салгын сергедир хадып турар.

Ам карактарынар ажыдыптынар, уруглар, тоол оранында келген бис.

Бир-ле черге ужен хойлуг, ужен инектиг, ужен аъттыг кырган ашак чурттап чораан чувен иргин. Ол Оскус-оол деп чангыс оолдуг чувен иргин. Бир-ле катап ашак оглунга чугаалап-тыр.

Тоолдан узундуну коргузер.

М.р. «Чиге мурнуу чуктен келдим. Уш чуул малым-биле уш чуул эртемге ооренип алыр дээш келдим. Менээ тыва улустун хогжум херекселдерин база музыканы шын дыннаарынга ооредип каар болзунарза, ужен хоюмну бээр мен» — деп Оскус-оол чугаалаан чувен иргин.

— Ынчангаш Оскус-оол-биле кады музыканы шын дыннап, тыва хогжум херекселдерин база оон уннерин дыннап ооренип алыр бис бе?

Музыканы дыннаары: «Эзир – Кара» созу: Чооду Кара-Кускении, аялгазы: Доржу Сат.

— Ырыны кандыг кижи чогаадырыл?

— Шын-дыр, композитор кижи чогаадыр.

— Ырыда чунун дугайында ырлап турар-дыр?

— Музыканын аялгазы кандыг-дыр?

— Хостуг, чоргаар, дынзыг, дынзыг дээрге-ле аъттын дидим, эрес чоруун коргускен. Эзир-Кара дээрге шаанда шагда тыва улустун Наадым байырлалдарынын аът чарыштарынга  каш дакпыр эртип келген аътка тураскаадып бижээн ыры-дыр.

— Музыканы кандыг хогжум-биле ойнап турар-дыр?

— Ырыны тыва национал оркестр ансамбли ырлап турар.

— Оскус-оолга тыва хогжум херекселдерин танып, оон унун ылгап билиринге ооредиринге дузалажыр бис бе, уруглар?

Слайд 1. Хылдыг тыва хогжум херекселдери.

1.     Игил.

Аът баштыг ийи хылдыг эткир игил

Ада-огбем тыва чонум хогжуму сен.

Кударанчыг, оорунчуг аялгалар

Кушкулдурар хооннуг сен.      

Игилди болза ыяштан чазап кылыр. Оон бажын аът баштыг кылдыр азы кошкар бажы кылдыр чазаар. Игилдин хылдарын аъттын кудуруунун хылдары-биле кылыр, оон хылы ийи болур. Хылдарнын уну откут болуру –биле, ону саат-биле чаап алыр. Саатты дыттан хооруп алыр. А бо болза чазы болур, чазы ангы болур.

   /Игил унун дыннадыр./

2.     Дошпулуур.

Дошпулуур — уш хылдыг хөгжүм херексели. Шаанда ол барык өг, аал бүрүзүнге турган эң-не нептереңгей хөгжүм херексели-дир. Ол дугайын чоннуң аас чогаалы херечилеп турар:

Алаак черниң ыяжындан
Чазап алган дошпулуурум.
Ала бениң кудуурундан
Хылдап алган дошпулуурум.
Куду черниң ыяжындан
Чазап алган дошпулуурум.
Кула бениң кудуруундан
Хылдап алган дошпулуурум.

А ам соктаар тыва хогжум херекселдери.

1.     Дунгур, орба.

Оларны хамнар база ажыглап турар. Оон арнын элик кежин хере тудуп  тургаш кылыр. Соктаар херекселинин адын – орба дээр.

Конгулуур – ону база-ла хурээ-хииттерде ажыглап чоруур.

2.     Аът дуюу – аъттын дуюун чымчадыр хайындыргаш, арыглап-аштааш, кургадып салыр.

— Шаанда тыва улустар хогжум херекселдери кылдыр чуну-даа ажыглап чорааннар. Ынчангаштын, бис тыва национал ансамбльге катчып, ансамбльден ойнаптаалынар.

Хогжум – херекселдеринге «Эзир-кара» деп ырынын аялгазын ойнаар. (чарын, деспи, согааш, бала, кажыктар, дунгур, конгулуур)

Музыкалыг дидактиктиг оюн: «Чуу деп хогжум уну-дур, тып»

Чорудуу: Уругларга тыва хогжум херекселдеринин уннерин тыптырар, уруглар чуу деп хогжум уну-дур, тывар.

Тоолду улаштыр салыр.

М.р. Оскус-оол-даа уш чуул эртемнин бирээзинге ооренип алгаш, ужен хоюн узуп бергеш, улаштыр чоруп каап-тыр эвеспе. Ынчап чорда база бир ог таваржып кээп-тир, ында ыры ылаарынга ооредип турар болган.

Оскус-оол: Чиге мурнуу чуктен келдим, мени ырлаарынга ооредип каар болзунарза, ужен баш чылгы малымны бээр мен.

— Ам база-ла Оскус-оол-биле кады ырлап ооренип алыр бис бе, уруглар?

— Ырлаарынын бетинде унувусту аян киирип мергежилгеден кылыптаалынар

 «Арга кирген кижи саат дайнаар

— Аалга  кирген кижи аяк эрии ызырар» деп улегер домак бар болгай, Ынчангаш аяктарда изиг шайларны аартап соодуп ундур, киир тыныш органынга мергежилгеден кылыптаалынар.

— Шайны аартап тыныш органынга мергежилге база кылдывыс эр- хейлер!

ынчангаш «Шайывыс» деп ырыны ырлап ооренип алыылынар, уруглар.

Ырлаары: «Шайывыс»  аялгазы: А.Тановтуу, созу: Чооду Кара-Кускении

М.р. Оскус-оол-даа  ырлаар эртемге ооренип алгаш, ужен чылгызын узуп бергеш, улаштыр ужен инээн айдап алгаш чоруп каап-тыр эвеспе. Ынчап чорда база бир ог таваржып кээп-тир, ында улус танцылавышаан тараа соктап турар болганнар.

Оскус-оол: Чиге мурнуу чуктен келдим, мени танцы шимчээшкиннеринин дузазы-биле танцы эртеминге ооредип каар болзунарза, ужен баш чылгы малымны бээр мен.

— Ам база Оскус-оолга чараш танцы шимчээшкинин ооренип алырынга дузалаар бис бе?

Танцы: «Арбай тараа соктап берейн, чиир сен бе, чивес сен бе?»

Уруглар тараа соктаанын  танцы шимчээшкини-биле коргузер.

«Кежээ кижи далган чиир

Чалгаа кижи хонак чиир».

Тоолду коргузер.

— Оскус-оол-даа четтиргенин илереткеш ужен инээн  суруп берипкен-дир эвеспе. Ынчап чоруп орарга арт кырында хой-ле кижилер баштарын аскылаан болган. Оскус-оол санап коорге 99 баш бар болган. Ол арттын артында Караты-Хааннын аалы бар болган.

Оскус-оол: «Чиге сонгу чуктен келдим, силерни  чарлык ундурген дээрге чор мен, дээрги».

Караты-Хаан: «Бир эвес мээн уш даалгамны кууседиптер болзунза, мээн орнумга хаан болур сен, а бир эвес шыдавас болзунза борбак бажынны артка 100 дугаары кылдыр асканывыс ол болдур эвеспе»  деп чугаалаан-дыр.

— Оскус-оолга дузалажып хааннын айыткан даалгаларын тыпчып бээр бис бе?

1 даалга: Тыва улустун хогжум херекселдеринин аттарын тывар.

(Уруглар хогжум херекселдеринин аттарын сактып чугаалаар)

2 даалга: Оскус-оол чуу деп ыры ооренип алганыл?

3 даалга: Танцы шимчээшкиннеринин дузазы-биле кандыг ажыл кылып ооренип алганыл?

М.р. Оскус-оол-даа хааннын уш даалгазын кууседипкен.

Тоолдун тончу кезээн коргузер.

— Тоол оранынга келирге солун болду бе, уруглар?

Тончузу: Уруглар бо хунгу кичээливисте Оскус-оол эки чурттап чоруй барганынга ооруп, бот-боттарывысче хулумзуруулунер.

Скачать файл:
 
ush_chuul_ertemnig_ool.docx 22.1 КБ

«Оскюс-оол, который постиг три науки».

Тема: Повторение изученного.

Цель занятия:

  • Знакомство с почетными числами 3,7,9;

  • Закрепление сложения и вычитания в пределах 10;

  • Повышение интереса к математике;

  • Воспитание на основе народных обычаев и традиций;

Оборудование: сюжетные картинки, таблицы, плакаты, ребусы, тувинские народные мелодии.

Ход занятия.

  1. Организационное начало.

Здравствуйте, дети! Сегодня занятие по математике.

2. Какое время года сейчас?

— Правильно, весна.

— Назовите первый месяц весны.

— Правильно, март или третий месяц года (уш ай)

3. Продолжение знакомства с числами 3.7.9. Работа по картинке.

— Дети посмотрите внимательно на эти картинки.

— На картине подстригают волосы мальчику. Как вы думаете, сколько ему лет?

— Правильно, ему исполнилось три года и родственники, собравшись, торжественно стригут ребенку волосы. У нас есть такой добрый обычай. Когда ребенку исполнится, 3 года со дня рождения вся родня собирается, чтобы принять участие в празднике «Хылбыктаашкын» и подарить ребенку подарки и скот.

— Назовите 3 вида состязаний у мужчин – тувинцев.

— Борьба хуреш, стрельба из лука, конные скачки.

— А теперь рассмотрим примеры с числами 7 и 9.

— Звезда (Чеди хаан – Большая медведица), хождение за семь перевалов – чеди арты ажары, 9 минеральных вод – тос аржаан, самое холодное время – тос тостун соогу, длинный аркан длиной в 9 кулаш, тос-карак.

— Как называют в народе дерево, у которого из корня выросли сразу 3 дерева? (бай ыяш – богатое дерево)
— Почему числа 3,7,9 являются почетными?

— Потому что их издавна наш тувинский народ почитал и эти числа связаны с природой. И эта связь у нас почитаема.

— Дети, назовите сказки в которых есть почитаемые числа.

— «Уш чуул эртемниг оол», «Чангыс ой аъттыг уш алышкы», «Чеди докпак анай», «Чеди иелиг Чес-Мыйыс», «Тос оолдуг Доктагана кадай», Тос шилги аъттыг Оскюс-оол», «Волк и семеро козлят», «Три поросенка», «Три медведя»

— Молодцы, вы называли и тувинские и русские сказки.

4. Путешествие в сказку.

— Давайте вспомним сказку «Уш чуул эртемниг оол» в переводе на русский язык «Оскюс-оол, который постиг три науки». Сейчас мы совершим короткое путешествие в эту сказку. Все сели верхом на коней, едем.

Исполняется детьми танец «Аъдым»

— Шыянам! Это было очень давно, когда Сут-Хол был лужей, Сумбер-Уула был горкой. Жил на свете мальчик Оскюс-оол. У него был совсем старый. И были у них 30 коз,, 30 лошадей, 30 коров. Старик отец помер и остался мальчик один со своим скотом. И он решил ,научится трем наукам. Собрал он свой скот и поехал, куда глаза глядят.

Встретил он людей, которые играют в занимательную игру шыдыраа – шахматы и решил научится. Но сначала ему предстоит разгадать загадки.

— Давайте мы ему поможем.

Загадки:

    1. На половине одно ухо – чартыында чангыс кулактыг (кружка)

    2. Два врага друг друга преследуют – ийи ожээти сурушту ( ночь, день)

    3. У трех братьев (сестер) плечи равные – уш алышкынын экти ден (ножки треноги)

    4. Сам квадратный с четырьмя мастями скота – дорбелчин боттуг, дорт чузун малдыг (астрагалы)

    5. У пяти рек слияние одно – беш хемниң белдири чаңгыс (пять пальцев в рукавице);

    6. На круглом холме семь нор – борбак тейде чеди унгур бар (голова: два глаза, два уха, две ноздри, рот)

— Молодцы, дети. Вы помогли Оскюс-оолу разгадать загадки. И он научился играть в шахматы не хуже других, а отдал он за это 30 своих коз. И поехал он дальше. И приехал он на стоянку «Догадливые». Увидел золотой сундук, открыл его, а там письмо. Давайте вместе с ним прочитаем его.

— Если мы поможем разгадать ребусы, Оскюс-оол научится фокусу.

— Поможем ему?

— Да!

Ребусы:

2с (ийис – близнецы), д3 (душ – сон), 6н-оол (Алдын-оол), 7-хаан (Чеди- Хаан – большая медведица), 7-хол (Чеди-Хол – семь озер).

— Вот, дети и научился Оскюс-оол волшебству и вы ему помогли. А давайте угадаем, кого он отдал в благодарность за это учение?

Загадка:

Не дырява, а заплаток много. (пестрая корова).

— Поехал Оскюс-оол дальше со своим табуном лошадей.

Детьми исполняется танец «Тевек»

Приехал Оскюс-оол на стоянку «Дорога в знания»

— Посмотрите на эту вещь. Эта вещь похожа на бусы, но это не бусы, а эреге. Раньше людей знаниям учили ламы.

— Давайте научимся отгадывать задачи – загадки.

Задачи – загадки:

— Сколько рогов у козы?

— Сколько рогов и ушей у стольких же коз?

— Сколько рогов, ушей, глаз и хвостов у двух баранов?

— Сколько копыт у пяти коров?

— Сколько когтей у двух собак?

— Сколько будет пальцев у человека?

Шли семь старичков,

У них семь посошков,

На каждом посошке семь сучков,

На каждом сучке семь узелков,

В каждом узелке семь воробьев,

У каждого воробья семь хвостов,

Сколько было старичков (семь)

— Кого отдал Оскюс- оол за то у пяти рек слияние одно – беш хемниң белдири чаңгыс (пять пальцев в рукавице);учился счету? Отгадайте загадку?

Кто я – догадайтесь сами

Я везу зимою сани,

Что легко скользят по снегу

Летом я везу телегу (лошадь)

Вот и научился Оскюс-оол трем знаниям, а вы ему в этом помогли. Молодцы, дети!

— Назовите эти три знания.

— Шахматы, волшебство, счет.

Молодцы! А теперь внимательно слушайте: « Сказка ложь, да в ней намек, добрым молодцам урок». Вы все хорошо отвечали, танцевали, играли и мы продолжим в другой раз добрый путь в мир сказок.

Новогодний бал-маскарад «В гостях у сказки»

Цели:

Оборудование:

— красочно оформленный актовый зал;

— ТС: экран, проектор, компьютер, звукоусиливающая аппаратура;

— таблички (речевой материал).

Сценарий составлен: Хертек Р.Д., Дондуп С.К.

Музыкальное оформление: Монгуш А.А.,

Сурдоперевод: Хертек Р.Д.

Герои бал-маскарада: Ак-Сал ирей (Дед Мороз), Харжыгаш (Снегурочка), Алдын Дангына (Золотая Фея), Балыкчы Багай-оол (Добрый молодец), Чылбыга-Кадай (Баба-Яга), Ала-Сааскан (Сорока) и герои сказок.

Слайд № 1.(Название бал-маскарада, картинки зимнего пейзажа — горы, степи, тайга и иллюстрации тувинских сказок, гора Сумбер-Уула, озеро Сут-Хол).

(Звучит волшебная, сказочная музыка.)

Автор: Давным-давно, когда озеро Сут-Хол было еще меленькой лужицей, а гора Сумбер-Уула маленькой сопкой, когда дули сильные ветра, плоское ветром уносилось, а круглое от ветра катилось, в лесной чаще собрались гости из разных сказок.

В этой стране правителем был Караты-Хаан, который издал указ собраться всем зверям и героям сказок на Новый год.

Ала-Сааскан (Сороке) было дано поручение разослать сей указ во все уголки царства Кара-Хаана.

(Звук вьюги и метели, вылетает Ала-Сааскан, которая сильно продрогла от холода).

Ала-Сааскан (Сорока): Внимание, внимание, внимание!!! Указ повелителя сказочной страны Караты-Хаана (читает указ Караты-Хаана).

Слайд № 2. (Указ Караты-Хаана).

«Жители степных, таежных, горных мест повелеваю всем собраться в лесной чаще возле моей юрты на праздничный пир.

Кто не придет, того приказываю казнить!

Кто не послушает сей Указ, тому не миновать ханской сабли, и не спастись от ханского бича ».

(Когда Ала-Сааскан читает указ, подкрадывается Чылбыга-Кадай)

Ала-Сааскан: Как холодно, а мне лететь далеко-далеко, и в горы, и в степи, и в тайгу. Скорей, скорей полечу-у-у-у! (Ала-Сааскан улетая, роняет один из указов, и в этот момент Чылбыга-Кадай находит его).

Баба-Яга: (Со злостью) Ах, вот как! Они без меня хотели всех собрать и пировать? Без меня устроить пир? А кто главная героиня во всех сказках? Я же я, ненасытная Чылбыга-Кадай!

(С умилением) Беленьких зайчиков, сереньких белочек я сварю и съем на завтрак — будет сытый завтрак у меня! На обед мне подойдут барсучок, да козленок! А на ужин я съем Оскус-оола с тремя знаниями, даже знания ему не помогут!

А почему здесь никого не видно и не слышно? Ну-ка, ну-ка, где они собираются? (Читает указ) «… В лесной чаще, возле юрты Караты-Хаана…».

(С хитростью) Вот сейчас я пойду туда и спрячусь там, буду ловить зайчиков, белочек, да барсуков и козочек. (Испуганно) Ой, ой, вот уже гости собираются. (Чылбыга-Кадай прячется. Идут Алдын-Дангына со своим Багай-оолом).

Багай-оол: Здравствуйте, ребята и гости нашей сказочной страны, где чудеса творятся, где звери между собой речью общаются, а герои сказок волшебством занимаются.

Алдын-Дангына: Добрый день, ребята! Добрый день, зверята!

Я главная волшебница, и своим волшебством буду защищать вас от всякой нечисти, которые могут помешать нам провести наш праздничный пир. Для этого у меня есть Волшебная палочка, и Волшебное зеркало.

Багай-оол: Моя Золотая Дангына, моя волшебница Фея, своим волшебством разгонит все темные силы, которые могут помешать нам веселиться, радоваться в этот замечательный день.

Давайте посмотрим список всех таежных, лесных и горных жителей нашей волшебной, сказочной страны (Багай-оол читает список животных и героев сказок, а Алдын-Дангына их водит на сцену):

Вот Верблюд, который стал некрасивым;

Вот и Козленок наш храбрый;

Вот и герои сказки «Ак-Сагыш и Кара-Сагыш»: Медведь, Кабан, Волк и Лиса;

Вот и братья Аргалыг и Кучулуг;

Вот и наш Оскус-оол, постигший 3 науки.

Чылбыга-Кадай: Ой-ой-ой, меня не забудьте, ведь я главная героиня сказки про мальчика Дон-Хоожук!

Алдын Дангына: Ты же в сказке той, мальчика Дон-Хоожука хотела сварить и накормить своих детей, ненасытная ты, Чылбыга-Кадай! Зачем пришла сюда? Мы тебя не приглашали! Не хотим, чтобы наши герои сказок боялись тебя.

Чылбыга-Кадай: Нет, нет, нет, я сегодня добрая, хотя немножко голодная.

Чылбыга-Кадай: Если ты сегодня добрая, то поиграй-ка вместе с нами. Ребята, выполняйте все мои задания, да смотрите, не ошибитесь! (Баба-Яга, Фея, Багай-оол, ребята играют).

Слайд № 3.(Текст физминутки).

А на улице мороз,

Ну-ка взялись за нос!

Ни к чему нам бить баклуши,

Ну-ка взялись все за уши,

Покрутили, повертели,

Вот и уши отогрели.

По коленкам постучали,

Головою покачали,

По плечам похлопали

И чуть-чуть потопали.

(В это время Чылбыга-Кадай подкрадывается к Кабану и хочет увести его)

Алдын Дангына: Стой, стой, стой, Чылбыга-Кадай! Ты же обещала быть доброй. Ты не сдержала свое слово, поэтому своей Волшебной палочкой вызываю снежную бурю, чтобы тебя здесь не было! (Звук сильного ветра.Чылбыга-Кадай уносит ветром).

Багай-оол: Вот и мы с помощью волшебной палочки выгнали эту злую, ненасытную Чылбыга-Кадай.

Алдын Дангына: А у меня еще есть Волшебное зеркало. Свет мой зеркальце скажи, кто к нам едет, доложи?

Кто к нам едет в гости? (обращение к залу)

Слайд № 4.(На фоне новогодней картинки Ак-Сал ирей и Харжыгаш)

— Дед Мороз! Дед Мороз! Дед Мороз!

Багай-оол: Правильно ребята, Ак-Сал ирей (Дед Мороз). (Звучит новогодняя музыка Деда Мороза. Слышны звон колокольчиков). А кто с ним еще?

— Снегурочка! Снегурочка! Снегурочка!

(В зал заходят Ак-Сал ирей и Харжыгаш).

Ак-Сал ирей:

Здравствуйте, ребята!

Здравствуйте, зверята!

Получил я приглашение

На собрание всех зверей.

Отказаться я не смог

Ведь вы ждали целый год.

Багай-оол:

Кто пришел?

Что принес?

Знаем мы! (зал) Дед Мороз! Дед Мороз! Дед Мороз!

Дед седой с бородой,

Он наш гость дорогой,

Он нам елочку зажжет!

Харжыгаш:

А у вас в просторном зале

Ель-красавица стоит,

И теперь на нашей елке

Огоньки зажечь пора!

Пусть нарядной она станет

И сияет до утра!

Ну-ка вместе, (зал)

Слайд № 5. (1,2,3! Наша елочка, гори!Наша елочка, гори!).

Ак-Сал ирей:

Коли елочка зажглась

Поведем мы хоровод!

(Харжыгаш, Алдын Дангына, Багай-оол, Ак-Сал ирей вместе с ребятишками водят хоровод).

Багай-оол: Дорогой наш, Ак-Сал Ирей,

Будьте гостем в нашем аале,

Все зверята и герои,

Вам покажут наши сказки.

Ак-Сал ирей: Сказкам я всегда был рад

Ну-ка, сяду, посмотрю.

Ведь ребята постарались,

Пусть покажут всем на славу!

Алдын Дангына: Ребята-зверята и все подданные Караты-Хаана, приглашаем вас на сказочное представление.

Просим выйти на сцену учащихся 5 класса. Они покажут нам тувинскую народную сказку «Как верблюд стал некрасивым».

Слайды(участников сценки 5кл., 6кл., 7«а»кл.,7«б»кл., 8«б»кл.).

5 кл.- «Как верблюд стал некрасивым»;

6 кл. – «Ак-Сагыш и Кара-Сагыш»;

7«а» кл. – «Аргалыг биле Кучулуг»;

7«б» кл. – «Уш чуул эртемниг оол»;

8 «б» кл. – «Храбрый козленок».

(После каждого представления Ак-Сал ирей раздает подарки)

Ак-Сал ирей: Спасибо сказочным героям. Я вместе с вами будто побывал в сказочной стране, где гора Сумбер-Уула и озеро Сут-Хол. Там, где рога горного козла упираются в небо, а хвост степного верблюда тащится по земле.

Алдын Дангына: Вам спасибо, Ак-Сал Ирей, мы подданные Караты-Хаана, живущие в верховьях Кара-Хема, всегда рады вашему приходу и подготовили песни и стихи:

5 кл.-

6 кл. –

7«а» кл. –

7«б» кл. –

8 «б» кл. –

(Ак-Сал ирей и Харжыгаш слушают стихи и песни, раздают подарки).

(Звон колокольчиков и веселой новогодней музыки. Видеоприглашение Ак-Сал ирею и Харжыгаш на новогодний бал-маскарад учащихся старшего звена).

Ак-Сал ирей:

Побывал бы с вами дольше

Надо нам поспеть везде

Подошел к концу наш праздник,

И прощаться надо нам.

Но грустить о нем не стоит-

Он шагает по домам.

Снегурочка:

Дома — елка и веселье,

И у мамы выходной.

А уж к ночи новогодней-

Гости, шутки, пир горой!

Фея: А когда наступит новый, самый лучший Новый Год.

Багай-оол: Обязательно с ним вместе, счастье новое придет.

Баба Яга: Подойдет оно неслышно, и на ушко вам шепнет:

Дед Мороз: Самый лучший и счастливый, наступает Новый Год!

(прощаются и уходят)

Ак-Сал-ирей и Харжыгаш: До свидание ребята, до следующего нового года.

Багай-оол и Алдын-Дангына: Приходите к нам еще

Будем рады встрече снова

Понравилась статья? Поделить с друзьями:
  • Утоли моя печали икона божией матери праздник когда
  • Устроитель праздников 11 букв
  • Успенская божья матерь икона праздник
  • Учуутал кунугэр аналлаах сценарий
  • Утоли мои печали праздник православный

  • 0 0 голоса
    Рейтинг статьи
    Подписаться
    Уведомить о
    guest

    0 комментариев
    Старые
    Новые Популярные
    Межтекстовые Отзывы
    Посмотреть все комментарии